ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
(1998) 1 ΑΑΔ 1059
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
Πολιτική Έφεση Αρ. 9712
ΕΝΩΠΙΟΝ
: ΧΡ. ΑΡΤΕΜΙΔΗ, Γ. ΝΙΚΟΛΑΟΥ, Μ. ΚΡΟΝΙΔΗ, ΔΔ.Μεταξύ:
1. Ελένης Σάββα Ευθυβούλου, από την Κοίλη
2. Αναστασίας Στυλιανού Πασχάλη, από την Κοίλη
3. Κώστα Σάββα, από την Κοίλη
Εφεσειόντων-Εναγόντων
- ν -
1. Συμβουλίου Βελτιώσεως Κισσόνεργας, από την Κισσόνεργα
2. Κυπριακής Δημοκρατίας, διά του Γενικού Εισαγγελέα
Εφεσιβλήτων-Εναγομένων
- - - - - -
ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ
: 21 Mαΐου, 1998.ΕΜΦΑΝΙΣΕΙΣ:
Για τους εφεσείοντες: Ε. Κορακίδης.
Για τους εφεσίβλητους 1: Χρ. Γεωργιάδης.
Για τους εφεσίβλητους 2: Ξ. Ευσταθίου.
- - - - - -
Την απόφαση του Δικαστηρίου θα δώσει
ο Μ. Κρονίδης, Δ.
- - - - - -
Α Π Ο Φ Α Σ Η
Μ. ΚΡΟΝΙΔΗΣ, Δ.
: Οι εφεσείοντες είναι οι εγγεγραμμένοι ιδιοκτήτες του τεμαχίου 22/1 Φ/Σ 45/19 με αριθμό εγγραφής 13413, οι δε εφεσίβλητοι αρ. 1 εγγεγραμμένοι ιδιοκτήτες του τεμαχίου 22/2 Φ/Σ 45/19 με αριθμό εγγραφής 13414. Το κτήμα των εφεσιβλήτων αρ. 1 είναι έκτασης 2025 τ.π., εντός αυτού δε υπάρχει πηγή νερού.Μέχρι το έτος 1966 τα δύο πιο πάνω τεμάχια συνιστούσαν ένα και μοναδικό τεμάχιο το 22 το οποίο ήταν εγγεγραμμένο στους εφεσείοντες. Με πωλητήριο έγγραφο ημερομηνίας 10.2.66 μεταξύ των εφεσειόντων και των εφεσιβλήτων αρ. 1 συμφωνήθηκε όπως οι τελευταίοι αγοράσουν έναντι του τιμήματος των £2.200,= την πηγή που υπήρχε στο κτήμα τεμάχιο 22 των εφεσειόντων και τον πέριξ αυτής χώρο. Προς το σκοπό αυτό υποβλήθηκε από τους εφεσείοντες στο Κτηματολόγιο αίτηση για διαχωρισμό του τεμαχίου 22 σε δύο τεμάχια για να καταστεί δυνατή η μεταβίβαση του πωληθέντος κτήματος. Το Κτηματολόγιο μετά από επιτόπιον έρευνα προέβη στο διαχωρισμό του τεμαχίου 22 σε δύο τεμάχια το 22/1 και 22/2. Το δεύτερο τεμάχιο εμβαδού 2025 τ.π. και η εντός αυτού πηγή ενεγράφησαν στο όνομα των εφεσιβλήτων αρ. 1 δυνάμει της δήλωσης μεταβίβασης 1971/66.
Οι εφεσείοντες στην αγωγή τους ισχυρίστηκαν ότι οι εναγόμενοι με ψευδείς παραστάσεις, δόλο και απάτη πέτυχαν τη μεταβίβαση του τεμαχίου 22/2 επ΄ ονόματι των εφεσιβλήτων 1 και ζήτησαν διάταγμα του Δικαστηρίου όπως ακυρωθούν οι εγγραφές για τα τεμάχια 22/1 και 22/2 και να επανέλθει το κτήμα ως ενιαίο τεμάχιο 22, όπως ήταν πριν τη μεταβίβαση και να εγγραφεί στο όνομά τους. Συνάμα απαιτούσαν αποζημιώσεις £11.500 που συνίσταντο στην αξία της γης των 2025 τ.π. (Τεμάχιο 22/2) εκ £1.500,= και την αξία του ύδατος εκ £10.000,=.
