|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
(1998) 1 ΑΑΔ 209
30 Ιανουαρίου, 1998
[ΠΙΚΗΣ, Π., ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΗΣ, ΚΡΑΜΒΗΣ, Δ/στές]
ΣΟΦΙΑ ΝΟΡΗ,
Εφεσείουσα,
v.
ΕΡΑΣΜΙΑΣ ΣΤΑΥΡΟΥ ΤΣΑΓΓΑΡΙΔΗ,
Εφεσίβλητης.
(Πολιτική Έφεση Αρ. 9905)
Συμβάσεις — Σύμβαση πώλησης επιχείρησης (περιπτέρου) — Συμφωνηθείσα αξία εμπορευμάτων χαμηλότερη της πραγματικής — Ακύρωση της σύμβασης (rescission) — Υποχρέωση για αποκατάσταση των διαδίκων στη θέση που κατείχαν πριν από τη σύμβαση — Καθορίστηκε στη βάση της συμφωνηθείσας στη σύμβαση αξίας των εμπορευμάτων.
Ευρήματα Δικαστηρίου — Παράλειψη αξιολόγησης μαρτυρίας — Οδήγησε σε επανεκδίκαση.
Επανεκδίκαση — Παράλειψη του πρωτόδικου Δικαστηρίου να αναφέρει στην απόφασή του τους λόγους απόρριψης αξιώσεων σε ανταπαίτηση — Διαταγή για επανεκδίκαση του μέρους αυτού της πρωτόδικης απόφασης.
Η εφεσείουσα-εναγόμενη, πώλησε δυνάμει γραπτής συμφωνίας ημερ. 1.12.89 στην εφεσίβλητη-ενάγουσα, επιχείρηση περιπτέρου στο Πλατύ Αγλαντζιάς μαζί με τα εμπορεύματα που βρισκόντουσαν σ' αυτό. Το ποσό που συμφωνήθηκε για τα εμπορεύματα ήταν Λ.Κ.5.000, ενώ η πραγματική τους αξία ήταν Λ.Κ.9.221,06. Η εφεσείουσα πλήρωσε Λ.Κ.1.000 προκαταβολή, το δε υπόλοιπο θα πληρωνόταν με δόσεις εξ Λ.Κ.100 μηνιαίως.
Η συμφωνία περιείχε όρο για ακύρωσή της, σε περίπτωση που η εφεσίβλητη δεν εξασφάλιζε την έγκριση του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως για κατοχή του περιπτέρου. Σε τέτοια περίπτωση η εφεσίβλητη υποχρεούτο να επιστρέψει στην εφεσείουσα την αξία των εμπορευμάτων τα οποία θα είχε πωλήσει μέχρι την ακύρωση της συμφωνίας και η εφεσείουσα θα επέστρεφε την προκαταβολή και τις δόσεις που πήρε από την εφεσίβλητη. Η εφεσίβλητη δεν εξασφάλισε την έγκριση και η συμφωνία ακυρώθηκε. Η εφεσίβλητη καταχώρησε αγωγή αξιώνοντας ποσό Λ.Κ. 564 που ισοδυναμούσε με τη διαφορά της προκαταβολής και των δόσεων που πλήρωσε στην εφεσείουσα για την αγορά του περιπτέρου και των εμπορευμάτων που πώλησε με βάση το συμφωνηθέν τίμημα των Λ.Κ.5.000.
Η εφεσείουσα-εναγόμενη διεκδίκησε με ανταπαίτησή της το υπόλοιπο της πραγματικής αξίας των εμπορευμάτων που πωλήθηκαν εκ Λ.Κ.1.619,85 μείον Λ.Κ.1.300 που πλήρωσε η εφεσίβλητη (προκαταβολή και τρεις δόσεις). Το ποσό αυτό ανέρχεται σε Λ.Κ.319,86. Επίσης ζήτησε κάποια άλλα ποσά για προμήθειες, απλήρωτους λογαριασμούς, εμπορεύματα που δεν παραδόθηκαν και για ζημιές στο περίπτερο.
