|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
(1998) 1 ΑΑΔ 1662
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΦΕΣΗ ΑΡ. 9307
ΕΝΩΠΙΟΝ: ΝΙΚΗΤΑ, ΚΑΛΛΗ, ΗΛΙΑΔΗ, ΔΔ.
1. Γεώργιος Λοής, από το Στρόβολο,
2. LOUIS GEORGE FASHIONS LTD., από το Στρόβολο,
Εφεσείοντες/Εναγόμενοι
ν.
Χριστιάνας Παύλου, μέσω του πατρός της Χριστάκη Παύλου
ως πλησιεστέρου συγγενούς και φυσικού κηδεμόνος,
Εφεσίβλητης/Ενάγουσας
---------------------------
22 Σεπτεμβρίου 1998
Για τους Εφεσείοντες: κα Στ. Ερωτοκρίτου.
Για την Εφεσίβλητη: κ. Χρ. Κληρίδης.
--------------------------------
ΝΙΚΗΤΑΣ, Δ.: Η απόφαση του Δικαστηρίου θα
δοθεί από το Δικαστή Τ. Ηλιάδη.
----------------------------------
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΗΛΙΑΔΗΣ, Δ
.:(α) Τα γεγονότα και η πρωτόδικη απόφαση
Γύρω στις 6.35 μ.μ. της 25/2/87 ενώ ο α΄ εφεσείων οδηγούσε το υπ' αριθμό NL 313 πετρελαιοκίνητο όχημα, τύπου Τογιότα βαν, που ανήκε στη β΄ εφεσείουσα, κατά μήκος της Λεωφόρου Ελευθερίας στην Ανθούπολη, κτύπησε βίαια την εφεσίβλητη, ηλικίας 22 χρόνων, που διεσταύρωνε το δρόμο από δεξιά προς αριστερά σε σχέση με την πορεία του. Οι γενικές και ειδικές αποζημιώσεις συμφωνήθηκαν επί πλήρους ευθύνης σε £13.500 και η παρούσα έφεση στρέφεται εναντίον της απόφασης του πρωτόδικου Δικαστηρίου, που κατένειμε την ευθύνη σε αναλογία 60% για τον οδηγό και 40% για την εφεσίβλητη.
Το πλάτος της ασφαλτωμένης λεωφόρου ήταν 24΄6΄΄ και η εφεσίβλητη είχε καλύψει μια απόσταση 18΄4΄΄ προτού κτυπηθεί από το όχημα που οδηγούσε ο α΄ εφεσείων. Ο οδικός φωτισμός ήταν μικρής έντασης. Η ταχύτητα του α΄ εφεσείοντος ήταν, σύμφωνα με τη δική του παραδοχή, 39 μ.α.ω. και το όχημα του είχε αφήσει 72΄ ίχνη φρένων. Μετά τη σύγκρουση το θύμα παρασύρθηκε από το όχημα του α΄ εφεσείοντος σε μια απόσταση 80΄.
Η εφεσίβλητη ισχυρίστηκε ότι προτού διασταυρώσει κοίταξε πρώτα προς τα δεξιά της και αφού πέρασαν δύο με τρία οχήματα που ερχόντουσαν από τα δεξιά της, κοίταξε ακολούθως προς τα αριστερά της. Αντιλήφθηκε το όχημα του α΄ εφεσείοντος και υπελόγισε ότι ήταν πολύ μακριά, χωρίς να μπορεί να καθορίσει τη συγκεκριμένη απόσταση, αφού ήταν νύκτα, και ότι θα μπορούσε να διασταυρώσει με ασφάλεια. Ενώ διεσταύρωνε με κανονικό βήμα κτυπήθηκε από το όχημα του α΄ εφεσείοντος.