Διαζευκτικά οι εφεσείοντες αξιούσαν διάταγμα που να απαγορεύει στους εφεσίβλητους να επεμβαίνουν στο εγγεγραμμένο τεμάχιο τους αρ. 22/1. Οι εφεσείοντες ισχυρίζονται ότι οι εφεσίβλητοι επενέβησαν στο τεμάχιο 22/1 σε βάθος 15 ποδών και αφαίρεσαν ποσότητα νερού από πηγή που ευρίσκεται σ΄ αυτό.
Το πρωτόδικο Δικαστήριο, μετά από ακροαματική διαδικασία απέρριψε το αίτημα των εφεσειόντων για ακύρωση των εγγραφών των τεμαχίων 22/1 και 22/2 μετά από την κατάληξη του ότι δεν απεδείχθη ο ισχυριζόμενος δόλος, απάτη ή ψευδείς παραστάσεις εκ μέρους των εφεσιβλήτων. Βρήκε όμως ότι απεδείχθη επέμβαση στο εγγεγραμμένο στους εφεσείοντες τεμάχιο 22/1 κατά ένα τετραγωνικό μέτρο εκ μέρους των εφεσιβλήτων, όπου είχε ανεγερθεί η δεξαμενή (ντεπόζιτο) νερού. Εξέδωσε δε προς τούτο ανάλογο διάταγμα και επεδίκασε ονομαστικές αποζημιώσεις εκ £10,= γιατί, όπως αποφάνθηκε, δεν απεδείχθη συγκεκριμένη ζημιά. Προσέτι επεδίκασε έξοδα υπέρ των εφεσειόντων στην κλίμακα £200-£500.
Οι εφεσείοντες, που προφανώς δεν ικανοποιήθηκαν από την απόφαση του Δικαστηρίου, καταχώρησαν την παρούσα έφεση. Με τους δύο πρώτους λόγους ισχυρίζονται ότι λανθασμένα το πρωτόδικο Δικαστήριο βρήκε ότι δεν απεδείχθησαν, ένεκα της επέμβασης στο τεμάχιο 22/1, οποιεσδήποτε ζημιές ενώ υπήρχε μαρτυρία ότι οι εφεσίβλητοι με την επέμβαση τους αφαίρεσαν νερό αξίας £10.000,= από πηγή που τους ανήκει και ευρίσκεται στο τεμάχιο 22/1. Με τον τρίτο λόγο έφεσης οι εφεσείοντες προσβάλλουν την κατάληξη του Δικαστηρίου ότι δεν απεδείχθη ο ισχυριζόμενος δόλος και κατά συνέπεια η κύρια απαίτηση τους είχε απορριφθεί. Με τον τέταρτο λόγο ισχυρίζονται ότι η απόφαση του Δικαστηρίου είναι αναιτιολόγητη.
Με ειδοποίηση αντέφεσης οι εφεσίβλητοι αρ. 1 προσβάλλουν την απόφαση του Δικαστηρίου ότι υπήρξε επέμβαση στο κτήμα των εφεσειόντων, τεμάχιο 22/1, ως εσφαλμένη γιατί στην έκθεση απαίτησης δεν περιείχετο τέτοιος ισχυρισμός. Επίσης προσβάλλουν ως εσφαλμένη την επιδίκαση εξόδων υπέρ των εφεσειόντων και απαιτούν όπως επιδικασθούν έξοδα υπέρ των εφεσιβλήτων αρ. 1.
Οι εφεσίβλητοι αρ. 2 προσβάλλουν επίσης με αντέφεση την επιδίκαση εξόδων υπέρ των εφεσειόντων από το πρωτόδικο Δικαστήριο.
Ο τρίτος λόγος έφεσης που αφορούσε την απόφαση του Δικαστηρίου στο κύριο αίτημα της αγωγής δεν αναπτύχθηκε ούτε στο περίγραμμα, αλλά ούτε και ενώπιόν μας στην ακροαματική διαδικασία. Θεωρούμε ότι έχει εγκαταληφθεί. Εξάλλου και οι συνήγοροι των εφεσιβλήτων το επισημαίνουν και θεωρώντας ότι ο λόγος αυτός έχει εγκαταληφθεί από τους εφεσείοντες, απέφυγαν να απαντήσουν. Δεν θα ασχοληθούμε επομένως με το λόγο αυτό της εφέσεως.
