|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
ECLI:CY:AD:2021:D365
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
(Πολιτική Αίτηση Αρ. 132/2021)
29 Ιουλίου, 2021
[ΣΤΑΜΑΤΙΟΥ, Δ.]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 155.4 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ, ΤΩΝ ΑΡΘΡΩΝ 3 ΚΑΙ 9 ΤΟΥ ΠΕΡΙ ΑΠΟΝΟΜΗΣ ΤΗΣ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ (ΠΟΙΚΙΛΑΙ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ) ΝΟΜΟΥ ΤΟΥ 1964, ΤΑ ΑΡΘΡΑ 13 ΚΑΙ 14 ΤΟΥ ΠΕΡΙ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ ΚΑΙ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΕΩΣ ΝΟΜΟΥ ΚΕΦ. 105
ΚΑΙ
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΑ ΑΡΘΡΑ 5 ΚΑΙ 3 ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΘΕΜΕΛΙΩΔΩΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΩΝ, ΤΟ ΑΡΘΡΟ 15 ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ 2008/115/ΕΚ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΤΗΣ 16ΗΣ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2008, ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟΥΣ ΚΟΙΝΟΥΣ ΚΑΝΟΝΕΣ ΚΑΙ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΣΤΑ ΚΡΑΤΗ ΜΕΛΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΤΩΝ ΠΑΡΑΝΟΜΩΣ ΔΙΑΜΕΝΟΝΤΩΝ ΥΠΗΚΟΩΝ ΤΡΙΤΩΝ ΧΩΡΩΝ, ΤΟ ΑΡΘΡΟ 18ΠΣΤ ΤΟΥ ΠΕΡΙ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ ΚΑΙ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΕΩΣ ΝΟΜΟΥ ΚΕΦ. 105 ΩΣ ΕΤΡΟΠΟΠΟΙΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΟΝ ΝΟΜΟ 153(Ι)/2011 ΚΑΙ ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΑ ΑΡΘΡΑ 11, 30, 34 ΚΑΙ 35 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
ΚΑΙ
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΑΙΤΗΣΗ ΤΟΥ xxx xxx KEHINDE ΥΠΗΚΟΟΥ ΝΙΓΗΡΙΑΣ ΚΑΙ ΤΩΡΑ ΣΤΟΝ ΧΩΡΟ ΚΡΑΤΗΣΗΣ ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΩΝ ΜΕΤΑΝΑΣΤΩΝ (ΧΩΚΑΜ) ΜΕΝΟΓΕΙΑΣ, ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΔΟΣΗ ΕΝΤΑΛΜΑΤΟΣ HABEAS CORPUS
KAI
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤH ΜΗ ΕΠΙΔΟΣΗ ΔΙΑΤΑΓΜΑΤΟΣ ΚΡΑΤΗΣΗΣ ΚΑΙ ΑΠΕΛΑΣΗΣ ΣΤΟΝ ΑΙΤΗΤΗ, ΠΑΡΑ ΤΗΝ ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥΣ ΣΤΙΣ 26/11/2020 ΜΕ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΝΑ ΕΚΛΕΙΠΕΙ ΤΟ ΕΡΕΙΣΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΡΑΤΗΣΗ ΤΟΥ ΚΑΤΑ ΠΑΡΑΒΑΣΗ ΤΩΝ ΑΡΧΩΝ ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΙΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΜΕΣΩ:
1. ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ
2. ΓΕΝΙΚΟΥ ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ
3. ΑΡΧΗΓΟΥ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑΣ
4. ΔΙΕΥΘΥΝΤΗ ΑΡΧΕΙΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ΚΑΙ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗΣ
5. ΥΠΕΥΘΥΝΟΥ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ ΚΑΙ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΕΩΣ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑΣ ΑΜΜΟΧΩΣΤΟΥ
ΟΙ ΟΠΟΙΟΙ ΠΑΡΑ ΤΗΝ ΠΑΡΕΛΕΥΣΗ ΤΟΥ ΕΞΑΜΗΝΟΥ ΑΠΟ ΤΗΝ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΕΚΔΟΣΗΣ ΤΩΝ ΔΙΑΤΑΓΜΑΤΩΝ ΚΡΑΤΗΣΗΣ ΚΑΙ ΑΠΕΛΑΣΗΣ ΚΑΙ ΜΗ ΕΠΑΝΕΞΕΤΑΣΗΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΥΠΟΥΡΓΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΤΟΥ ΔΙΑΤΑΓΜΑΤΟΣ ΚΡΑΤΗΣΗΣ, ΠΑΡΑΝΟΜΑ ΣΥΝΕΧΙΖΟΥΝ ΝΑ ΕΧΟΥΝ ΥΠΟ ΚΡΑΤΗΣΗ ΣΤΟΝ ΧΩΡΟ ΚΡΑΤΗΣΗΣ ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΩΝ ΜΕΤΑΝΑΣΤΩΝ (ΧΩΚΑΜ) ΜΕΝΟΓΕΙΑΣ ΜΕΧΙ ΣΗΜΕΡΑ ΤΟΝ xxx xxx KEHINDE, ΑΠΟ ΝΙΓΗΡΙΑ, ΚΑΤΑ ΠΑΡΑΒΑΣΗ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 18ΠΣΤ ΤΟΥ ΠΕΡΙ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ ΚΑΙ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗΣ ΝΟΜΟΥ ΚΕΦ. 105 ΚΑΙ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 15 ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ 115/2008 ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΑΣΠΙΣΗ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ, ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ.
