|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
(Συνεκδικαζόμενες Υποθέσεις Αρ. 1414/2008,
1872/2008 και 1873/2008)
30 Δεκεμβρίου, 2011
[Ε. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ, Δ/στής]
(Υπόθεση Αρ. 1414/2008)
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΑ ΑΡΘΡΑ 146 ΚΑΙ 23 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
ΟΜΗΡΟΣ ΠΕΤΡΟΥ ΜΟΤΙΤΗΣ,
Αιτητής,
ν.
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΜΕΣΩ
1. ΥΠΟΥΡΓΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ,
2. ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ,
Καθ' ων η Αίτηση.
________________________
(Υπόθεση Αρ. 1872/2008)
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΑ ΑΡΘΡΑ 15 (1)(2), 16(1)(2), 23(1)(2)(3)(4)(α)(β)(γ)(5)(6)(8)(9)(10)(11), 24 (1) (2) (3) (4),
25 (1) (2) (3), 28 (1) (2) (3) (4) ΚΑΙ 146 (1) (2) (3) (4) α-γ (5) (6)
ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ, ΤΑ ΑΡΘΡΑ 14 , 15(1)(α)(β)(2)(α)(β)(γ)(3) ΤΟΥ ΠΕΡΙ ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΗΣ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΗΣ ΝΟΜΟΥ ΤΟΥ 1962, Ν.15/62, ΟΠΩΣ ΑΥΤΟΣ ΕΚΤΟΤΕ ΕΧΕΙ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΘΕΙ
ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ ΚΑΙ ΤΑ ΑΡΘΡΑ 10,11,20,21, 26-32, 33-41,
42-56 ΤΟΥ ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΓΕΝΙΚΩΝ ΑΡΧΩΝ ΤΟΥ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΝΟΜΟΥ ΤΟΥ 1999, Ν. 158(Ι)/1999
ΝΙΚΗ ΚΙΚΗ ΟΝΟΥΦΡΙΟΥ,
Αιτήτρια,
ν.
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΜΕΣΩ
1. ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ,
2. ΓΕΝΙΚΟΥ ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ,
Καθ' ων η Αίτηση.
_________________________
(Υπόθεση Αρ. 1873/2008)
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΑ ΑΡΘΡΑ 15 (1)(2), 16(1)(2), 23(1)(2)(3)(4)(α)(β)(γ)(5)(6)(8)(9)(10)(11), 24 (1) (2) (3) (4),
25 (1) (2) (3), 28 (1) (2) (3) (4) ΚΑΙ 146 (1) (2) (3) (4) α-γ (5) (6)
ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ, ΤΑ ΑΡΘΡΑ 14 , 15(1)(α)(β)(2)(α)(β)(γ)(3) ΤΟΥ ΠΕΡΙ ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΗΣ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΗΣ ΝΟΜΟΥ ΤΟΥ 1962, Ν.15/62, ΟΠΩΣ ΑΥΤΟΣ ΕΚΤΟΤΕ ΕΧΕΙ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΘΕΙ
ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ ΚΑΙ ΤΑ ΑΡΘΡΑ 10,11,20,21, 26-32, 33-41,
42-56 ΤΟΥ ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΓΕΝΙΚΩΝ ΑΡΧΩΝ ΤΟΥ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΝΟΜΟΥ ΤΟΥ 1999, Ν. 158(Ι)/1999
ΧΡΥΣΗ ΑΡΙΣΤΟΥ ΚΑΪΣΙΔΗ,
Αιτήτρια,
ν.
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΜΕΣΩ
1. ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ,
2. ΓΕΝΙΚΟΥ ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ,
Καθ' ων η Αίτηση.
_________________________
Μιχάλης Δειλινός, για τον Αιτητή στην Υπόθεση Αρ. 1414/08.
Κυριάκος Κουκούνης, για Γεώργιο Κουκούνη, για την Αιτήτρια στην Υπόθεση Αρ. 1872/08 και την Αιτήτρια στην Υπόθεση Αρ. 1873/08.
