|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
(1997) 1 ΑΑΔ 1580
28 Νοεμβρίου, 1997
[ΠΙΚΗΣ Π, ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ, ΝΙΚΟΛΑΟΥ, Δ/στές]
ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ,
Εφεσείων-Ενάγων,
ν.
ΠΑΝΙΚΚΟY ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΚΑΙ ΑΛΛΩΝ,
Εφεσιβλήτων-Εναγομένων.
(Πολιτική Έφεση Αρ. 9309).
Aποζημιώσεις — Γενικές Αποζημιώσεις — Τροχαίο ατύχημα — Εστιάτορας υπέστη σοβαρά και πολλαπλά τραύματα: εγκεφαλική διάσειση, πολλαπλό τραύμα πηγουνιού, σοβαρό τραύμα στο μηριαίο οστούν και την κνήμη, κάταγμα του δεύτερου μετακαρπιαίου οστού του αριστερού χεριού, κάταγμα της γνάθου και καταπληξία (σιόκ) — Υπεβλήθη σε τέσσερις εγχειρήσεις για τα ορθοπεδικά τραύματα καθώς και για ανάταξη των τραυμάτων της κάτω γνάθου — Μείωση των απολαύσεων της ζωής — Αρνητικές συνέπειες στην επαγγελματική του δραστηριότητα — Δημιουργία οστεοαρθρίτιδας σχεδόν βέβαιη — Μελλοντική επιδείνωση στην κατάσταση του ποδιού — Επιδίκαση γενικών αποζημιώσεων Λ.Κ.17.000 που συμπεριλάμβαναν και το ποσό των Λ.Κ.1.500 για μελλοντικά ιατρικά έξοδα — Κρίθηκε έκδηλα ανεπαρκής και αυξήθηκε σε Λ.Κ.25.000 συμπεριλαμβανομένου και του πιο πάνω ποσού για μελλοντικά έξοδα.
Αμέλεια — Τροχαίο ατύχημα — Eπιμερισμός ευθύνης — Σύγκρουση δύο αυτοκινήτων που έρχονταν από την αντίθετη κατεύθυνση με αυξημένη ταχύτητα — Εύρημα ότι η σύγκρουση έγινε σχεδόν στο κέντρο του δρόμου με δυνατότητα και των δύο οδηγών να κινηθούν αριστερότερα — Καταμερισμός ευθύνης 60% για τον εφεσείοντα και 40% για τον εφεσίβλητο — Το Εφετείο την καθόρισε εξίσου.
Ο εφεσείων τραυματίσθηκε πολύ σοβαρά τα μεσάνυκτα της 30.8.85 όταν ενώ οδηγούσε το αυτοκίνητο του στο δρόμο Λάρνακας-Δεκέλειας συγκρούστηκε με αυτοκίνητο που οδηγούσε ο εφεσίβλητος 1. Ο δρόμος στη σκηνή του δυστυχήματος είχε πλάτος 16 πόδια και η σύγκρουση έγινε σχεδόν στο κέντρο του δρόμου. Το όχημα του εφεσείοντα είχε πλάτος πέντε ποδών και του εφεσίβλητου πέντε ποδών και τεσσάρων ιντζών. Και οι δύο οδηγοί οδηγούσαν με αυξημένη ταχύτητα. Το πρωτόδικο Δικαστήριο έκρινε ότι ο εφεσείων ήταν υπεύθυνος για το δυστύχημα σε ποσοστό 60% και ο εφεσίβλητος 40%.
Ο εφεσείων υπέστη εγκεφαλική διάσειση, θλαστικό τραύμα πηγουνιού μήκους 7 εκ., πολλαπλές εκδορές προσώπου και τριχωτού της κεφαλής, υποκεφαλικό κάταγμα δεξιού μηριαίου οστού, ανοικτό συντρηπτικό κάταγμα της μεσότητας του μηριαίου, θλαστικό τραύμα στην εμπρόσθια επιφάνεια του μηρού μετά τραυματισμού του δέρματος, της περιτονίας και του τετρακέφαλου μυός, ανοικτό συντρηπτικό κάταγμα των κνημιαίων κονδύλων της αριστεράς κνήμης, θλαστικό τραύμα άνωθεν του κνημιαίου κυρτώματος, κάταγμα του δεύτερου μετακαρπίου οστού της αριστερής χείρας, κάταγμα της κάτω γνάθου και καταπληξία (σιόκ).