_ _ _ _ _ _
Ν. Χαραλαμπίδου (κα) με Στ. Πηλακούτα (κα), ασκούμενη
δικηγόρο, για τον Αιτητή.
Ν. Δημητρίου (κα) με Π. Ευαγόρου (κα), Δικηγόροι εκ μέρους
του Γενικού Εισαγγελέα της Δημοκρατίας, για την Καθ΄ης η
Αίτηση.
Αιτητής παρών.
_ _ _ _ _ _
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΣΤΑΜΑΤΙΟΥ, Δ.: Με την παρούσα αίτηση αξιώνεται η έκδοση προνομιακού εντάλματος Habeas Corpus ad subjiciendum, με το οποίο «να ελεγχθεί η νομιμότητα της κράτησης και/ή η νομιμότητα της διάρκειας κράτησης του Αιτητή και με το οποίο να διαταχθεί η αποφυλάκιση του».
Ο αιτητής, ο οποίος γεννήθηκε στις x.x.1997 και κατάγεται από τη Νιγηρία, αφίχθηκε στην Κυπριακή Δημοκρατία στις 28.6.2018, ως φοιτητής. Απέκτησε προσωρινή άδεια διαμονής στις 3.10.2018 η οποία στη συνέχεια ανανεωνόταν, με την τελευταία να έχει ισχύ μέχρι 25.5.2021.
Στις 2.11.2020 ο αιτητής συνελήφθη από μέλη της ΥΚΑΝ Αμμοχώστου για υπόθεση επίθεσης που προκαλεί πραγματική σωματική βλάβη, επίθεσης και αντίστασης κατά οργάνου τήρησης της τάξης. Στις 11.11.2020 καταδικάστηκε για την πιο πάνω υπόθεση σε ποινή φυλάκισης 75 ημερών και οδηγήθηκε στις Κεντρικές Φυλακές για έκτιση της ποινής του, με ενδεχόμενη ημερομηνία αποφυλάκισης την 1.1.2021.
Κατά την ώρα της σύλληψής του για τα πιο πάνω αδικήματα ήταν οδηγός οχήματος και υποβλήθηκε σε νάρκοτεστ, από το οποίο διαπιστώθηκε θετική ένδειξη, καθώς επίσης και ότι δεν ήταν κάτοχος άδειας οδήγησης και πιστοποιητικού ασφάλειας του οχήματός του. Το δείγμα απεστάλη στο Γενικό Χημείο του Κράτους για εξετάσεις προτού κατηγορηθεί.
Έγινε εισήγηση όπως εκδοθούν εναντίον του διατάγματα κράτησης και απέλασης, καθότι θεωρήθηκε επικίνδυνος για τη δημόσια τάξη και ασφάλεια και υπήρχε κίνδυνος διαφυγής του μετά την αποφυλάκισή του. Στις 26.11.2020 ακυρώθηκε η άδεια διαμονής του και κρίθηκε απαγορευμένος μετανάστης στη βάση του άρθρου 6(1)(δ) του Κεφ. 105, λόγω της σοβαρότητας των αδικημάτων για τα οποία αυτός καταδικάστηκε σε ποινή φυλάκισης. Την ίδια ημέρα εκδόθηκαν εναντίον του διατάγματα κράτησης και απέλασης, δυνάμει του άρθρου 14 του περί Αλλοδαπών και Μετανάστευσης Νόμου, Κεφ. 105, επί του οποίου υπάρχει χειρόγραφη σημείωση του Διευθυντή του Τμήματος ότι «δεδομένου της καταδίκης δεν υπάρχει περιθώριο εναλλακτικών της κράτησης μέτρων.» Το διάταγμα απέλασης ανεστάλη για να διευκρινιστεί κατά πόσο θα υπάρξει ποινική δίωξη.
Στις 22.12.2020 επιδόθηκαν στον αιτητή στις Κεντρικές Φυλακές όπου έκτιε ποινή φυλάκισης τα διατάγματα κράτησης και απέλασης, τα οποία αρνήθηκε να παραλάβει και να υπογράψει.
