(1994) 1 ΑΑΔ 124

23 Φεβρουαρίου, 1994

[ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ, ΚΟΥΡΡΗΣ, ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ, Δ/στές]

ΕΥΡΗΚΑ ΛΤΔ.,

Εφεσείοντες,

ν.

UNILEVER PLC,

Εφεσίβλητων.

(Πολιτική Έφεση Αρ. 7768)

Συνταγματικότητα Νόμων θεσπισθέντων πριν από την ανεξαρτησία — Άρθρο 188.1 & 2 του Συντάγματος — Το κατά πόσο Νόμος που 'ψηφίστηκε πριν από την ανεξαρτησία επιβίωσε της εγκαθίδρυσης της Κυπριακής Δημοκρατίας εξαρτάται από το κατά πόσο συνάδει ή όχι με τις διατάξεις του Συντάγματος — Ο περί Σχεδίων του Ηνωμένου Βασιλείου (Προστασία) Νόμος, Κεφ. 269—Κρίθηκε ότι βρισκόταν σε αντίθεση με τα άρθρα 54 και 61 του Συντάγματος και ότι γι' αυτό δεν επιβίωσε της εγκαθίδρυσης της Κυπριακής Δημοκρατίας το 1960.

Σιωπηρή κατάργηση Νόμων — Μεταγενέστερος Νόμος μπορεί να θεωρηθεί ότι κατάργησε σιωπηρά προηγούμενο Νόμο μόνο αν προκύπτει καθαρά ότι ο προηγούμενος Νόμος είναι τόσο αντιφατικός ή ασυμβίβαστος προς τον μεταγενέστερο ώστε να είναι αδύνατο να συνυπάρχουν — Κρίθηκε ότι ο περί της Συμβάσεως επί της Προστασίας της Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας (Κυρωτικός) Νόμος του 1965, (Ν. 63/65) δεν είχε καταργήσει σιωπηρά τον περί Σχεδίων του Ηνωμένου Βασιλείου (Προστασία) Νόμο, Κεφ. 269.

Με αγωγή τους στο Επαρχιακό Δικαστήριο Λεμεσού οι εφεσίβλητοι αξίωσαν εναντίον των εφεσειόντων διάφορες θεραπείες για ισχυριζόμενη παραβίαση εγγεγραμμένου σχεδίου φιάλης και πώματος τους που ήταν εγγεγραμμένο στο Ηνωμένο Βασίλειο σύμφωνα με το Registered Designs Act 1949, με αριθμό 978442. Η αγωγή βασίσθηκε στις πρόνοιες του περί Σχεδίων του Ηνωμένου Βασιλείου (Προστασία) Νόμου, Κεφ. 269, που θεσπίσθηκε από την τότε αποικιοκρατική Κυβέρνηση της Κύπρου στις 14.8.1936, και προνοεί ότι το πιστοποιητικό εγγραφής σχεδίου που εκδίδεται στο Ηνωμένο Βασίλειο με βάση την εκεί εκάστοτε ισχύουσα νομοθεσία δίδει στον εγγεγραμμένο ιδιοκτήτη τα ίδια δικαιώματα και προνόμια στην Κύπρο, ως εάν να είχε εκδοθεί με προέκταση και στην Κύπρο.

Ενώπιον του πρωτόδικου Δικαστηρίου εγέρθηκαν και αποφασίσθηκαν σαν προκαταρκτικά νομικά σημεία, δυνάμει της Δ.27 των Θεσμών Πολιτικής Δικονομίας, μεταξύ άλλων, το θέμα κατά πόσο το Κεφ.269 είχε σιωπηρά καταργηθεί από τον Νόμο 63/65 και κατά πόσο το Κεφ. 269 περιλαμβανόταν μεταξύ των αποικιοκρατικών νόμων που διατηρήθηκαν σε ισχύ μετά την ανεξαρτησία με βάση το άρθρο 188.1 &2 του Συντάγματος. Το πρωτόδικο Δικαστήριο αποφάσισε ότι δεν είχε υπάρξει σιωπηρή κατάργηση του Κεφ. 269 από τον Νόμο 63/65, και επίσης ότι το Κεφ. 269 δεν ισοδυναμούσε με επέμβαση στα κυριαρχικά δικαιώματα της Κυπριακής Δημοκρατίας, εφόσον η Βουλή των Αντιπροσώπων είχε πλήρη ελευθερία να τον καταργήσει ή τροποποιήσει οποιαδήποτε στιγμή, και θεώρησε ότι το Κεφ. 269 περιλαμβανόταν μεταξύ των νόμων της αποικίας της Κύπρου που είχαν διατηρηθεί σε ισχύ μετά την ανεξαρτησία δυνάμει του άρθρου 188 του Συντάγματος.

Κατ' έφεση, οι εφεσείοντες ισχυρίσθηκαν επιπλέον ότι το Κεφ. 269 βρισκόταν σε σύγκρουση με τα άρθρα 28,29,30,61,152 και 179 του Συντάγματος και ότι κατά συνέπεια δεν είχε διατηρηθεί σε ισχύ μετά το 1960, ενώ οι εφεσίβλητοι ισχυρίσθηκαν ότι το Κεφ. 269 απλώς είχε δώσει ένα αγώγιμο δικαίωμα που βασιζόταν σε ορισμένα γεγονότα που είχαν συμβεί εκτός της Δημοκρατίας, πράγμα που ο νομοθέτης είχε δικαίωμα να κάνει, και ότι κατά συνέπεια το Κεφ. 269 δεν βρισκόταν σε αντίθεση με οποιοδήποτε άρθρο του Συντάγματος.

Αποφασίσθηκε, κατά πλειοψηφία, ότι:

(α) Μεταγενέστερος Νόμος μπορεί να θεωρηθεί ότι κατάργησε σιωπηρά προηγούμενο Νόμο μόνο αν προκύπτει καθαρά ότι είναι τόσο αντιφατικός ή ασυμβίβαστος προς τον προηγούμενο Νόμο ώστε να είναι αδύνατο να συνυπάρχουν οι δύο Νόμοι. Στην προκειμένη περίπτωση, δεν υπήρχε τέτοια αντίφαση ή ασυμβίβαστο μεταξύ του Νόμου 63/65 και του Κεφ. 269 ώστε να μπορεί να θεωρηθεί ότι ο Ν. 63/65 είχε καταργήσει το Κεφ. 269 σιωπηρά.

