ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ

ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ

Μεταξύ:

1. Κυριακούς Αντωνίου Γιάλλουρου,

2. Πολυξένης Αντωνίου,

Εφεσειουσών-Ενάγουσων

και

1. Ελλάδας Α. Μιχαηλίδη,

2. Μελπομένης Η. Κυριάκου,

Εφεσιβλήτων-Εναγομένων.

____________________

Για τους Εφεσείοντες : Χρ. Πουργουρίδης.

Για τους Εφεσίβλητους: Κ. Κυριακόπουλος.

____________________

___________________

ΚΑΛΛΗΣ, Δ.: Το πρωτόδικο δικαστήριο απέρριψε την αγωγή των εναγουσών-εφεσειουσών δια:

"(1) Διάταγμα του Δικαστηρίου που να ακυρώνει την επ΄ ονόματι των εναγομένων εγγραφή του τεμ. 898 στο χωριό Φοινί που σήμερα

αποτελεί μέρος του τεμ. 1134 και που καλύπτεται από το

πιστοποιητικό εγγραφής 6148.

(2) Δήλωση του δικαστηρίου ότι οι ενάγουσες είναι συνιδιοκτήτριες

και/ή δικαιούνται να εγγραφούν ως συνιδιοκτήτριες του τεμ. 898

κατά ένα τρίτο μέρος δια την κάθε μια από αυτές.

(3) Διάταγμα του Δικαστηρίου που να διατάσσει το Κτηματολόγιο να

ακυρώσει την συγχώνευση και/ή ενοποίηση των τεμαχίων 898 και

897/3 σ΄ ένα τεμάχιο, δηλαδή το τεμάχιο 1134, καθώς επίσης και

να κάμει στα βιβλία του Κτηματολογίου όλες τις αναγκαίες διορθώσεις

έτσι που το τεμάχιο 898 να εγγραφεί από ένα τρίτο μερίδιο στις

(α) Κυριακού Αντωνίου Γιάλλουρου, (β) Πολυξένη Αντωνίου αμφότερες από το Φοινί και (γ) στις Ελλάδα Α. Μιχαηλίδη και Μελπωμένη Η.

Κυριάκου, από την Κάτω Λακατάμια."

Σύμφωνα με την έκθεση απαίτησης το πιο πάνω τεμ. 1134 έχει προκύψει από τα τεμ. 898 και 897/3 τα οποία κατά τη γενική χωρομετρία και εκτίμηση καταχωρήθηκαν στο όνομα του Νικόλα Χ" Λοΐζου. Το τεμ. 898 "διεμοιράσθη και/ή διενεμήθη προ 30 και πλέον ετών στα τρία παιδιά του εν λόγω Νικόλα Χ" Λοΐζου ήτοι το Λοΐζο, την Ευριδίκη και την Χρυσταλλού, οι οποίοι πήραν από ένα τρίτο του εν λόγω τεμαχίου".

Ο Λοϊζος εδώρησε το μερίδιο του από το τεμ. 898 στην κόρη του Ουρανία Λοΐζου μητέρα των εναγομένων. Η Ευριδίκη εδώρησε το μερίδιο της στην Κυριακού Αντωνίου Γιάλλουρου, ενάγουσα 1 και η Χρυσταλλού εδώρησε το μερίδιο της στην Πολυξένη Αντωνίου, ενάγουσα 2.

Οι ενάγουσες κατέχουν, καρπούνται και νέμονται το μερίδιο τους που είναι αμπέλι από το 1960 ενώ προηγουμένως το μερίδιο της καθεμιάς κατείχετο από την Ευριδίκη και Χρυσταλλού αντίστοιχα.