Θεοδώρα Πιπερή-Χριστοδούλου (κα), Δικηγόρος της Δημοκρατίας, εκ μέρους του Γενικού Εισαγγελέα, για τους Καθ' ων η Αίτηση.
________________________
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ, Δ.: Με τις πιο πάνω προσφυγές, οι οποίες συνεκδικάστηκαν, οι αιτητές προσβάλλουν τη νομιμότητα της απόφασης της Γενικής Διευθύντριας του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού, (η «Γενική Διευθύντρια»), η οποία κοινοποιήθηκε σ' αυτούς και με την οποία απορρίφθηκε το αίτημά τους για επιστροφή ακίνητης ιδιοκτησίας τους, η οποία απαλλοτριώθηκε για σκοπούς οδικής ασφάλειας για το Δημοτικό Σχολείο Λειβαδιών Λάρνακας, (το «Δημοτικό»).
Με Γνωστοποίηση Απαλλοτρίωσης, που δημοσιεύθηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας, ημερομηνίας 1/11/2002, γνωστοποιήθηκε ότι το τεμάχιο Αρ. 1135, Φ/Σχ. XL/48 του αιτητή στην Υπόθεση Αρ. 1414/08, (ο «αιτητής»), τα τεμάχια Αρ. 1134, Φ/Σχ. XL/48 και 1447, Φ/Σχ. XL/40 των αιτητριών στις Προσφυγές Αρ. 1872/08 και 1873/08, αντίστοιχα, (οι «αιτήτριες), ήταν αναγκαία για σκοπούς δημόσιας ωφέλειας, δηλαδή για σχολικούς και άλλους σκοπούς και η απαλλοτρίωσή τους επιβαλλόταν, για μέτρα οδικής ασφάλειας, για εξυπηρέτηση του Δημοτικού.
Για τον ίδιο σκοπό, δημοσιεύθηκε την 1/11/2002 και σχετικό Διάταγμα Επίταξης της πιο πάνω ιδιοκτησίας.
Λόγω καθυστέρησης της δημοσίευσης του σχετικού Διατάγματος Απαλλοτρίωσης, δημοσιεύθηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας στις 13/2/2004 νέα Γνωστοποίηση Απαλλοτρίωσης και νέο Διάταγμα Επίταξης των πιο πάνω τεμαχίων, για τους ίδιους λόγους που αναφέρονταν στην αρχική Γνωστοποίηση. Για τη σκοπούμενη απαλλοτρίωση ενημερώθηκαν οι αιτητές, προς τους οποίους έγινε και προσφορά αποζημίωσης από την Απαλλοτριούσα Αρχή. Επειδή δεν υποβλήθηκε οποιαδήποτε ένσταση, δημοσιεύθηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας, ημερομηνίας 30/7/2004, Διάταγμα Απαλλοτρίωσης.
Στη συνέχεια, δημοσιεύθηκαν, στις 11/2/2005 και στις 27/1/2006, Διατάγματα Παράτασης της περιόδου του Διατάγματος Επίταξης της 13/2/2004 μέχρι 12/2/2007.
Στο μεταξύ, κατόπιν συμφωνίας που προέκυψε, καταβλήθηκε στον αιτητή, στις 2/3/2006, το ποσό των Λ.Κ.56.675,50, ως αποζημίωση για το τεμάχιο Αρ. 1135, ενώ οι αιτήτριες βρίσκονταν σε διαπραγμάτευση, για το ίδιο θέμα, με το Επαρχιακό Κτηματολογικό Γραφείο Λάρνακας, χωρίς οριστική κατάληξη.
Στις 28/11/2006, πραγματοποιήθηκε συνεδρία της Τεχνικής Επιτροπής Οδικής Ασφάλειας Μαθητών, (η «Τεχνική Επιτροπή), στην παρουσία εκπροσώπων όλων των εμπλεκομένων φορέων, στα πλαίσια της οποίας ο Προϊστάμενος των Τεχνικών Υπηρεσιών του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού, (ο «Προϊστάμενος των Τεχνικών Υπηρεσιών»), ενημέρωσε την Επιτροπή ότι, στα σχέδια αναβάθμισης του Δημοτικού που ετοιμάζονταν από το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού, (το «Υπουργείο»), θα προωθείτο και η δημιουργία εσωτερικού κόλπου αποβίβασης/επιβίβασης μαθητών στον κύριο δρόμο Λειβαδιών (Αρχ. Μακαρίου Γ΄). Η Τεχνική Επιτροπή συμφώνησε με την πιο πάνω θέση.
