CyLaw | Αναφορικά μ'εμάς | Επικοινωνία

(1999) 1 ΑΑΔ 1583

Χατζηχαμπής, Δ.: Το ιστορικό της έφεσης ανάγεται σε οδικό δυστύχημα που έγινε στις 29.5.1992 στη συμβολή του δρόμου Κισσόνεργας-Πάφου/Πέγειας. Η εφεσίβλητη-ενάγουσα ήταν επιβάτης στο αυτοκίνητο που οδηγούσε ο εφεσίβλητος-εναγόμενος, ο οποίος με αίτηση του εξασφάλισε άδεια για έκδοση και επίδοση ειδοποίησης τριτοδιαδίκου σε διεύθυνση στην Πάφο στην εφεσείουσα-τριτοδιάδικο, οδηγό του αυτοκινήτου με το οποίο συνεκρούσθη το αυτοκίνητο που οδηγούσε ο εφεσίβλητος-εναγόμενος. Ακολούθως ο εφεσίβλητος-εναγόμενος κατεχώρησε άλλη αίτηση για υποκατάστατη επίδοση της ειδοποίησης τριτοδιαδίκου στην Κοινοπραξία Ασφαλιστών Μηχανοκινήτων Οχημάτων, ασφαλιστών του οχήματος της εφεσείουσας-τριτοδιαδίκου, ισχυριζόμενος ότι, παρά τις συνεχείς προσπάθειες του, δεν κατέστη δυνατή η επίδοση στην εφεσείουσα-τριτοδιάδικο καθ΄όσον εγκατέλειψε την Κύπρο και ευρίσκετο σε άγνωστη διεύθυνση στην Αγγλία. Η αίτηση ενεκρίθη. Μετά την επίδοση σε αυτή, η Κοινοπραξία κατεχώρησε αίτηση με την οποία ζητούσε ακύρωση της επίδοσης και/ή του διατάγματος με το οποίο επετράπη η υποκατάστατη επίδοση, καθώς και διάταγμα ακύρωσης της έκδοσης της ειδοποίησης τριτοδιαδίκου και της επ΄αυτής διαδικασίας. Είναι η απόφαση επί της αίτησης αυτής που εφεσιβάλλεται.

Πέραν των τριών θεμάτων που εγείρονται από την πρωτόδικη απόφαση ως άνω, οι λόγοι έφεσης περιλαμβάνουν και αναφορά στο ότι λανθασμένα εδόθη άδεια για έκδοση και επίδοση ειδοποίησης τριτοδιαδίκου καθ΄όσον δεν απεκαλύπτετο εκ πρώτης όψεως υπόθεση εναντίον της εφεσίβλητης-τριτοδιαδίκου επί της μαρτυρίας η οποία ετέθη ενώπιον του δικαστηρίου. Ορθώς όμως παρατηρεί ο ευπαίδευτος συνήγορος για τον εφεσίβλητο-εναγόμενο ότι ο λόγος αυτός δεν ηγέρθη πρωτοδίκως και δεν απετέλεσε αντικείμενο της πρωτόδικης απόφασης. Στην ένορκη δήλωση που καταχωρήθηκε σε στήριξη της αίτησης της εφεσείουσας-τριτοδιαδίκου δεν υπήρχε οποιαδήποτε αναφορά στο θέμα αυτό, ούτε συζητήθηκε κατά την ακρόαση, η δε πρωτόδικη απόφαση δεν πραγματεύεται το θέμα παρά μόνο εκλαμβάνει ως δεδομένο ότι το θέμα εκρίθη όταν εδόθη η άδεια για έκδοση και επίδοση της ειδοποίησης τριτοδιαδίκου σε αναφορά με την αποκάλυψη εκ πρώτης όψεως υπόθεσης επί των γεγονότων που είχαν τεθεί τότε ενώπιον του δικαστηρίου. Είναι λοιπόν καθαρό ότι το εν λόγω θέμα δεν ήταν επίδικο θέμα πρωτοδίκως και η πρωτόδικη απόφαση δεν επιλαμβάνεται αυτού. Και αν όμως ακόμα το θέμα ήθελε εξετασθεί, δεν υπάρχει οτιδήποτε που να αναιρεί το δεδομένο της διαπίστωσης ότι επί των γεγονότων απεκαλύπτετο εκ πρώτης όψεως υπόθεση εναντίον της εφεσείουσας-τριτοδιαδίκου.

