|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
(1999) 1 ΑΑΔ 1452
28 Σεπτεμβρίου, 1999
[ΝΙΚΗΤΑΣ, ΝΙΚΟΛΑΟΥ, ΚΑΛΛΗΣ, ΗΛΙΑΔΗΣ,
ΧΑΤΖΗΧΑΜΠΗΣ, Δ/στές]
ΠΛΟΙΟ YAYASAN SATU,
Εφεσείοντες-Ενάγοντες,
ν.
WELSEN SHIPPING COMPANY LIMITED,
Εφεσιβλήτων-Εναγομένων.
(Πολιτική Έφεση Αρ. 10258)
Δικονομία Ναυτοδικείου — Κλητήριο ένταλμα — Γεγονότα που πρέπει να αποκαλύπτει — Δεν υπάρχει υποχρέωση αποκάλυψης στο κλητήριο ένταλμα γεγονότων που να αποδεικνύουν την δικαιοδοσία του Ανωτάτου Δικαστηρίου ως Ναυτοδικείου — The Cyprus Admiralty Jurisdiction Order, 1893, Rules 5-14, 38, 82 and Specimen B of Schedule 1.
Δικαιοδοσία Δικαστηρίων — Ναυτοδικείο — Αστικό αδίκημα διαπραχθέν εκτός Κύπρου — Εναγόμενος διαμένων εντός της δικαιοδοσίας του Κυπριακού Δικαστηρίου — Δικαιοδοσία Ναυτοδικείου διέπεται από τις πρόνοιες του Administration of Justice Act, 1956, που ισχύουν δυνάμει του περί Δικαστηρίων Νόμου, 1960 (Ν. 14/60) — Το Άρθρο 3 του περί Αστικών Αδικημάτων Νομου, Κεφ. 149 δεν έχει καμία σχέση με το θέμα της δικαιοδοσίας.
Δικονομία Ναυτοδικείου — Αναστολή διαδικασίας — Forum conveniens — Αποκτά πραγματική σημασία μόνο από τη στιγμή που κρίνεται ότι το Δικαστήριο έχει δικαιοδοσία.
Το πλοίο "Yayassan Satu" (το πλοίο) κίνησε αγωγή εναντίον των εναγομένων ως ιδιοκτητών του πλοίου Imperial Confidence, αξιώνοντας $30.000 για ζημιά που προκλήθηκε από σύγκρουση στο λιμάνι Ofunato της Ιαπωνίας.
Στην αγωγή αναγραφόταν ως διεύθυνση επίδοσης της εναγόμενης εταιρείας η Λεωφόρος Κ. Παντελίδη αρ. 1, στη Λευκωσία. Μετά την επίδοση η εναγόμενη εταιρεία υπέβαλε αίτηση διά κλήσεως ζητώντας απόρριψη της αγωγής και/ή παραμερισμό του κλητηρίου εντάλματος λόγω έλλειψης δικαιοδοσίας εκδίκασης της αγωγής και επίσης αναστολή της διαδικασίας για τον λόγο ότι το Κυπριακό Δικαστήριο δεν είναι το forum of convenience και/ή η παρούσα αγωγή αποτελούσε κατάχρηση της διαδικασίας του Δικαστηρίου.
Η εναγόμενη υποστήριξε ότι αφού η σύγκρουση έγινε σε ξένη χώρα, δεν προέκυψε στην Κύπρο βάση αγωγής ώστε να παρέχεται δυνάμει του Άρθρου 3 του περί Αστικών Αδικημάτων Νόμου, Κεφ. 148, δικαιοδοσία στο Κυπριακό Δικαστήριο.