Το πρωτόδικο Δικαστήριο εξέδωσε απόφαση υπέρ της εφεσίβλητης για το ποσό των Λ.Κ.564 και απέρριψε την αξίωσή της για αποζημιώσεις.
Στην έφεσή της η εφεσείουσα ήγειρε θέμα εσφαλμένης ερμηνείας της συμφωνίας από το πρωτόδικο Δικαστήριο, αναφορικά με την αξία των εμπορευμάτων που πωλήθηκαν από την εφεσίβλητη. Η εφεσίβλητη υποστήριξε την πρωτόδικη απόφαση.
Αποφασίστηκε ότι:
1. Πρόθεση των συμβαλλομένων επί του επίδικου θέματος ήταν ο καθορισμός της αξίας των εμπορευμάτων που θα επιστρέφονταν, στη βάση των Λ.Κ.5.000, που συμφωνήθηκε σαν τίμημα αγοράς, παρόλο που αυτά άξιζαν Λ.Κ.9.221,06.
2. Η κατάληξη του Δικαστηρίου να επιδικάσει το ποσό των Λ.Κ.564 υπέρ της εφεσίβλητης φανερώνει ότι ερμήνευσε ορθά την ερμηνεία. Οι λόγοι της έφεσης επί του θέματος αυτού απορρίπτονται.
3. Η απόρριψη των υπολοίπων αξιώσεων της εφεσείουσας, στην ανταπαίτησή της, δεν αιτιολογείται. Επίσης υπάρχει παράλειψη εκ μέρους του πρωτόδικου Δικαστηρίου να αξιολογήσει τη μαρτυρία που είναι σχετική με τις αξιώσεις αυτές και να προβεί σε πρωτογενή ευρήματα. Για τα θέματα αυτά διατάσσεται επανεκδίκαση.
Η έφεση επιτυγχάνει μερικώς. Κάθε διάδικος να καταβάλει τα έξοδά του.
Aναφερόμενες υποθέσεις:
Rodoulli v. Papasavva (1988) 1 C.L.R. 540,
Σταύρου v. Δημητρίου (1991) 1 Α.Α.Δ. 304,
Α.Ν. Stasis Estates Co. Ltd. v. Edwards κ.ά. (1995) 1 Α.Α.Δ. 385.
Έφεση.
Έφεση από την εναγόμενη εναντίον της απόφασης του Eπαρχιακού Δικαστηρίου Λευκωσίας (Σούπασιης, E.Δ.) που δόθηκε στις 21 Ιανουαρίου, 1997 (Aρ. Aγωγής 6937/90) με την οποία διατάχθηκε να πληρώσει στην ενάγουσα το υπόλοιπο της αξίας πωληθέντων εμπορευμάτων, σαν αποτέλεσμα ακύρωσης συμφωνίας πώλησης επιχείρησης περιπτέρου, απορρίπτοντας συγχρόνως την ανταπαίτησή της.
Α. Παπαγεωργίου με Ν. Παπαγεωργίου, για την Εφεσείουσα.
Κ. Γαβριηλίδης, για την Εφεσίβλητη.
Cur. adv. vult.
ΠΙΚΗΣ, Π.: Την ομόφωνη απόφαση του Δικαστηρίου θα δώσει ο Δικαστής Γ. Χρυσοστομής.
ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΗΣ, Δ.: Η διαφορά μεταξύ των διαδίκων προέκυψε όταν η μεταξύ τους γραπτή συμφωνία ημερ. 1.12.89 τερματίστηκε. Με τη συμφωνία αυτή η εφεσείουσα πώλησε στην εφεσίβλητη την επιχείρηση περιπτέρου στο Πλατύ Αγλαντζιάς μαζί με τα εμπορεύματα που βρισκόντουσαν σ' αυτό. Το ποσό που συμφωνήθηκε για τα εμπορεύματα ήταν £5.000.-. Σ' αυτό περιλαμβανόταν και η φήμη και η πελατεία του περιπτέρου. Τα εμπορεύματα που πωλήθηκαν και η αξία τους καταγράφτηκαν. Η σχετική καταγραφή υπογράφτηκε από τους διαδίκους. Η συνολική τους αξία ανήλθε στο ποσό των £9.221,06. Δόθηκε προκαταβολή £1.000.-, το δε υπόλοιπο θα πληρωνόταν με δόσεις εξ £100.- μηνιαίως.