Όσον αφορά τους υπόλοιπους λόγους έφεσης, προσβάλλεται κατ΄αρχή η πρωτόδικη διαπίστωση ότι δεν προαπαιτείτο άδεια του δικαστηρίου για σφράγιση και επίδοση εκτός δικαιοδοσίας της ειδοποίησης τριτοδιαδίκου καθ΄όσον η εφεσείουσα-τριτοδιάδικος ήταν εκτός της δικαιοδοσίας. Συμφωνούμε με τη διαπίστωση αυτή αλλά όχι για το λόγο που εδόθη πρωτοδίκως, ότι δηλαδή αφ΄ης στιγμής εδόθη άδεια για σφράγιση και επίδοση του ιδίου του κλητηρίου εντάλματος στον εφεσίβλητο-εναγόμενο εκτός δικαιοδοσίας η δικαιοδοσία του δικαστηρίου καθιερώνετο και μπορούσε να εκδοθεί η ειδοποίηση τριτοδιαδίκου. Τα όσα εγείρει ο ευπαίδευτος συνήγορος για την εφεσείουσα-τριτοδιάδικο απαιτούν εξέταση του θέματος πέραν της διαπίστωσης της δικαιοδοσίας του δικαστηρίου σε σχέση με τον εναγόμενο αφού εγείρουν το θέμα της δικαιοδοσίας του σε σχέση με τον τριτοδιάδικο. Κατά πρώτο, η Δ.2 θ.2, και κατ΄επέκταση η Δ.6 θ.1, έχει βέβαια εφαρμογή μόνο στην περίπτωση κλητηρίου εντάλματος και όχι στην περίπτωση ειδοποίησης τριτοδιαδίκου. Είναι γεγονός ότι η Δ.10 θ.2 προνοεί ότι η ειδοποίηση τριτοδιαδίκου "shall be sealed and served on the third party in the same manner as a writ of summons is sealed and served". Αυτό όμως δεν καθιστά αναγκαστικά εφαρμόσιμη τη Δ.2 θ.2 ή τη Δ.6, αφού το θέμα εξαρτάται από το πού βασίζεται η αίτηση για έκδοση και επίδοση ειδοποίησης τριτοδιαδίκου, για την οποία υπάρχει επιλογή. Στην προκειμένη περίπτωση δεν εζητήθη έκδοση και επίδοση της ειδοποίησης στον τριτοδιάδικο εντός δικαιοδοσίας αλλά εντός της δικαιοδοσίας στην Πάφο. Η Δ.2 θ.2 όπως και η Δ.6 θ.1 δεν εφαρμόζονται προκειμένου περί εναγομένου - ή τριτοδιαδίκου σε συνάρτηση με τη Δ.10 θ.2 - ο οποίος είναι αλλοδαπός, στην οποία περίπτωση μπορεί πάντοτε να γίνει η συνήθης επίδοση δυνάμει της Δ.5 εφ΄όσον ευρίσκεται στην Κύπρο, αλλά εφαρμόζονται προκειμένου περί επίδοσης που σκοπείται να γίνει εκτός δικαιοδοσίας. Αναφέρονται δηλαδή όχι στον ίδιο τον εναγόμενο ή τον τριτοδιάδικο ως κάτοικο της αλλοδαπής αλλά στην επίδοση στην αλλοδαπή. Εφ΄όσον λοιπόν εζητήθη επίδοση της ειδοποίησης τριτοδιαδίκου εντός δικαιοδοσίας, δεν είχε εφαρμογή η Δ.2 θ.2 και η Δ.6 θ.1, η ίδια δε η εγκριθείσα από το δικαστήριο έκδοση και επίδοση της ειδοποίησης τριτοδιαδίκου αναφέρετο και περιορίζετο στην Κύπρο, σε συνάρτηση προφανώς με τη Δ.2 θ.1 και τη Δ.5 θ.1. Δεν απαιτείτο λοιπόν, με τα δεδομένα που είχαν τεθεί ενώπιον του δικαστηρίου, άδεια για σφράγιση και επίδοση της ειδοποίησης τριτοδιαδίκου εκτός δικαιοδοσίας εφ΄όσον δεν επιδιώκετο επίδοση εκτός δικαιοδοσίας.