(β) Το ερώτημα κατά πόσο Νόμος που υφίστατο κατά την εγκαθίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας διατηρήθηκε σε ισχύ με βάση τις πρόνοιες του άρθρου 188.1 & 2 του Συντάγματος μπορεί να απαντηθεί μόνο με την αντιπαραβολή του Νόμου προς το Σύνταγμα.  Στην προκειμένη περίπτωση, οι πρόνοιες του Κεφ. 269 σήμαιναν ότι διοικητική πράξη από ξένη αρχή δηλαδή τον Έφορο Εγγραφής Σχεδίων του Ηνωμένου Βασιλείου αποκτούσε ισχύ στην Κύπρο χωρίς να δίδεται το δικαίωμα σε οποιονδήποτε να την προσβάλει με βάση το άρθρο 146 του Συντάγματος. Περαιτέρω, εδίδετο ισχύς στην εκάστοτε ισχύουσα Αγγλική Νομοθεσία για το θέμα των εγγεγραμμένων σχεδίων, πράγμα που έφερε το Κεφ. 269 σε αντίθεση τουλάχιστο με τα άρθρα 54 και 61 του Συντάγματος, που προβλέπουν για την άσκηση της εκτελεστικής και της νομοθετικής εξουσίας στην Κύπρο από το Υπουργικό Συμβούλιο και την Βουλή των Αντιπροσώπων αντίστοιχα. Κατά συνέπεια, το Κεφ. 269 βρισκόταν εξ ολοκλήρου σε αντίθεση με το Σύνταγμα και δεν είχε διατηρηθεί σε ισχύ μετά την εγκαθίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Σύμφωνο με τον Κούρρη Δ:

(i) το Κεφ. 269 συνάδει με τις πρόνοιες του Συντάγματος, εκτός από το μέρος αυτού που δίδει την δυνατότητα κατευθείαν εφαρμογής νομοθεσίας που θεσπίσθηκε από ξένο Κοινοβούλιο στην Κύπρο. Γι' αυτό το Κεφ. 269 πρέπει να τροποποιηθεί δυνάμει του άρθρου 188 του Συντάγματος κατά τρόπο ώστε να εφαρμόζεται μόνο σε σχέση με νομοθεσία που ίσχυε στο Ηνωμένο Βασίλειο αμέσως πριν από την ανεξαρτησία.

(ii) Με βάση τις καθιερωμένες αρχές δεν μπορούσε να θεωρηθεί ότι ο Ν. 63/65 είχε σιωπηρά καταργήσει το Κεφ. 269.

Η έφεση επιτράπηκε κατά πλειοψηφία με έξοδα.

Υποθέσεις που αναφέρθηκαν:

Merck v. Republic (1972) 3 C.L.R. 548,

Attorney-General v. Pouris (1979) 2 C.L.R. 15,

Vassiliko Cement Works v. The Republic (1983)3 C.L.R. 719,

Louca v. Republic (1984)2 C.L.R. 386,

Christodoulides v. Republic (1972) 3 C.L.R. 71,

F. Hoffman - La Roche and Company v. Attorney-General (1983) 1 C.L.R. 994,

Vetalia Clothing v. Marelli Fashions (1982) 1 J.S.C 192,

Janssen Pharmaceutica N.V.. v. Medochemie Ltd, Ε.Δ. Λεμεσού, Αγωγή Αρ 281/86, ημερ. 30.10.92,

Re Israelachvilis (Trading of Benistex Trading Company) Application [1954] 72 R.P.C.1.

Έφεση.

Έφεση από τους εναγόμενους κατά της απόφασης του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λεμεσού (Χρυσοστομής, Π.Ε.Δ. και Ναθαναήλ, Πρ.ΕΑ) που δόθηκε στις 8 Οκτωβρίου, 1986 (Αρ. Αγωγής 6255/85) με την οποία αποφασίστηκε ότι ο Περί Σχεδίων του Ηνωμένου Βασιλείου (Προστασία) Νόμος, Κεφ. 269 είναι έγκυρος και ότι δεν αντίκειται ή είναι ασύμφωνος προς το Σύνταγμα.

Μ. Μοντάνιος, για τους Εφεσείοντες.

Π. Πολυβίου, για τους Εφεσίβλητους.

Cur. adv. vult.

ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ, Δ.: Την πρώτη απόφαση του Δικαστηρίου με την οποία συμφωνώ θα δώσει ο Δικαστής Κωνσταντινίδης. Ο Δικαστής Κούρρης θα δώσει ξεχωριστή απόφαση.

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ, Δ.: Στις 14 Αυγούστου 1936 θεσπίστηκε Νόμος "Για την Παροχή Προστασίας στην Αποικία σε Σχέδια Εγγεγραμμένα στο Ηνωμένο Βασίλειο". Πρόκειται για το Κεφ. 269. Αποτελείται από τέσσερα άρθρα. Το πρώτο δίνει το σύντομο τίτλο του: "Ο περί Σχεδίων του Ηνωμένου Βασιλείου (Προστασία) Νόμος". Το δεύτερο αποτελεί την ουσία του:

"Subject to the provisions of this Law, the registered proprietor of any design registered in the United Kingdom under the Patents and Designs Acts, 1907 to 1932, or any Act amending or substituted for those Acts, shall enjoy in the Colony the like privileges and rights as though the Certificate of Registration in the United Kingdom had been issued with an extension to the Colony."

Σε μετάφραση:

"Τηρουμένων των διατάξεων του παρόντος Νόμου, ο εγγεγραμμένος ιδιοκτήτης οποιουδήποτε σχεδίου εγγεγραμένου στο Ηνωμένο Βασίλειο δυνάμει των περί Προνομίων Ευρεσιτεχνίας και Σχεδίων Νόμων, 1907 -1932 ή οποιουδήποτε Νόμου τροποποιούντος ή αντικαθιστούντος τους Νόμους αυτούς, θα απολαύει στην αποικία των ίδιων προνομίων και δικαιωμάτων ως εάν το Πιστοποιητικό Εγγραφής στο Ηνωμένο Βασίλειο είχε εκδοθεί με προέκταση στην αποικία".

