CyLaw | Αναφορικά μ'εμάς | Επικοινωνία

ΕΝΩΠΙΟΝ: ΠΙΚΗ, Π., ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΗ, ΚΡΟΝΙΔΗ, Δ/στών

ΠΙΚΗΣ, Π.: Με την έφεση και την αντέφεση (Δ.35, θ.10 - Θεσμοί Πολιτικής Δικονομίας), προσβάλλεται, για αντιθετικούς λόγους, η απόφαση του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λεμεσού, για την απόδοση και τον καταμερισμό της ευθύνης για τη ζημία και την απώλεια που υπέστησαν οι εξαρτώμενοι (σύζυγος και τέκνα) του Ευριπίδη Γρηγορίου, εξαιτίας του θανάτου του, ως αποτέλεσμα του τραυματισμού του σε αυτοκινητικό δυστύχημα στον αυτοκινητόδρομο Λευκωσίας - Λεμεσού. Το δυστύχημα επεσυνέβη όταν το αυτοκίνητο, το οποίο οδηγούσε ο εφεσίβλητος 1 (θα αναφέρεται ως ο «εφεσίβλητος») με κατεύθυνση τη Λεμεσό, κτύπησε τον αποβιώσαντα, ενώ ο τελευταίος διασταύρωνε κάθετα τον αυτοκινητόδρομο, κοντά στο γεφύρι Μονής.

Το πρωτόδικο Δικαστήριο έκρινε ότι ο εφεσίβλητος (εναγόμενος) ήταν αμελής, γιατί παρέλειψε να πάρει εκείνα τα αποτρεπτικά μέτρα που επέβαλλε η παρουσία του αποβιώσαντα στον αυτοκινητόδρομο, κυρίως να ελαττώσει την ταχύτητά του έγκαιρα, γεγονός που θα επαύξανε τη δυνατότητα αποτροπής της σύγκρουσης και, αν αυτό δεν ήταν κατορθωτό, θα μετρίαζε τις επιπτώσεις της. Μετά τη σύγκρουση, το αυτοκίνητο παρέσυρε τον Ευριπίδη Γρηγορίου για κάποια απόσταση, γεγονός που, αναμφίβολα, επέτεινε τις κακώσεις του, που οδήγησαν στο θάνατό του. Πράλληλα, έκρινε τον αποβιώσαντα ένοχο συντρέχουσας αμέλειας, λόγω της παράλειψής του να πάρει στοιχειώδεις προφυλάξεις για την ασφάλειά του. ΄Ετσι συνέβαλε και ο ίδιος στον τραυματισμό του και είχε το δικό του μερίδιο ευθύνης για το δυστύχημα. Γι' αυτούς τους λόγους, κρίθηκε ότι, τόσο ο αποβιώσας όσο και ο εναγόμενος, ήταν υπαίτιοι για το δυστύχημα και συνέβαλαν στην πρόκληση της επακολουθείσασας ζημίας.

Οι εφεσείουσες προσβάλλουν και αυτό το μέρος της απόφασης ως νομικά εσφαλμένο. Είναι η θέση τους ότι το ΄Αρθρο 58(15) τους εξασφαλίζει αυτό το δικαίωμα, το οποίο λανθασμένα αποστερήθηκαν με την απόφαση του Δικαστηρίου. Κατά τα άλλα, η ζημία των εφεσειουσών είχε συμφωνηθεί, ανερχόμενη σε £8.300,00 - (£5.000,00 εξάρτηση της συζύγου, £3.000,00 για απώλεια (bereavement), λόγω του θανάτου, και £300,00 έξοδα κηδείας και διαχείρισης).

Στον επιμερισμό της ευθύνης, το Δικαστήριο έλαβε υπόψη του, εκτός από την υπαιτιότητα του αυτοκινητιστή και του πεζού για το δυστύχημα, και τη δυνατότητα που ενείχε η αμέλεια του καθενός για την πρόκληση ζημίας. Η έκταση της ζημίας, που μπορεί να προκαλέσει η αμέλεια πεζού σε άλλο πρόσωπο, που κατά λογική πρόβλεψη μπορεί να επηρεαστεί από τις πράξεις του, είναι εξ αντικειμένου μικρή. Αντίθετα, μεγάλη είναι η ζημία που μπορεί να προκαλέσει η αμέλεια του αυτοκινητιστή. Επομένως, η αμέλεια αυτοκινητιστή ενέχει δυνητικά μεγαλύτερες συνέπειες, σε σύγκριση με την αμέλεια του πεζού. Στον καταμερισμό της ευθύνης προσμετρά τόσο το στοιχείο της υπαιτιότητας όσο και η αιτιώδης συνάφεια μεταξύ αμέλειας και ζημίας, όπως εξηγείται στην Baker v. Willoughby (1969) 3 All E.R. 1528 (H.L.)^. η ίδια αρχή αντανακλάται και στην κυπριακή νομολογία - (βλ. Charalambous v. Kassapis (1988) 1 C.L.R. 25).

