|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
(Αναθεωρητική Έφεση Αρ. 49/2009)
2 Απριλίου, 2012
[ΑΡΤΕΜΗΣ, Π., ΧΑΤΖΗΧΑΜΠΗΣ, ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ,
ΕΡΩΤΟΚΡΙΤΟΥ, ΠΑΣΧΑΛΙΔΗΣ, Δ/στές]
1. ΓΙΩΡΓΟΣ ΖΑΝΤΗΣ,
2. ΓΕΩΡΓΙΑ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ,
3. ΧΡΙΣΤΟΣ ΧΡΙΣΤΟΥ,
4. ΧΡΙΣΤΟΣ ΜΗΤΑΣ,
5. ΜΑΡΙΟΣ ΚΥΡΙΑΚΙΔΗΣ,
6. ΓΙΑΣΕΜΙΝΑ ΤΣΟΜΑΛΛΟΥΡΗ,
7. ΕΡΜΟΝΔΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ,
Εφεσείοντες/Ε/Μ,
ν.
1. ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΖΕΝΙΟΥ,
2. ΧΡΙΣΤΑΚΗ ΤΟΥΜΑΖΗ,
3. ΑΓΑΠΙΟΥ ΑΓΑΠΙΟΥ,
Εφεσιβλήτων/Αιτητών,
ν.
ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΕΓΓΡΑΦΗΣ ΦΥΣΙΟΘΕΡΑΠΕΥΤΩΝ ΚΥΠΡΟΥ,
Καθ'ου η αίτηση.
Αχ. Αιμιλιανίδης και Θ. Αθανασίου, για τους Εφεσείοντες-ΕΜ 1, 4, 5 και 7.
Μ. Καλλιγέρου (κα) για τους Εφεσείοντες-ΕΜ 2, 3 και 6.
Γ. Ζαχαρίου (κα) για τους Εφεσιβλήτους-Αιτητές.
Ε. Ευθυμίου (κα) για Δράκο και Ευθυμίου, για τον Καθ'ου η αίτηση.
ΑΡΤΕΜΗΣ, Π. Την ομόφωνη απόφαση του Δικαστηρίου θα δώσει ο Δικαστής Α. Πασχαλίδης.
______________________________
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΠΑΣΧΑΛΙΔΗΣ, Δ.: Τα γεγονότα που οδήγησαν στην καταχώριση της προσφυγής, στα πλαίσια της οποίας εκδόθηκε η εκκαλούμενη απόφαση, έχουν συνοπτικά ως εξής.
Οι εφεσίβλητοι είναι πτυχιούχοι φυσιοθεραπευτές, δεόντως εγγεγραμμένοι και διατηρούν νόμιμα και κανονικά ιδιωτικά φυσιοθεραπευτήρια στην Κύπρο. Περί τον Ιανουάριο του 2006 ή και προγενέστερα, οι εφεσείοντες ζήτησαν την επανεξέταση προηγούμενης αίτησης τους, για εγγραφή τους στο Μητρώο Φυσιοθεραπευτών Κύπρου, αίτημα το οποίο, για τους λόγους που απαριθμούνται στην απόφαση των εφεσιβλήτων, η οποία είχε δώσει και το έναυσμα για καταχώριση της προσφυγής, εγκρίθηκε υπό συγκεκριμένους όρους και προϋποθέσεις. Ενόψει των προβαλλόμενων θέσεων και της ενώπιον μας επιχειρηματολογίας των εμπλεκόμενων πλευρών, θεωρούμε σκόπιμο να παραθέσουμε αυτούσιο το σχετικό απόσπασμα από την επίμαχη απόφαση των εφεσιβλήτων:
"Τέλος το Συμβούλιο εφαρμόζοντας την αρχή της ίσης μεταχείρισης όπως είναι συνταγματικά κατοχυρωμένη, αποφάσισε να εγγράψει τους πιο πάνω αιτητές με τις ίδιες προϋποθέσεις όπως την αιτήτρια που έχει προσκομίσει άδεια ασκήσεως επαγγέλματος, δηλαδή 9-μηνη πρακτική άσκηση στη Δημοκρατία, συνολικά 1368 ώρες, εκ των οποίων οι 988 ώρες (6 μήνες) σε κρατικό νοσοκομείο το οποίο θα υποδείξει το Συμβούλιο και 380 ώρες σε φυσιοθεραπευτήριο στον ιδιωτικό τομέα το οποίο θα επιλέξει ο αιτητής και θα εγκρίνει το Συμβούλιο.