Παρέμεινε στο νοσοκομείο μέχρι της 9.11.85 και υπεβλήθη σε τέσσερις εγχειρήσεις για τα ορθοπεδικά κατάγματα καθώς και για ανάταξη των καταγμάτων της κάτω γνάθου συρραφή με σύρμα και ακινητοποίηση της σιαγόνος για τέσσερις βδομάδες. Κατά την έξοδό του από το νοσοκομείο άρχισε να βαδίζει με τη βοήθεια βακτηρίων μασχάλης. Επίσης υπέστη και ψυχολογικά τραύματα μεταξύ των οποίων αγχώδη καταθλιπτική αντίδραση.
Οι σοβαρές κακώσεις που υπέστη του άφησαν τα ακόλουθα μόνιμα αποτελέσματα:
1. Βράχυνση του δεξιού σκέλους κατά 3 εκ. και περιορισμό της κίνησης του γόνατος του δεξιού ποδιού σε μεγάλο βαθμό που καθιστά αδύνατο τον γονατισμό, προκαθισμό, περπάτημα και ορθοστασία για πολύ χρόνο.
2. Αδυναμία στη δεξιά πλευρά της σιαγόνας του ένεκα της μη πλήρους συγκλίσεως των δοντιών και πόνο κατά τη μάσηση και απότομο δάγκωμα. Επίσης μετατραυματικές βλάβες σε μερικά από τα δόντια.
Οι επιπτώσεις του δυστυχήματος ήταν αρνητικές και στη διεξαγωγή του επαγγέλματός του ως εστιάτορα που τον ανάγκαζαν να εργοδοτεί επιπρόσθετο προσωπικό. Επίσης μειώθηκαν οι απολαύσεις της ζωής του όπως η θάλασσα και το κυνήγι, η δε δημιουργία οστεοαρθρίτιδας ήταν σχεδόν βέβαια με επιδείνωση μελλοντικά της κατάστασης του ποδιού του.
Το πρωτόδικο Δικαστήριο επεδίκασε στον εφεσείοντα το ποσό των ΛΚ17.000 σαν γενικές αποζημιώσεις που συμπεριλάμβαναν και το ποσό των ΛΚ1.500 που δόθηκε για μελλοντικά ιατρικά έξοδα.
Η έφεση στρέφεται κατά του επιδικασθέντος ποσού των γενικών αποζημιώσεων για τις σωματικές βλάβες που υπέστη ο εφεσείων. Επίσης προσβάλλεται ο καταμερισμός της ευθύνης.
Αποφασίστηκε ότι:
1. Οι αποζημιώσεις είναι έκδηλα ανεπαρκείς εν όψει των πιο πάνω πολλαπλών τραυμάτων, των μονίμων αποτελεσμάτων τους και επίσης του πόνου και της ταλαιπωρίας που προέκυψε από αυτά. Ως εκ τούτου αυξάνονται σε ΛΚ25.000 συμπεριλαμβανομένου και του ποσού των ΛΚ1.500 για μελλοντικά ιατρικά έξοδα και δίκαιη αποζημίωση.
2. Η διαφοροποίηση στην ευθύνη των διαδίκων δεν εδικαιολογείτο από τα ευρήματα του πρωτόδικου Δικαστηρίου. Ο καταμερισμός ευθύνης τροποποιείται σε 50% για τον εφεσείοντα και 50% για τον εφεσίβλητο.
Η έφεση επιτρέπεται μερικώς. Η πρωτόδικη απόφαση τροποποιείται ανάλογα. Eκδίδεται διαταγή όπως ο εφεσίβλητος πληρώσει τα έξοδα της έφεσης.
H έφεση επιτράπηκε εν μέρει.