Ο α΄ εφεσείων ανέφερε ότι οδηγούσε με ταχύτητα 39 μ.α.ω. (ενώ υπήρχε όριο ταχύτητας 30 μ.α.ω.) και είχε σε λειτουργία τα μεγάλα του φώτα σε χαμηλή στάση, αφού από απέναντι ερχόντουσαν άλλα αυτοκίνητα. Σε κάποιο στάδιο αντιλήφθηκε μια μαύρη μάζα μπροστά του. Χρησιμοποίησε αμέσως τα φρένα του και έστριψε αριστερά για να αποφύγει τη σύγκρουση. Το όχημά του κτύπησε διαδοχικά πάνω στο πεζοδρόμιο και σε ένα ηλεκτρικό πάσσαλο και ακολούθως αναποδογυρίστηκε. Ο α΄ εφεσείων δεν είδε καθόλου την εφεσίβλητη που διεσταύρωνε το δρόμο, προτού την κτυπήσει.
Το πρωτόδικο Δικαστήριο αποδέχθηκε χωρίς επιφυλάξεις τη μαρτυρία των μαρτύρων της εφεσίβλητης, μέρος της μαρτυρίας της εφεσίβλητης και μέρος της μαρτυρίας του α΄ εφεσείοντος με ορισμένες επιφυλάξεις, για να καταλήξει στα ευρήματα του, που περιληπτικά είναι τα ακόλουθα.
Ο δρόμος ήταν σκοτεινός με κάποιο οδικό φωτισμό μικρής έντασης. Ο α΄ εφεσείων οδηγούσε με ταχύτητα 39 μ.α.ω. έχοντας σε λειτουργία τα μεγάλα του φώτα στη χαμηλή στάση. Από την αντίθετη πλευρά ερχόντουσαν αυτοκίνητα με αναμμένα φώτα. Ο α΄ εφεσείων γνώριζε την περιοχή και το δρόμο γιατί είχε ζήσει προηγουμένως στο συνοικισμό της Ανθούπολης. Πριν από το σημείο της σύγκρουσης υπήρχε πινακίδα που προειδοποιούσε για την ύπαρξη Δημοτικού Σχολείου και διασταύρωσης πεζών. Η εφεσίβλητη άρχισε να διασταυρώνει το δρόμο από τα δεξιά προς τα αριστερά σε σχέση με την πορεία του α΄ εφεσείοντος, αφού κοίταξε και είδε ότι το όχημα του α΄ εφεσείοντος ερχόταν από μακριά και ότι μπορούσε να διασταυρώσει. Οταν είχε καλύψει σχεδόν τα 3/4 της λεωφόρου κτυπήθηκε βίαια από το όχημα του α΄ εφεσείοντος, που την παρέσυρε σε μια απόσταση 80΄. Η παρουσία της εφεσίβλητης, που φορούσε μπλε φούστα, άσπρη μπλούζα και μπλε ζακέτα δεν μπορούσε να γίνει εύκολα αντιληπτή.
(β) Η έφεση
Οι εφεσείοντες προσβάλλουν την εγκυρότητα της πρωτόδικης απόφασης για διάφορους λόγους που στην ουσία περιστρέφονται γύρω από την εισήγηση ότι τα ευρήματα του πρωτόδικου Δικαστηρίου δεν δικαιολογούν την κατανομή της ευθύνης σε αναλογία 60% - 40%.