Νοείται ότι η πρακτική άσκηση θα είναι συνεχής. Σε πολύ εξαιρετικές περιπτώσεις όπου συντρέχει σοβαρός λόγος, με την έγκριση του Συμβουλίου, ο αιτητής δύναται να διεξάγει την πρακτική άσκηση τρεις φορές την εβδομάδα με τουλάχιστον 5 ώρες ημερησίως και την προϋπόθεση ότι θα συμπληρωθεί όχι αργότερο του ενός χρόνου. Η πρακτική άσκηση στον ιδιωτικό τομέα δύναται να διεξαχθεί παράλληλα με την πρακτική άσκηση στο δημόσιο δηλαδή τις απογευματινές ώρες.
Η πρακτική άσκηση θα συνοδεύεται από συμπληρωματική εκπαίδευση στα πιο κάτω ελλείποντα μαθήματα:
1. Φυσιοθεραπευτική αξιολόγηση
2. Φυσιοθεραπεία στις νευρολογικές παθήσεις
3. Ηλεκτροθεραπεία
4. Αναπνευστική φυσιοθεραπεία
5. Κώδικας Δεοντολογίας.
Το νομικό καθεστώς των αιτητών πριν κατά την διάρκεια και μέχρι το τέλος της διαδικασίας αυτής καθορίζεται από το Συμβούλιο ως εξής:
Θα έχουν το δικαίωμα άσκησης της φυσιοθεραπείας υπό καθοδήγηση και επιτήρηση εγγεγραμμένου φυσιοθεραπευτή τον οποίο θα επιλέξουν οι ίδιοι και θα εγκρίνει το Συμβούλιο αφού πάρει την συγκατάθεση και την διαβεβαίωση του ότι είναι έτοιμος να αναλάβει την ευθύνη."
Οι εφεσίβλητοι προσέφυγαν στο Δικαστήριο ζητώντας ακύρωση της πιο πάνω απόφασης. Εκκρεμούσης της προσφυγής και συγκεκριμένα στις 18/7/2007, οι εφεσίβλητοι, προφανώς ικανοποιηθέντες ότι οι εφεσείοντες είχαν εκπληρώσει τους όρους και τις προϋποθέσεις που τους είχαν τεθεί, ενέγραψαν τους εφεσείοντες στο Μητρώο Φυσιοθεραπευτών και έκδοσαν στον κάθε ένα από αυτούς το σχετικό πιστοποιητικό Φυσιοθεραπευτή.
Με απόφαση του ημερομηνίας 20/2/2009, ο αδελφός μας Δικαστής ο οποίος εκδίκασε πρωτόδικα την προσφυγή, ακύρωσε την απόφαση των εφεσιβλήτων με το πιο κάτω σκεπτικό:
"Με βάση τα ενώπιον μου στοιχεία θεωρώ ότι οι καθ'ων η αίτηση, εφαρμόζοντας ορθές νομικές αρχές, θα έπρεπε να είχαν απορρίψει την αίτηση των Ε/Μ για εγγραφή στο μητρώο:
(α) Επειδή τα Ε/Μ δεν κατείχαν πτυχίο ή δίπλωμα φυσιοθεραπείας αναγνωρισμένο από τους καθ'ων η αίτηση, όπως προνοείται στο Ν 76(Ι)/2004, και
(β) Επειδή τα πτυχία των Ε/Μ ήταν πτυχία στην Κινησιολογία και όχι στη Φυσιοθεραπεία και είχαν σοβαρές ελλείψεις στο πρόγραμμα σπουδών τους τόσο στα μαθήματα όσο και στην έκταση της πρακτικής άσκησης (εκτός αν αυτό μπορούσε να θεραπευθεί με την επιβολή κατάλληλων όρων).