Το πλοίο καταχώρησε ένσταση, προβάλλοντας ότι το Ναυτοδικείο αντλούσε τη δικαιοδοσία του από τις διατάξεις των Άρθρων 19(α) και 29(2)(α) του περί Δικαστηρίων Νόμου (Ν. 14/60 όπως τροποποιήθηκε) και ότι το Άρθρο 3 του περί Αστικών Αδικημάτων δεν είχε σχέση με αυτή. Βάσει των εν λόγω διατάξεων του περί Δικαστηρίων Νόμου,υιοθετείται και εφαρμόζεται στην Κύπρο το Αγγλικό Administration of Justice Act, 1956. Στην προκείμενη περίπτωση η δικαιοδοσία του Δικαστηρίου προέκυπτε από το Άρθρο 1(1)(d), σε συνδυασμό κυρίως με το εδάφιο (1) του Άρθρου 3 και τα εδάφια (1)(α) και (7) του Άρθρου 4 του εν λόγω νομοθετήματος.
Στην ένορκη δήλωση που συνόδευε την ένσταση αναφέρετο ότι η εναγόμενη εταιρεία είχε ως χώρο εργασίας της τη διεύθυνση στην οποία έγινε η επίδοση της αγωγής και η άλλη πλευρά δεν το αμφισβήτησε.
Το πρωτόδικο Δικαστήριο απέρριψε την αγωγή αφού διαπίστωσε ότι οι εφεσείοντες δεν απέδειξαν πως το Ναυτοδικείο είχε δικαιοδοσία.
Με την έφεση προσβάλλεται η πιο πάνω διαπίστωση. Με αντέφεση οι εφεσίβλητοι παραπονούνται ότι το Δικαστήριο δεν εξέτασε και το θέμα του forum conveniens.
Αποφασίστηκε ότι:
1. Η δικαιοδοσία του Ναυτοδικείου διέπεται από τις πρόνοιες του Administration of Justice Act, 1956, που ισχύουν δυνάμει του περί Δικαστηρίων Νόμου. Η προκείμενη περίπτωση, στην οποία η απαίτηση αφορούσε ζημιά που προκλήθηκε από πλοίο, καλύπτεται από το Άρθρο 1(1)(δ), εντάσσεται στο πλαίσιο του εδαφίου 7 του Άρθρου 4 και μπορεί να προωθηθεί με αγωγή in personam σύμφωνα με το Άρθρο 3(1) αφού πληρούται η προϋπόθεση στο εδάφιο 1(α) του Άρθρου 4. Η περίπτωση δεν έχει, από δικαιοδοτικής άποψης, καμιά σχέση με τον περί Αστικών Αδικημάτων Νόμο.
2. Δεν χρειάζεται η εμπέδωση του δικαιοδοτικού ερείσματος κατά το αρχικό στάδιο της διαδικασίας.
Το αίτημα, ως εκ τούτου, για απόρριψη της αγωγής ή παραμερισμό του κλητηρίου εντάλματος δεν θα έπρεπε να γίνει δεκτό.
3. Το ζήτημα του forum αποκτά πραγματική σημασία μόνο από τη στιγμή που κρίνεται ότι το Δικαστήριο έχει δικαιοδοσία. Και θα πρέπει, ενόψη του παρόντος αποτελέσματος, να απασχολήσει πρωτοβάθμια στη βάση της ήδη καταχωρηθείσας αίτησης.
Η έφεση επιτράπηκε. Η αντέφεση απορρίφθηκε. Επιδικάσθηκαν υπέρ των εφεσειόντων έξοδα στην έφεση, στην αντέφεση και πρωτοβάθμια.
Αναφερόμενες υποθέσεις:
Jupiter Electrical (Overseas) Ltd a.o. v. Christides (1975) 1 C.L.R. 144,
Kitallas v. Frangoudis & Stephanou Ltd (1986) 1 C.L.R. 359.
Έφεση.
Έφεση από τους ενάγοντες κατά της πρωτόδικης απόφασης του Ανωτάτου Δικαστηρίου Κύπρου (Κρονίδης, Δ.) που δόθηκε στις 22 Μαΐου, 1998 (Αγωγή Ναυτοδικείου Αρ. 77/97) με την οποία έγινε αποδεκτή η αίτηση των εφεσιβλήτων-εναγομένων και εκδόθηκε διάταγμα για παραμερισμό του κλητηρίου εντάλματος και απόρριψη της αγωγής λόγω έλλειψης δικαιοδοσίας του Δικαστηρίου.