Σχεδόν δεκαεννέα μήνες αργότερα, ο δικηγόρος του αιτητή, με επιστολή του ημερομηνίας 21/5/2008, προς τον Υπουργό Παιδείας και Πολιτισμού, (ο «Υπουργός»), ζήτησε την επιστροφή του τεμαχίου Αρ. 1135 στον αιτητή, με ταυτόχρονη επιστροφή του ποσού της αποζημίωσης, λόγω μη χρησιμοποίησής του για το σκοπό της απαλλοτρίωσης, παρά την πάροδο τριάμισι, περίπου, χρόνων από τη δημοσίευση του Διατάγματος Απαλλοτρίωσης.
Παρόμοια επιστολή, ημερομηνίας 12/8/2008, απηύθυνε στον Υπουργό και ο δικηγόρος των αιτητριών, ισχυριζόμενος ότι τα τεμάχια Αρ. 1134 και 1447 θα έπρεπε να επιστραφούν, γιατί δε συνέτρεχε, πλέον, ο σκοπός για τον οποίο αυτά είχαν απαλλοτριωθεί και ότι ο πραγματικός σκοπός της δέσμευσής τους ήταν η επέκταση του Δημοτικού, ανάγκη μη υφιστάμενη κατά το χρόνο της απαλλοτρίωσης αλλά ούτε και μετέπειτα.
Οι πιο πάνω επιστολές διαβιβάστηκαν από τη Γενική Διευθύντρια στον Επαρχιακό Κτηματολογικό Λειτουργό Λάρνακας, (ο «Επαρχιακός Κτηματολογικός Λειτουργός»), ενώ, παράλληλα, ενημερώθηκαν και οι δικηγόροι των αιτητών ότι το αίτημα βρισκόταν υπό εξέταση από τα αρμόδια κυβερνητικά τμήματα.
Ο Επαρχιακός Κτηματολογικός Λειτουργός, με χωριστές επιστολές του, με ημερομηνίες 11/6/2008 και 3/9/2008, πληροφόρησε τη Γενική Διευθύντρια για το ποσό που καταβλήθηκε στον αιτητή για το τεμάχιο Αρ. 1135 και ότι, αναφορικά με τα τεμάχια Αρ. 1134 και 1447 των αιτητριών, δεν επήλθε συμφωνία και η υπόθεση εστάλη στο Γενικό Εισαγγελέα για κατάθεση Παραπομπών στο Δικαστήριο, για καθορισμό της αποζημίωσης.
Ακολούθως, ζητήθηκε η άποψη του Προϊσταμένου των Τεχνικών Υπηρεσιών επί των όσων ισχυρίζονταν οι δικηγόροι των αιτητών, ο οποίος, με σχετικά Σημειώματά του, υπέδειξε ότι τα εν λόγω τεμάχια είχαν, ήδη, περιφραχθεί και ενταχθεί στο σχολικό χώρο, για τη δημιουργία ασφαλούς πρόσβασης προς το Δημοτικό και ότι είχαν ετοιμαστεί σχέδια για αξιοποίησή τους και επρόκειτο, εντός του 2009, να προκηρυχθεί διαγωνισμός επιλογής εργολάβου.
Η Διευθύντρια Δημοτικής Εκπαίδευσης συμφώνησε με τις θέσεις των Τεχνικών Υπηρεσιών και, ενόψει τούτων, η Γενική Διευθύντρια κοινοποίησε στους αιτητές τις επίδικες επιστολές - (με ημερομηνίες 28/7/2008 και 3/9/2008) - απόρριψης του αιτήματος επιστροφής των τεμαχίων τους.