Υποθέσεις που αναφέρθηκαν:
Ioannou & Paraskevaides (Overseas) Ltd and Another v. Christofis (1982) 1 C.L.R. 789,
Μαυροπετρή v. Λουκά (1995) 1 Α.Α.Δ. 66,
Polycarpou v. Adamou (1988) 1 C.L.R. 727,
Φοινικαρίδης και Άλλη v. Γεωργίου και Άλλων (1991) 1 Α.Α.Δ. 475,
Παναγή v. Θεοδώρου (1992) 1 Α.Α.Δ. 1303,
Κωνσταντίνου v. Ιωάννου (1993) 1 Α.Α.Δ. 669,
Ανδρέου v. Junguirth (1995) 1 A.A.Δ. 431.
Έφεση.
Έφεση από τον ενάγοντα κατά της απόφασης του Eπαρχιακού Δικαστηρίου Λευκωσίας (Nικολαΐδης, Π.E.Δ.), που δόθηκε στις 20.9.94 (Aρ. Aγωγής 1529/87), με την οποία του επιδικάστηκαν γενικές αποζημιώσεις ύψους £17.000 και καταμερίστηκε σ' αυτόν ευθύνη για το δυστύχημα σε ποσοστό 60%.
Κ. Ευσταθίου, για τους Εφεσείοντες.
Α. Δράκος, για τους Εφεσίβλητους.
Cur. adv. vult.
ΠΙΚΗΣ, Δ.: Την απόφαση του Δικαστηρίου θα δώσει ο Δικαστής Γ. Παπαδόπουλος.
ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ, Δ.: Η έφεση αυτή στρέφεται κατά της απόφασης του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λευκωσίας με την οποία επιδικάστησαν αποζημιώσεις στον εφεσείοντα για σωματικές βλάβες που υπέστη σε τροχαίο δυστύχημα. Επίσης προσβάλλεται η απόφαση του πρωτόδικου Δικαστηρίου αναφορικά προς τον καταμερισμό της ευθύνης. Έτσι η έφεση περιορίζεται σε δυο μόνο επίδικα θέματα, τις γενικές αποζημιώσεις και τον καταμερισμό της ευθύνης.
Το δυστύχημα συνέβη τα μεσάνυκτα της 30.8.85 στο δρόμο Λάρνακας -Δεκέλειας μεταξύ του αυτοκινήτου του εφεσείοντα και του αυτοκινήτου των εφεσιβλήτων 2 που οδηγούσε ο εφεσίβλητος 1. Σαν αποτέλεσμα ο εφεσείων τραυματίστηκε πολύ σοβαρά.
Το πρωτόδικο Δικαστήριο επεδίκασε στον ενάγοντα-εφεσείοντα το ποσό των £17.000 σαν γενικές αποζημιώσεις που συμπεριλάμβαναν και το ποσό των £1,500 που δόθηκε για μελλοντικά ιατρικά έξοδα. Σε συντομία ο εφεσείοντας υπέστη τις πιο κάτω κακώσεις:
(α) Εγκεφαλική διάσειση,
(β) Θλαστικό τραύμα πηγουνιού μήκου 7 εκ. Πολλαπλές εκδορές προσώπου και τριχωτού της κεφαλής,
(γ) Υποκεφαλικό κάταγμα δεξιού μηριαίου οστού,
(δ) Ανοικτό συντρηπτικό κάταγμα της μεσότητας του δεξιού μηριαίου, θλαστικό τραύμα στην εμπρόσθια επιφάνεια του μηρού μετά τραυματισμού του δέρματος, της περιτονίας και του τετρακεφάλου μυός,
(ε) Ανοικτό συντρηπτικό κάταγμα των κνημιαίων κονδύλων της αριστεράς κνήμης, θλαστικό τραύμα άνωθεν του κνημιαίου κυρτώματος μήκους 5 εκ.,
(στ) Κάταγμα του δευτέρου μετακαρπίου οστού της αριστερής χείρας,
(ζ) Κάταγμα της κάτω γνάθου,
(η) Καταπληξία (σιοκ).