Σύμφωνα με τον όρο 7 του πωλητηρίου εγγράφου, σε περίπτωση που το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως δεν θα ήταν διατεθειμένο να εγκρίνει την ανάληψη κατοχής του περιπτέρου από την εφεσίβλητη, τότε το πωλητήριο έγγραφο θα ακυρώνετο και η μεν εφεσείουσα ήταν υποχρεωμένη να επιστρέψει στην εφεσίβλητη την προκαταβολή και τις οποιεσδήποτε δόσεις θα επληρώνετο, η δε εφεσίβλητη υποχρεούτο να πληρώσει στην εφεσείουσα την αξία των εμπορευμάτων τα οποία θα είχε πωλήσει μέχρι την ακύρωση της συμφωνίας.
Το Τμήμα Πολεοδομίας και οικήσεως δεν ενέκρινε την κατοχή του περιπτέρου από την εφεσίβλητη και η συμφωνία μεταξύ των διαδίκων ακυρώθηκε.
Στις 10.4.90 παραδόθηκε το περίπτερο στην εφεσείουσα και από τη νέα καταγραφή που έγινε και υπογράφτηκε και πάλιν από τους διαδίκους, διαπιστώθηκε ότι η αξία των εμπορευμάτων που παρέμειναν μέχρι τότε στο περίπτερο, ανήρχετο στο ποσό των £7.601,21, στοιχείο που καταδεικνύει ότι πωλήθηκαν από την εφεσίβλητη εμπορεύματα αξίας £1619,85.
Η εφεσίβλητη ερμηνεύει τη συμφωνία κατά τρόπο που να θεωρείται υπεύθυνη να πληρώσει στην εφεσείουσα όχι το ποσό των £1619,85 για τα εμπορεύματα που πώλησε, μείον τα όσα στο μεταξύ κατάβαλε, αλλά την αξία των εμπορευμάτων με βάση το τίμημα αγοράς των £5.000.- και όχι με βάση την αξία των £9.221,06. Έτσι υπολόγισε ότι πώλησε εμπορεύματα αξίας £736.- αντί £1619,85 και δεδομένου ότι στο μεταξύ πλήρωσε στην εφεσείουσα το ποσό των £1.300.-, δηλαδή την προκαταβολή και τρεις δόσεις, αξίωσε από την εφεσείουσα με την αγωγή της το υπόλοιπο ποσό των £564.-. Πέραν του ποσού αυτού, αξιούσε και ποσό £200.- ως αποζημιώσεις για πογιάτισμα των ραφιών του περιπτέρου.
Η εφεσείουσα με την υπεράσπιση και ανταπαίτηση της απέρριψε την αξίωση της εφεσίβλητης και διεκδίκησε την πραγματική αξία των εμπορευμάτων που πωλήθηκαν εκ £1619,85 και αφαίρεσε το ποσό των £1.300.- που πληρώθηκε. Έτσι ανταξίωσε το υπόλοιπο ποσό των £319,86. Πέραν του ποσού αυτού, ανταξίωσε το ποσό των £300.- προμήθειες από εφημερίδες και περιοδικά και £145,72 για απλήρωτους λογαριασμούς, εμπορεύματα που τελικά δεν παραδόθηκαν, έλλειμμα γραμματοσήμων και ζημιές στο περίπτερο.
Το πρωτόδικο Δικαστήριο με βάση την ακύρωση της συμφωνίας έκρινε, όπως ανάφερε, ότι το μόνο που θα μπορούσε να πληρωθεί ήταν τα λεφτά που δόθηκαν για την εκτέλεση της σύμβασης και εξέδωσε απόφαση υπέρ της εφεσίβλητης για το ποσό των £564.- και απέρριψε την αξίωσή της για αποζημιώσεις. Επίσης απέρριψε την ανταξίωση της εφεσείουσας.