Η πιο πάνω Ουρανία Λοϊζου με αίτηση της ημερ. 16.8.1984 που συνοδεύετο με πιστοποιητικό της Χωριτικής Αρχής Φοινιού ημερ. 16.8.1984 πέτυχε την εγγραφή ολόκληρου του τεμαχίου 898 στο όνομα της με το πιστοποιητικό εγγραφής 6148 "ενώ εγνώριζε ή όφειλε να γνωρίζει ότι το εν λόγω τεμάχιο κατείχετο και/ή ανήκε κατά ένα τρίτο μερίδιο στις ενάγουσες".

΄Ηταν ο ισχυρισμός των εναγουσών ότι το τεμ. 898 δεν έπρεπε να εγγραφεί ολόκληρο στο όνομα της πιο πάνω Ουρανίας αλλά έπρεπε να εγγραφεί ανά ένα τρίτο στο όνομα της και στο όνομα των εναγουσών.

΄Ηταν η θέση των εναγομένων ότι το επίδικο κτήμα (τεμ. 898) το εδώρησε ο Νικόλας Χ" Λοΐζου προ πενήντα ετών στο γιό του Λοΐζο. Ο τελευταίος το εδώρησε στη θυγατέρα του και μητέρα των εναγομένων, Ουρανία Λοΐζου, η οποία το κατείχε έκτοτε και είχε την αδιαφιλονίκητη κατοχή του. Στις 16.8.84 η Ουρανία Λοϊζου υπέβαλε αίτηση προς την αρμόδια αρχή, η οποία μετά από επιτόπια έρευνα και με σχετικό πιστοποιητικό της Χωριτικής Αρχής Φοινιού, διεπίστωσε τα ανωτέρω και ενέγραψε το τεμ. 898 στο όνομα της και εξέδωσε το πιστοποιητικό εγγραφής με αριθμό 6148.

Σαν αποτέλεσμα της επιτόπιας έρευνας, του περιεχομένου του πιο πάνω πιστοποιητικού (Τεκ. Β), και των όσων ανάφερε προς τον υπάλληλο του Κτηματολογίου ο αγροφύλακας-αντιπρόσωπος της Χωριτικής Αρχής, έχει εκδοθεί ο επίδικος τίτλος ιδιοκτησίας στο όνομα της Ουρανίας Λοΐζου.

Τα πιστοποιητικά - Τεκ. Α και Β - είχαν υπογραφεί από τον Κοινοτάρχη του χωριού Φοινί (Αντρέα Σπύρου Μ.Ε.6) και από δύο μέλη της Χωριτικής Αρχής. Σύμφωνα με την μαρτυρία του Κοινοτάρχη το Τεκ. Α είχε γραφτεί από τον αγροφύλακα. Υιοθέτησε το Τεκ. Α δεχόμενος, όμως, ότι ο ίδιος ουδέποτε επισκέφθηκε επί τούτου τα αναφερόμενα τεμάχια γής. Γνώριζε ότι η Ουρανία κατείχε ένα κτήμα, αλλά ποιό και για πόσο χρονικό διάστημα, δεν ήταν σε θέση να ξέρει. Παρόμοια δεν γνώριζε την έκταση των χωραφιών που αναγράφονται στο πιστοποιητικό. Ούτε ήταν παρών στις 19.11.84 όταν έγινε η επιτόπια εξέταση. Απ΄ ότι ήταν σε θέση να γνωρίζει, εκεί ήταν μόνο ο αγροφύλακας Αθανασίου ο οποίος έχει ήδη αποβιώσει. Δέχθηκε ότι υπέγραψε το Τεκ. Β, το οποίο σύνταξε ο υπάλληλος του Κτηματολογίου με σκοπό να εκδοθεί τίτλος επ΄ ονόματι της Ουρανίας Λοΐζου, χωρίς να ρωτήσει οποιοδήποτε κληρονόμο πριν να θέσει την υπογραφή του. Ο ίδιος δεν γνωρίζει προσωπικά τα όσα είναι καταγραμμένα στο Τεκ. Β, αλλά βασίστηκε στα όσα το Κτηματολόγιο του είπε. ΄Εδωσε πίστη στον αγροφύλακα και στον Κτηματολόγο, και υπέγραψε το Τεκ. Β κατόπιν συνομιλίας τόσο με τον Κτηματολόγο όσο και με τον αγροφύλακα. Ο ίδιος επ΄ ακριβώς δεν γνώριζε τα όσα περιέχονται στο τεκμήριο, απλά είχε έλθει κοντά του η Ουρανία Λοΐζου και του είχε πει ότι το επίδικο ήταν του παππού της, χωρίς να φέρει οποιοσδήποτε άλλος ένσταση.