Οι δύο πρώτοι λόγοι και ο τέταρτος λόγος έφεσης που αναφέρονται σε πηγή νερού μέσα στο τεμάχιο 22/1, ιδιοκτησίας των εφεσειόντων, δεν ευσταθούν. Το πρωτόδικο Δικαστήριο βρήκε απλά ότι η ανεγερθείσα δεύτερη δεξαμενή (ντεπόζιτο) επενέβαινε κατά ένα τετραγωνικό μέτρο στο κτήμα 22/1. Καμιά μαρτυρία, εκτός της μαρτυρίας του ίδιου του εφεσείοντα αρ. 3, δεν παρουσιάστηκε για ύπαρξη δεύτερης πηγής νερού εκτός αυτής που βρίσκεται στο τεμάχιο 22/2 των εφεσιβλήτων αρ. 1. Αντίθετα, ο μάρτυρας αρ. 1 των εφεσειόντων που κατέθεσε στο πρωτόδικο Δικαστήριο απερίφραστα κατέθεσε ότι υπήρχε μια μόνο πηγή και αυτή βρίσκεται στο τεμάχιο 22/2 των εφεσιβλήτων. Το ίδιο κατέθεσε και ο μάρτυρας αρ. 2 που κάλεσαν οι εφεσείοντες. Αυτός κατέθεσε επίσης για ένα μέτωπο πηγής από όπου αναβλύζει νερό από διάφορα σημεία. Επίσης ο μάρτυρας αρ. 1 που κάλεσαν οι εφεσίβλητοι θετικά κατέθεσε ότι μια μόνο πηγή υπάρχει, αυτή που βρίσκεται στο τεμάχιο 22/2.
Είναι γεγονός ότι το πρωτόδικο Δικαστήριο δεν διατύπωσε εύρημα σε σχέση με τον ισχυρισμό των εφεσειόντων ότι οι εφεσίβλητοι αφαίρεσαν νερό που τους ανήκει από πηγή που βρίσκεται στο κτήμα τους, δηλαδή το τεμάχιο 22/1. Έμμεσα όμως το Δικαστήριο έχει προβεί στη διαπίστωση ότι μόνο μια πηγή υπάρχει και αυτή βρίσκεται στο κτήμα των εφεσιβλήτων, τεμάχιο 22/2, πηγή νερού που μεταβιβάστηκε σ΄ αυτούς μαζί με τον πέριξ αυτής χώρο. Διαπιστώνουμε και εμείς μελετώντας τη μαρτυρία ότι τόσο οι μάρτυρες των εφεσειόντων όσο και ο μάρτυρας υπεράσπισης απερίφραστα κατέθεσαν για μια πηγή νερού, πηγή που αγοράστηκε μαζί με τον περιβάλλοντα χώρο και ενεγράφη στο όνομα των εφεσιβλήτων αρ. 1 και βρίσκεται στο τεμάχιο 22/2. Η κατάληξη αυτή δεν ανάγεται σε εύρημα από αξιολόγηση αμφισβητούμενης μαρτυρίας, το οποίο άλλως το Εφετείο δεν θα μπορούσε να εξάξει, αλλά αποτελεί αδιαμφισβήτητη διαπίστωση από τη μαρτυρία που οι ίδιοι οι εφεσείοντες παρουσίασαν στο Δικαστήριο.
Το πρωτόδικο Δικαστήριο κατά συνέπεια ορθά αποφάσισε ότι οι αποζημιώσεις για την επέμβαση ενός τετραγωνικού μέτρου περιορίζοντο στην αξία της μηδαμινής αυτής έκτασης γης. Καμιά αφαίρεση νερού δεν υπήρξε εκ μέρους των εφεσιβλήτων από πηγή των εφεσειόντων. Εφ΄ όσον δε δεν υπήρξε καμιά μαρτυρία τόσο για την αξία του ενός τετραγωνικού μέτρου γης όσο και για τη ζημιά που προκλήθηκε εξαιτίας αυτής της επέμβασης ορθά το Δικαστήριο επεδίκασε μόνο ονομαστικές αποζημιώσεις (Βλέπε:
Ttantis v. Hadjimichael (1982) 1 CLR 301, Μ. Παπακοκκίνου και Άλλες ν. Μ. Θεοδοσίου (1991) 1 ΑΑΔ 379).ΑΝΤΕΦΕΣΗ