Με επιστολή ημερομηνίας 22.1.2021 ο Εκτελεστικός Διευθυντής της ΚΙΣΑ ζήτησε ακύρωση των διαταγμάτων κράτησης και απέλασης του αιτητή. Η εν λόγω επιστολή διαβιβάστηκε από το διευθυντή του τμήματος προς τον αρμόδιο λειτουργό για έκφραση των απόψεων του. Στις 28.1.2021 ο αρμόδιος λειτουργός του τμήματος απάντησε στο διευθυντή του τμήματος ότι ο αιτητής δεν μπορεί να θεωρηθεί ακόμη ως μέλος οικογένειας ευρωπαίου πολίτη. Ο λειτουργός προέβη σε εισήγηση όπως αφεθεί ελεύθερος δεδομένου ότι φοιτά για τέταρτη χρονιά σε κολλέγιο. Η επιστολή και η άποψη του αρμοδίου λειτουργού τέθηκαν στο διευθυντή στις 29.1.2021 και ο διευθυντής ανέφερε ότι θα πρέπει να περιμένει αν θα υπάρξει ποινική δίωξη.
Στις 5.5.2021 έγινε επανεξέταση του διατάγματος κράτησης του αιτητή, όπου κρίθηκε ότι δεν υπάρχουν περιθώρια για την εφαρμογή εναλλακτικών αντί της κράτησης μέτρων. Στις 3.6.2021 αποφασίστηκε σε συνάντηση μέλους της ΥΑΜ με τον Πρόξενο της Πρεσβείας της Νιγηρίας στο Ισραήλ όπως προχωρήσουν με την έκδοση ταξιδιωτικού εγγράφου για τον αιτητή και εγκρίθηκε από το Διευθυντή του Τμήματος η εισήγηση για κάλυψη των εξόδων έκδοσης ταξιδιωτικών εγγράφων. Περαιτέρω, υπήρξαν διαβεβαιώσεις ότι γίνονται οι δέουσες ενέργειες για αναστολή της ποινικής δίωξης. Στις 17.6.2021 η δικηγόρος του αιτητή ζήτησε όπως αυτός αφεθεί ελεύθερος ενημερώνοντας ότι η ποινική υπόθεση που αντιμετωπίζει ορίστηκε από το Δικαστήριο για απάντηση στις κατηγορίες στις 30.9.2021.
Ο αιτητής προβάλλει πως μέχρι σήμερα δεν έγινε καμία προσπάθεια απέλασης του, ούτε του ζητήθηκε το διαβατήριο από την ΥΑΜ, ενώ κρατείται πέραν των 6 μηνών χωρίς η Κυπριακή Δημοκρατία να δικαιούται να τον απελάσει εφόσον είναι σύζυγος ευρωπαίας υπηκόου και εκκρεμεί ποινική δίωξη εναντίον του. Προβάλλει περαιτέρω πως ο Υπουργός Εσωτερικών δεν έχει ασκήσει την αυτεπάγγελτη υποχρέωση του για επανεξέταση ανά δίμηνο του διατάγματος κράτησης του και δεν έχει εκδοθεί οποιοδήποτε διάταγμα ανανέωσης της πράξης και/ή της απέλασης του. Ως προς το διάταγμα απέλασης, αυτό έχει ανασταλεί. Δεν υπάρχει, κατά την εισήγηση, πλέον λογικά προοπτική απομάκρυνσης για νομικούς λόγους και λόγω του γεγονότος ότι δικαιούται το καθεστώς του συζύγου ευρωπαίας υπηκόου. Ως προς το τελευταίο προβάλλει στην ένορκη του δήλωση ότι κατά τη διαμονή του στην Κύπρο γνώρισε την Μ.Μ. από τη Σλοβακία η οποία εργάζεται στην Κύπρο και έχει βεβαίωση εγγραφής (yellow slip). Στις 10.8.2020 αιτήθηκαν από το ληξιαρχείο γάμων του Τμήματος Αρχείου Πληθυσμού και Μετανάστευσης άδεια γάμου, αλλά λόγω μη έκδοσης της, στις 23.9.2020 τέλεσαν πολιτικό γάμο στο Δημαρχείο Abuja Municipal Area Council στη Νιγηρία. Διαμένει μαζί με τη σύζυγο του σε ενοικιαζόμενη οικία στη Λάρνακα και διαθέτει αυτοκίνητο με ασφαλιστική κάλυψη που καλύπτει και τη σύζυγο του. Επισυνάπτονται ως τεκμήρια τα σχετικά έγγραφα.
Οι καθ΄ων η αίτηση καταχώρισαν ένσταση με την οποία προβάλλουν δύο προδικαστικές ενστάσεις, ήτοι, ότι το Ανώτατο Δικαστήριο δεν έχει αρμοδιότητα να εξετάσει την υπό κρίση αίτηση καθότι (α) τόσο από το αιτητικό όσο και από τα γεγονότα επί των οποίων στηρίζεται, προκύπτει ξεκάθαρα ότι ο αιτητής επιζητεί θεραπεία με την οποία να κηρύσσεται η κράτηση του άκυρη στη βάση ισχυρισμών που άπτονται μόνο της νομιμότητας των διαταγμάτων κράτησης του και (β) με την αίτηση επιδιώκεται ο έλεγχος της νομιμότητας της έκδοσης του διατάγματος κράτησης και απέλασης ημερ. 26.11.2020 το οποίο ουδέποτε προσβλήθηκε με προσφυγή ενώπιον του αρμόδιου Διοικητικού Δικαστηρίου.