Ο βασικός λόγος της έφεσης αφορά παράπονο της εφεσείουσας ότι το πρωτόδικο Δικαστήριο δεν ερμήνευσε ή δεν ερμήνευσε ορθά τη συμφωνία των μερών όσον αφορά την αξία των εμπορευμάτων που πωλήθηκαν από την εφεσίβλητη και ισχυρίζεται ότι έπρεπε να ληφθεί υπόψη το ποσό των £9.221,06 από το οποίο να εξαχθεί το ποσό των £1619.85, για τα εμπορεύματα που πωλήθηκαν, ενώ η εφεσίβλητη υποστηρίζει την απόφαση του πρωτόδικου Δικαστηρίου και λέει ότι η ορθή ερμηνεία είναι ότι τα εμπορεύματα που πωλήθηκαν έπρεπε να υπολογισθούν με βάση την αξία των £5.000.-.
Είναι νομολογημένο πως η ακύρωση (rescission) μιας συμφωνίας επιφέρει τον παραμερισμό της. Σαν αποτέλεσμα η συμφωνία παύει να αποτελεί πηγή συμβατικών δικαιωμάτων και υποχρεώσεων και η θεραπεία που παρέχεται είναι η αποκατάσταση των συμβαλλομένων μερών στη θέση που κατείχαν πριν την ανάληψη των υποχρεώσεων που περιέχονται σ' αυτήν (βλ., μεταξύ άλλων, Rodoulli v. Papasavva (1988) 1 C.L.R. 540, Σταύρου v. Δημητρίου (1991) 1 Α.Α.Δ. 304, A.N. Stasis Estates Co. Ltd v. George Evans Edwards κ.ά. (1995) 1 Α.Α.Δ. 385).
Στην υπό κρίση υπόθεση το ότι επήλθε ακύρωση της συμφωνίας σύμφωνα με τους όρους της, είναι κοινό έδαφος, και τούτο γιατί το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως δεν ενέκρινε την ανάληψη κατοχής του περιπτέρου από την εφεσίβλητη. Σχετικός με το θέμα αυτό είναι ο όρος 7 του συμβολαίου.
Περαιτέρω οι διάδικοι συμφώνησαν πως σε περίπτωση ακύρωσης, η μεν εφεσείουσα υποχρεούτο να επιστρέψει την προκαταβολή και τις δόσεις που θα πληρώνονταν μέχρι τότε στην εφεσίβλητη, η δε εφεσίβλητη υποχρεούτο να πληρώσει στην εφεσείουσα την αξία των εμπορευμάτων που θα είχαν πωληθεί. Ποια αξία θα πληρωνόταν στην εφεσείουσα δεν προσδιορίζεται. Είναι όμως καθαρό ότι οι διάδικοι συμφώνησαν να αποκατασταθούν στη θέση που κατείχαν πριν τη σύναψη της συμφωνίας. Η συμφωνημένη αυτή θέση είναι και σύμφωνη με τις προαναφερθείσες νομικές αρχές.
Όμως μελετήσαμε το κείμενο της σχετικής συμφωνίας στην ολότητά του και έχουμε τη γνώμη πως η πρόθεση των συμβληθέντων πάνω στο επίμαχο θέμα ήταν να καθορίσουν την αξία των εμπορευμάτων που θα επιστρέφονταν, στη βάση των £5.000.-, που συμφωνήθηκε σαν τίμημα αγοράς, παρόλο που αυτά άξιζαν £9.221,06.