Το τρίτο αποσκοπεί στον περιορισμό των δικαιωμάτων του εγγεγραμένου ιδιοκτήτη του σχεδίου στην περίπτωση "αθώας" παραβίασης των δικαιωμάτων στο σχέδιο. Το τελευταίο περιέχει όσα θα μπορούσαν να αποτελέσουν την "άμυνα" προσώπων που ισχυρίζονται πως τα συμφέροντα τους έχουν επηρεαστεί δυσμενώς:

"4. The District Court shall have power upon the application of any person who alleges that his interests have been prejudicially affected to declare upon any of the grounds upon which the United Kingdom registration might be cancelled under the law for the time being in force in the United Kingdom that exclusive privileges and rights in a design have not been acquired in the Colony under the provisions of this Law.

Such grounds shall be deemed to include the publication of the design in the Colony prior to the date of registration of the design in the United Kingdom."

Σε μετάφραση:

"To Επαρχιακό Δικαστήριο θα έχει εξουσία, μετά από αίτηση οποιουδήποτε προσώπου το οποίο ισχυρίζεται ότι τα συμφέροντα του έχουν επηρεαστεί δυσμενώς, να αποφανθεί, για οποιοδήποτε από τους λόγους για τους οποίους η εγγραφή στο Ηνωμένο Βασίλειο θα μπορούσε να ακυρωθεί δυνάμει της νομοθεσίας που εκάστοτε ισχύει στο Ηνωμένο Βασίλειο, ότι δεν έχουν αποκτηθεί στην αποικία, δυνάμει των διατάξεων του παρόντος Νόμου, αποκλειστικά προνόμια και δικαιώματα. Οι λόγοι αυτοί θα θεωρούνται ότι περιλαμβάνουν τη δημοσίευση του σχεδίου στην αποικία πριν από την ημερομηνία εγγραφής του σχεδίου στο Ηνωμένο Βασίλειο."

Οι ενάγοντες-εφεσίβλητοι ισχυρίζονται ότι είναι από το 1977 οι εγγεγραμμένοι ιδιοκτήτες σχεδίου φιάλης και πώματος στο Ηνωμένο Βασίλειο δυνάμει του περί Εγγεγραμμένων Σχεδίων Νόμου του 1949 (Registered Designs Act 1949), με αριθμό 978442. Καταλογίζουν στους εναγομένους-εφεσείοντες παραβίαση των δικαιωμάτων τους, επικαλούνται το Κεφ. 269 και αξιώνουν, μεταξύ άλλων, απαγορευτικό διάταγμα. Οι εφεσείοντες δεν περιορίστηκαν στην άρνηση των ισχυρισμών για παραβίαση. Είναι η θέση τους πως, όποια και να είναι τα γεγονότα, η αγωγή πρέπει να απορριφθεί.

Οι διάδικοι αξιοποίησαν τη Δ.27 θ. 1 και 2 των Θεσμών περί Πολιτικής Δικονομίας. Με κοινή αίτηση τους πρότειναν και το Πλήρες Επαρχιακό Δικαστήριο ενέκρινε την προκαταρκτική εκδίκαση έξι νομικών ζητημάτων. Εφεσιβάλλεται η πρωτόδικη απόφαση σε σχέση με τα τρία από αυτά. Τα δύο αναφέρονται στο ασύμφωνο ή ασυμβίβαστο του Κεφ. 269 προς το Σύνταγμα. Το τελευταίο στην καθόλου ισχύ του Κεφ. 269 ενόψει της θέσπισης του Νόμου περί της Συμβάσεως επί της Προστασίας της Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας (Κυρωτικού) Νόμου του 1965, (Ν. 63/65). Το πρωτόδικο Δικαστήριο απέρριψε τους αντίστοιχους ισχυρισμούς των εφεσειόντων σύμφωνα με τους οποίους το Κεφάλαιο 269 αντίκειται ή είναι ασύμφωνο προς το Σύνταγμα και ότι ο πιο πάνω κυρωτικός Νόμος κατάργησε σιωπηρά το Κεφ. 269.

Προέχει η εξέταση του τελευταίου από τα ζητήματα. Αν πράγματι το Κεφ. 269 έχει καταργηθεί σιωπηρά δεν θα έχει νόημα η αντιπαραβολή του προς το Σύνταγμα. Κατά την ακρόαση της έφεσης οι εφεσείοντες επιχείρησαν να προωθήσουν τη θέση πως η ισχύς του Κεφ. 269 επηρεάστηκε και από τον κυρωτικό της Σύμβασης του Παρισιού για την Προστασία της Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας Νόμο του 1983 (Ν. 66/83). Υποδείξαμε και επαναλαμβάνουμε και τώρα πως αντικείμενο της έφεσης είναι η ορθότητα της απόφασης του πρωτόδικου Δικαστηρίου και αυτό, μέσα στο πλαίσιο που διαγράφουν οι λόγοι έφεσης. Δεν υπάρχει και ούτε θα μπορούσε να υπάρξει έγκυρος λόγος έφεσης που να αναφέρεται στο Νόμο 66/83. Δεν τέθηκε τέτοιο ζήτημα στην πρωτόδικη διαδικασία, δεν αποφασίστηκε από το πρωτόδικο Δικαστήριο και δεν μπορεί να μας απασχολήσει τώρα.

