ΕΦΕΣΗ ΑΡ. 52

Οι ισχυρισμοί των διαδίκων αναφορικά με σειρά από περιστατικά που συζητήθηκαν, ήταν αντίθετοι. Εξήγησε όμως το πρωτόδικο Δικαστήριο πως δεν θα αξιολογούσε τη μαρτυρία για να καταλήξει σε ευρήματα που ανήκαν στη διαδικασία της κύριας δίκης. Συμφωνεί ο εφεσείων πως αυτό ήταν το ενδεδειγμένο, και ορθά επίσης δεν αμφισβήτησε τον προσανατολισμό του πρωτόδικου Δικαστηρίου προς τις προϋποθέσεις έκδοσης παρεμπίπτοντος διατάγματος, όπως τις θέτει το άρθρο 32 του περι Δικαστηρίων Νόμου του 1960 (Ν. 14/60). Το οποίο και καθοδηγήθηκε από την υπόθεση Odysseos v. Pieris Estates Ltd and Others (1982) 1 CLR 557 και άλλες υποθέσεις που την ακολούθησαν, με αναφορά και στις αρχές που διέπουν την παροχή με παρεμπίπτον διάταγμα της τελικής θεραπείας. Κατά το άρθρο 16(1) του Ν. 23/90 τα Οικογενειακά Δικαστήρια ασκούν, τηρουμένων των αναλογιών, όλες τις εξουσίες που διαλαμβάνονται στο Τέταρτο Μέρος του πιο πάνω Νόμου, στο οποίο περιλαμβάνεται και το άρθρο 32 και ήταν αυτή τη δικαιοδοσία που επικαλέστηκε η εφεσίβλητη. Η φύση της τελικής θεραπείας που επιδιώκεται δεν μεταβάλλει το δικαιοδοτικό πλαίσιο. Οι οικογενειακές διαφορές κατά κανόνα συνάπτονται προς λεπτές πτυχές των ανθρωπίνων σχέσεων, και, συνήθως, εμπλέκουν και το όλως ευαίσθητο ζήτημα της ευημερίας ανηλίκων. Αυτά, όπως και τα ιδιαίτερα κριτήρια με γνώμονα τα οποία, όπως ορίζει κατά περίπτωση ο ουσιαστικός νόμος, παρέχεται η τελική θεραπεία, κατ΄ανάγκην αποτιμούνται. Εντεταγμένα όμως στους προβληματισμούς που επάγεται η δικαιοδοτική διάταξη που περιλαμβάνει και τη γενική αξίωση να αναδεικνύεται η έκδοση του ορισμένου παρεμπίπτοντος διατάγματος, όσο και αν συντρέχουν οι προϋποθέσεις που τίθενται, ως δίκαιη και πρόσφορη.

Οι ενστάσεις του εφεσείοντα ενώπιόν μας δεν αφορούν στην κρίση του πρωτόδικου Δικαστηρίου πως συνέτρεχαν οι προϋποθέσεις του Νόμου. Είχε δεχθεί εξαρχής πως εγειρόταν σοβαρό ζήτημα και πως υπήρχε πιθανότητα να δικαιούται η εφεσίβλητη σε θεραπεία. Σημειώνουμε εδώ πως ήταν αδιαμφισβήτητη η διακοπή της συμβίωσης και πως διέμεναν πλέον στην κατοικία που ενοικιάστηκε μόνο η εφεσίβλητη και τα παιδιά τους. Η εφεσίβλητη είχε αναφέρει στην ένορκη δήλωσή της πως "έδιωξε" τον εφεσείοντα λόγω της συμπεριφοράς του αλλά εξήγησε με την προφορική της μαρτυρία πως όταν τον κάλεσε να φύγει εκείνος συγκατένευσε. Ο ίδιος δε ο εφεσείων κατέθεσε πως "έφυγε από το σπίτι". Επίσης σημειώνουμε πως οι διάδικοι περίπου συμφωνούσαν και ως προς το περιστατικό που έδωσε την αφορμή γι΄αυτή την εξέλιξη. Αφορούσε στην ενέργεια του εφεσείοντα να τοποθετήσει στο αυτοκίνητό του διάφορα αντικείμενα. Προσωπικά της, έλεγε η εφεσίβλητη, τα οποία θα πωλούσε για λογαριασμό του. Ενώ, άεργος όπως ήταν συνήθως, δεν φρόντιζε για τις ανάγκες της οικογένειάς του. Αντικείμενα που ανήκαν και στους δυο, έλεγε ο εφεσείων, τα οποία έφεραν από τις ΗΠΑ ακριβώς με σκοπό να τα πωλήσουν για να ενισχυθεί ο οικογενειακός προϋπολογισμός. Στον οποίο πάντα συνεισέφερε αν και σοβαρές ασθένειες και πρόσφατο ατύχημα δεν του επέτρεψαν να εργάζεται σταθερά. Το γεγονός ήταν πως δημιουργήθηκε επεισόδιο και πως παρενέβη η αστυνομία, όσο και αν ο εφεσείων αρνήθηκε τον ισχυρισμό της εφεσίβλητης και άλλης μάρτυρος πως την κτύπησε.