Κατά την κρίση μου δεν θα έπρεπε να αντικριστεί το όλο θέμα ως θέμα ισότητας μεταξύ των Ε/Μ στην παρούσα υπόθεση και εκείνων που ενεγράφησαν, από προηγούμενα Συμβούλια και είχαν τα ίδια προσόντα με τα Ε/Μ στην παρούσα υπόθεση. Το ορθό νομικό κριτήριο, κατά την εκτίμησή μου, θα έπρεπε να ήταν το κατά πόσον τα Ε/Μ είχαν, κατά τον ουσιώδη χρόνο, τα προσόντα και πληρούσαν τις προϋποθέσεις που τίθενται από το Νόμο, για να εγγραφούν. Αν εφαρμοζόταν αυτό το κριτήριο οι καθ'ων η αίτηση θα έπρεπε, σύμφωνα με το νόμο, να είχαν απορρίψει τις αιτήσεις των Ε/Μ για εγγραφή τους στο Μητρώο Εγγεγραμμένων Φυσιοθεραπευτών."
Αντιδρώντας οι εφεσείοντες καταχώρισαν την παρούσα έφεση, στα πλαίσια της οποίας προβάλλονται τρεις λόγοι για σκοπούς ανατροπής της πρωτόδικης απόφασης και αριθμός προδικαστικών ενστάσεων. Πρόσθετα, οι εφεσείοντες, στο στάδιο της ακροαματικής διαδικασίας της έφεσης ήγειραν, και πάλι με τη μορφή προδικαστικής ένστασης, ένα ζήτημα δημόσιας τάξης και συγκεκριμένα, εισηγήθηκαν ότι η προσβαλλόμενη με την προσφυγή απόφαση δεν ήταν εκτελεστή διοικητική πράξη, καθότι αποτελούσε μέρος μιας σύνθετης διοικητικής ενέργειας η οποία συμπληρώθηκε στις 18/7/2007, εκκρεμούσης δηλαδή της προσφυγής, με την έκδοση της τελικής εκτελεστής πράξης, που ήταν η εγγραφή των εφεσειόντων στο Μητρώο Φυσιοθεραπευτών και η έκδοση του σχετικού πιστοποιητικού. Με δεδομένο ότι η συγκεκριμένη εισήγηση όντως αφορούσε ζήτημα δημόσιας τάξης, ακούσαμε επιχειρηματολογία επί του ζητήματος. Η θέση των εφεσιβλήτων, όπως αυτή προβλήθηκε από την ευπαίδευτη συνήγορο τους, περιστρεφόταν γύρω από τον άξονα ότι η εγγραφή στο Μητρώο και έκδοση του πιστοποιητικού Φυσιοθεραπευτή δεν αποτελούσε εκτελεστή διοικητική πράξη, αλλά πράξη εκτέλεσης της απόφασης του Ιανουαρίου 2006, δηλαδή της προσβαλλόμενης με την προσφυγή απόφασης.
Το νομικό πλαίσιο που διέπει το συγκεκριμένο ζήτημα αποκρυσταλλώθηκε πολύ πρόσφατα με την απόφαση της Πλήρους Ολομέλειας στις Συνεκδικαζόμενες Υποθέσεις Αρ. 993/2005 κ.ά., Chrikar Trading Limited κ.ά. ν. Δημοκρατίας, ημερομηνίας 13/7/2011, με αναφορά σε σχετική νομολογία και συγγράμματα. Παραθέτουμε αυτούσιο το σχετικό απόσπασμα από την εν λόγω απόφαση:
".... σε μια σύνθετη διοικητική ενέργεια και αν ακόμα η κάθε μια εκ των συναρμολογουσών πράξεων διατηρεί τον εκτελεστό αυτής χαρακτήρα και μπορεί να προσβληθεί, από τη στιγμή που αυτή απορροφηθεί από την περατωθείσα διοικητική ενέργεια χάνει τον εκτελεστό της χαρακτήρα. .....