Μετά από την αξιολόγηση της μαρτυρίας το πρωτόδικο δικαστήριο προέβη στις πιο κάτω διαπιστώσεις:

Εξετάζοντας την υπόθεση από την νομική της πλευρά το πρωτόδικο δικαστήριο αποφάνθηκε ότι από το "ειδικώς οπισθογραφημένο κλητήριο ένταλμα δεν αποκαλύπτεται στην ουσία καμιά αιτία αγωγής". ΄Οπως το έθεσε στην απόφαση του η απλή παράθεση κάποιων βασικών γεγονότων στο κλητήριο παρέμεινε χωρίς εξειδίκευση και χωρίς την αναγκαία παροχή λεπτομερειών, η δε κατάληξη στο αιτητικό, όπου καταγράφησαν οι αξιούμενες θεραπείες, στερείται σύνδεσης με οποιαδήποτε νομική βάση που να αποκαλύπτει αιτία αγωγής.

Παρά την πιο πάνω διαπίστωση του ότι δεν αποκαλύπτεται στην ουσία καμιά αιτία αγωγής το πρωτόδικο δικαστήριο σε κατοπινό στάδιο της απόφασης του ανέφερε ότι στην παραγματικότητα η μόνη βάση αγωγής είναι η υπάρξη λάθους στην έκδοση του τίτλου ιδιοκτησίας στο όνομα της Ουρανίας Λοΐζου. Σαν αποτέλεσμα της πιο πάνω διαπίστωσης το πρωτόδικο δικαστήριο αποφάνθηκε ότι εφόσον η αγωγή δεν βασίζεται επί εχθρικής κατοχής ή δόλου το θέμα έπρεπε να παραπεμφθεί στο ίδιο το Κτηματολόγιο κάτω από το άρθρο 61 του περί Ακίνητης Ιδιοκτησίας (Διακατοχή, Εγγραφή και Εκτίμηση) Νόμου, Κεφ. 224. Για την κατάληξη του αυτή το Πρωτόδικο Δικαστήριο άντλησε καθοδήγηση από τις αποφάσεις στις υποθέσεις Φιλίππου ν. Στυλιανού (1992) 1 Α.Α.Δ. 448, Χριστοδούλου ν. Χ" Λοϊζή (1992) 1 Α.Α.Δ. 658 και Χ" Ιωάννου ν. Κωνσταντίνου (1993) 1 Α.Α.Δ. 844, στις οποίες έχει νομολογηθεί ότι η διόρθωση λάθους στα μητρώα μπορεί να επιδιωχθεί μόνο μέσω της διαδικασίας που προβλέπεται από το πιο πάνω άρθρο 61 του Κεφ. 224 με διοικητική λειτουργία του Κτηματολογίου, ελεγχόμενη με τη σειρά της με αίτηση - έφεση όπως διασφαλίζει το άρθρο 80 του Κεφ. 224.

Ανεξάρτητα από την πιο πάνω κατάληξη του το Πρωτόδικο Δικαστήριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι "και με διαφορετική αντιμετώπιση επί της ουσίας η αγωγή δεν μπορεί να πετύχει".

Το πρωτόδικο δικαστήριο κατέληξε σ΄ αυτό το συμπέρασμα μετά από αναφορά στα πιο κάτω ζητήματα:

(α) Την αποδεικτική βαρύτητα του πιστοποιητικού της Χωριτικής Αρχής

(Τεκ. Β).