Επομένως η αξία των πωληθέντων εμπορευμάτων θα πρέπει με αυτή τη βάση να κριθεί, όπως εισηγείται η εφεσίβλητη και ο δικηγόρος της, και όπως κατάληξε το πρωτόδικο Δικαστήριο. Οι δύο απογραφές που έγιναν έδειχναν την πραγματική αξία των εμπορευμάτων, όμως η εφεσίβλητη είναι καθαρό ότι συμφώνησε να πληρώσει γι' αυτά λιγότερο ποσό. Τα αγόρασε για το ποσό των £5.000.-. Επομένως αν τα πωλούσε όλα δεν θα εκαλείτο να πληρώσει μεγαλύτερο ποσό από το ποσό των £5.000.-. Διαφορετική ερμηνεία θα κατέληγε σε άτοπα αποτελέσματα, δεδομένου ότι η εφεσίβλητη αν τα πωλούσε όλα τα εμπορεύματα θα εκαλείτο να πληρώσει £9.221,06, ενώ τα αγόρασε για £5.000.-. Οι αξίες που αναφέρθηκαν στις απογραφές αφορούσαν τις τιμές λιανικής πώλησης σε τρίτους και δεν επηρεάζουν τα όσα στην ουσία συμφωνήθηκαν μεταξύ των μερών. Η πρώτη απογραφή έγινε βασικά, και τούτο αποτελεί κοινό έδαφος, για να διαπιστώσει η εφεσίβλητη ότι η τιμή των £5.000.- για αγορά του περιπτέρου ήταν συμφέρουσα γι' αυτήν, ενώ η δεύτερη έγινε για να διαπιστωθεί η ποσότητα και η αξία των εμπορευμάτων που επρόκειτο να επιστραφούν. Η αξία των εμπορευμάτων που διατυπώνεται σ' αυτή τη δεύτερη απογραφή, δεν μπορούσε να διαφέρει από αυτή της πρώτης απογραφής.
Είναι γεγονός ότι το πρωτόδικο Δικαστήριο δεν ασχολήθηκε με την ερμηνεία της συμφωνίας πάνω στο θέμα αυτό, αλλά γίνεται φανερό με την κατάληξη του να επιδικάσει το ποσό των £564.- υπέρ της εφεσίβλητης, πως ερμήνευσε ορθά τη συμφωνία. Επομένως, οι λόγοι της έφεσης που αφορούν αυτό το θέμα απορρίπτονται.
Οι άλλοι λόγοι της έφεσης αφορούν την απόρριψη των υπολοίπων αξιώσεων της εφεσείουσας στην ανταπαίτησή της. Επ' αυτών συμφωνούμε με την εισήγηση του δικηγόρου της εφεσείουσας ότι το Δικαστήριο παράλειψε να αναφέρει τους λόγους της απόρριψης και ότι ακόμα παράλειψε να αξιολογήσει τη μαρτυρία που είναι σχετική με τις αξιώσεις αυτές και να προβεί σε πρωτογενή ευρήματα. Γι' αυτά τα θέματα το Εφετείο είναι ανεπίτρεπτο να αναλάβει το ρόλο του πρωτόδικου Δικαστηρίου και να προβεί το ίδιο σε αξιολόγηση μαρτυρίας και σε πρωτογενή ευρήματα. Επομένως για τα θέματα αυτά θα πρέπει να γίνει επανεκδίκαση.
Τελικά η έφεση επιτυγχάνει μερικώς. Η πρωτόδικη απόφαση υπέρ της εφεσίβλητης και εναντίον της εφεσείουσας για το ποσό των £564.- και η απόρριψη της ανταξίωσης της εφεσείουσας για το ποσό των £319,86 επικυρώνεται.
Το μέρος της απόφασης που αφορά την απόρριψη της ανταξίωσης της εφεσείουσας που προσδιορίζεται στις παραγράφους (β) για το ποσό των £300.- και (γ) για το ποσό των £145.72, ανατρέπεται και διατάσσεται επανεκδίκαση ενώπιον άλλου Δικαστηρίου, το ταχύτερο δυνατό.
Ενόψει του αποτελέσματος, έκαστος των διαδίκων να πληρώσει τα δικά του έξοδα.
Η έφεση επιτυγχάνει μερικώς. Κάθε διάδικος να καταβάλει τα έξοδά του.