Περαιτέρω, προβάλλεται πως η αίτηση είναι καταχρηστική, ενώ η διάρκεια κράτησης είναι εύλογη και νόμιμη εφόσον διενεργείται δυνάμει διαταγμάτων κράτησης και απέλασης ημερ. 26.11.2020 και καλύπτονται από την αρχή του τεκμηρίου της νομιμότητας και της κανονικότητας, εφόσον αυτά μπορούν να ανατραπούν μόνο δυνάμει του Άρθρου 146 του Συντάγματος. Η κράτηση είναι εύλογη και αναγκαία και σύμφωνη με τον περί Αλλοδαπών και Μετανάστευσης Νόμο και δεν είναι παρατεταμένης διάρκειας έτσι ώστε να υποδηλώνει είτε εγκατάλειψη του σκοπού για τον οποίο αυτή διενεργήθηκε, είτε κατά παράβαση του άρθρου 5 της ΕΣΔΑ. Οι Αρχές της Δημοκρατίας έχουν προβεί στις δέουσες ενέργειες για επανεξέταση του διατάγματος κράτησης και κατέληξαν στη συνέχιση της. Η διάρκεια της κράτησης του είναι απότοκο δικών του αδικημάτων εντός της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Με συμπληρωματική ένορκη δήλωση που καταχώρησαν οι καθ΄ων η αίτηση μετά από σχετική άδεια του Δικαστηρίου αναφέρεται πως υπήρξε αναστολή της ποινικής δίωξης του αιτητή στις 15.7.2021 και πως ο αρμόδιος λειτουργός έχει ήδη προβεί σε ενέργειες για την απέλαση του. Κατατέθηκε, περαιτέρω, ως τεκμήριο επιστολή από ΥΑΜ προς το διευθυντή Τμήματος Αρχείου Πληθυσμού και Μετανάστευσης όπου υπάρχει χειρόγραφη σημείωση ότι ο αιτητής δεν υπογράφει τα σχετικά έγγραφα για έκδοση ταξιδιωτικού εγγράφου παρά τις προσπάθειες που έγιναν σε συνάντηση με τον πρόξενο της πρεσβείας της Νιγηρίας στο Ισραήλ ως προς τούτο. Περαιτέρω, καταχωρήθηκε εξουσιοδότηση του Υπουργού Εσωτερικών προς το Διευθυντή του Τμήματος Αρχείου και Πληθυσμού όπως ασκεί τις εξουσίες του ως προκύπτουν από το Κεφ. 105 η οποία έχει εκδοθεί με βάση τον περί Εκχωρήσεως της Ενασκήσεως των Εξουσιών των Απορρεουσών εκ του Νόμου του 1962. Όπως αναφέρεται στην ένορκη δήλωση, ο κ. M. Πολυδώρου που είναι το πρόσωπο το οποίο υπογράφει την επανεξέταση της κράτησης κατέχει δέουσα εξουσιοδότηση από τον Υπουργό.
Οι συνήγοροι των δύο πλευρών καταχώρισαν γραπτές αγορεύσεις και προέβησαν σε προφορικές διευκρινίσεις τις οποίες εξέτασα και θα αναφερθώ εκεί όπου χρειάζεται στην πορεία της απόφασης.
Στην πολύ πρόσφατη απόφαση Al Lakoud v. Κυπριακής Δημοκρατίας, Πολ. Έφ. 77/2020, ημερομηνίας 8.6.2021, ECLI:CY:AD:2021:A231, αναφέρθηκαν τα εξής, ως προς τη σημασία του Habeas Corpus:
«Όπως είναι καλά γνωστό, το προνομιακό ένταλμα της φύσεως Habeas Corpus ad subjiciendum διασφαλίζει την ελευθερία του ατόμου. Όπως αναφέρθηκε στη Δημητράκης Χ" Σάββας (1993) 1 Α.Α.Δ. 102, «Το Habeas Corpus ad subjiciendum είναι προνομιακή διαδικασία για τη διασφάλιση της ελευθερίας του πολίτη. Παρέχει αποτελεσματικό μέσο άμεσης απελευθέρωσης από παράνομη ή αδικαιολόγητη κράτηση, είτε στη φυλακή, είτε σε ιδιωτικό χώρο, από Αρχή ή ιδιώτη». Απαραίτητη προϋπόθεση δι' έκδοση του εντάλματος συνιστά η απόδειξη, εκ μέρους του αιτούντος, του παράνομου της κράτησης ή φυλάκισης (Καλφοπούλου (1998) 1 Α.Α.Δ. 55). Με τη διαδικασία του εντάλματος Habeas Corpus, ό,τι επιδιώκεται είναι η διασφάλιση του δικαιώματος της ελευθερίας διά της άμεσης απελευθέρωσης του αιτητή ο οποίος, κατ' ισχυρισμό, τελεί υπό παράνομη κράτηση. Οποτεδήποτε, στο πλαίσιο της εν λόγω διαδικασίας, διαπιστώνεται κάτι τέτοιο, το σχετικό διάταγμα εκδίδεται δικαιωματικά και όχι ως θέμα άσκησης διακριτικής εξουσίας, οπότε, ο αιτητής αφήνεται ευθύς ελεύθερος (Green v. Home Secretary [1941] 3 All E.R. 388, σελίδα 400).»