Είναι η θέση του αιτητή ότι, όπως προκύπτει από το περιεχόμενο των διοικητικών φακέλων, δεν έχει γίνει οποιαδήποτε ενέργεια για υλοποίηση του σκοπού της απαλλοτρίωσης και δεν έχει, ακόμα, τελεσίδικα αποφασιστεί εάν τα τεμάχια που απαλλοτριώθηκαν θα χρησιμοποιηθούν για την κατασκευή χώρου στάθμευσης των γονέων ή για την επέκταση των εγκαταστάσεων του Δημοτικού, η οποία, κατά την άποψή του, ήταν και η αληθινή πρόθεση των καθ' ων η αίτηση. Πρόσθετα, εισηγείται ότι, παρά την πάροδο επτά χρόνων από την πρώτη Γνωστοποίηση Απαλλοτρίωσης, το έργο, για το οποίο αυτή έγινε, δεν έχει ενταχθεί σε Προϋπολογισμό, ούτε και έχουν ετοιμαστεί σχέδια.
Η απλή περίφραξη του χώρου, η οποία έγινε μετά τη λήψη της επιστολής του αιτητή ημερομηνίας 21/5/2008, όχι μόνο δε συνιστά υλοποίηση του σκοπού της απαλλοτρίωσης, αλλά, αντίθετα, αντιστρατεύεται και το σκοπό της, αφού καθιστά αδύνατη την είσοδο ή έξοδο οχημάτων στο συγκεκριμένο χώρο.
Οι αιτήτριες ισχυρίζονται ότι η Απαλλοτριούσα Αρχή δεν έχει, μέχρι σήμερα, προβεί σε οποιαδήποτε πράξη ή ενέργεια για υλοποίηση του σκοπού της απαλλοτρίωσης και ότι τα τεμάχιά τους παραμένουν αδρανή και στη μορφή που αυτά είχαν πριν τη Γνωστοποίηση και το Διάταγμα Απαλλοτρίωσης, γεγονός που, κατά την άποψή τους, οδηγεί στο συμπέρασμα ότι ο σκοπός της απαλλοτρίωσης κατέστη ανέφικτος, ή έχει εγκαταλειφθεί. Για την περίφραξη του χώρου, σημειώνουν ότι αυτή, αφενός, ήταν απόρροια του αιτήματός τους για επιστροφή των τεμαχίων τους και, αφετέρου, δεν εξυπηρετεί οποιοδήποτε σκοπό, αλλά αποβλέπει στη διαρκή δέσμευση της περιουσίας τους, για μελλοντική επέκταση του Δημοτικού, και όχι στη δημιουργία μέτρων ασφαλούς πρόσβασης σ' αυτό. Επίσης, ισχυρίζονται ότι οι καθ' ων η αίτηση είχαν τη δυνατότητα να επιλέξουν άλλες, λιγότερο επαχθείς, λύσεις για την επίτευξη του σκοπού τους, αλλά, αντί να το πράξουν, προχώρησαν στη δέσμευση των τεμαχίων τους - και επιμένουν σ' αυτή - για προώθηση ανέφικτου και αλλότριου σκοπού και κατά παράβαση των αρχών της δέουσας έρευνας, της αναλογικότητας και της χρηστής διοίκησης. Εφόσον, συνεχίζει η εισήγηση, ο σκοπός της απαλλατρίωσης έχει, λόγω της αδράνειας των καθ' ων η αίτηση εγκαταλειφθεί ή καταστεί ανέφικτος, έχουν υποχρέωση επιστροφής των τεμαχίων, κατά τα προβλεπόμενα στα ΄Αρθρα 23.5 του Συντάγματος και 15(1) του περί Αναγκαστικής Απαλλοτριώσεως Νόμου του 1962, (Ν. 15/62), (όπως έχει τροποποιηθεί), (ο «Νόμος»), και σύμφωνα με την απόφαση της Πλήρους Ολομέλειας στη Ζήνων Ευθυμιάδης Εστέιτς Λτδ ν. Δημοκρατίας (2006) 3 Α.Α.Δ. 166, την οποία επικαλούνται και οι τρεις αιτητές.