Το όλο θέμα πραγματεύεται ο Lord Denning, M.R., στην υπόθεση Myerson v. Martin [1979] 3 All E.R. 667, στη σ. 671, όπως παρατέθηκε με επιδοκιμασία από το Στυλιανίδη, Δ., ως ήτο τότε, δίδοντας την απόφαση του Ανωτάτου Δικασηρίου στην υπόθεση Philippou v. Philippou (1986) 1 CLR 689:

Στο επίκεντρο της πρωτόδικης απόφασης είναι η εφαρμογή του άρθρου 15(Β) στην περίπτωση τριτοδιαδίκου. Οι λόγοι έφεσης προσβάλλουν και αυτή την κατάληξη. Το θέμα εγείρεται ως θέμα ερμηνείας. Το άρθρο 15(Β) επιτρέπει υποκατάσταση επίδοση στον ασφαλιστή του εναγόμενου όταν ο εναγόμενος δεν διαμένει στην Κύπρο ώστε να μην είναι δυνατή η επίδοση σε αυτόν στην Κύπρο. Η ευπαίδευτη πρωτόδικος δικαστής θεώρησε ότι, καθ΄όσον η ειδοποίηση τριτοδιαδίκου υπέχει θέση αγωγής του εναγομένου εναντίον του τριτοδιαδίκου, έχει ανάλογη εφαρμογή το άρθρο 15(Β) και στην περίπτωση του τριτοδιαδίκου. Ο ευπαίδευτος συνήγορος για την εφεσείουσα-τριτοδιάδικο λέγει ότι αυτό δεν είναι δυνατό καθ΄όσον το άρθρο 15(Β) μιλά ρητά για "κλητήριο ένταλμα" και "εναγόμενο" και δεν μπορεί να ερμηνευθεί ως επεκτεινόμενο σε τριτοδιάδικο. Αυτό είναι ορθό. Η γενική εξομοίωση του τριτοδιάδικου προς εναγόμενο έναντι του εναγόμενου κάτω από τη Δ.10 δεν αναιρεί την ανάγκη ερμηνείας του Νόμου 81(1)/95. Ο ίδιος ο Νόμος 81(2)/95 δεν περιέχει ορισμό των όρων "κλητήριο ένταλμα" και "εναγόμενος". Μπορεί ο ορισμός του όρου "defendant" στη Δ.1 θ.2 όπως και του όρου "εναγόμενος" στο άρθρο 2 του περί Δικαστηρίων Νόμου του 1960 να είναι επαρκώς ευρύς ώστε να καλύπτει και τον τριτοδιάδικο. Όμως το άρθρο 15(Β) αναφέρεται σε "κλητήριο ένταλμα", και η ειδοποίηση τριτοδιαδίκου δεν μπορεί να ερμηνευθεί ώστε να εξισώνεται προς κλητήριο ένταλμα για σκοπούς ερμηνείας του όρου στο εν λόγω άρθρο. Ήδη αναφερθήκαμε στη Δ.10 θ.2 η οποία ουσιαστικά διακρίνει μεταξύ των δύο αφού προνοεί ότι η ειδοποίηση τριτοδιαδίκου σφραγίζεται και επιδίδεται με τον ίδιο τρόπο που σφραγίζεται και επιδίδεται το κλητήριο ένταλμα. Η Αγγλική νομολογία αναφορικά με τη γενική σχέση μεταξύ κλητηρίου εντάλματος και ειδοποίησης τριτοδιαδίκου για σκοπούς επίδοσης εκτός δικαιοδοσίας υποστηρίζει την άποψη αυτή αφού η δυνατότητα επίδοσης της ειδοποίησης τριτοδιαδίκου εκτός δικαιοδοσίας καθίσταται δυνατή μόνον διότι προνοείται ρητά στους θεσμούς ότι η ειδοποίηση τριτοδιαδίκου επιδίδεται εκτός δικαιοδοσίας ως να ήτο κλητήριον ένταλμα (ίδε Swansea Shipping Co. v. Duncan (1875-1876) 1 Q.B.D. 644, με ιδιαίτερη αναφορά στις αποφάσεις του Jenel, M.R., και του Denman, J. (ως ήτο τότε), και Dubout & Co. v. Macpherson (1889) 23 Q.B.D. 340). Σίγουρα δεν υπάρχει οτιδήποτε στη Δ.10 ως σύνολο ή επί μέρους που να καθιστά την ειδοποίηση τριτοδιαδίκου κλητήριο ένταλμα πέραν των κοινών συνεπειών τους. Στους θεσμούς δεν δίδεται ορισμός του όρου "κλητήριον ένταλμα", όμως ο ορισμός του όρου "action" ("a civil proceeding commenced by writ or in such other manner as may be prescribed ...") δείχνει τη διαφοροποίηση μεταξύ κλητηρίου εντάλματος και άλλων εναρκτήριων διαδικασιών και αν ακόμα η ειδοποίηση τριτοδιαδίκου εθεωρείτο εναρκτήρια διαδικασία. Το ίδιο ισχύει για τον πανομοιότυπο ορισμό του όρου "αγωγή" στο άρθρο 2 του Νόμου 14/60. Ο όρος "κλητήριον ένταλμα" στο άρθρο 15(Β) δεν μπορεί λοιπόν να θεωρηθεί ότι περιλαμβάνει την ειδοποίηση τριτοδιαδίκου.