Οι δύο προδικαστικές ενστάσεις είναι συναφείς και θα εξεταστούν μαζί.
Αποτελεί σαφή θέση της νομολογίας ότι η διαδικασία έκδοσης εντάλματος Habeas Corpus είναι διαφορετική από την διαδικασία της προσφυγής δυνάμει του Άρθρου 146 του Συντάγματος.
Σύμφωνα με το άρθρο 19ΠΣΤ(5)(α) του περί Αλλοδαπών και Μεταναστεύσεως Νόμο, Κεφ. 105 (στο εξής «ο Νόμος»), η διάρκεια της κράτησης του άρθρου 18ΠΣΤ ελέγχεται με αίτηση Habeas Corpus, ενώ ο έλεγχος της νομιμότητας του διατάγματος κράτησης υπόκειται σε προσφυγή, σύμφωνα με το άρθρο 18ΠΣΤ(3)(α). Στην υπόθεση Guo Shuying v. Δημοκρατίας (2012) 1 ΑΑΔ 2725 τονίστηκε πως «η νομολογία του Ανωτάτου Δικαστηρίου σταθερά αποδέχεται ότι μόνο με αίτηση Habeas Corpus μπορεί να ελεγχθεί η νομιμότητα της κράτησης αλλοδαπού από πλευράς της διάρκειας της συμφώνως των προνοιών του Άρθρου 18ΠΣΤ του νόμου.». Στην ίδια υπόθεση τονίστηκε και η εμβέλεια του Άρθρου 15 της Οδηγίας 2008/115/ΕΚ, οι πρόνοιες της οποίας ενσωματώθηκαν στο Νόμο, ως ακολούθως:
«Το Άρθρο 15 της Οδηγίας 2008/115/ΕΚ, οι πρόνοιες της οποίας ενσωματώθηκαν στον περί Αλλοδαπών και Μεταναστεύσεως Νόμο Κεφ. 105, αποτελεί το νομικό πλαίσιο το οποίο διέπει το θέμα της κράτησης υπηκόου τρίτης χώρας υποκείμενου σε διαδικασίες επιστροφής κλπ. Σύμφωνα με την πιο πάνω διάταξη οποιαδήποτε κράτηση πρέπει να έχει τη μικρότερη δυνατή διάρκεια και να διατηρείται μόνο καθόσον χρόνο η διαδικασία απομάκρυνσης εξελίσσεται και εκτελείται με τη δέουσα επιμέλεια. Το ίδιο άρθρο περιέχει πρόνοιες η εφαρμογή των οποίων αποτελεί τις ασφαλιστικές δικλείδες για την προστασία των δικαιωμάτων του υποκειμένου σε κράτηση για τους σκοπούς του νόμου, υπηκόου τρίτης χώρας. Μεταξύ άλλων προβλέπεται ότι κάθε κράτος μέλος καθορίζει περιορισμένη περίοδο κράτησης η οποία δεν μπορεί να υπερβαίνει τους έξι μήνες. Τα κράτη μέλη δεν μπορούν να παρατείνουν το προαναφερόμενο χρονικό διάστημα των έξι μηνών παρά μόνο για περιορισμένο χρόνο που δεν υπερβαίνει τους δώδεκα μήνες σύμφωνα με το εθνικό δίκαιο σε περιπτώσεις κατά τις οποίες, παρόλες τις εύλογες προσπάθειές τους, η επιχείρηση απομάκρυνσης είναι πιθανό να διαρκέσει περισσότερο επειδή «(α) ο συγκεκριμένος υπήκοος της τρίτης χώρας αρνείται να συνεργαστεί ή (β) καθυστερεί η λήψη εγγράφων από τρίτες χώρες.»
Στην υπό κρίση αίτηση, εκεί όπου προβάλλεται η αιτούμενη θεραπεία, γίνεται αναφορά τόσο στη νομιμότητα του διατάγματος κράτησης, όσο και στη νομιμότητα του από πλευράς διάρκειας. Το ίδιο παρατηρείται και στο περιεχόμενο της αίτησης και της ένορκης δήλωσης του αιτητή. Υπάρχουν ισχυρισμοί που άπτονται της νομιμότητας του διατάγματος κράτησης ή ακόμα και της απόφασης να κριθεί ανεπιθύμητος μετανάστης, ενώ υπάρχουν και ισχυρισμοί που άπτονται της νομιμότητας του διατάγματος κράτησης από πλευράς διάρκειας. Με δεδομένο λοιπόν ότι υπάρχουν στην αίτηση και την ένορκη δήλωση αιτιάσεις που άπτονται της διάρκειας της κράτησης, αυτές θα πρέπει να εξεταστούν.