Παραγνωρίζουν οι εφεσείουσες ότι αποδοχή της εισήγησής τους θα ισοδυναμούσε με την ύπαρξη μεγαλύτερης ευκαιρίας στον αποβιώσαντα να αντιμετωπίσει τον κίνδυνο και να τον αποφύγει και, αν όχι, να μετριάσει τις συνέπειές του. Και δεκτή να γινόταν η θέση των εφεσειουσών ως προς το σημείο της σύγκρουσης, η εικόνα για την ευθύνη του αποβιώσαντα δε θα αλλοιωνόταν. Ανεξάρτητα από το γεγονός αυτό, κρίνουμε ότι η πραγματική μαρτυρία, που επικαλέστηκαν οι εφεσείουσες, δεν ήταν συμπερασματική ως προς το ακριβές σημείο της σύγκρουσης. Υπό το φως του συνόλου της μαρτυρίας που είχε ενώπιόν του το Δικαστήριο, εύλογα μπορούσε να καταλήξει ότι το δυστύχημα επεσυνέβη περίπου στο μέσο της δεύτερης λωρίδας κυκλοφορίας, δηλαδή, έξι, περίπου, μέτρα από την είσοδο του αποβιώσαντα στον αυτοκινητόδρομο.

Το παράπονο των εφεσειουσών είναι ότι το πρωτόδικο Δικαστήριο, στην απουσία μαρτυρίας εμπειρογνωμόνων, ερμήνευσε τα μαυρίσματα που άφησαν οι τροχοί του αυτοκινήτου στο δρόμο ως αποτυπώματα τροχοπέδησης. Το ίδιο το Δικαστήριο, στην απόφασή του, αναγνωρίζει ότι η ύπαρξη και μόνο αποτυπωμάτων της πορείας του αυτοκινήτου στο δρόμο δεν υποδηλώνει τη χρήση φρένων. Μόνο εμπειρογνώμονας μπορεί να διαφωτίσει ως προς τα αίτια των αποτυπωμάτων - (βλ. Salih and Another v. Sofocleous and Others (1979) 1 C.L.R. 248, 258 και Siakos v. Nicolaou (1980) 1 C.L.R. 333, 343).

Το Δικαστήριο δε συναρτά το εύρημα για τη χρήση φρένων από τον εναγόμενο με τα μαυρίσματα. Το συμπέρασμα αυτό προκύπτει ως απόρροια της κοινής λογικής, μετά από το συσχετισμό, κυρίως, της απόστασης που διάνυσε ο αποβιώσας στον κύριο δρόμο πριν τη σύγκρουση, της ταχύτητας με την οποία ώδευε ο εφεσίβλητος πριν την εμφάνιση του κινδύνου, καθώς και της ορατότητας που του παρεχόταν για τον εντοπισμό του κινδύνου. Η συλλογιστική του Δικαστηρίου δεν εμπεριέχει οποιοδήποτε σφάλμα. Η κοινή λογική αποτελεί αναντικατάστατο οδηγό στην εξαγωγή συμπερασμάτων από γεγονότα και το συσχετισμό τους. Τα συμπεράσματα, που μπορεί να εξαχθούν από την πραγματική μαρτυρία, αποτελούν συνάρτηση της κοινής λογικής, όπως και η εξήγηση γεγονότων που ανάγονται σε στοιχειώδεις κανόνες της φυσικής - (Σαββίδης ν. White - (Π.Ε. 8781 - 27/5/1996)).