Η Σύμβαση και η κατ' ισχυρισμό σιωπηρή κατάργηση του Νόμου από τη σειρά των άρθρων της σύμβασης συζητήθηκε κυρίως το άρθρο 2(1) ως το κατ' εξοχήν σχετικό. Κατοχυρώνει ό,τι ονομάζεται ως "εθνική μεταχείριση" των υπηκόων κάθε μιας από τις συμβαλλόμενες χώρες. Οι υπήκοοι κάθε χώρας θα απολαύουν σε όλες τις άλλες χώρες της Ένωσης των πλεονεκτημάτων που αναγνωρίζουν ή θα αναγνωρίζουν οι σχετικοί νόμοι τους στους ημεδαπούς. Είναι η άποψη των εφεσειόντων πως το άρθρο 2(1) θα απέμενε χωρίς ουσιαστική σημασία αν, παρά τις πρόνοιες του για ίση μεταχείρηση των υπηκόων των χωρών-μελών, εθεωρείτο ότι διατήρησε την ισχύ του ο Νόμος. Ο Νόμος, κατά την εισήγηση τους, υπερπροστατεύει τον εγγεγραμμένο ιδιοκτήτη σχεδίου στον Ηνωμένο Βασίλειο στον οποίο παρέχει αυτόματη αναγνώριση στην Κύπρο. Ο Γάλλος υπήκοος, σύμφωνα με το παράδειγμα τους, που έχει εγγεγραμμένο σχέδιο στη Γαλλία δεν θα προστατεύεται στην Κύπρο εκτός εάν εγγράψει το σχέδιο του και στο Ηνωμένο Βασίλειο ενώ ο Κύπριος υπήκοος θα παραμένει χωρίς προστασία στις άλλες χώρες της σύμβασης αφού δεν υπάρχει μηχανισμός για εγγραφή του σχεδίου του στην Κύπρο.

Σύμφωνα με την αντίθετη άποψη των εφεσίβλητων όχι μόνο δεν καταργήθηκε σιωπηρά το Κεφ. 269 αλλά απέκτησε ιδιαίτερη σημασία εφόσον θα πρέπει να θεωρηθεί ότι αποτελεί την ημεδαπή νομοθεσία που οφείλει να έχει η Κύπρος προς εκπλήρωση της υποχρέωσης που ανέλαβε με την κύρωση της σύμβασης. Επικαλέστηκαν συναφώς τη μελέτη του Stephen P. Ladas - "Patents Trade Marks and Related Rights" έκδοση 1975, εκτεταμένα αποσπάσματα από την οποία παρετέθηκαν στην πρωτόδικη απόφαση. Επίσης έγινε αναφορά στην υπόθεση Ε. Merck v. Republic and Another (1972) 3 C.L.R. 548 στην οποία εξετάστηκε παρόμοιος ισχυρισμός σε σχέση όμως με τις ιδιαίτερες πρόνοιες των άρθρων 11 και 13 του περί Εμπορικών Σημάτων Νόμου Κεφ. 268 κατά αντιπαραβολή προς την ειδική ρύθμιση του άρθρου 6 πεντάκις της σύμβασης.

Ο κανόνας είναι πως θεωρείται ότι μεταγενέστερος Νόμος κατάργησε σιωπηρά προηγούμενο μόνο αν προκύπτει καθαρά ότι είναι τόσο αντιφατικός ή ασυμβίβαστος προς αυτόν ώστε να είναι αδύνατο να συνυπάρχουν. Βλ., μεταξύ άλλων, Attorney-General v. Pouris and Others (1979) 2 C.L.R. 15, Vassiliko Cement Works v. The Republic (1983) 3 C.L.R. 719, Louca and Another v. Republic (1984) 2 C.L.R. 386). Δεν έχει καταδειχθεί τέτοιο ασυμβίβαστο και ορθά το πρωτόδικο Δικαστήριο κατέληξε πως το Κεφ. 269 δεν καταργήθηκε σιωπηρά. Η υποχρέωση για παροχή σε υπήκοο χώρας μέλους της Ένωσης "εθνικής μεταχείρισης" είναι ασύνδετη προς την ιδιότυπη ρύθμιση του Κεφ. 269. Το Κεφ. 269 δεν εμπεριέχει θεσμική προστασία των Κυπρίων. Θεωρεί ως πηγή των δικαιωμάτων που αναγνωρίζει, την εγγραφή στο Ηνωμένο Βασίλειο. Το στοιχείο της υπηκοότητας είναι ξένο προς τις διατάξεις του. Τα επιχειρήματα που αναπτύχθηκαν πάνω στη βάση της κατ' ισχυρισμόν δυσμενέστερης ή ευνοϊκότερης μεταχείρισης με κριτήριο την υπηκοότητα δεν βρίσκουν έρεισμα στις διατάξεις του Κεφ. 269. Το Κεφ. 269 δεν αποβλέπει στη ρύθμιση "διεθνών σχέσεων", δεν προστατεύει δικαιώματα κτηθέντα σε τρίτη χώρα με αυτή την έννοια. Δημιουργεί πλάσμα τη σημασία του οποίου θα δούμε και μετά. Το άρθρο 5 πεντάκις της Σύμβασης επιβάλλει υποχρέωση προστασίας των βιομηχανικών σχεδίων στις χώρες της Ένωσης. Έχει ερμηνευθεί ως επιβάλλον στη κάθε χώρα υποχρέωση θέσπισης νομοθεσίας προς προστασία των σχεδίων. (Βλ. Ladas (ανωτέρω) σελ. 232). Αναπτύχθηκαν επιχειρήματα ως προς το αν το Κεφ. 269 είναι τέτοια νομοθεσία έτσι που να μπορεί να θεωρηθεί ότι η Κύπρος, ως εκ της ισχύος του, δεν παραβιάζει το διεθνή νόμο. Δεν εγείρεται τέτοιο ζήτημα στην παρούσα υπόθεση και δεν θα μας απασχολήσει. Το ίδιο ισχύει και ως προς το θέμα των επιπτώσεων από την έλλειψη μηχανισμού εγγραφής σχεδίων στην Κύπρο. Δεν μπορεί να διαδραματίσει ρόλο σε σχέση με την προταθείσα σιωπηρή κατάργηση του Κεφ. 269. Το οποίο πρόβλημα θα υπήρχε ούτως ή άλλως.