Παρατηρείται επίσης πως ο αιτητής στα πλαίσια της παρούσας προβάλλει ισχυρισμούς που άπτονται της κατ΄ισχυρισμόν ιδιότητας του ως συζύγου πολίτη της Ένωσης που έχει δικαίωμα διαμονής στη Δημοκρατία δυνάμει του περί Δικαιώματος των Πολιτών της Ένωσης και των Μελών των Οικογενειών τους να Κυκλοφορούν και να Διαμένουν Ελεύθερα στη Δημοκρατία Νόμο, Ν.7(Ι)/2007. Με βάση τα γεγονότα που ο ίδιος προβάλλει στην ένορκη του δήλωση, δεν έχει μέχρι σήμερα εγγραφεί ως μέλος οικογένειας Ευρωπαίου πολίτη με βάση τον πιο πάνω Νόμο. Συνεπώς ισχυρισμοί που προβάλλονται αναφορικά με αυτό το θέμα δεν μπορούν να εξεταστούν στα πλαίσια της παρούσας αίτησης.
Ως εκ των ανωτέρω θεωρώ ότι η αίτηση μπορεί και θα πρέπει να εξεταστεί σε όσην έκταση αφορά τη νομιμότητα της διάρκειας κράτησης του αιτητή, ενώ άλλα θέματα που εγείρονται, εκτός της εμβέλειας της προνομιακής δικαιοδοσίας του Δικαστηρίου, δεν μπορούν να τύχουν εξέτασης.
Αποτελεί αρχή της νομολογίας ότι η διάρκεια της κράτησης δεν εξετάζεται in abstracto, αλλά στη βάση των συγκεκριμένων γεγονότων της υπόθεσης (βλ. Essa Murad Khlaief (2003) 1 ΑΑΔ 1402 και Habibi Pour Ali Fasel, Πολ. Έφ. 236/15, ημερομηνίας 31.3.2016).
Σε σχέση με το βάρος απόδειξης σε τέτοιου είδους αιτήσεις αναφέρονται τα ακόλουθα στην υπόθεση Καλφοπούλου (1998) 1(Α) ΑΑΔ 55, 69-70:
«Το βάρος απόδειξης ότι εκ πρώτης όψης μια κράτηση είναι παράνομη, το έχει ο αιτητής. Σαν θέμα τακτικής ο αιτητής πρέπει να αποδείξει μια εκ πρώτης όψης υπόθεση που δημιουργεί ερωτηματικά ως προς τη νομιμότητα της κράτησής του. Όταν η υπόθεση του βασίζεται πάνω σε γεγονότα έχει το αποδεικτικό βάρος (evidential burden) να παρουσιάσει ικανοποιητική μαρτυρία που μπορεί να οδηγήσει στην πιθανότητα ενός ευνοϊκού για τον ίδιο συμπεράσματος. Σε μια τέτοια περίπτωση το νομικό βάρος (legal burden) μεταφέρεται στους ώμους του καθ΄ου η αίτηση που καλείται να δικαιολογήσει την κράτηση.»
Η κράτηση προσώπου για σκοπούς απέλασης πρέπει, με βάση το άρθρο 18ΠΣΤ του Νόμου «να έχει τη μικρότερη δυνατή διάρκεια και να διατηρείται μόνο καθόσον χρόνο η διαδικασία απομάκρυνσης εξελίσσεται και εκτελείται με τη δέουσα επιμέλεια». Περαιτέρω κάθε διάταγμα κράτησης επανεξετάζεται από τον Υπουργό Εσωτερικών (α) αυτεπάγγελτα ανά δίμηνο και (β) σε οποιοδήποτε εύλογο χρονικό διάστημα, κατ΄ αίτηση του επηρεαζόμενου υπηκόου τρίτης χώρας. Η κράτηση εξακολουθεί καθ΄ όλη τη χρονική περίοδο κατά την οποία πληρούνται οι όροι του άρθρου 18ΠΣΤ(1) και είναι αναγκαία για να διασφαλισθεί η επιτυχής απομάκρυνση και δεν υπερβαίνει τους 6 μήνες. Ο Υπουργός Εσωτερικών δύναται να παρατείνει το χρονικό αυτό διάστημα για πρόσθετο περιορισμένο χρόνο που δεν υπερβαίνει τους 12 μήνες σε περιπτώσεις όπου (α) ο υπήκοος τρίτης χώρας αρνείται και συνεργαστεί ή (β) καθυστερεί η λήψη αναγκαίων εγγράφων από τρίτες χώρες.