Τα ευρήματα του πρωτόδικου Δικαστηρίου βασίζονται κυρίως πάνω στην αξιολόγηση της προφορικής μαρτυρίας που παρουσιάζεται. Εχει καθιερωθεί νομολογιακά ότι κατά γενικό κανόνα το Εφετείο δεν επεμβαίνει σε ευρήματα του πρωτόδικου Δικαστηρίου που βασίζονται πάνω στην αξιολόγηση της προφορικής μαρτυρίας, αφού το πρωτόδικο Δικαστήριο βρίσκεται σε πλεονεκτικότερη θέση να αξιολογήσει τη μαρτυρία που παρουσιάζεται ενώπιον του. (Ιδε Γεωργίου ν. Καψού, Π.Ε. 9140 της 31/1/97). Η μαρτυρία που παρουσιάζεται δεν πρέπει να εξετάζεται μικροσκοπικά αλλά μέσα στο συνολικό της πλαίσιο με όλα τα πιθανά επακόλουθα που μπορεί να επιφέρει. Ετσι στην αξιολόγηση της μαρτυρίας που παρουσιάζεται το Δικαστήριο, που έχει την ευκαιρία να ακούσει και να παρακολουθήσει τους μάρτυρες που καταθέτουν, έχει τη διακριτική ευχέρεια να αποδεχθεί ολόκληρη ή μέρος της μαρτυρίας ενός μάρτυρα και να ενεργήσει ανάλογα. (Ιδε Γεωργιάδης ν. Αστυνομίας (1985) 2 C.L.R. 86 και Κωνσταντίνου ν. Αστυνομίας (1989) 2 Α.Α.Δ. 109). Η αξιολόγηση της μαρτυρίας αποτελεί πρωταρχικό καθήκον του πρωτόδικου Δικαστηρίου που έχει την ευχέρεια να ακούσει τους μάρτυρες να καταθέτουν προφορικά και να συνεκτιμήσει τις αντίστοιχες εκδοχές μέσα στο σύνολο των πραγματικών γεγονότων. (Ιδε Χαραλάμπους ν. Βασιλείου, Π.Ε. 9304 της 20/10/96). Ομως το Εφετείο έχει την ευχέρεια να επέμβει όταν διαπιστώνεται ότι το πρωτόδικο Δικαστήριο παρέλειψε να προβεί σε ένα συγκεκριμένο εύρημα σχετικά με ένα σημαντικό θέμα της διαδικασίας. (Ιδε Αθανασίου ν. Loizias & Sons Contracting and Building (Overseas) Ltd (1993) 3 A.A.Δ. 329) όπως επίσης και όταν ένα εύρημα δεν είναι εύλογα επιτρεπτό έχοντας υπόψη τη μαρτυρία που έχει προσφερθεί. (Ιδε Katsiamalis v. Republic (1980) 2 C.L.R. 107.)
Στην προσπάθεια τους να ανατρέψουν τον σε βάρος τους καταμερισμό ευθύνης, οι εφεσείοντες υπέβαλαν ότι ο συσχετισμός της ταχύτητας του α΄ εφεσείοντος με την προειδοποιητική πινακίδα για την ύπαρξη Δημοτικού Σχολείου και διάβασης πεζών από το πρωτόδικο Δικαστήριο είναι ανεδαφικός, αφού το ατύχημα έγινε 100 μέτρα μακρυά από την πιο πάνω πινακίδα. Η εισήγηση αυτή δεν έχει βαρύνουσα σημασία. Και τούτο γιατί το πρωτόδικο Δικαστήριο, αφού αποδέχθηκε μέρος της μαρτυρίας του α΄ εφεσείοντος, δεν συνέδεσε αποκλειστικά την ταχύτητα των 39 μ.α.ω. με την προειδοποίηση πινακίδας για την ύπαρξη Δημοτικού Σχολείου και διασταύρωσης πεζών. Η ύπαρξη της πινακίδας για το Δημοτικό Σχολείο και τη διασταύρωση, ανεξάρτητα από την ώρα του ατυχήματος και την απόσταση της από το σημείο της σύγκρουσης, τόνιζε την υποχρέωση κάποιας αυξημένης προσοχής εκ μέρους οδηγών που χρησιμοποιούσαν το δρόμο εκείνο.