To Kεφ. 269 και το Σύνταγμα

Οι Νόμοι που ίσχυαν κατά την ημερομηνία της έναρξης της ισχύος του Συντάγματος εξακολουθούν να ισχύουν και μετά από αυτή. Ερμηνεύονται και εφαρμόζονται προσαρμοζόμενοι, στο μέτρο που είναι αναγκαίο, προς το Σύνταγμα. (Άρθρο 188.1 του Συντάγματος). Υπό την επιφύλαξη διαφορετικής ρύθμισης στις μεταβατικές διατάξεις του Συντάγματος, καμιά διάταξη τέτοιου Νόμου αντικείμενη ή ασύμφωνος προς οποιαδήποτε διάταξη του Συντάγματος, θα εξακολουθήσει να ισχύει. (Άρθρο 188.2 του Συντάγματος). Το Κεφ. 269 ίσχυε κατά την ημερομηνία έναρξης της ισχύος του Συντάγματος και δεν έχει τροποποιηθεί "διά μεταβολής, προσθήκης ή καταργήσεως" με οποιοδήποτε Νόμο ψηφισθέντα κατά το Σύνταγμα. Το ερώτημα είναι αν οι διατάξεις του αντίκεινται ή είναι ασύμφωνοι προς οποιανδήποτε διάταξη του Συντάγματος, και, επομένως, αν επεβίωσε μετά την έναρξη της ισχύος, του Συντάγματος.

Αναπτύχθηκε και πρωτόδικα και ενώπιον μας εκτεταμένη επιχειρηματολογία. Συνοδεύτηκε με αναφορά σε βιβλιογραφία αλλά και σε κυπριακή και αγγλική νομολογία σε σχέση με ό,τι θα χαρακτηρίζαμε ως περιφερειακά ζητήματα. Το Κεφ. 269 είναι Κυπριακό Νομοθέτημα. Προήλθε από την άσκηση νομοθετικής εξουσίας στην Κύπρο, ως αποικία. Δεν ήταν νομοθέτημα της νομοθετικής εξουσίας του Ηνωμένου Βασιλείου. Δεν ήταν Νόμος "του Κοινοβουλίου του Ηνωμένου Βασιλείου της Μεγάλης Βρεττανίας και Βορείου Ιρλανδίας" που είχε εφαρμογή στην Κύπρο "κατά την αμέσως προ της ανεξαρτησίας ημέραν" και δεν καλύπτεται ως τέτοιος από το άρθρο 29(1 )(ε) του περί Δικαστηρίων Νόμου του 1960 (Ν. 14/60). Καλύπτεται από το άρθρο 29(1 )(β) του Νόμου 14/60 που επιβιώνει ως Νόμος κατά τις μεταβατικές διατάξεις του άρθρου 188.1 του Συντάγματος· εννοείται υπό την αίρεση του Άρθρου 188.2. Αυτή η ορθή, πιστεύουμε, προσέγγιση του πρωτόδικου Δικαστηρίου δεν έχει αμφισβητηθεί. Θα αποφύγουμε, επομένως, την επέκταση στη βιβλιογραφία. (Βλ. Ο. Hood Philips -"Constitutional and Administrative Law", Sir Kenneth Roberts - Ray "Commonwealth and Collonial Law, ως προς τους μηχανισμούς ισχύος Νόμων του Ηνωμένου Βασιλείου σε "εξαρτώμενες" περιοχές). Οι αποικίες είχαν περιορισμένη και υποκείμενη νομοθετική εξουσία. Στη σελίδα LXXI της εισαγωγής στο βιβλίο A.V. Dicey - "The Law of the Constitution" 10η έκδοση αποδίδεται στο Dicey η παρομοίωση των αποικιών με κοινοτικά όργανα, όπως τα συμβούλια σχολείων, τα δημοτικά συμβούλια και ακόμα οι σιδηροδρομικές εταιρείες. Ούτως ή άλλως, το Κεφ. 269 διατηρεί την παρουσία του στη Νομοθεσία της Κύπρου ως θέμα ελεύθερης επιλογής της νομοθετικής εξουσίας της Κυπριακής Δημοκρατίας. Δεν υπάρχει οτιδήποτε που να εμποδίζει τη Βουλή των Αντιπροσώπων να το καταργήσει. Από αυτή την άποψη, δεν είναι νόμος επιβληθείς και δεν συνιστά παρέμβαση τρίτης χώρας στη συνταγματική τάξη της Κύπρου. Αυτή η διαπίστωση βρίσκεται στον πυρήνα της αιτιολογίας της πρωτόδικης απόφασης σύμφωνα με την οποία το Κεφ. 269 δεν αντίκειται ούτε είναι ασύμφωνο προς το Σύνταγμα.