Αντίθετα, οι καθ' ων η αίτηση ισχυρίζονται, επικαλούμενοι, μεταξύ άλλων, και την απόφαση στην Καλλικά ν. Δημοκρατίας (1998) 3 Α.Α.Δ. 177, ότι ο σκοπός για τον οποίο τα επίδικα τεμάχια είχαν απαλλοτριωθεί δεν έχει εγκαταλειφθεί, ούτε και έχει καταστεί ανέφικτος. Η διοίκηση, υποστηρίζουν, κινήθηκε στα πλαίσια του ΄Αρθρου 23.5 του Συντάγματος και του ΄Αρθρου 15(1) του Νόμου, προβαίνοντας σε όλες τις αναγκαίες ενέργειες. Ο δε χειρισμός των τεχνικών ζητημάτων και ο καθορισμός των συγκεκριμένων μέτρων οδικής ασφάλειας για την εξυπηρέτηση του Δημοτικού δεν εμπίπτει στον ακυρωτικό έλεγχο του Δικαστηρίου. Εισηγούνται, τέλος, ότι η επίδικη απόφαση είναι το αποτέλεσμα δέουσας έρευνας και η αιτιολογία της συμπληρώνεται, με επάρκεια, από τους διοικητικούς φακέλους, από τους οποίους προκύπτει ότι τα τεμάχια των αιτητών εξακολουθούν να εξυπηρετούν το σκοπό της απαλλοτρίωσης.
Σύμφωνα με το ΄Αρθρο 23.5 του Συντάγματος:-
«5. Οιαδήποτε ακίνητος ιδιοκτησία, ή δικαίωμα ή συμφέρον επί τοιαύτης ιδιοκτησίας απαλλοτριωθείσα αναγκαστικώς θα χρησιμοποιηθή αποκλειστικώς προς τον δι' ον απηλλοτριώθη σκοπόν. Εάν εντός τριών ετών από της απαλλοτριώσεως δεν καταστή εφικτός ο τοιούτος σκοπός, η απαλλοτριώσασα αρχή, ευθύς μετά την εκπνοήν της ρηθείσης προθεσμίας των τριών ετών υποχρεούται να προσφέρη την ιδιοκτησίαν επί καταβολή της τιμής κτήσεως εις το πρόσωπον παρ' ου απηλλοτρίωσεν αυτήν. Το πρόσωπον τούτο δικαιούται εντός τριών μηνών από της λήψεως της προσφοράς να γνωστοποιήση την αποδοχήν ή μη ταύτης. Εφ' όσον δε γνωστοποιήση ότι αποδέχεται την προσφοράν, η ιδιοκτησία επιστρέφεται ευθύς άμα αποδοθή παρά του προσώπου το τίμημα εντός περαιτέρω προθεσμίας τριών μηνών από της τοιαύτης αποδοχής.»
Το ΄Αρθρο 15 του Νόμου προβλέπει τα ακόλουθα:-
«15. - (1) Οσάκις ακίνητος ιδιοκτησία απηλλοτριώθη μετά την έναρξιν της ισχύος του Συντάγματος, και εντός τριών ετών, από της ημερομηνίας καθ' ην η ιδιοκτησία περιήλθεν εις την απαλλοτριούσαν αρχήν, δεν επετεύχθη ο σκοπός δι' ον εγένετο η απαλλοτρίωσις ή η επίτευξις του τοιούτου σκοπού εγκατελείφθη υπό της απαλλοτριούσης αρχής, ή το όλον ή μέρος της τοιαύτης ιδιοκτησίας απεδείχθη ότι υπερβαίνει τας πραγματικάς ανάγκας της απαλλοτριούσης αρχής, θα εφαρμόζωνται αι ακόλουθοι διατάξεις: ήτοι -