Ο εφεσείων διέμενε πλέον στο σπίτι της αδελφής του και στη συνέχεια στο Παραλίμνι αφού εξασφάλισε εργασία στον Πρωταρά. Εξακολουθούσε όμως να επανέρχεται και στην οικογενειακή κατοικία και αυτή ήταν πλέον η αιτία των προστριβών. Για να αποσπάσει αντικείμενα από το σπίτι με σκοπό να τα πωλήσει ή και προφασιζόμενος, όπως κατέθεσε η εφεσίβλητη, επιθυμία του να βλέπει τα παιδιά τους, τους ενοχλούσε κάθε βράδυ τις πρωϊνές ώρες. Με αποκορύφωμα την προσπάθειά του να εισέλθει βίαια στο σπίτι στις 2.00 π.μ. στις 15.7.93 που οδήγησε και πάλιν στην εμπλοκή της αστυνομίας το ίδιο βράδυ αλλά και την επομένη. Με τελικό αποτέλεσμα την τρομοκράτηση των παιδιών και τη δημιουργία φόβου πως κινδύνευαν πλέον, αφού, μαζί με τα άλλα, ο εφεσείων διατύπωνε σαφείς απειλές κατά της ίδιας αλλά και των συγγενών της.

Μια παρέκβαση πριν προχωρήσουμε. Το πρωτόδικο Δικαστήριο αποφάνθηκε πως "η υπαιτιότητα των συζύγων στη διακοπή της συμβίωσης δεν λαμβάνεται υπόψη από το Δικαστήριο στην άσκηση των εξουσιών του σύμφωνα με το άρθρο 17(1) του Ν. 23/90", και επεκτάθηκε ο κ. Βραχίμης σε επιχειρηματολογία ως προς την ορθότητα αυτής της θέσης. Και αφού το άρθρο 17(1) αναπαραγάγει ουσιαστικά το άρθρο 1393 του Ελληνικού Αστικού Κώδικα, μας παρέπεμψε στο Νέο Οικογενειακό Δίκαιο του Β. Α. Βαθρακοκοίλη Γ έκδοση σελ. 207 σύμφωνα με το οποίο πρέπει να συνεκτιμούνται το εύλογο ή όχι της διακοπής της συμβίωσης και η υπαιτιότητα. Χωρίς όμως να παραλείψει, και πρέπει να εξάρουμε αυτή τη δίκαιη στάση του, ιδιαίτερα σε μια διαδικασία στην οποία δεν εκπροσωπήθηκε η εφεσίβλητη, να επισημάνει την υποσημείωση στο ίδιο Σύγγραμμα πως άλλος συγγραφέας διατηρεί διαφορετική άποψη. (Βλ. συναφώς και Γ. Κουμάντου - Οικογενειακό Δίκαιο Τόμος ΙΙ σελ. 176 και Ιω. Γ. Δεληγιάνη, Οικογενειακό Δίκαιο Τόμος ΙΙ σελ. 196).