(β) Την δεκτικότητα της μαρτυρίας του Κοινοτάρχη ο οποίος μετέφερε στο

Δικαστήριο τα όσα του είχε αναφέρει ο αποβιώσας αγροφύλακας.

(γ) Τις πρόνοιες του άρθρου 82 του Κεφ. 224.

(δ) Την νομιμότητα της εκπροσώπησης της Χωριτικής Αρχής από τον

Αγροφύλακα.

Αφού υπέδειξε ότι ούτε το Τεκ. Α ούτε το Τεκ. Β συνάδουν με τις πιο πάνω πρόνοιες του άρθρου 82(3) του Κεφ. 224 το Πρωτόδικο Δικαστήριο διατύπωσε τη θέση ότι ο Κοινοτάρχης με τη μαρτυρία του κάλυψε "αυτό το κενό δηλώνοντας και επεξηγώντας ενόρκως ότι η πιστοποίηση του έγινε με βάση τα όσα ο αγροφύλακας του είχε αναφέρει, τον οποίο χαρακτήρισε ως εκείνον που γνώριζε την περιοχή και τα δρώμενα για περισσότερα από 30 χρόνια, αλλά και ως αξιόπιστο πρόσωπο". Σύμφωνα με το πρωτόδικο δικαστήριο με τη μαρτυρία του Κοινοτάρχη και του υπαλλήλου του Κτηματολογίου δόθηκε στο δικαστήριο η προφορική δήλωση του αγροφύλακα όσον αφορά την κυριότητα των επιδίκων. Η μαρτυρία αυτή αφέθηκε να παρουσιαστεί χωρίς ένσταση και ήταν - σύμφωνα με το πρωτόδικο δικαστήριο - αποδεκτή μαρτυρία "με βάση την κατά το κοινοδίκαιο εξαίρεση στον κανόνα της εξ ακοής μαρτυρίας, ότι όπου η δήλωση γίνεται από άτομο στα πλαίσια καθήκοντος που στο μεταξύ έχει αποθάνει, είναι δυνατή η λήψη μαρτυρίας από τρίτο πρόσωπο".

Με την πιο πάνω αξιόπιστη μαρτυρία - συνέχισε το πρωτόδικο δικαστήριο - πρέπει να θεωρείται ότι ο σκοπός του άρθρου 82(3), που δεν είναι άλλος από του να φαίνεται (για σκοπούς μεταγενέστερου ελέγχου) από πού αντλήθησαν οι πληροφορίες στο πιστοποιητικό, έχει πλήρως ικανοποιηθεί, δεδομένου ότι ο ίδιος ο κοινοτάρχης διά ζώσης είπε ενόρκως αυτά τα οποία πιθανώς εκ παραδρομής δεν περιέλαβε στα σχετικά τεκμήρια.

Σε σχέση με το τέταρτο ζήτημα - νομιμότητα της εκπροσώπισης της Χωριτικής Αρχής από τον Αγροφύλακα - το πρωτόδικο δικαστήριο ανέφερε ότι νόμιμα ο Κοινοτάρχης, έστω προφορικά, διόρισε τον αγροφύλακα ως αντιπρόσωπο του στην επιτόπια έρευνα. Ο αγροφύλακας, ενόψει του νομότυπου διορισμού του, είχε καθήκον να προβεί στις αναγκαίες δηλώσεις είτε προφορικώς είτε γραπτώς.

Το πρωτόδικο δικαστήριο κατέληξε στην απόρριψη της αγωγής με βάση την μαρτυρία του Κοινοτάρχη. ΄Οπως δε υποδεικνύει στην απόφαση του "αν ο Κοινοτάρχης δεν προσερχόταν για προφορική μαρτυρία, η εξέλιξη της υπόθεσης θα έπαιρνε εντελώς διαφορετική τροπή".