Αναφορικά με το ρυθμό με τον οποίο η εφεσίβλητη διεσταύρωνε το δρόμο οι εφεσείοντες ισχυρίζονται ότι το πρωτόδικο Δικαστήριο παρέλειψε να λάβει υπόψη ότι, ενώ στην ποινική υπόθεση η εφεσίβλητη ανέφερε ότι διεσταύρωνε με γοργό βήμα, στην πρωτόδικη διαδικασία ισχυρίστηκε ότι διεσταύρωνε με κανονικό βήμα. Ο ισχυρισμός αυτός δεν μπορεί να ευσταθήσει. Υπάρχει ρητή αναφορά στη σχετική απόφαση για το τι είχε αναφέρει η εφεσίβλητη, τόσο στην ποινική υπόθεση όσο και στην πρωτόδικη διαδικασία, σχετικά με τον τρόπο που διεσταύρωνε. Αυτό εξυπακούει ότι η τυχόν διαφορά, αν υπήρχε, είχε αξιολογηθεί από το πρωτόδικο Δικαστήριο. Μπορεί να μην υπάρχει ρητή αναφορά στα σχετικά ευρήματα του πρωτόδικου Δικαστηρίου αν η εφεσίβλητη διεσταύρωνε με "γοργό" ή "κανονικό" βήμα.
Ομως, όποιος και να ήταν ο ρυθμός το δυστύχημα δεν θα μπορούσε να αποφευχθεί, έχοντας υπόψη την ταχύτητα του α΄ εφεσείοντος. Το πρωτόδικο Δικαστήριο δεν παρέλειψε να αξιολογήσει τη μαρτυρία της εφεσίβλητης μέσα στα ορθά πλαίσια και έχοντας την ευχέρεια να την παρακολουθήσει να καταθέτει με όρκο, κατέληξε στα συμπεράσματα του που δεν αντικρούονται με την υπόλοιπη μαρτυρία που έχει παρουσιαστεί.Εχει επίσης υποβληθεί εκ μέρους των εφεσειόντων ότι το πρωτόδικο Δικαστήριο δεν έλαβε δεόντως υπόψη το γεγονός ότι η εφεσίβλητη παρέλειψε να έχει σωστή και επιβεβλημένη εποπτεία του δρόμου στην προσπάθειά της να τον διασταυρώσει. Ούτε αυτή η εισήγηση μπορεί να γίνει αποδεκτή. Το πρωτόδικο Δικαστήριο έλαβε υπόψη τη συμπεριφορά της εφεσίβλητης στην προσπάθειά της να διασταυρώσει και σε συνδυασμό με τα ρούχα που φορούσε, που καθιστούσαν την παρουσία της δυσδιάκριτη από μακριά, της κατένειμε ποσοστό 40% συντρέχουσας αμέλειας.
(γ) Η νομική πλευρά
Το κριτήριο αν ένας οδηγός είναι αμελής ή όχι εξαρτάται από τα ιδιάζοντα περιστατικά της κάθε περίπτωσης. Το ερώτημα απαντάται πάντα μέσα στα πλαίσια της συμπεριφοράς και των αντιδράσεων ενός λογικού οδηγού. Οπως έχει λεχθεί στην υπόθεση Αλεξάνδρου, ανηλίκου, δια της μητρός του και πλησιεστέρας φίλης Μαρίας Αλεξάνδρου ν. Λεβέντη και Λεβέντη ν. Αλεξάνδρου, ανηλίκου, δια της μητρός του και πλησιεστέρας φίλης Μαρίας Αλεξάνδρου (Πολιτικές Εφέσεις 8452 και 8463 της 24/4/96),
"Ο επιμερισμός της ευθύνης συναρτάται με δύο παράγοντες: Το μεμπτό της διαγωγής (blameworthiness), κρινόμενο υπό το πρίσμα του καθήκοντος επιμέλειας, και την αιτιώδη σχέση μεταξύ της παραβίασης του καθήκοντος επιμέλειας και της ζημίας η οποία προκύπτει (causative potency). Δυνητικά, η αμέλεια του οδηγού αυτοκινήτου έχει μεγαλύτερες επιπτώσεις από την αμέλεια του πεζού ή του ποδηλατιστή. Ενώ η ευθύνη του οδηγού αυτοκινήτου και του πεζού μπορεί να είναι ίση σε έκταση, η δυνατότητα πρόκλησης ζημιάς είναι πολύ μεγαλύτερη στην περίπτωση του αυτοκινητιστή.