(α) η απαλλοτριούσα αρχή δι' εγγράφου αυτής γνωστοποιήσεως προσφέρει την ιδιοκτησίαν εις ην τιμήν απέκτησεν ταύτην, εις το πρόσωπον εις ο αύτη ανήκε προ της απαλλοτριώσεως εάν τούτο απέθανεν, εις τους προσωπικούς αντιπροσώπους ή τους κληρονόμους αυτού, οίτινες υποχρεούνται όπως εντός τριών μηνών από της τοιαύτης γνωστοποιήσεως αποστείλωσιν εις την απαλλοτριούσαν αρχήν έγγραφον αποδοχής ή μη αποδοχής της γενομένης προσφοράς· εάν εντός της προμνησθείσης περιόδου δεν δοθή απάντησις εις την γενομένην προσφοράν αύτη λογίζεται ως μη γενομένη αποδεκτή :
Νοείται ότι εάν διαρκούσης της κατοχής ακινήτου ιδιοκτησίας διά τον σκοπόν δι' ον εγένετο η απαλλοτρίωσις δυνάμει του παρόντος Νόμου, εγένετο επί ταύτης οιαδήποτε προσθήκη, αφαίρεσις ή ετέρα τροποποίησις, ή εάν μέρος μόνον της απαλλοτριωθείσης, δυνάμει του παρόντος Νόμου ακινήτου ιδιοκτησίας προσφέρεται υπό της απαλλοτριούσης αρχής δυνάμει του παρόντος άρθρου, η απαλλοτριούσα αρχή καθορίζει εύλογόν τινα τιμήν ην αναγράφει εν τη ανωτέρω αναφερθείση γνωστοποιήσει· και το πρόσωπον εις ο εδόθη η τοιαύτη γνωστοποίησις δύναται εν τω εγγράφω της αποδοχής της γενομένης προσφοράς της ιδιοκτησίας ν' αμφισβητήση την ως ανωτέρω καθορισθείσαν και δηλωθείσαν τιμήν· εάν δεν επιτευχθή συμφωνία, η τιμή καθορίζεται υπό του δικαστηρίου·
(β) εάν το πρόσωπον εις ο εγένετο η γνωστοποίησις δυνάμει της παραγράφου (α) απεδέχθη ως εν τοις ανωτέρω την διά ταύτης γενομένην προσφοράν, τούτο υποχρεούται όπως, εντός τριών περαιτέρω μηνών από της τοιαύτης αποδοχής, ή, υπό τας περιστάσεις, τας προβλεπομένας εις την εν παραγράφω (α) διαλαμβανομένην επιφύλαξιν, εντός τριών μηνών αφ' ης η τιμή, εις ην η ιδιοκτησία αποδίδεται εις τούτο, συνεφωνήθη ή αναλόγως της περιπτώσεως επεδικάσθη υπό του Δικαστηρίου, καταβάλη εις την απαλλοτριούσαν αρχήν της ως ανωτέρω οφειλομένην τιμήν διά την απόδοσιν της ιδιοκτησίας· επί τούτω η απαλλοτριούσα αρχή μεταβιβάζει πάραυτα εις αυτόν την κυριότητα της ιδιοκτησίας.
(2) Εις οιανδήποτε των ακολούθων περιπτώσεων, ήτοι -
(α) εάν το πρόσωπον εις ο εγένετο η γνωστοποίησις δυνάμει της παραγράφου (α) του εδαφίου (1) δεν αποδεχθή την προσφοράν της εν ταύτη αναγραφομένης ακινήτου ιδιοκτησίας, ή,
(β) εάν αποδεχθέν την προσφοράν ακινήτου ιδιοκτησίας ως εν παραγράφου (α) του εδαφίου (1) δεν καταβάλη το τίμημα αυτής εντός της εν τη παραγράφω (β) του αυτού εδαφίου ειδικώς καθοριζομένης περιόδου, ή
(γ) εάν απαλλοτριωθείσα δυνάμει του παρόντος Νόμου ακίνητος ιδιοκτησία κριθή υπό της απαλλοτριούσης αρχής καθ' οιονδήποτε χρόνον μετά την επίτευξιν του σκοπού δι' ον εγένετο η απαλλοτρίωσις, εν όλω ή εν μέρει ως μη ούσα πλέον αναγκαία διά τον τοιούτον σκοπόν,
η απαλλοτριούσα αρχή πωλεί, τηρουμένων των διατάξεων των θεσπισθέντων δυνάμει του παρόντος Νόμου κανονισμών, την τοιαύτην περιουσίαν διά δημοσίου πλειστηριασμού.