Το εύρημα του Πρωτόδικου Δικαστηρίου ότι η επίδικη διαφορά έπρεπε να παραπεμφθεί στο Κτηματολόγιο κάτω από την διαδικασία του άρθρου 61 του Κεφ. 224 και όχι να προωθηθεί με αγωγή προσβάλλεται ως εσφαλμένο. Υποστηρίζεται ότι το πρωτόδικο δικαστήριο κατέληξε στο λανθασμένο αυτό εύρημα παραγνωρίζοντας τους ισχυρισμούς της έκθεσης απαιτήσεως και ιδιαίτερα τους ισχυρισμούς της παραγράφου 3 που καταδεικνύουν ότι τα επίδικα θέματα ήσαν ευρύτερα και δεν αφορούσαν απλώς διόρθωση λάθους στα μητρώα του Κτηματολογίου. Αντίθετα η διόρθωση λάθους στα μητρώα ήταν αναγκαία λόγω προηγούμενης συμφωνίας διαμοιρασμού και/ή διανομής του τεμαχίου 898 συμφωνία που ουδόλως λήφθηκε υπόψη από την Χωριτική Αρχή και/ή τον κτηματολογικό υπάλληλο κατά τη διάρκεια της επιτόπιας έρευνας. Ούτε βεβαίως ήταν αναγκαίο να γνωρίζει ο αγροφύλακας περί της ύπαρξης της συμφωνίας και συνεπώς οι πληροφορίες που έδωσε στον υπάλληλο του Κτηματολογίου δυνατό να ήσαν λανθασμένες.

Κρίθηκε περαιτέρω ότι ο σκοπός του πιο πάνω Νόμου είναι διττός:

(α) Οι κτηματολογικές αρχές πρέπει να έχουν την ευκαιρία να εξετάσουν την

υπόθεση και αν ικανοποιηθούν ότι υπάρχει λάθος στα μητρώα να προβούν στην αναγκαία διόρθωση μετά που θα δώσουν ειδοποίηση στα ενδιαφερό-

μενα πρόσωπα.

(β) Για να αποφεύγεται αχρείαστη αντιδικία για μικροδιαφορές.

Στη Φιλίππου (πιο πάνω) το θέμα έχει τεθεί ως εξής:

Τυγχάνει λοιπόν εξεταστέο κατά πόσο πρόκειται για περίπτωση "που το λάθος μπορεί να ευρεθεί και να διορθωθεί από τα σχέδια και βιβλία του Κτηματολογίου χωρίς περαιτέρω έρευνα" ή κατά πόσο πρόκειται για περίπτωση που "υποβλήθηκαν ισχυρισμοί οι οποίοι συνθέτουν επίδικα θέματα ευρύτερα που προϋποθέτουν διερεύνηση όχι απλώς κτηματολογική".

Από την εξέταση της έκθεσης απαιτήσεως και της μαρτυρίας που έχει προσαχθεί προκύπτει σαφώς ότι δεν πρόκειται για περίπτωση που το λάθος μπορεί να ευρεθεί και να διορθωθεί από τα κτηματολογικά σχέδια και βιβλία. Παρά το ότι η έκθεση απαίτησης δεν έχει διατυπωθεί με τον πλέον κατάλληλο τρόπο αυτή δεν αποδίδει την επίδικη εγγραφή σε λάθος των σχεδίων και βιβλίων του Κτηματολογίου. Αντίθετα την αποδίδει στο πιστοποιητικό της χωριτικής αρχής και στην Ουρανία Λοΐζου η οποία - σύμφωνα με την έκθεση απαίτησης - "γνώριζε ή όφειλε να γνωρίζει ότι το εν λόγω τεμάχιο κατείχετο και/ή ανήκει κατά ένα τρίτο μερίδιο στις ενάγουσες". ΄Εχουμε επομένως την άποψη πως οι ισχυρισμοί που τέθηκαν δεν μπορούν να θεωρηθούν ισχυρισμοί για λάθος ή παράλειψη με την έννοια του άρθου 61 του Κεφ. 224. Συνθέτουν επίδικα θέματα ευρύτερα που προϋποθέτουν διερεύνηση όχι απλώς κτηματολογική. ΄Αλλωστε η σχετική διερεύνηση έχει πράγματι λάβει χώραν εν όψει της μαρτυρίας η οποία έχει προσαχθεί και η οποία δεν συνδεόταν με λάθος ή παράλειψη με την έννοια του άρθρου 61. Ακολουθεί πως η αξίωση μπορούσε να προωθηθεί με αγωγή και η περί του αντιθέτου κατάληξη του πρωτόδικου δικαστηρίου κρίνεται εσφαλμένη.