Η πιο πάνω νομική αρχή ότι από τη στιγμή που μια εκτελεστή διοικητική πράξη απορροφηθεί από νέα διοικητική πράξη χάνει την εκτελεστότητα της, εφαρμόστηκε στις υποθέσεις Κοινοπραξία Cyprus Airports Group ν. Κυπριακής Δημοκρατίας υποθ. αρ. 92/2004 ημερ. 8/1/2007 και Hewlett Packard Hellas E.P.E. ν. Κυπριακής Δημοκρατίας υποθ. αρ. 1056/2004 ημερ. 15/1/2007, η οποία ουσιαστικά ακολούθησε την πρώτη.
Στην πρώτη υπόθεση (Κοινοπραξία Cyprus Airports Group) οι αιτητές είχαν προσβάλει απόφαση του Κεντρικού Συμβουλίου Προσφορών με την οποία τέθηκαν εκτός διαγωνισμού και επιλέγησαν άλλοι προσφοροδότες για να διαπραγματευθούν για τη σύναψη σύμβασης για το σχεδιασμό, ανέγερση, λειτουργία και διαχείριση των αεροδρομίων Λάρνακας και Πάφου. Υπήρξε προδικαστική ένσταση ότι ο αποκλεισμός τους δεν αποτελεί εκτελεστή διοικητική πράξη. Με ενδιάμεση απόφαση ημερ. 15/12/2004 το Δικαστήριο απέρριψε τον ισχυρισμό των καθ'ων η αίτηση. Όταν όμως στη συνέχεια (13/6/2005), εκκρεμούσας της προσφυγής, εκδόθηκε τελική απόφαση για την κατακύρωση και ανάθεση του έργου σε άλλο προσφοροδότη, κρίθηκε ότι η προσβαλλόμενη απόφαση (που με την ενδιάμεση απόφαση της 15/12/2004 κρίθηκε εκτελεστή), απώλεσε την εκτελεστότητα της αφού απορροφήθηκε στην τελική απόφαση και έτσι η προσφυγή απορρίφθηκε.
Εναντίον της πιο πάνω απόφασης καταχωρήθηκε έφεση (βλ. Κοινοπραξία Cyprus Airports Group ν. Δημοκρατίας (2009) 3 Α.Α.Δ. 437) η οποία επίσης απορρίφθηκε. Στις σελ. 442-443 η Ολομέλεια που εκδίκασε την έφεση επανέλαβε και υιοθέτησε τα πιο κάτω από την πρωτόδικη απόφαση:
«...... Το τι αποτελεί σύνθετη διοικητική πράξη και πότε προηγούμενες πράξεις έχουν το γνώρισμα της εκτελεστότητας και είναι δυνατή η προσβολή τους ξεχωριστά, το πρωτόδικο Δικαστήριο παρέπεμψε, μεταξύ άλλων, στα πιο κάτω αποσπάσματα, τα οποία επαναλαμβάνουμε και υιοθετούμε.
Ο Σπηλιωτόπουλος στο «Εγχειρίδιο Διοικητικού Δικαίου», 9η έκδοση, στην παράγραφο 157 της σελίδας 162 αναφέρει τα ακόλουθα:
«Σύνθετη διοικητική ενέργεια υπάρχει, όταν οι σχετικές διατάξεις ορίζουν ότι για την επέλευση του τελικού έννομου αποτελέσματος απαιτούνται περισσότερες διαδοχικές διοικητικές πράξεις, η έκδοση κάθε μιας από τις οποίες είναι προϋπόθεση για την έκδοση της επόμενης, η δε τελευταία πράξη ενσωματώνει όλες τις προηγούμενες, οι οποίες έτσι αποβάλλουν την αυτοτέλειά τους.»