Παρέμεινε στο νοσοκομείο μέχρι της 9.11.85 όπου έτυχε κάθε δυνατής ιατρικής φροντίδας. Υπεβλήθη σε τέσσερις εγχειρήσεις για τα ορθοπεδικά κατάγματα (μηριαίο οστούν, των κονδύλων, της κνήμης της αριστεράς χειρός) καθώς και για ανάταξη των καταγμάτων της κάτω γνάθου συρραφή με σύρμα και ακινητοποίηση της σιαγόνος για τέσσερις βδομάδες. Όταν έφυγε από το νοσοκομείο στις 9.11.85 άρχισε να βαδίζει με τη βοήθεια βακτηρίων μασχάλης. Ο εφεσείων πέραν από τις σωματικές βλάβες υπέστη και ψυχολογικά τραύματα που περιγράφονται ως εξής:
(α) αγχώδη και καταθλιπτική αντίδραση λόγω των δυσμορφιών εκ του ατυχήματος,
(β) παραπονείται για δυσχέρεια συγκέντρωσης και προσοχής, επιλησμοσύνη και δυσανεξία έναντι των θορύβων και ηλίου,
(γ) παραπονείτο για ζάλη, κεφαλαλγία και ιλίγγους περιοδικά και ιδία με την άσκηση έργου,
(δ) Αναφέρει διαταραχές του ύπνου υπό την έννοια της αϋπνίας κατά διαστήματα.
Ο ιατρός Σαββίδης ο οποίος τον εξέτασε τελευταίος περιγράφει την κατάστασή του ως εξής:
"Το κάταγμα της μεσότητας του μηριαίου και της κνήμης έχουν πορωθεί καλά, αλλά η κνήμη παρουσιάζει σοβαρό περιορισμό των κινήσεων. Το κάταγμα του αυχένος του μηριαίου παρουσίασε νέκρωση της μηριαίας κεφαλής, έτσι ο ενάγων υπεβλήθη στην Αγγλία σε εγχείρηση στο νοσοκομείο Enfield, όπου του έγινε ολική αρθροπλαστική και αφαιρέθη και αντικαταστάθη η κεφαλή του μηριαίου με μεταλλική κεφαλή ειδικού τύπου (Cementless). Κατά τις 20.4.90 που του έγινε η εξέταση είχε πλήρη κινητικότητα το αριστερό άνω σκέλος και σχεδόν πλήρη κίνηση η δεξιά άρθρωση το ισχύου.
Η δεξιά κνημική άρθρωση είχε κάμψη Ο°-45° όπου η πλήρης είναι Ο°-150°. Υπήρχαν αρκετές ουλές, είτε ένεκα επεμβάσεων ή τραυματικές στη δεξιά κνήμη και μηρόν.
Η γνώμη του ιατρού ήταν πως οι κακώσεις που υπέστη ο ενάγων είναι πολύ σοβαρές και απαιτήθη εντατική και παρατεταμένη θεραπεία.
Η αριστερά κνήμη και άρθρωση έχει τώρα περιορισμένη κινητικότητα, σαν αποτέλεσμα ο ενάγων δεν μπορεί να γονατίσει ή κροκαθήσει, να κάθεται σε περιορισμένο χώρο, όπως σινεμά, λεωφορείο ή αεροπλάνο, περιορισμό στην ορθοστασία και περπάτημα. Στην άρθρωση αυτή θα παρουσιασθεί οστεοαρθρίτης που θα επιδεινώσει την κατάσταση.
Αναφορικά με την άρθρωση του ισχύου του δεξιού άκρου η ολική αρθροπλαστική ήταν αναγκαία. Στην περίπτωση αυτή και η εκλογή να γίνει στην Αγγλία ήταν η καλύτερη, γιατί αυτή πρέπει να επαναληφθεί τουλάχιστον για μια ακόμη φορά στη ζωή του. Όπως είναι τώρα η κατάσταση δεν μπορεί να ασκήσει οποιοδήποτε επάγγελμα που χρειάζεται ορθοστασία ή περπάτημα για περατεταμένες περιόδους και το επάγγελμα του εστιάτορα είναι της κατηγορίας αυτής και δεν μπορεί να το κάμει άνευ βοήθειας".