Η κατανομή της ευθύνης γίνεται κάτω από ευρεία σκοπιά, με γνώμονα τη λογική και την κοινή εμπειρία [βλ.
Μετά από μια προσεκτική εξέταση του συνόλου της μαρτυρίας που έχει παρουσιαστεί έχουμε καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η απόφαση του πρωτόδικου Δικαστηρίου ήταν ορθή, αφού δεν έχουν προβληθεί ισχυροί λόγοι που θα μπορούσαν να ανατρέψουν την εγκυρότητά της. Τα ευρήματα του πρωτόδικου Δικαστηρίου συνάδουν με τη μαρτυρία που έχει προσκομιστεί και δεν συντρέχουν λόγοι που θα δικαιολογούσαν την επέμβασή μας. Το σύστημα διεύθυνσης του οχήματος του α΄ εφεσείοντος, τα φρένα, το χειρόφρενο και τα ελαστικά βρισκόντουσαν σε καλή κατάσταση. Το βαθύ βούλωμα στο αριστερό εμπρόσθιο μέρος μπορούσε να αποδοθεί σε ένα πολύ βίαιο κτύπημα με πεζό. Σύμφωνα με τον Εκτιμητή - Μηχανολόγο αυτοκινήτων Γ. Τζιηρκαλλή, ο α΄ εφεσείων θα μπορούσε να αποφύγει τη σύγκρουση μόνο αν έτρεχε με ταχύτητα 20 μ.α.ω. Ομως ο τελευταίος έτρεχε σύμφωνα με τη δική του παραδοχή με μια ταχύτητα 39 μ.α.ω. σε μια λεωφόρο στην οποία υπήρχε όριο ταχύτητας 30 μ.α.ω. Ο α΄ εφεσείων δεν αντιλήφθηκε καθόλου την παρουσία της εφεσίβλητης στο
δρόμο. Είδε μόνο μια μαύρη μάζα ξαφνικά μπροστά του όταν ήταν ήδη πολύ κοντά και εφάρμοσε τα φρένα του. Τα 12΄ ίχνη φρένων πριν από το σημείο σύγκρουσης σε σχέση με την απόσταση σκέψης (thinking distance) επιβεβαιώνουν αναμφίβολα την παράλειψη του α΄ εφεσείοντος να αντιληφθεί έγκαιρα την παρουσία της εφεσίβλητης στο δρόμο και σε σχέση με την ταχύτητα που οδηγούσε στη συγκεκριμένη περιοχή το εύρημα του Ανωτάτου Δικαστηρίου με το δικό του ποσοστό ευθύνης είναι αδιάβλητο.Εχει τονιστεί ότι αμέλεια μπορεί να προκύψει όταν ένας οδηγός οδηγεί σε μια κατοικημένη περιοχή που δεν είναι αρκούντως φωτισμένη, με ταχύτητα που υπερβαίνει το όριο ταχύτητας και με τα μεγάλα φώτα του σε λειτουργία στη χαμηλή στάση σε βαθμό που δεν του επιτρέπει να αντιληφθεί έγκαιρα ένα πρόσωπο που διασταυρώνει το δρόμο. (Ιδε
Mylordis v. The Police (1981) 2 C.L.R. 219.) Ο τρόπος οδήγησης του α΄ εφεσείοντος στην παρούσα υπόθεση κάτω από τις περιστάσεις δεν μπορούσε παρά να χαρακτηρισθεί ως αμελής.Συνοψίζοντας καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι δεν έχουν προβληθεί λόγοι που θα δικαιολογούσαν την επέμβαση μας στον καταμερισμό της ευθύνης από το πρωτόδικο Δικαστήριο.
Η έφεση απορρίπτεται με έξοδα σε βάρος των εφεσειόντων.
Δ.
Δ.
Δ.
/ΔΓ