Στο σύγγραμμα Η. Κυριακόπουλος «Ελληνικόν Διοικητικόν Δίκαιον», Γ. Ειδικό Μέρος, 4η Έκδοση στη σελίδα 98:
«Επί συνθέτου διοικητικής ενέργειας προκύπτει το ζήτημα: ποία ή ποίαι εκ των πλειόνων πράξεων, αίτινες αποτελούσι την σύνθετον διοικητικήν ενέργειαν, είναι προσβληταί δι' αιτήσεως ακυρώσεως; Εφ' όσον αι πράξεις αύται, και διακεκριμένως λαμβανόμεναι, κέκτηνται το γνώρισμα της εκτελεστότητος, είναι δυνατή η απόσπασις και η προσβολή κεχωρισμένως και αυτοτελώς εκάστης τούτων, αλλά μόνον μέχρι της εκδόσεως της τελευταίας πράξεως, δι' ης περατούται η διοικητική ενέργεια. Μετά την περάτωσιν όμως ταύτης, μόνον η περατώσασα αυτήν πράξις υπόκειται εις προσβολήν επί ακυρώσει, ουχί δε και αυτοτελής, μεμονωμένη και ενδιάμεσος τις πράξις τούτο δε ισχύει και εν ή έτι περιπτώσει οι λόγοι ακυρώσεως αφορώσιν ουχί αμέσως εις την πράξιν ταύτην αλλ' εις ενδιάμεσον πράξιν, επειδή, μετά την επέλευσιν του τελικού αποτελέσματος, αι προηγηθείσαι πράξεις, συγχωνευόμεναι μετά της τελικής, αποβάλλουσι την ιδία των αυτοτέλειαν. Δια της προσβολής όμως της τελευταίας πράξεως, θεωρούνται και αι προηγηθείσαι αυτής συμπροσβαλλόμεναι, ελεγχομένης και της νομιμότητος τούτων.»
Διαβάζουμε τα πιο κάτω στην υπόθεση Pavlos Varellas Trading Co. Ltd. v. Δημοκρατίας (2002) 3 Α.Α.Δ. 615, στη σελ. 637:
«Ακόμα και στην περίπτωση καθαρά ενδιάμεσων πράξεων που επιφέρουν δικό τους έννομο αποτέλεσμα, η εξήγηση της μη αναγνώρισης δυνατότητας αυτοτελούς προσβολής τους βρίσκεται στο γεγονός της ενσωμάτωσης-απορρόφησής τους στην τελική εκτελεστή πράξη. Οπότε, κατά τον έλεγχο της νομιμότητας της τελευταίας, της σύνθετης δηλαδή, ελέγχεται, ως προπαρασκευαστική της, και η ενδιάμεση.»
(Δέστε και Αγαθαγγέλου κ.α. ν. Δημοκρατίας (Αρ.1) (1998) 3 Α.Α.Δ. 120, σελ. 125, Ηλία κ.α. ν. Δημοκρατίας (1999) 3 Α.Α.Δ. 884, σελ. 896, 897 (Πλήρης Ολομέλεια) και Κεραυνού κ.α. ν. Δημοκρατίας (2007) 3 Α.Α.Δ. 398, σελ. 400).»