Ο πρωτόδικος Δικαστής συνοψίζει την κατάστασή του ως εξής:
"Ο ενάγων υπέστη τις κακώσεις ...... Ετέθη η ζωή του σε κίνδυνο και υπέστη πολλούς και συνεχείς πόνους και ταλαιπωρία. Υπέστη μέχρι σήμερα τέσσερις χειρουργικές επεμβάσεις κάτω από πλήρη αναισθησία. Παρέμεινε αδυναμία στη δεξιά πλευρά της σιαγόνας του ένεκα της μη πλήρους συγκλίσεως των δοντιών του και πόνο κατά τη μάσηση και απότομο δάγκωμα, επίσης μετατραυματικές βλάβες σε μερικά από τα δόντια. Του παρέμεινε βράχυνση του δεξιού σκέλους κατά 3 εκ. και περιορισμός της κίνησης του γονάτου του δεξιού ποδιού σε μεγάλο βαθμό που να καθιστά αδύνατο το γονατισμό, κροκαθισμό, περπάτημα και ορθοστασία για μακρό χρονικό διάστημα, η πιθανότης επανάληψης της αρθροπλαστικής επέμβασης για τουλάχιστο ακόμη μια φορά και η επίδραση στην εργασία του που τον αναγκάζει να εργοδοτεί επιπρόσθετο πρόσωπο και πόνους, ταλαιπωρία, μείωση των απολαύσεων και των αθλημάτων, όπως θάλασσα και κυνήγι που αυτά αναφέρονται και στην έκθεση απαιτήσεως. Επίσης επαπειλούμενη και σχεδόν βέβαια δημιουργία οστεοαρθρίτιδας που μελλοντικά θα επιδεινώσει την κατάσταση του ποδιού του." Και συνεχίζει "αλλά δεν μπορεί να παραγνωριστεί πως η κατάσταση του σε κάποιο βαθμό επηρεάζει την εργασία του σαν εστιάτορα.".
Ο πρωτόδικος Δικαστής πολύ ορθά επισημαίνει τις αρχές που καθοδηγούν τα Δικαστήρια στην εκτίμηση των αποζημιώσεων. Ανεφέρθη δε στην υπόθεση Ιοαnnou Paraskevaides (Overseas) Ltd and Other v. Christofis P. Christofis (1982) 1 C.L.R. 789 όπου επισημαίνεται η αναγκαιότητα φιλελευθεροποίησης των αποζημιώσεων και ο ανθρώπινος πόνος και δυσχέρεια πρέπει να αντιμετωπίζονται με μεγαλύτερη ευαισθησία.
Έχουμε εξετάσει την επιχειρηματολογία των δικηγόρων και των δύο πλευρών σχετικά με τις γενικές αποζημιώσεις. Κρίνουμε ότι είναι έκδηλα ανεπαρκείς. Ο εφεσείων υπέστη σοβαρότατα τραύματα όπως τα περιγράψαμε πιο πάνω, υπέφερε πάρα πολύ για μεγάλα χρονικά διαστήματα και ακόμα υποφέρει από τα κατάλοιπα των πολλαπλών και άσχημων τραυμάτων. Όπως αναφέρεται στην υπόθεση Μαυροπετρή v. Λουκά, Π.Ε. 8293 - 27.1.1995, οι τελευταίες αποφάσεις του Ανωτάτου Δικαστηρίου "αποκαλύπτουν σταθερή άνοδο του επιπέδου των γενικών αποζημιώσεων, τάση που αντανακλά μεγαλύτερη ευαισθησία για τον ανθρώπινο πόνο, την αγωνία της αναπηρίας και τη ψυχική οδύνη από την περιθωριοποίηση από τις συνήθεις δραστηριότητες του ανθρώπου". (Βλ. επίσης Paraskevaides (Overseas) Ltd v. Christofi (1982) 1 C.L.R. 789, Polycarpou v. Adamou (1988) 1 C.L.R. 727, Φοινικαρίδης και Άλλη v. Γεωργίου και Άλλων (1991) 1 Α.Α.Δ. 475, Παναγή v. Θεοδώρου, Πολιτική Έφεση 8409 - 26.11.92, Κωνσταντίνου v. Ιωάννου, Πολιτική Έφεση 8179 - 21..9.93. και Κική Aνδρέου v. Wilhelm Junguirth P.E. 8548 - 8.5.1995.)