(3) Αι διατάξεις του εδαφίου (2) δεν εφαρμόζονται, εάν η ακίνητος ιδιοκτησία καταστή αναγκαία εν όλω ή εν μέρει δι' έτερον σκοπόν της απαλλοτριούσης αρχής εφ' όσον ο τοιούτος σκοπός είναι σκοπός δημοσίας ωφελείας ως προβλέπεται εν τω παρόντι Νόμω, και η απαλλοτριούσα αρχή εκδώση διάταγμα (εν τω παρόντι Νόμω, καλούμενον 'διάταγμα επισχέσεως') δημοσιευόμενον εν τη επισήμω εφημερίδι της Δημοκρατίας, διαλαμβάνον περιγραφήν της περιουσίας ης σκοπείται η επίσχεσις, καθορίζον τον σκοπόν δι' ον κατέστη αναγκαία η επίσχεσις ως και τους λόγους της επισχέσεως, και παρέχον την αναγκαίαν διά την τοιαύτην επίσχεσιν εξουσιοδότησιν :
Νοείται ότι οσάκις απαλλοτριούσα αρχή είναι νομικόν πρόσωπον δημοσίου δικαίου ή οργανισμός κοινής ωφελείας, απαγορεύεται η υπό ταύτης έκδοσις διατάγματος επισχέσεως πριν ή ληφθή η προηγουμένη έγκρισις του Υπουργικού Συμβουλίου.»
Οι ισχυρισμοί των αιτητών δεν ευσταθούν. Το ζητούμενο, με βάση τα νομολογηθέντα στη Ζήνων Ευθυμιάδης Εστέιτς Λτδ ν. Δημοκρατίας, (πιο πάνω), στην οποία δόθηκε ερμηνεία στους όρους «μη επίτευξης» ή «εγκατάλειψης» του σκοπού της απαλλοτρίωσης του ΄Αρθρου 15(1) του Νόμου, είναι «... εάν η διοίκηση δεν προέβη στις ενέργειες εκείνες που αναλόγως βεβαίως της περίπτωσης θα εκρίνοντο ευλόγως αναγκαίες προς υλοποίηση του έργου.».
Στην παρούσα περίπτωση, διαπιστώνεται, από τους διοικητικούς φακέλους, ότι έγιναν ενέργειες, συσκέψεις παραγόντων και σχεδιασμοί, από τους οποίους προκύπτει ότι ο σκοπός της απαλλοτρίωσης διατηρήθηκε εφικτός.
Σημαντική είναι η τοποθέτηση του Προϊσταμένου των Τεχνικών Υπηρεσιών, κατά τις συνεδρίες της Εθνικής και της Τεχνικής Επιτροπής Οδικής Ασφάλειας Μαθητών, που έγιναν στις 28/11/2006 - (Παράρτημα 9 στην ένσταση) - ότι, μέσα στα σχέδια αναβάθμισης του Δημοτικού που εκπονούνταν από το Υπουργείο «... θα προωθηθεί και η δημιουργία εσωτερικού κόλπου αποβίβασης/επιβίβασης μαθητών στον κύριο δρόμο Λειβαδιών (Αρχ. Μακαρίου Γ)». Σημειώνεται ότι είχε προηγηθεί επιστολή του Κοινοτάρχη Λειβαδιών, ημερομηνίας 8/11/2006, προς το Διευθυντή Δημοσίων ΄Εργων, με την οποία αυτός έθετε το ζήτημα της ασφάλειας της αποβίβασης και επιβίβασης των μαθητών του Δημοτικού, σε συνάρτηση με το πρόβλημα της μεγάλης συμφόρησης στο οδικό δίκτυο της περιοχής. Στην ίδια επιστολή, το Κοινοτικό Συμβούλιο εξέφρασε πρόθεση να προμηθεύσει την Επιτροπή Ασφάλειας Μαθητών «... αποτύπωση του χώρου για λήψη της καλύτερης δυνατής απόφασης».