Ήταν η βασική εισήγηση των εφεσειόντων, όπως τη συνόψισε το πρωτόδικο Δικαστήριο, πως η εισαγωγή ipso facto της απόφασης του Εφόρου στο Ηνωμένο Βασίλειο στην Κύπρο, συνιστά ουσιαστικά άρνηση της κυριαρχίας της Κυπριακής Δημοκρατίας εφόσον είναι ασυμβίβαστη προς τις σχετικές εξουσίες που παρέχονται σε διάφορα όργανα και αρχές που προβλέπονται στο Σύνταγμα. Το πρωτόδικο Δικαστήριο προσέγγισε το ερώτημα ως εάν το ζητούμενο να ήταν αν εξαιτίας του Κεφ. 269 επηρεάζεται η υπόσταση της Κυπριακής Δημοκρατίας ως ανεξάρτητου και κυρίαρχου κράτους από την άποψη της πτυχής του Διεθνούς Δικαίου ως προς τις επιπτώσεις από εξωτερική παρέμβαση. Παρέπεμψε συναφώς στο σύγγραμμα Brownlie's Principles of Public International Law δεύτερη έκδοση σελ. 76 -79. Η κυριαρχία και η ανεξαρτησία, όπως σημειώνεται, επιμαρτυρείται μεταξύ άλλων και από την άσκηση ελέγχου επί του εδάφους ενός κράτους από την εκτελεστική και τη νομοθετική του αρχή και την ανυπαρξία εξωτερικής παρέμβασης ή εξωτερικού ελέγχου που να υπερακοντίζει ή να περιορίζει την ελεύθερη θέληση των οργάνων του. Επειδή, λοιπόν, δεν ήταν δυνατό να λεχθεί ότι διά του Κεφ. 269, που είναι νόμος της Κύπρου, εκδηλώνεται οποιαδήποτε παρέμβαση του Άγγλου Εφόρου ή ασκείται οποιοσδήποτε εξωτερικός έλεγχος και, επίσης, επειδή το Σύνταγμα εξακολουθεί, χωρίς περιορισμό ή έλεγχο, να αποτελεί τον υπέρτατο Νόμο της Κυπριακής Δημοκρατίας με τη Βουλή των Αντιπροσώπων ελεύθερη να ασκήσει τη νομοθετική της εξουσία δυνάμει του άρθρου 61, καταλήγει πως κάθε άλλο παρά βρισκόμαστε μπροστά σε παρέμβαση προερχόμενη από την έννομη τάξη άλλου κράτους. Είναι χαρακτηριστικό της σκοπιάς από την οποία εξετάστηκε το ζήτημα, το απόσπασμα που παρατέθηκε από την A.V. Dicey 'The Law of the Constitution" 8η έκδοση σελ. 157, σύμφωνα με το οποίο για την απόφανση ως προς το αν αλλοδαπό νομοθετικό σώμα είναι κυρίαρχη εξουσία ή όχι πρέπει να εξετάζεται το Σύνταγμα του κράτους στο οποίο ανήκει και να εξακριβώνεται αν το νομοθετικό σώμα του οποίου συζητείται η υπόσταση φέρει οποιαδήποτε από τα χαρακτηριστικά της υποτέλειας. Το πρωτόδικο Δικαστήριο περαιτέρω δέχθηκε την εισήγηση των εφεσίβλητων πως το Κεφ. 269 απλώς εισήγαγε αγώγιμο δικαίωμα (chose in action). Δημιούργησε, σύμφωνα με την πρωτόδικη απόφαση, μηχανισμό διά του οποίου προσδόθηκε locus standi προς διεκδίκηση θεραπείας. Πρόκειται, όπως επεξηγείται, για συνήθη επιλογή νέων κρατών που επιθυμούν να αξιοποιήσουν την πείρα των πλέον αναπτυγμένων νομικών και οικονομικών συστημάτων ξένης χώρας μέχρις ότου αισθανθούν πως μπορούν με ασφάλεια να θέσουν τα θεμέλια του δικού τους συστήματος πάνω στη βάση των ιδιαιτεροτήτων του λαού τους. Καταλήγει με αναφορά στην παρόμοια, όπως χαρακτηρίστηκε, πρόνοια του άρθρου 9(1) του περί Διπλωμάτων Ευρεσιτεχνίας Νόμου Κεφ. 266 που συσχετίσθηκε από ορισμένη άποψη προς το Σύνταγμα στην υπόθεση Christodoulides v. Republic (Registrar of Patents) (1972) 3 C.L.R. 71. [Βλ. επίσης και F. Hoffman - La Roche and Company v. Attorney - General of the Republic (1983) 1 C.L.R. 994].

Δεν θα εξετάσουμε το ζήτημα που εγείρεται ως προς το Κεφ. 269 με αναφορά στο Κεφ. 266 ούτε θα εκφέρουμε άποψη ως προς τις ομοιότητες και τις διαφορές των δυο νόμων. Στην υπόθεση Χριστοδουλίδης (ανωτέρω), το Ανώτατο Δικαστήριο κατέστησε σαφές πώς δεν είχε εγερθεί ζήτημα αντίθεσης του Κεφ. 266 προς το Σύνταγμα. Είχε υποβληθεί μόνο η εισήγηση πως το άρθρο 9(1) του Κεφ. 266 θα έπρεπε να ερμηνευθεί σύμφωνα με τις πρόνοιες των άρθρων 25 και 28 του Συντάγματος. Το Ανώτατο Δικαστήριο κατέληξε πως η ερμηνεία του άρθρου 9(1) που υιοθέτησε δεν ήταν με οποιοδήποτε τρόπο ασυμβίβαστη προς τα άρθρα αυτά.

Μελετήσαμε τις εισηγήσεις των δύο πλευρών με προσοχή. Καταλήξαμε πως η αντιμετώπιση του ζητήματος με γνώμονα το κατά πόσο ξένη χώρα παρεμβαίνει προς περιορισμό των κρατικών λειτουργών της Κυπριακής Δημοκρατίας είναι λανθασμένη. Το γεγονός ότι πράγματι δεν εμποδίζεται η Βουλή των Αντιπροσώπων, ασκώντας την εξουσία της κατά το άρθρο 61 του Συντάγματος, να καταργήσει το Κεφ. 269, δεν εξαντλεί το θέμα. Οι διατάξεις του Συντάγματος αποτελούν τον υπέρτατο Νόμο και υπόκειται σ' αυτόν και η Βουλή των Αντιπροσώπων. Με δοσμένο το κυρίαρχο και το ανεξάρτητο της Κυπριακής Δημοκρατίας και ακόμα της εξουσίας της Βουλής των Αντιπροσώπων προς θέσπιση και, βέβαια, προς κατάργηση Νόμων, το πραγματικό ερώτημα που εγείρεται μπορεί να απαντηθεί μόνο με την αντιπαραβολή του Νόμου προς το Σύνταγμα.

Κατά τα 60 χρόνια που παρήλθαν από την εμφάνιση του Κεφ. 269 στη Νομοθεσία της Κύπρου δεν δόθηκε η ευκαιρία προς ερμηνεία του. Δεν έχουμε παραπεμφθεί ούτε και εντοπίσαμε υπόθεση που να έχει ως αντικείμενο το Νόμο αυτό. Έγινε αναφορά μόνο στην υπόθεση Vetalia Clothing v. Marelli Fashions (1982) 1 J.S.C. 192 στην οποία ο Δικαστής Γ.Μ. Πικής, ως τότε Πρόεδρος Επαρχιακού Δικαστηρίου, κατ' εφαρμογή του Κεφ. 269 ενέκρινε αίτημα για την έκδοση παρεμπίπτοντος απαγορευτικού διατάγματος.