Ο εφεσείων δεν αμφισβήτησε ούτε την τρίτη από τις προϋποθέσεις της επιφύλαξης στο άρθρο 32(1). Το πρωτόδικο Δικαστήριο αναφέρθηκε στο σύγγραμμα του David Bean, Injunctions, 5η έκδοση σελ. 149 ως προς τη δυνατότητα του Δικαστηρίου για άμεση παρέμβαση με παρεμπίπτον διάταγμα στις περιπτώσεις οικογενειακών διαφορών που απολήγουν σε πράξεις βίας ή που επηρεάζουν την ευημερία ανηλίκων για να καταλήξει πως "οι πληγωμένες σχέσεις και τα τραυματισθέντα συναισθήματα των διαδίκων και των ανηλίκων δεν αποτιμούνται σε χρήμα και δεν αποκαθίστανται μεταγενέστερα". Θεωρώντας ορθή αυτή την καθοδήγηση, ο εφεσείων συγκεκριμενοποίησε το παράπονό του με αναφορά στις επιπτώσεις του διατάγματος πάνω στον ίδιο. Κατά την εισήγησή του δεν συνεκτιμήθηκαν αυτές οι επιπτώσεις, ιδίως ο τραυματισμός των δικών του αισθημάτων. Δεν έγινε, συνεπώς, δίκαιος ισοζυγισμός και η διακριτική εξουσία του Δικαστηρίου ασκήθηκε λανθασμένα. Επικαλέστηκε συναφώς την υπόθεση Wiseman v. Simpson (1988) 1 All ER 245, στην οποία το διάταγμα εξώσεως του συζύγου από την οικογενειακή στέγη χαρακτηρίστηκε ως μέτρο δρακόντειο και διατάχθηκε επανεκδίκαση ενόψει κενών σε σχέση με τη διαπίστωση πως ήταν δίκαιη και εύλογη η έκδοση του, όπως απαιτεί ο αγγλικός Νόμος. Ο δεύτερος λόγος έφεσης που προωθήθηκε, αφορούσε σε διαφορετικό ζήτημα. Κατά τον εφεσείοντα εσφαλμένα το πρωτόδικο Δικαστήριο δεν ακύρωσε το διάταγμα ενόψει μή πλήρους και ειλικρινούς αποκάλυψης από την εφεσίβλητη όλων των ουσιωδών γεγονότων όταν ζήτησε και πέτυχε την έκδοσή του με την αρχική μονομερή της αίτηση.

Απομένει ο ισχυρισμός για παραγνώριση των επιπτώσεων του Διατάγματος πάνω στον εφεσείοντα. Δεν συμμεριζόμαστε την άποψή του. Δεν προκύπτει πως το πρώτοδικο Δικαστήριο παρέλειψε να συνεκτιμήσει όλα τα δεδομένα. Τα παιδιά θα έμεναν μαζί με τη μητέρα τους και η ανάγκη να διαμένουν στο σπίτι στο οποίο ήδη βρίσκονταν, δεν αμφισβητήθηκε. Η συμβίωση διεκόπη, το δικαίωμα του εφεσείοντα να επικοινωνεί με τα παιδιά του ουδέποτε αμφισβητήθηκε, ενώ οι ρυθμίσεις γι΄αυτό δεν συζητήθηκαν ως μέρος της διαδικασίας που διεξάχθηκε. Αντίθετα, η εφεσίβλητη δήλωσε την προθυμία της για ρυθμίσεις προς αυτή την κατεύθυνση και, ενόψει του συνόλου των περιστατικών, δεν παρέχεται περιθώριο για παρέμβαση προς ανατροπή του τρόπου με τον οποίο το πρωτόδικο Δικαστήριο άσκησε τη διακριτική του εξουσία. Τα γεγονότα της υπόθεσης Wiseman v. Simpson (ανωτέρω) ήταν διαφορετικά και δεν αφορούσε σε παρεμπίπτον αλλά σε τελικό διάταγμα που εκδόθηκε δυνάμει αντίστοιχης, αλλά όχι ακριβώς όμοιας, αγγλικής νομοθετικής διάταξης.