Στ. Μουσιούττα, για τους Εφεσείοντες.
Α. Χαβιαράς, για τους Εφεσίβλητους.
Cur. adv. vult.
ΝΙΚΗΤΑΣ, Δ.: Την ομόφωνη απόφαση του Δικαστηρίου θα δώσει ο Νικολάου, Δ.
ΝΙΚΟΛΑΟΥ, Δ.: Το πλοίο "Yayasan Satu" κίνησε, στις 22 Μαΐου 1997, την αγωγή αρ. 77/97 στη δικαιοδοσία Ναυτοδικείου του Ανωτάτου Δικαστηρίου. Αξίωνε:
"ΗΠΑ $30,000 εναντίον των εναγομένων ως Ιδιοκτητών του Πλοίου IMPERIAL CONFIDENCE διά προκληθείσα ζημιά και υφιστάμενη απώλεια που προξενήθησαν από σύγκρουση η οποία επεσυνέβη την 21η/22α Φεβρουαρίου 1994 στο Ofunato, τόκον, έξοδα και ΦΠΑ."
Στην αγωγή αναγραφόταν ως διεύθυνση επίδοσης της εναγομένης εταιρείας η Λεωφόρος Κωστάκη Παντελίδη, αρ. 1, στη Λευκωσία. Κατόπιν επίδοσης, η εναγομένη εταιρεία υπέβαλε αίτηση διά κλήσεως, ημερ. 3 Οκτωβρίου 1997, ζητώντας:
"(α) Απόρριψη της παρούσης αγωγής και/ή παραμερισμό του κλητηρίου εντάλματος για τον λόγον ότι το Δικαστήριο τούτο στερείται δικαιοδοσίας να εκδικάσει την παρούσα αγωγή.
(β) Εάν το Δικαστήριο αποφανθεί ότι έχει δικαιοδοσία, η Αιτήτρια εξαιτείται αναστολή κάθε διαδικασίας στην παρούσα αγωγή για τον λόγον ότι το Δικαστήριο τούτο δεν είναι ο φορέας ευκολίας και/ή η παρούσα αγωγή αποτελεί κατάχρηση της Διαδικασίας του Δικαστηρίου."
Ήταν η θέση της εναγομένης αναφορικά με την έλλειψη δικαιοδοσίας ότι αφού η σύγκρουση έγινε σε ξένη χώρα, ήτοι, στο λιμάνι Ofunato της Ιαπωνίας, δεν προέκυψε στην Κύπρο βάση αγωγής ώστε να παρέχεται, δυνάμει του άρθρου 3 του περί Αστικών Αδικημάτων Νόμου, Κεφ. 148, δικαιοδοσία σε Κυπριακό Δικαστήριο. Προβλέπεται εκεί ότι:
"3. Τα ακόλουθα που απαριθμούνται πιο κάτω στο Νόμο αυτό αποτελούν αστικά αδικήματα, και τηρουμένων των διατάξεων του Νόμου αυτού, οποιοδήποτε πρόσωπο, που υφίσταται βλάβη ή ζημιά λόγω αστικού αδικήματος που διαπράχτηκε στη Δημοκρατία ή εντός τριών μιλίων από την ακτή, αφού μετρηθούν από το χαμηλότερο σημείο του ύδατος, σε ώρα άμπωτης, δικαιούται να αναζητήσει από το πρόσωπο το οποίο διέπραξε ή ευθύνεται για το αστικό αυτό αδίκημα τις θεραπείες τις οποίες το δικαστήριο έχει εξουσία να χορηγήσει:
Νοείται ότι δεν θεωρείται ως αστικό αδίκημα πράξη η οποία αν επαναλαμβανόταν δεν θα έτεινε να δημιουργήσει αντίθετη αξίωση ή η οποία είναι πράξη για την οποία υπό τις περιστάσεις πρόσωπο συνήθους λογικής και ιδιοσυγκρασίας δεν θα παραπονιόταν."