Ο τρόπος με τον οποίο είναι διατυπωμένος ο Νόμος απαιτεί προσεκτική διείσδυση. Πράγματι, εκ πρώτης όψεως, μπορεί να δημιουργήσει την εντύπωση πως, όπως το έθεσαν οι εφεσίβλητοι, δημιούργησε ορισμένο αγώγιμο δικαίωμα ξεκινώντας από την πραγματική αφετηρία της εγγραφής σχεδίου στο Ηνωμένο Βασίλειο. Εισηγούνται πως το γεγονός ότι η γέννηση του δικαιώματος εξαρτάται από ορισμένη πράξη στην Αγγλία, δηλαδή την εγγραφή, δεν αλλάζει αυτή την πραγματικότητα ούτε μπορεί να δικαιολογήσει τον παράλληλο ισχυρισμό των εφεσειόντων πως δια του Νόμου, κατά αντίθεση προς το Σύνταγμα, εισάγεται ως εφαρμοστέα η αγγλική νομοθεσία ακόμα και για την περίοδο μετά την έναρξη της ισχύος του Συντάγματος μας. Δέχονται οι εφεσίβλητοι πως ενδεχομένως το άρθρο 4 εισάγει τον αγγλικό νόμο όπως αυτός διαμορφώνεται εκάστοτε. Εισηγούνται πως, σε αυτή την περίπτωση, το συνταγματικό πρόβλημα που δημιουργείται πρέπει να αντιμετωπισθεί όχι με την κήρυξη του Νόμου ως αντισυνταγματικού στο σύνολο του αλλά με την κατάλληλη προσαρμογή του προς εναρμονισμό του προς το Σύνταγμα. Υιοθέτησαν, συναφώς, την απόφαση του Πλήρους Επαρχιακού Δικαστηρίου Λεμεσού στην Janssen Pharmaceutics N.V. v. Medochemie Ltd Αγ. Αρ. 281/86 ημερομηνίας 30 Οκτωβρίου 1992. Καταλήγουν πως αυτό το θέμα δεν είναι του παρόντος αλλά αφορά στο Δικαστήριο που κατά την εκδίκαση της ουσίας της αγωγής θα κληθεί να εφαρμόσει το Νόμο.

Οι συλλογισμοί αυτοί έχουν εσφαλμένο υπόβαθρο. Δεν λέγει ο Νόμος πως όσοι ενέγραψαν σχέδιο στην Αγγλία θα έχουν στην Κύπρο ορισμένα δικαιώματα. Δεν βρισκόμαστε μπροστά σε κατάσταση ανάλογη προς τη δημιουργούμενη με διεθνείς συμβάσεις και δεν χρειάζεται να διερωτηθούμε ως προς τις πιθανές συνέπειες από την έλλειψη αμοιβαιότητας, αν αυτή ήταν η περίπτωση. Η νομική βάση του δικαιώματος και της επακόλουθης προστασίας του, είναι διαφορετική. Σύμφωνα με το Νόμο, ο εγγεγραμμένος ιδιοκτήτης σχεδίου στο Ηνωμένο Βασίλειο θα απολαύει στην Κύπρο των προνομίων και των δικαιωμάτων που αναφέρονται, ως εάν το πιστοποιητικό εγγραφής στο Ηνωμένο Βασίλειο είχε εκδοθεί με προέκταση στην Κύπρο. Είναι πάνω σ' αυτό το πλάσμα που θεμελιώνεται το δικαίωμα. Σε ό,τι αφορά στην Κύπρο, το πιστοποιητικό εγγραφής του Ηνωμένου Βασιλείου γεννά προνόμια και δικαιώματα ως αν να είχε εκδοθεί και για τη Κύπρο. Λογίζεται δηλαδή η διοικητική πράξη οργάνου άλλης χώρας ως αποκτώσα υπόσταση και ως δημιουργούσα δικαιώματα ως εκ της έκδοσης της, και χωρίς άλλο, στην Κύπρο. Είναι χαρακτηριστική η υπόθεση In the matter of Benjamin Israelachvilis' (Trading of Benistex Trading Company) Application for the cancellation of Registered Design No. 430,631 [1954] 72 R.P.C.1. Αφορούσε στις κατ' ισχυρισμόν έννομες συνέπειες στο Ηνωμένο Βασίλειο της Ordinance-Chapter 221 των Νόμων της Νιγηρίας που είναι ουσιαστικά όμοια με το Κεφ. 269. Θεωρήθηκε ότι το άρθρο 2 της Ordinance και η νοητή προέκταση που εμπεριέχει αποτελεί ακριβώς απόφαση της Νιγηρίας για υιοθέτηση της διοικητικής πράξης του Εφόρου στο Ηνωμένο Βασίλειο ως της βάσης για την παραχώρηση δικαιωμάτων.

Δεν έχουμε αμφιβολία πως δεν μπορεί να έχουν θέση στη νομοθεσία της Κύπρου διατάξεις όπως αυτές του Κεφ. 269. Οι διατάξεις του Κεφ. 269 απολήγουν στο να αναγνωρίζουν προνόμια και δικαιώματα πάνω στη βάση της άσκησης εκτελεστικής εξουσίας από διοικητικά όργανα άλλης χώρας που εκδηλώνεται με την έκδοση διοικητικής πράξης την οποία ο Νόμος θεωρεί ως εκδοθείσα και για την Κύπρο. Για όσο χρόνο η Κύπρος ήταν αποικία το ζήτημα ήταν διαφορετικό. Από την ημερομηνία της εγκαθίδρυσης της Κυπριακής Δημοκρατίας, τέτοιες διατάξεις αντίκεινται και είναι ασύμφωνες προς τις διατάξεις του Συντάγματος. Αν όχι οτιδήποτε άλλο, τουλάχιστον προς το άρθρο 54 σύμφωνα με το οποίο εξαιρουμένης της εκτελεστικής εξουσίας που ρητά επιφυλάσσεται από τα άρθρα 47,48 και 49 "το Υπουργικό Συμβούλιο ασκεί εκτελεστικήν εξουσίαν επί παντός θέματος πλην των δυνάμει ρητής διατάξεως του Συντάγματος υπαχθέντων στην αρμοδιότητα κοινοτικής συνελεύσεως". Διοικητικές πράξεις γενεσιουργές δικαιωμάτων και υποχρεώσεων στην Κύπρο μπορούν να εκδοθούν από όργανο, αρχή ή πρόσωπο που ασκεί εκτελεστική ή διοικητική λειτουργία που υπόκεινται στον αποκλειστικό αναθεωρητικό έλεγχο του Ανωτάτου Δικαστηρίου σύμφωνα προς τις διατάξεις του Άρθρου 146 του Συντάγματος.