Ο αιτητής έχει κριθεί ως απαγορευμένος μετανάστης δυνάμει του άρθρου 6(1)(δ) του Νόμου και στη βάση του άρθρου 18ΠΣΤ(1) έχουν εκδοθεί εναντίον του διατάγματα κράτησης και απέλασης τα οποία του επιδόθηκαν στις 22.12.2020 ενώ βρισκόταν στις Κεντρικές Φυλακές και έκτιε ποινή φυλάκισης. Συνεπώς η κράτηση του ξεκίνησε να προσμετρά από εκείνη την ημέρα και συνεχίζεται μέχρι σήμερα για περίοδο επτά μηνών. Τα διατάγματα αυτά δεν έχουν αμφισβητηθεί με προσφυγή και συνεπώς τεκμαίρονται νόμιμα. Αυτό που εξετάζεται εν προκειμένω είναι κατά πόσο η κράτηση κατέστη εκ των υστέρων παράνομη λόγω αδικαιολόγητης υπό τις περιστάσεις παράτασης της. Ενόσω εξακολουθούν να υφίστανται οι προϋποθέσεις που τίθενται από το άρθρο 18ΠΣΤ(1) που συναρτώνται με τον κίνδυνο διαφυγής ή την παρεμπόδιση ή αποφυγή προετοιμασίας επιστροφής από τον ίδιο τον αλλοδαπό και η κράτηση είναι αναγκαία τότε δεν εκδίδεται ένταλμα Habeas Corpus.
Εν προκειμένω το διάταγμα απέλασης έχει ανασταλεί «για να διευκρινιστεί κατά πόσο θα υπάρξει ποινική δίωξη». Η ευπαίδευτη συνήγορος του αιτητή στη βάση αυτού του γεγονότος παρέπεμψε στις υποθέσεις Essa Murad Khlaief, πιο πάνω, Bilal Ahmed (2004) 1 AAΔ 670, Muhammed Hassan (2004) 1 ΑΑΔ 648 και Soharab Hossain Khan (2004) 1 ΑΑΔ 1031 προς υποστήριξη της θέσης της ότι η κράτηση διενεργείται για σκοπούς απέλασης και η αναστολή του διατάγματος απέλασης εξυπακούει και αναστολή του διατάγματος κράτησης. Αντίθετη η θέση των καθ΄ ων η αίτηση οι οποίοι παρέπεμψαν στις περιστάσεις κάτω από τις οποίες ο αιτητής κρίθηκε ανεπιθύμητος μετανάστης, που ήταν η διάπραξη σοβαρών αδικημάτων καθώς και στο γεγονός ότι αρχικά αναμενόταν η απόφαση κατά πόσο θα καταχωρείτο ποινική δίωξη σχετικά με τα άλλα συναφή αδικήματα και στην πορεία, όταν είχε πλέον καταχωρηθεί ποινική υπόθεση γίνονταν προσπάθειες για αναστολή της ποινικής δίωξης για να επιτευχθεί η απέλασή του.
Οι πιο πάνω υποθέσεις στις οποίες παρέπεμψε η ευπαίδευτη συνήγορος διαφοροποιούνται ως προς τα γεγονότα. Επρόκειτο για υποθέσεις όπου τα διατάγματα απέλασης είχαν ανασταλεί λόγω του ότι οι αιτητές είχαν υποβάλει αίτηση για πολιτικό άσυλο. Οι δε υποθέσεις Mohannad Al Naiem Milhem ν. Κυπριακής Δημοκρατίας Υπόθεση Αρ. 243/2009 ημερ. 23.3.2009 και Oluwaseun ν. Κυπριακής Δημοκρατίας Υπόθεση Αρ. 338/2021 ημερ. 1.6.2021 (απόφαση Διοικητικού Δικαστηρίου) αφορούν διοικητικές προσφυγές. Εν προκειμένω, ο αιτητής έχει κριθεί ανεπιθύμητος μετανάστης, απόφαση που δεν έχει αμφισβητηθεί και η κράτηση και απέλαση του διατάχθηκε δυνάμει του άρθρου 14 του Νόμου. Ο λόγος που ανεστάλη προσωρινά η απέλαση ήταν για να διερευνηθεί το ζήτημα της ποινικής του δίωξης. Παρενθετικά αναφέρεται πως τα αδικήματα που τύγχαναν διερεύνησης εναντίον του ιδίως αυτό της οδήγησης υπό την επήρεια ναρκωτικών ουσιών, απαιτούσε τη διενέργεια χημικών εξετάσεων και απαιτείτο κάποιος χρόνος. Πέραν τούτου, η απόφαση για την ποινική δίωξη του αιτητή όπως και αργότερα αυτή της αναστολής της ποινικής του δίωξης εναπόκειτο στην Αστυνομία και στην Εισαγγελία και όχι στο Τμήμα Αλλοδαπών και Μετανάστευσης, γι΄αυτό απαιτείται κάποιος χρόνος μέχρι να διερευνηθεί και τελικά να διευθετηθεί το θέμα. Καθ΄όλο δε το χρονικό διάστημα που κρατείτο στόχος ήταν η απέλαση του και σ΄αυτό στόχευαν οι προσπάθειες για αναστολή της ποινικής του δίωξης. Ο στόχος αυτός εξακολουθεί να υφίσταται μέχρι και σήμερα, που δεν τίθεται πλέον θέμα ύπαρξης ποινικής υπόθεσης εναντίον του και μπορεί να προχωρήσει άμεσα η απέλαση του. Η καθυστέρηση που προέκυψε είναι απότοκο των πράξεων του ιδίου του αιτητή που οδήγησε στην καταχώρηση ποινικής υπόθεσης. Δεν πρέπει να διαφεύγει της προσοχής ότι ο ίδιος ο αιτητής επιθυμεί να παραμείνει στη Δημοκρατία.