Στην ένορκη δήλωση που συνόδευε την αίτηση αναφέρονται τα εξής σχετικά με τη βάση της αγωγής:
"6. Η παρούσα αγωγή προφανώς έχει ως βάση ισχυριζόμενην αμέλεια εκ μέρους του πλοιάρχου ή και του πληρώματος του "Imperial Confidence" ή ίσως ισχυριζομένη παράβαση κάποιου κανονισμού που ίσχυε κατά τον ουσιώδη χρόνο στο εν λόγω λιμάνι.
7. Όποια και αν είναι η βάση της παρούσης αγωγής, η εναγομένη εταιρεία αρνείται ότι ο πλοίαρχος και/ή το πλήρωμα του "Imperial Confidence" ήσαν αμελείς ή ένοχοι παράβασης οποιουδήποτε κανονισμού. Επίσης αρνείται ότι η επικαλούμενη σύγκρουση και οποιαδήποτε ζημιά ή απώλεια που πιθανόν να προέκυψε στο "Yayasan Satu" επεσυνέβη με οποιαδήποτε υπαιτιότητα ή αμέλεια ή παράβαση εκ μέρους είτε της εναγομένης ή του πλοιάρχου ή του πληρώματος του "Imperial Confidence".
8. Υπό το φως των πιο πάνω πιστεύω ότι το Δικαστήριο τούτο στερείται δικαιοδοσίας να εκδικάσει υπόθεση που στηρίζεται σε ισχυριζόμενο αστικό αδίκημα το οποίον έλαβε χώρα στην Ιαπωνία, εκτός δικαιοδοσίας."
Στο δεύτερο ζήτημα, που αφορά το forum non-conveniens, δεν θα παραστεί ανάγκη να επεκταθούμε.
Το πλοίο "Yayasan Satu" καταχώρισε ένσταση, προβάλλοντας ως κύρια θέση ότι το Ναυτοδικείο αντλούσε τη δικαιοδοσία του από τις διατάξεις των άρθρων 19(α) και 29(2)(α) του περί Δικαστηρίων Νόμου του 1960 (Ν.14/60 όπως τροποποιήθηκε) και ότι το άρθρο 3 του περί Αστικών Αδικημάτων δεν είχε σχέση με αυτήν. Βάσει των εν λόγω διατάξεων του περί Δικαστηρίων Νόμου, υιοθετείται και εφαρμόζεται στην Κύπρο το Αγγλικό Administration of Justice Act, 1956. Η εισήγηση των συνηγόρων του πλοίου ήταν ότι στην προκείμενη περίπτωση η δικαιοδοσία προέκυπτε από το άρθρο 1 (1) (d), σε συνδυασμό κυρίως με το εδάφιο (1) του άρθρου 3 και τα εδάφια (1) (α) και (7) του άρθρου 4 του εν λόγω νομοθετήματος. Παραθέτουμε αυτές τις διατάξεις μαζί με τις υπόλοιπες παραγράφους του εδαφίου (1) του άρθρου 4 για πληρότητα του πλαισίου:
"1.-(1) The Admiralty jurisdiction of the High Court shall be as follows, that is to say, jurisdiction to hear and determine any of the following questions or claims-
.......................................................................................................
(d) any claim for damage done by a ship;
.......................................................................................................
3.-(1) Subject to the provisions of the next following section, the Admiralty jurisdiction of the High Court, the Liverpool Court of Passage and any county court may in all cases be invoked by an action in personam.
.............................................................................................................
4.-(1) Νο court in England and Wales shall entertain an action in personam to enforce a claim to which this section applies unless-
(a) the defendant has his habitual residence or a place of business within England and Wales; or
(b) the cause of action arose within inland waters of England and Wales or within the limits of a port of England and Wales; or
(c) an action arising out of the same incident or series of incidents is proceeding in the court or has been heard and determined in the court.
..............................................................................................................
(7) The claims to which this section applies are claims for damage, loss of life or personal injury arising out of a collision between ships or out of the carrying out of or omission to carry out a manoeuvre in the case of one or more of two or more ships or out of non-compliance, on the part of one or more of two or more ships, with the collision regulations.
............................................................................................................"