Οι εφεσίβλητοι αρ. 1 με τον πρώτο λόγο αντέφεσης ισχυρίζονται ότι εσφαλμένα το πρωτόδικο Δικαστήριο αποφάσισε ότι υπήρξε επέμβαση στο κτήμα, τεμάχιο 22/1 των εφεσειόντων διότι τέτοιος ισχυρισμός δεν προβάλλετο στην Έκθεση Απαίτησης και δεν υπήρχε μαρτυρία ότι αυτοί ήσαν ένοχοι επέμβασης. Ο λόγος αυτός της αντέφεσης δεν ευσταθεί. Στην παράγραφο 14 της Έκθεσης Απαίτησης, αν και κακώς διατυπωμένη, προβάλλεται σαφώς ο ισχυρισμός ότι οι εφεσίβλητοι επενέβησαν στο κτήμα τους (τεμάχιο 22/1) σε βάθος 15 ποδών και αφαίρεσαν ποσότητα νερού, επέμβαση την οποία και συνεχίζουν. Το γεγονός είναι ότι δεν απεδείχθη στην ολότητα του ο ισχυρισμός αυτός, απεδείχθη όμως επέμβαση μόνο ενός τετραγωνικού μέτρου. Το πρωτόδικο Δικαστήριο βρήκε ότι υπήρχε η πιο πάνω επέμβαση απορρίπτοντας τον ισχυρισμό για αφαίρεση ποσότητας νερού. Το ελάχιστο του ισχυρισμού των εφεσειόντων που περιέχεται στην Έκθεση Απαίτησης τους εμπεριέχεται στο ζητούμενο μέγιστο. Ορθά ακόμα το Δικαστήριο επέρριψε ευθύνη στους εφεσιβλήτους αρ. 1 για την επέμβαση αφού υπήρχε μαρτυρία που δεν αμφισβητήθηκε, ότι η δεξαμενή (ντεπόζιτο) που κατά ένα τετραγωνικό μέτρο επενέβαινε στο κτήμα 22/1, ανεγέρθη από το Τμήμα Υδάτων κατόπιν υποδείξεων τους και πληρωμής της δαπάνης. Κατά συνέπεια ο λόγος αυτός της αντέφεσης απορρίπτεται.
Τόσο οι εφεσίβλητοι αρ. 1 όσο και οι εφεσίβλητοι αρ. 2 προσβάλλουν την επιδίκαση εξόδων από το Δικαστήριο υπέρ των εφεσειόντων. Ισχυρίζονται ότι οι εφεσείοντες απέτυχαν στο μέγιστο και κύριο μέρος της απαίτησής τους και κατά συνέπεια το Δικαστήριο έπρεπε να ασκήσει τη διακριτική του εξουσία υπέρ των ιδίων και να επιδικάσει τα έξοδα υπέρ τους. Ισχυρίζονται ότι οι εφεσίβλητοι υπερασπίζονταν σε αγωγή στην κλίμακα £10.000-£25.000 και τελικά επεδικάσθη ποσό αποζημιώσεων μόνο £10,=. Διαπιστώνουμε ότι πράγματι το μέγιστο και κύριο μέρος της απαίτησης των εφεσειόντων απέτυχε. Έχει επιτύχει μόνο στο ελάχιστο που απαιτούσε και μάλιστα με επιδίκαση ονομαστικών αποζημιώσεων εκ £10,=.
Όπως αναφέρεται στον Winfield and Jolowicz on Tort, 9η έκδοση, στη σελίδα 565, σε περιπτώσεις που επιδικάζονται μόνο ονομαστικές αποζημιώσεις, το Δικαστήριο έχει την ευχέρεια να στερήσει τον ενάγοντα των εξόδων του, ή ακόμη να τον καταδικάσει στην πληρωμή των εξόδων της άλλης πλευράς (Βλέπε: Anglo-Cyprian Trade Agencies Ltd. v. Paphos Wine Industries Ltd. (1959) 1 All E.R. 873 και Παπακοκκίνου και Άλλες ν. Θεοδοσίου (πιο πάνω)).
Στην παρούσα υπόθεση το πρωτόδικο Δικαστήριο, επιδικάζοντας πλήρη έξοδα υπέρ των εφεσειόντων δεν άσκησε ορθά τη διακριτική του εξουσία, ούτε και την αιτιολόγησε. Η διαταγή για τα έξοδα πρέπει να παραμεριστεί και να αντικατασταθεί με διαταγή όπως η κάθε πλευρά επωμισθεί τα δικά της.
Η έφεση απορρίπτεται.
Η αντέφεση των εφεσιβλήτων αρ. 1, επιτυγχάνει μερικώς όσον αφορά τα έξοδα.
Η αντέφεση των εφεσιβλήτων αρ. 2 επιτυγχάνει.
Η διαταγή για έξοδα στην πρωτόδικη διαδικασία ακυρώνεται και αντικαθίσταται με διαταγή όπως η κάθε πλευρά επωμισθεί τα δικά της έξοδα
.Δεν εκδίδεται καμιά διαταγή για έξοδα όσον αφορά είτε την έφεση είτε τις αντεφέσεις.
Δ.
Δ.
Δ.
/ΕΠσ