Ακολούθησαν τα δύο Σημειώματα του Προϊσταμένου των Τεχνικών Υπηρεσιών, ημερομηνίας 15/7/2008 και 24/9/2008 - (με Αρ. 82 και 94 στα Παραρτήματα 15 και 16, αντίστοιχα) - ενώπιον του οποίου τέθηκαν για απόψεις οι επιστολές των δικηγόρων των αιτητών με αίτημα την επιστροφή των επιδίκων τεμαχίων.
΄Οπως έχει, ήδη, αναφερθεί, ο Προϊστάμενος των Τεχνικών Υπηρεσιών επεσήμανε ότι τα τεμάχια είχαν, ήδη, περιφραχθεί και ενταχθεί στο σχολικό χώρο, ότι είχε, ήδη, διοριστεί Γραφείο Μελετών για ετοιμασία σχεδίων και ότι, μέσα στο 2009, θα προκηρυσσόταν διαγωνισμός επιλογής εργολήπτη.
Ο τρόπος υλοποίησης του σκοπού της απαλλοτρίωσης και, εν προκειμένω, η δημιουργία μέτρων οδικής ασφάλειας αποτελεί τεχνικό ζήτημα, το οποίο δεν είναι δυνατό να ελεγχθεί από το Δικαστήριο, εκτός όπου διαπιστώνεται υπέρβαση των ακραίων ορίων της διακριτικής ευχέρειας της διοίκησης, πλάνη, ή αλλότριος σκοπός - (βλ. Πορίσματα Νομολογίας του Συμβουλίου της Επικρατείας, 1929 - 1959, σελ. 227, και E. Koutsou Estates Ltd κ.ά. ν. Κ.Ο.Τ. (2001) 3 Α.Α.Δ. 316).
Στην παρούσα περίπτωση, από το σύνολο των εγγράφων που παρουσιάστηκαν, δεν έχει αποδειχθεί ότι, στο διάστημα που μεσολάβησε μεταξύ του Διατάγματος Απαλλοτρίωσης - (30/7/2004) - και της επίδικης απόφασης, οι καθ' ων η αίτηση δεν προέβησαν σε ενέργειες, εύλογα αναγκαίες για την υλοποίηση του έργου. Αντίθετα, προκύπτει ότι η διοίκηση, συμμορφούμενη προς τη συνταγματική υποχρέωσή της, διατήρησε το σκοπό της απαλλοτρίωσης πραγματοποιήσιμο. Ως εκ τούτου, οι αιτητές δεν απέσεισαν το σχετικό βάρος απόδειξης που έφεραν με βάση τη Ζήνων Ευθυμιάδης Εστέιτς Λτδ. ν. Δημοκρατίας, (πιο πάνω).
Η περίφραξη του χώρου, η διενέργεια συσκέψεων αρμοδίων, η ανάθεση σε Γραφείο Μελετών της εκπόνησης σχεδίων και η προοπτική προκήρυξης διαγωνισμού για επιλογή εργολήπτη, μέσα σε εύλογο σχετικά χρόνο, συνιστούν ενέργειες προς υλοποίηση του σκοπού για τον οποίο είχαν απαλλοτριωθεί τα συγκεκριμένα ακίνητα και καθιστούν, επίσης, αβάσιμη την εισήγηση των αιτητών ότι η απαλλοτρίωση αποσκοπούσε σε μελλοντική επέκταση των σχολικών εγκαταστάσεων, ή ότι ο αρχικός σκοπός της έχει εγκαταλειφθεί.
Η έρευνα που έγινε πριν την έκδοση της προσβαλλόμενης απόφασης είναι, υπό τις περιστάσεις, επαρκής, η δε αιτιολογία, στηριγμένη, ουσιαστικά, στην άποψη του Προϊσταμένου των Τεχνικών Υπηρεσιών, συμπληρώνεται από τα στοιχεία του διοικητικού φακέλου.
Οι προσφυγές απορρίπτονται, με έξοδα υπέρ των καθ' ων η αίτηση, όπως αυτά θα υπολογιστούν από τον Πρωτοκολλητή.
Η προσβαλλόμενη απόφαση επικυρώνεται, με βάση το ΄Αρθρο 146.4(α) του Συντάγματος.
Ε. Παπαδοπούλου,
Δ.
/ΜΠ