Από το περιεχόμενο της ένορκης δήλωσης που συνόδευε την ένσταση, ιδιαίτερα ενδιαφέρει το μέρος που έφερε την εναγόμενη εταιρεία να είχε ως χώρο εργασίας της τη διεύθυνση στην οποία έγινε η επίδοση της αγωγής. Σημειώνουμε ότι αυτό το μέρος δεν αμφισβητήθηκε.
Το Δικαστήριο πρωτοβάθμια κατέληξε ότι οι εφεσείοντες δεν απέδειξαν πως το Ναυτοδικείο είχε δικαιοδοσία και επομένως εξέδωσε διάταγμα απόρριψης της αγωγής. Ενόψει τούτου δεν ασχολήθηκε με το δεύτερο ζήτημα, εκείνο του forum non-conveniens. Παραθέτουμε το μέρος της απόφασης στο οποίο βρίσκεται η ουσία του σκεπτικού:
"Στην παρούσα υπόθεση, όπως ανέφερα προηγούμενα η αγωγή βασίζεται στο αστικό αδίκημα της αμέλειας, που αναγνωρίζεται στο Κυπριακό Δίκαιο και καθιερώνεται ως αιτία αγωγής. Ουδεμία όμως μαρτυρία παρουσίασαν οι καθ' ων η αίτηση-ενάγοντες, όπως είχαν υποχρέωση, εάν το αστικό αδίκημα της αμέλειας αναγνωρίζεται από το δίκαιο της Ιαπωνίας και εάν καθιερώνεται απ΄ αυτό ως αιτία αγωγής.
Σύμφωνα με την αυθεντία Jupiter (πιο πάνω) για να αποκτήσουν δικαιοδοσία τα Κυπριακά Δικαστήρια είναι αναγκαίο το αστικό αδίκημα να δημιουργεί αγώγιμο δικαίωμα και στην αλλοδαπή χώρα όπου διαπράχθηκε. Η παράλειψη αυτή των καθ΄ ων η αίτηση-εναγόντων είναι καθοριστική."
Με την έφεση προσβάλλεται η κατάληξη περί έλλειψης δικαιοδοσίας. Ενώ με αντέφεση, οι εφεσίβλητοι παραπονούνται για το ότι το Δικαστήριο δεν εξέτασε και το δεύτερο ζήτημα. Προσφέρεται και στις δύο σύντομη απάντηση.
Με την άποψη πρωτοβάθμια περί έλλειψης δικαιοδοσίας δεν μπορούμε να συμφωνήσουμε. Επισημαίνουμε, με εκτίμηση, δύο σφάλματα στην προσέγγιση του ζητήματος. Το πρώτο και κρίσιμο ήταν η παραγνώριση της αναγκαίας διάκρισης μεταξύ, αφενός της δικαιοδοσίας του Δικαστηρίου και, αφετέρου, του αγωγίμου δικαιώματος που διατυπώνεται στην αγωγή. Το δεύτερο ήταν ότι, ακόμα και στην περίπτωση όπου το ερώτημα θα αφορούσε μόνο το αγώγιμο δικαίωμα, η εξέταση σε εκείνο το στάδιο δεν μπορούσε να επεκταθεί πέραν των διατυπωθέντων στο κλητήριο ένταλμα. Η απόφαση του Εφετείου στην υπόθεση Jupiter Electrical (Overseas) Ltd & Αnother v. Christides (1975) 1 C.L.R. 144, η οποία, ας σημειωθεί, δεν ήταν υπόθεση Ναυτοδικείου, δεν υποστηρίζει την πρωτοβάθμια κατάληξη. Προσθέτουμε ωστόσο ότι ο τρόπος με τον οποίο είναι διατυπωμένη εκείνη η απόφαση, τουλάχιστο σε ένα σημείο, μπορεί να δημιουργήσει κάποια δυσκολία ερμηνείας. Δεν χρειάζεται όμως να επεκταθούμε.