Το πρωτόδικο Δικαστήριο έκρινε ότι το δικαίωμα, το οποίο διασφαλίζεται από το ΄Αρθρο 57Α(1)(β) του ΚΕΦ. 148, δεν περιλαμβάνεται στα αγώγιμα δικαιώματα που κατοχυρώνονται υπέρ των εξαρτωμένων βάσει του ΄Αρθρου 58 του ΚΕΦ. 148, όπως αναμορφώθηκε από το ΄Αρθρο 4 του Ν 156/85 - (βλ., επίσης, τροποποιητικό νόμο, Ν 73(Ι)/92). Το πρωτόδικο Δικαστήριο αναφέρεται στο ιστορικό του ΄Αρθρου 58, το οποίο συσχετίζεται με τον αγγλικό νόμο Fatal Accidents Act 1976, ο οποίος αντιπαραβάλλεται με το Law Reform (Miscellaneous Provisions) Act 1934, όπως αναμορφώθηκε με τον τροποποιητικό νόμο του 1982, Administration of Justice Act 1982. Η φιλοσοφία και οι αρχές που διέπουν τα δύο νομοθετήματα αναλύονται στο σύγγραμμα «McGregor on Damages», Fifteenth Edition, σελ. 967 και επέκεινα, στο οποίο γίνεται αναφορά στην πρωτόδικη απόφαση.

Σκοπός του ΄Αρθρου 58 είναι η εξασφάλιση σε πρόσωπα εξαρτώμενα από τον αποβιώσαντα (η τάξη των οποίων καθορίζεται) αγώγιμου δικαιώματος, για αποζημίωση για τη ζημία και την απώλεια που υφίστανται λόγω του θανάτου του. Το ΄Αρθρο 58 του ΚΕΦ. 148 αποκαλύπτει ότι τα δικαιώματα των εξαρτωμένων για αποζημίωση καθορίζονται εξαντλητικά στις διατάξεις του. ΄Οπως συνάγεται, το δικαίωμα των εξαρτωμένων προσώπων δεν είναι συνάλληλο ούτε με τα αγώγιμα δικαιώματα του αποβιώσαντος, εάν δεν επερχόταν ο θάνατος, ούτε και με εκείνα των προσωπικών του αντιπροσώπων, ως διαδόχων της περιουσίας του. Τα δικαιώματα τα οποία εξασφαλίζονται από το ΄Αρθρο 58 είναι προσωπικά, αλληλένδετα με τη ζημία και την απώλεια που υφίστανται οι εξαρτώμενοι, λόγω αυτού τούτου του θανάτου. Συνεπώς, ορθά αποφασίστηκε ότι η ζημία, η οποία προέκυψε στον αποβιώσαντα βάσει του του ΄Αρθρου 57Α(1)(β) του ΚΕΦ. 148, δεν μπορούσε να διεκδικηθεί από τους εξαρτωμένους του.

΄Οπως έχουμε διαπιστώσει, στον επιμερισμό της ευθύνης επέδρασε ουσιωδώς το γεγονός ότι δυνητικά η αμέλεια του οδηγού του αυτοκινήτου έχει μεγαλύτερες επιπτώσεις από την αμέλεια του πεζού. Το γεγονός ότι, αν εμείς είχαμε να καταμερίσουμε την ευθύνη, θα την επιμερίζαμε κάπως διαφορετικά, με την απόδοση ίσης ευθύνης στα δύο μέρη, δεν παρέχει έρεισμα για επέμβαση με την απόφαση του πρωτόδικου Δικαστηρίου. ΄Οπως επισημάναμε στη Charalambous v. Kassapis, (ανωτέρω), η κατανομή της ευθύνης γίνεται κάτω από ευρεία σκοπιά, με γνώμονα τη λογική και την κοινή εμπειρία. Περαιτέρω, αναγνωρίζεται ότι ο καταμερισμός της ευθύνης αποτελεί, κατ' εξοχήν, έργο του πρωτόδικου Δικαστηρίου, νοουμένου ότι λειτουργεί κάτω από σωστή καθοδήγηση ως προς το νόμο - (Χριστοδούλου ν. Γρηγορίου (1989) 1(Ε) Α.Α.Δ. 178 και Αλεξάνδρου ν. Λεβέντη - (Π.Ε. 8452 και 8463 - 24/4/96). Μόνο όπου ο καταμερισμός αντιστρατεύεται τα ευρήματα του δικαστηρίου, ή είναι έκδηλα εσφαλμένος, παρέχεται πεδίο για επέμβαση από το Εφετείο, που δεν είναι η περίπτωση στην προκείμενη υπόθεση.

Η έφεση και η αντέφεση απορρίπτονται χωρίς έξοδα.