Το λάθος στην προσέγγιση της ευπαίδευτης πρωτόδικου δικαστή έγκειται στη θεώρηση του πράγματος ως να επρόκειτο για επίδοση στον τριτοδιάδικο με την εξομοίωση του προς εναγόμενο έναντι του εναγομένου. Είναι γεγονός ότι η Δ.10 θ.2 προνοεί ότι η ειδοποίηση τριτοδιαδίκου επιδίδεται με τον ίδιο τρόπο που επιδίδεται το κλητήριο ένταλμα, ώστε να μπορούσε να λεχθεί ότι το άρθρο 15(Β), επιτρέποντας υποκατάσταση επίδοση στον ασφαλιστή αντί στον εναγόμενο, ισχύει ανάλογα μέσω της Δ.10 θ.2 και σε σχέση με τον τριτοδιάδικο. Αυτό όμως δεν είναι έτσι. Το άρθρο 15(Β) μπορεί να προνοεί ότι επίδοση στον ασφαλιστή κατόπιν άδειας του δικαστηρίου για υποκατάσταση επίδοση λογίζεται ως επίδοση στον εναγόμενο, το εδάφιο (2) όμως καθιστά καθαρό ότι δεν πρόκειται για πραγματική υποκατάστατη επίδοση, καθ΄όσον προνοεί ότι η απόφαση που θα εκδοθεί δεν θα είναι εκτελεστή εναντίον του εναγομένου και ότι απλώς ο ενάγων έχει έναντι του ασφαλιστή τα ίδια δικαιώματα που θα είχε αν η αγωγή είχε επιδοθεί στον εναγόμενο. Το άρθρο 15(Β) λοιπόν δεν διέπει στην πραγματικότητα το διαδικαστικό θέμα της υποκατάστατης επίδοσης μάλλον, ώστε ενδεχόμενα να είχε εφαρμογή η Δ.10 θ.2 αναλογικά, παρά δημιουργεί ένα νέο και ουσιαστικό δικαίωμα απευθείας αγωγής του ενάγοντα κατά του ασφαλιστή (έστω στην ίδια έκταση με εκείνο του ενάγοντα κατά του εναγομένου) ως αυτός να ήτο ο εναγόμενος. Το δικαίωμα αυτό είναι ευρέως γνωστό ως απ΄ευθείας αγώγιμο δικαίωμα με ουσιαστική υφή (right of direct action) σε πολλές δικαιοδοσίες, ιδιαίτερα στις Η.Π.Α. από δεκαετίες, και εξυπηρετεί τις σύγχρονες πραγματικότητες, όπως προφανώς επιδιώκει και το άρθρο 15(Β). Ως τέτοιο, όμως, το άρθρο 15(Β), παρά την ατυχή διατύπωση του με την αναφορά σε υποκατάστατη επίδοση στον ασφαλιστή λογιζόμενη ως επίδοση στον εναγόμενο, δεν μπορεί καθ΄οιονδήποτε τρόπο να ερμηνευθεί ως επεκτεινόμενο στον ασφαλιστή του τριτοδιάδικου και ως δημιουργούν απ΄ευθείας αγώγιμο δικαίωμα στον εναγόμενο εναντίον του ασφαλιστή του τριτοδιάδικου. Οι όροι του, καλώς ή κακώς - και δεν είναι για το δικαστήριο να κρίνει - δεν έχουν τέτοια έκταση.