Η δικαιοδοσία του Ναυτοδικείου διέπεται από τις πρόνοιες του Administration of Justice Act, 1956, που ισχύουν δυνάμει του περί Δικαστηρίων Νόμου. Η προκείμενη περίπτωση, στην οποία η απαίτηση αφορούσε ζημιά που προκλήθηκε από πλοίο, καλύπτεται από το άρθρο 1 (1) (d), εντάσσεται στο πλαίσιο του εδαφίου (7) του άρθρου 4 και μπορεί να προωθηθεί με αγωγή in personam σύμφωνα με το άρθρο 3 (1) αφού πληρούται η προϋπόθεση στο εδάφιο 1 (α) του άρθρου 4. Η περίπτωση δεν έχει, από δικαιοδοτικής άποψης, καμιά σχέση με τον περί Αστικών Αδικημάτων Νόμο.
Αναφερθήκαμε σε ολόκληρη την έκταση των εν λόγω δικαιοδοτικών συσχετισμών για να εξηγήσουμε, υπό το φως του υλικού που προσήχθη και απασχόλησε κατά την ακρόαση της αίτησης των εφεσιβλήτων, τι είναι που συνθέτει εν προκειμένω το δικαιοδοτικό έρεισμα. Αυτό δεν σημαίνει ότι χρειάζεται η εμπέδωσή του στο αρχικό στάδιο. Όπως υποδείχθηκε στην Κitallas v. Frangoudis & Stephanou Ltd (1986) 1 C.L.R. 359 (του Πική, Δ., όπως ήταν τότε), σελ. 361-2:
"........... the relevant Rules of Court, that is, rules 5-14 of the Cyprus Admiralty Jurisdiction Rules, impose no obligation on the plaintiff to state or make reference in the writ of summons to the facts making the dispute amenable to the Admiralty Jurisdiction of the Supreme Court. Rule 8 in particular that specifies the facts that must be adumbrated in the writ, makes no reference whatever to the facts establishing the jurisdiction of the Court. The facts that ought to be stated, in accordance with rule 8 and the specimen form of a writ of summons furnished in Schedule 1 of the Admiralty Rules (Specimen "B") are those indicating (a) the nature of the claim, and (b) the reliefs and remedies sought, as well as facts relevant to the identity of the parties and the date of appearance before the Court.
The plaintiff comes under an obligation to disclose the facts on which his case is founded, including facts establishing the jurisdiction of the Court, at a later stage when the parties appear before the Court as rule 38 provides. Of course, if directions are given for the exchange of written pleadings under rule 82, all facts material to a party' s case must be included therein."
Το αίτημα λοιπόν για απόρριψη της αγωγής ή παραμερισμό του κλητηρίου εντάλματος δεν θα έπρεπε να είχε γίνει δεκτό.
Ως προς τη μη εξέταση του άλλου ζητήματος, δηλαδή του κατά πόσο η Κύπρος είναι forum non-conveniens, παρέχεται ικανοποιητική εξήγηση από την κατάληξη στην οποία το Δικαστήριο ήχθη πρωτοβάθμια αναφορικά με τη δικαιοδοσία. Γι' αυτό δεν δικαιολογείται η αντέφεση. Το ζήτημα του forum αποκτά πραγματική σημασία μόνο από τη στιγμή που κρίνεται ότι το Δικαστήριο έχει δικαιοδοσία. Και θα πρέπει βέβαια, εν όψει του παρόντος αποτελέσματος, να απασχολήσει πρωτοβάθμια στη βάση της ήδη καταχωρισθείσας αίτησης.
Η έφεση επιτρέπεται. Το διάταγμα για παραμερισμό του κλητηρίου εντάλματος και απόρριψη της αγωγής παραμερίζεται. Όπως και η πρωτοβάθμια διαταγή για έξοδα. Η αντέφεση απορρίπτεται. Επιδικάζονται υπέρ των εφεσειόντων έξοδα στην έφεση, στην αντέφεση και πρωτοβάθμια.
Η έφεση επιτρέπεται. Η αντέφεση απορρίπτεται. Επιδικάζονται υπέρ των εφεσειόντων έξοδα στην έφεση, στην αντέφεση και πρωτοβάθμια.