Η ποινική του δίωξη ανεστάλη στις 15.7.2021 και, όπως αναφέρεται στην συμπληρωματική ένορκη δήλωση που καταχωρήθηκε εκ μέρους των καθ΄ ων η αίτηση, γίνονται προσπάθειες να προωθηθεί άμεσα η απέλαση του.
Με βάση τα γεγονότα που τέθηκαν ενώπιον μου η κράτηση του επανεξετάστηκε τον Ιανουάριο του 2021 μετά από αίτημα του ΚΙΣΑ, και αποφασίστηκε όπως αναμένεται αν θα υπάρξει ποινική δίωξη. Επανεξέταση έγινε και στις 5.5.2021 όπου κρίθηκε ότι δεν υπάρχουν περιθώρια για εφαρμογή εναλλακτικών μέτρων αντί της κράτησης λόγω κινδύνου διαφυγής βάσει του άρθρου 18ΟΔ(ε) του Νόμου, ο οποίος προκύπτει από την καταδίκη του στην υπόθεση που αναφέρεται πιο πάνω. Σημειώνεται ότι κατά την αγόρευση της ευπαιδεύτου συνηγόρου του αιτητή εγέρθηκε ζήτημα από ποιο άτομο έγινε η επανεξέταση η οποία, κατά την εισήγηση, έπρεπε να γίνει από τον Υπουργό Εσωτερικών. Από το περιεχόμενο της συμπληρωματικής ένορκης δήλωσης που καταχώρησαν οι καθ΄ ων η αίτηση, στην οποία γίνεται αναφορά πιο πάνω, προκύπτει ότι το πρόσωπο που ενέκρινε την παράταση της κράτησης είναι ο κ. Μ. Πολυδώρου ο οποίος ήταν δεόντως εξουσιοδοτημένος από τον Υπουργό Εσωτερικών να ενεργεί σύμφωνα με τις πρόνοιες του Νόμου.
Ένα άλλο στοιχείο που προκύπτει από τα γεγονότα είναι ότι έγιναν προσπάθειες για έκδοση ταξιδιωτικών εγγράφων στον αιτητή με στόχο τον επαναπατρισμό του στη Νιγηρία. Η ευπαίδευτη συνήγορος του αιτητή πρόβαλε πως το διαβατήριο του το έχει η σύζυγος του και κανένα διάβημα δεν έχει γίνει από τις Αρχές να το εφοδιαστούν. Αναφορικά με τον ισχυρισμό των καθ΄ ων ότι ο αιτητής δεν συνεργάζεται να υπογράψει τα απαραίτητα έγγραφα για να καταστεί δυνατό να εκδοθεί ταξιδιωτικό έγγραφο για το οποίο μάλιστα είχε εγκριθεί και σχετικό κονδύλι για καταβολή του αντιτίμου από τη Δημοκρατία, ανέφερε πως δεν απαιτείται η υπογραφή του αιτητή για την έκδοση τέτοιου εγγράφου. Ως προς τον τελευταίο ισχυρισμό, κατά πόσο δηλαδή απαιτείται η υπογραφή του αιτητή, δεν υπάρχει ενώπιον μου οτιδήποτε που να μπορούσε να οδηγήσει σε αυτή την κατάληξη. Είναι φανερό όμως από το σύνολο των γεγονότων που τέθηκαν, ότι ο αιτητής δεν συνεργάζεται ως προς αυτό το θέμα. Από τη στιγμή που ισχυρίζεται ότι διαθέτει διαβατήριο το οποίο έχει η σύζυγος του, θα μπορούσε να το προσκομίσει. Το ίδιο θα μπορούσε να πράξει και με την υπογραφή των εγγράφων που απαιτούνται για την έκδοση ταξιδιωτικών εγγράφων. Συνεπώς η θέση των καθ΄ ων η αίτηση ότι ο αιτητής δεν συνεργάζεται για την απέλαση του, είναι ορθή.
Λαμβάνοντας υπόψη το σύνολο των περιστάσεων της υπόθεσης, όπως έχουν αναλυθεί πιο πάνω, δεν κρίνω ότι η κράτηση του αιτητή έχει καταστεί παράνομη λόγω αδικαιολόγητης υπό τις περιστάσεις παράτασης της. Οι λόγοι που έχουν δοθεί για την παράταση της κράτησης κρίνονται εύλογοι υπό τις περιστάσεις και στοχεύουν στην προώθηση της απέλασης του αιτητή.
Για τους πιο πάνω λόγους η αίτηση δεν μπορεί να έχει επιτυχή κατάληξη και απορρίπτεται.
Κ. Σταματίου,
Δ.
/ΧΤΘ