Πέραν των πιο πάνω και επί του ιδίου θέματος στα Πορίσματα Νομολογίας του Συμβουλίου Επικρατείας 1929-1959 σελ. 244 αναφέρονται σχετικά τα ακόλουθα:
«Μετά την έκδοσιν της διοικητικής πράξεως της αποτελούσης το τέρμα της όλης συνθέτου διοικητικής ενέργειας, αύτη αποτελεί έκτοτε ενιαίαν πράξιν, πλήρως συντελεσθείσαν, και συνεπώς εφεξής προσβλητή είναι μόνον η τελευταία πράξις, ουχί δε αυτοτελώς μεμονωμένη και ενδιάμεσος πράξις, ήτις απώλεσε την ιδίαν αυτής αυτοτέλειαν συγχωνευθείσα εις την τελικήν. Προσβαλλομένης όμως της τελικής πράξεως παραδεκτώς προβάλλονται και οι λόγοι αναγόμενοι εις τας μερικωτέρας και συγχωνευθείσας πράξεις, η διαπίστωσις δε της ακυρότητος τινός εξ αυτών επιφέρει την ακυρότητα των ακολουθησασών μερικωτέρων πράξεων, διά την έκδοσιν των οποίων η κριθείσα ως παράνομος αποτελεί νόμιμον προϋπόθεσιν.»"
Έχουμε την άποψη ότι, έστω και αν η απόφαση του Ιανουαρίου 2006 μπορούσε να χαρακτηριστεί ως εκτελεστή διοικητική πράξη, αυτή απορροφήθηκε από τη μεταγενέστερη απόφαση, αυτή της 18/7/2007, με την οποία οι εφεσείοντες ενεγράφησαν στο Μητρώο Φυσιοθεραπευτών και συνακόλουθα έχασε την εκτελεστότητα της, με αποτέλεσμα η μόνη εκτελεστή πράξη να είναι αυτή της 18/7/2007.
Η υπόθεση NBS Enterprises Ltd. ν. Αρχής Ραδιοτηλεόρασης Κύπρου (2009) 3 Α.Α.Δ. 225, η οποία αποτελεί τον κεντρικό άξονα της επιχειρηματολογίας των ευπαίδευτων συνηγόρων των εφεσιβλήτων, διαφέρει ουσιωδώς από την παρούσα περίπτωση ως προς τα γεγονότα. Συγκεκριμένα, σε αντίθεση με την υπόθεση NBS Enterprises Ltd., όπου το αίτημα των εφεσειόντων να τους χορηγηθεί άδεια ίδρυσης, εγκατάστασης και λειτουργίας τηλεοπτικού σταθμού είχε εγκριθεί τελεσίδικα και οριστικά με την εκεί προσβαλλόμενη απόφαση και η αίρεση, όπως και οι όροι που είχαν τεθεί δεν αποτελούσαν προϋπόθεση για την έκδοση της εν λόγω άδειας, στην παρούσα περίπτωση, η απόφαση του Ιανουαρίου 2006 για εγγραφή των εφεσειόντων στο Μητρώο Φυσιοθεραπευτών τελούσε υπό την αίρεση ικανοποίησης των όρων που είχαν τεθεί και συμμόρφωσης των εφεσειόντων με αυτούς. Κοντολογίς, η απόφαση του Ιανουαρίου 2006, σε αντίθεση με την απόφαση στην υπόθεση NBS Enterprises Ltd. (πιο πάνω), ήταν απόφαση υπό αναβλητική αίρεση.
Ως αποτέλεσμα των πιο πάνω, η προδικαστική ένσταση επιτυγχάνει. Συνακόλουθα, η έφεση επιτυγχάνει. Η πρωτόδικη απόφαση παραμερίζεται και η προσφυγή απορρίπτεται. Τα έξοδα της έφεσης, όπως αυτά θα υπολογιστούν από τον Πρωτοκολλητή και θα εγκριθούν από το Δικαστήριο, εκτός αν συμφωνηθούν μεταξύ των διαδίκων, επιδικάζονται υπέρ των εφεσειόντων και εναντίον των εφεσιβλήτων. Τα έξοδα της πρωτόδικης διαδικασίας παραμένουν ως έχουν, εφόσον το θέμα που οδήγησε στην επιτυχία της έφεσης δεν είχε εγερθεί πρωτόδικα. Για πρώτη φορά ηγέρθη ενώπιον μας κατά την ακρόαση της έφεσης και δεν είχε περιληφθεί στα περιγράμματα.
Π.
Δ.
Δ.
Δ.
Δ.
/ΔΓ