Στο επίκεντρο της επιχειρηματολογίας του ευπαίδευτου συνήγορου των εφεσειουσών ήταν η κατάληξη του πρωτόδικου δικαστηρίου που σχετιζόταν με την μαρτυρία του Κοινοτάρχη στο βαθμό που αυτή έθεσε ενώπιον του δικαστηρίου την προφορική δήλωση του αποβιώσαντος αγροφύλακα. Η σχετική κατάληξη του πρωτόδικου δικστηρίου προσβάλλεται ως εσφαλμένη.

Προσβάλλεται, επίσης, σαν εσφαλμένη και η κατάληξη του πρωτόδικου δικαστηρίου που σχετίζεται με τα πιστοποιητικά της Χωριτικής Αρχής, Τεκ. Α και Β. Υποστηρίχθηκε συναφώς ότι ενώ το πρωτόδικο δικαστήριο κατέληξε σε εύρημα ότι τα Τεκμήρια Α και Β δεν συνάδουν με τις πρόνοιες του άρθρου 82 (3) του Κεφ. 224 λανθασμένα έκρινε ότι οι παραβιάσεις αυτές της νομοθεσίας δεν είχαν καμιά συνέπεια επειδή ο κοινοτάρχης κατέθεσε ενόρκως ενώπιον του δικαστηρίου. Υποστηρίχθηκε, επίσης, ότι το πρωτόδικο δικαστήριο όφειλε να κρίνει ότι το πιστοποιητικό της χωριτικής αρχής έπασχε νομικά καθότι εξεδόθη κατά παράβαση του άρθρου 82(3) και κατά συνέπεια να θεωρήσει ότι το Κτηματολόγιο λανθασμένα έκαμε δεκτό το πιστοποιητικό και λανθασμένα στηρίχθηκε στο περιεχόμενο του.

Αρχίζουμε με το λόγο έφεσης που σχετίζεται με το άρθρο 82 του Κεφ. 224.