Κρίνουμε ότι το ποσό των £25.000 συμπεριλαμβανομένου και του ποσoύ των £1,500 για μελλοντικά ιατρικά έξοδα είναι εύλογη και δίκαιη αποζημίωση.
Θα εξετάσουμε τώρα το θέμα του καταμερισμού της ευθύνης. Το δυστύχημα συνέβη στο δρόμο Λάρνακας-Δεκέλειας μπροστά από το πρατήριο Πετρολίνα. Ο δρόμος είναι ευθύς και πλάτους 16 ποδών. Στην αριστερή πλευρά του δρόμου, όπως ο ενάγων οδηγούσε προς τη Δεκέλεια, υπήρχαν σκαψίματα εξ αιτίας των οποίων συσσωρεύθηκαν, προς την πλευρά της ασφάλτου, χώματα ύψους τριών ποδών περίπου σε μήκος 500 ώς 600 μέτρα. Στην πλευρά του εφεσίβλητου εναγομένου υπήρχε ασφαλτοστρωμένο κράσπεδο στο ίδιο επίπεδο με το ασφαλτικό κατάστρωμα του δρόμου, πλάτους 13 περίπου ποδών. Η σύγκρουση έγινε σχεδόν στο κέντρο του δρόμου. Πιο συγκεκριμένα σε σημείο που απείχε 11' και 6'' από τα χώματα και 12'και 6'' από την άλλη πλευρά. Το όχημα του εφεσείοντα είχε πλάτος πέντε ποδών και του εφεσίβλητου πέντε ποδών και τεσσάρων ιντζών. Και οι δυο οδηγοί οδηγούσαν με αυξημένη ταχύτητα. Ο πρωτόδικος Δικαστής απέρριψε εισήγηση ότι ο εφεσίβλητος οδηγούσε με ψηλά τα φώτα και πως τύφλωσε τον εφεσείοντα. Απέρριψε εξ άλλου την εισήγηση του εφεσιβλήτου ότι ο εφεσείων "βγήκε απότομα από την πλευρά του και κτύπησε πάνω του". Επίσης ο πρωτόδικος Δικαστής βρήκε ότι "ο εναγόμενος (εφεσίβλητος) είχε και χρόνο και τόπο να κινηθεί αριστερότερα γιατί κανένα εμπόδιο δεν υπήρχε". Επίσης βρήκε πως και "ο ενάγων (εφεσείων) είχε χώρο να κινηθεί αριστερότερα και είχε υποχρέωση να είναι όσο πιο αριστερά μπορούσε πλησιέστερα προς τα χώματα".
Με αυτά τα γεγονότα δεν συμφωνούμε με τον πρωτόδικο Δικαστή στο συμπέρασμά του ότι ο εφεσείων ήταν υπεύθυνος για το δυστύχημα σε ποσοστό 60% και ο εφεσίβλητος-εναγόμενος 40%. Κατά την κρίση μας με τα πιο πάνω ευρήματα όπως τα περιγράφουμε δεν εδικαιολογείτο η διαφοροποίηση. Η ευθύνη βάρυνε εξ ίσου τους δυο οδηγούς εφεσείοντα και εφεσίβλητο.
Η έφεση επιτρέπεται. Ο καταμερισμός ευθύνης τροποποιείται σε 50% - 50% και το ποσό των γενικών αποζημιώσεων αυξάνεται όπως καθορίσαμε, σε £25,000. Η έφεση επιτρέπεται μερικώς. Η πρωτόδικη αποφαση τροποποιείται ανάλογα. Ο εφεσίβλητος να πληρώσει τα έξοδα της έφεσης.
H έφεση επιτρέπεται μερικώς. H πρωτόδικη απόφαση τροποποιείται ανάλογα. Eκδίδεται διαταγή όπως ο εφεσίβλητος πληρώσει τα έξοδα της έφεσης.