Είναι πρόδηλο από το λεκτικό του άρθρου 82(1) ότι το περιεχόμενο πιστοποιητικού της χωριτικής αρχής θεωρείται από το Κτηματολόγιο ως απόδειξη οποιουδήποτε γεγονότος που αφορά οποιοδήποτε ζήτημα το οποίο επηρεάζει οποιαδήποτε ιδιοκτησία (Βλ. Hassidoff v. Santi and Othes (1970) 1 C.L.R. 220, 239). Είναι επίσης πρόδηλο ότι η πρόνοια του άρθρου 82(3) για διατύπωση του πιστοποιητικού με τέτοιο τρόπο ώστε να καθίσταται σαφές από μόνο του ότι βασίζεται σε πληροφορίες τρίτων είναι επιτακτική. Κατά την κρίση μας η πρόνοια αυτή έχει λάβει τον επιτακτικό χαρακτήρα εν όψει, κυρίως, της μεγάλης αποδεικτικής αξίας την οποία προσδίδουν στα πιστοποιητικά των Χωριτικών Αρχών οι Κτηματολογικές Υπηρεσίες. Με δεδομένη την αποδεικτική βαρύτητα τέτοιων πιστοποιητικών για τις Κτηματολογικές Υπηρεσίες θα ήταν άκρως ανασφαλές για τις τελευταίες να βασίζονται πάνω σε πιστοποιητικά τα οποία περιέχουν εξ ακοής πληροφορίες και να αποφασίζουν επί θεμάτων ιδιοκτησίας χωρίς να γνωρίζουν ποιοί είναι οι πληροφοριοδότες και χωρίς την πιστοποίηση του Κοινοτάρχη ότι αυτοί είναι πρόσωπα αξιόπιστα. Η απαίτηση του Νόμου για να κατανομάζονται οι πληροφοριοδότες έχει και μια άλλη σκοπιμότητα, η οποία συνδέεται με την δεκτικότητα των πιστοποιητικών ενώπιον των Δικαστηρίων. Τέτοια πιστοποιητικά, καθώς έχει νομολογηθεί, δεν είναι αποδεκτά από το Δικαστήριο επειδή περιέχουν εξ ακοής πληροφορίες (Βλ. Hassidoff (πιο πάνω) στη σελ. 239). Απόρροια αυτού του αποδεικτικού κανόνα είναι ότι το περιεχόμενο τους πρέπει να αποδεικνύεται με αποδεκτή μαρτυρία. Επομένως η αναφορά στους πληροφοριοδότες είναι απαραίτητη για να καθίσταται δυνατή η κλήση τους ενώπιον του δικαστηρίου.

Στην κρινόμενη περίπτωση αποτελεί κοινό τόπο ότι ο Κοινοτάρχης δεν είχε προσωπική γνώση των όσων διαλαμβάνονται στο πιστοποιητικό της Χωριτικής Αρχής και ότι το υπέγραψε αφού βασίσθηκε πάνω στις πληροφορίες που του έδωσε ο Αγροφύλακας. Τονίζεται ότι το πιστοποιητικό το ετοίμασε ο υπάλληλος του Κτηματολογίου. Παρά το γεγονός ότι το περιεχόμενο του πιστοποιητικού βασίζεται σε πληροφορίες τρίτου - του Αγροφύλακα - και επομένως τυγχάνουν εφαρμογής οι πρόνοιες του άρθρου 82(3) του Κεφ. 224, το πιστοποιητικό δεν έχει διατυπωθεί με τον τρόπο που προσδιορίζεται από εκείνο το άρθρο.

Ομοίως και στην παρούσα περίπτωση θα πρέπει να θεωρηθεί ότι εσφαλμένα το Κτηματολόγιο προχώρησε στην εγγραφή του επίδικου κτήματος στο όνομα της Ουρανίας Λοΐζου με βάση το πιστοποιητικό, Τεκ. Β, το οποίο είχε διατυπωθεί κατά τρόπο αντίθετο με τον τρόπο που προδιαγράφεται από το άρθρο 82(3). Απομένει να εξεταστεί κατά πόσο η μαρτυρία του Κοινοτάρχη πλήρωσε το κενό και κατά πόσο μπορούσε να μεταφέρει στο δικαστήριο τη δήλωση του αγροφύλακα όπως είχε βρεί το πρωτόδικο δικαστήριο.

Παρά τον κανόνα που αποκλείει την εξ ακοής μαρτυρία το πρωτόδικο δικαστήριο έκαμε αποδεκτή - όπως έχει ήδη υποδειχθεί - τη μαρτυρία του Κοινοτάρχη ο οποίος έθεσε ενώπιον του Δικαστηρίου την προφορική δήλωση του αποβιώσαντος αγροφύλακα. ΄Εκρινε ότι αποτελούσε δήλωση αποβιώσαντος προσώπου, η οποία έγινε στη διάρκεια εκτέλεσης καθήκοντος, και εμπίπτει, επομένως, μέσα στις εξαιρέσεις του πιο πάνω κανόνα.

Στον Phipson on Evidence, 9η έκδοση, σελ. 301, ο σχετικός κανόνας διατυπώνεται ως πιο κάτω:

Επεξηγείται από το ίδιο σύγγραμμα ότι:

"(1) First it must be shown that the deceased was under a duty not only to

do the particular thing to which his declaration related but also to report

or record it.

(2) It must be shown that the duty was owed to another, rather than self-imposed.

(3) The declaration must relate to acts done by the deceased and not by others.

(4) The act must have been performed before the declaration was made.

(5) The declaration must have been made more or less contemporareously

with the performances of the act.

(6) The declarant must have had no motive to mis-state what occurred."

"(1) Πρέπει να καταδειχθεί ότι ο αποβιώσας είχε καθήκο όχι μόνο να τελέσει την συγκεκριμένη πράξη με την οποία σχετίζεται η δήλωση του, αλλά να την αναφέρει ή καταγράψει.

(2) Πρέπει να καταδειχθεί ότι το καθήκο οφειλόταν προς κάποιον άλλο παρά

να είναι αυτό - επιβαλλόμενο.

(3) Η δήλωση πρέπει να σχετίζεται με πράξεις τις οποίες τέλεσε ο αποβιώσας

και όχι άλλοι.

(4) Η πράξη πρέπει να είχε τελεσθεί πριν γίνει η δήλωση.

(5) Η δήλωση πρέπει να είχε γίνει κατά το μάλλον ή ήττον ταυτόχρονα με την

τέλεση της πράξης.

(6) Ο αποβιώσας δεν πρέπει να είχε κίνητρο να παραποιήσει τα όσα είχαν συμβεί."

Βλέπουμε λοιπόν ότι το καθήκο καταγραφής της δήλωσης πρέπει να διέπεται από νομοθετικό κανόνα ή από κάποιο δεσμευτικό κανόνα του συγκεκριμένου επαγγέλματος.

Η εγγραφή του επίδικου κτήματος στο όνομα της Ουρανίας Λοΐζου κατέστη δυνατή λόγω του πιστοποιητικού της χωριτικής αρχής, Τεκ. Β. Σύμφωνα με το πρωτόδικο δικαστήριο το κενό στο πιστοποιητικό καλύφθηκε από τη μαρτυρία του Κοινοτάρχη. Ωστόσο το πρωτόδικο δικαστήριο πρόσθεσε στη συνέχεια:

Μετά την πιο πάνω επισήμανση - ότι αν ο Κοινοτάρχης δεν προσερχόταν για προφορική μαρτυρία η εξέλιξη της υπόθεσης θα έπαιρνε εντελώς διαφορετική τροπή - το πρωτόδικο δικαστήριο δεν έχει προσδιορίσει ποιά θα ήταν αυτή η τροπή. Η διαπίστωση του πρωτόδικου δικαστηρίου ότι η υπόθεση θα έπαιρνε εντελώς άλλη τροπή χωρίς περαιτέρω διευκρίνιση ή συσχετισμό ή εύρημα αναφορικά με την ιδιοκτησία του κτήματος ισοδυναμεί με παράλειψη χειρισμού ενός ζωτικού ζητήματος (Βλ. Χαραλάμπους κ.α. ν. Ηλιάδης & Υιοί Λτδ. (1993) 1 Α.Α.Δ. 529) με αποτέλεσμα να ελλείπει η απαραίτητη δικαστική κρίση πάνω σ΄ αυτό το ζωτικό ζήτημα (Βλ. Βασιλείου ν. Μενελάου (1990) 1 Α.Α.Δ. 1125).

Επειδή μόνο υποθέσεις μπορούν να γίνουν ως προς το ποιά θα ηταν η εντελώς νέα τροπή και ποιά θα ήταν η κατάληξη του πρωτόδικου δικαστηρίου ως

Δ.

Δ.

/ΕΑΠ.