Έχει εγερθεί διαζευκτικά πως αντίκειται και είναι ασύμφωνη προς το Σύνταγμα, ειδικά προς το άρθρο 61, η συλλήβδην εισαγωγή του Αγγλικού Νόμου όπως αυτό ενδεχομένως θα έχει θεσπιστεί και μετά την εγκαθίδρυση της Δημοκρατίας τόσο σε σχέση προς το περιεχόμενο των προνομίων και των δικαιωμάτων που αναγνωρίζονται από το άρθρο 2 όσο και σε σχέση με τους λόγους για τους οποίους το Επαρχιακό Δικαστήριο έχει εξουσία, σύμφωνα με το άρθρο 4, να αποφασίσει πως, παρά την εγγραφή στο Ηνωμένο Βασίλειο, δεν αποκτήθηκαν αποκλειστικά προνόμια και δικαιώματα. Μπορούμε να διακηρύξουμε πως δεν είναι δυνατό να υπάρξει αμφιβολία ότι πράγματι Νόμος που καθιστά ισχύοντα και εφαρμόσιμο στην Κύπρο Νόμο που θεσπίζει άλλο κράτος μετά την εγκαθίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας, είναι ασύμφωνος και αντίθετος προς το άρθρο 61 του Συντάγματος, σύμφωνα με το οποίο "η Νομοθετική εξουσία της Δημοκρατίας ασκείται υπό της Βουλής των Αντιπροσώπων εν παντί θέματι, εξαιρέσει των θεμάτων εκείνων, άτινα ρητώς υπάγονται κατά το Σύνταγμα εις τας Κοινοτικάς Συνελεύσεις."

Ενόψει, όμως, της κατάληξης μας ως προς το ανίσχυρο του Νόμου αναφορικά με την αναγνώριση προνομίων και δικαιωμάτων, δεν δικαιολογείται να ασχοληθούμε με τις ιδιαίτερες διατάξεις αναφορικά με το περιεχόμενο αυτών των προνομίων και δικαιωμάτων και ακόμα με τους λόγους για τους οποίους το Επαρχιακό Δικαστήριο θα έχει εξουσία να θεωρήσει πως δεν αποκτήθηκαν. Ως εκ του ανίσχυρου της βασικής διάταξης καταρρέει ολόκληρο το οικοδόμημα του Νόμου. Ισχύει το ίδιο και ως προς τους ισχυρισμούς που προβλήθηκαν σε σχέση με την αντίθεση ή το ασύμφωνο του Νόμου προς τα άρθρα 28,29,30 και 152 του Συντάγματος με αναφορά στις λεπτομέρειες των προνοιών του.

Για τους πιο πάνω λόγους καταλήξαμε πως το Κεφ. 269 αντίκειται και είναι ασύμφωνο προς το Σύνταγμα και πως, ως εκ τούτου, δεν περιλαμβάνεται στους Νόμους που εξακολουθούσαν να ισχύουν δυνάμει του Άρθρου 188 μετά την ημερομηνία έναρξης της ισχύος του Συντάγματος. Η έφεση επιτυγχάνει και η πρωτόδικη απόφαση παραμερίζεται. Ενόψει της πιο πάνω κατάληξης, κατ' εφαρμογήν της Δ.27 θ.2, η αγωγή απορρίπτεται.   Τα έξοδα στην πρωτόδικη διαδικασία και στην παρούσα, επιδικάζονται υπέρ των εφεσειόντων.

ΚΟΥΡΡΗΣ, Δ.: Η έφεση στρέφεται εναντίον της απόφασης του Πλήρους Επαρχιακού Δικαστηρίου Λεμεσού, με την οποία επιλήφθηκε ορισμένων νομικών θεμάτων με βάση τον Κανονισμό 27, Θεσμοί 1 και 2, των Κανονισμών της Πολιτικής Δικονομίας.

Οι εφεσίβλητοι είναι Δημόσια Εταιρεία εγγεγραμμένη στο Ηνωμένο Βασίλειο και το εγγεγραμμένο τους Γραφείο βρίσκεται στο Unilever House, Λονδίνο, EC4P 4BQ, στο Ηνωμένο Βασίλειο. Η Εταιρεία κατασκευάζει και εμπορεύεται αρκετά καταναλωτικά αγαθά, περιλαμβανομένων τροφίμων, ποτών και ειδών καθαρισμού και καλλωπισμού.

Οι εφεσείοντες είναι ιδιωτική μετοχική εταιρεία που συστάθηκε και λειτουργεί βάσει του περί Εταιρειών Νόμου, Κεφάλαιο 113. Αρχικά ξεκίνησε τις εργασίες της στην Αμμόχωστο και μετά την Τουρκική εισβολή, συνέχισε στη Λεμεσό, όπου κατασκευάζει και πωλεί διάφορα είδη καθαρισμού και καλλωπισμού, τα προϊόντα τα γνωστά ως 'ΈΥΡΗΚΑ".

Σύμφωνα με τους ισχυρισμούς τους, οι εφεσίβλητοι ήταν και παραμένουν, τουλάχιστον μέχρι την καταχώρηση της αγωγής το 1985, οι εγγεγραμμένοι ιδιοκτήτες ενός σχεδίου μπουκαλιού, το οποίο ενέγραψαν στο Ηνωμένο Βασίλειο, με αριθμό 978,442. Σύμφωνα με τους ισχυρισμούς τους, το εγγεγραμμένο αυτό σχέδιο αφορά ένα μπουκάλι με το πώμα του και το σχετικό πιστοποιητικό εκδόθηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο στις 5/1/77. Ισχυρίζονται ότι έχουν στην Κύπρο για το σχέδιο που εγγράφηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο, τα ίδια προνόμια και τα ίδια δικαιώματα που τους παρέχει στο Ηνωμένο Βασίλειο ο περί Εγγεγραμμένων Σχεδίων Νόμος του Ηνωμένου Βασιλείου, του 1949 (United Kingdom Registered Designs Act, 1949), όπως τροποποιήθηκε από τον περί Πνευματικής Ιδιοκτησίας Νόμο του Ηνωμένου Βασιλείου, του 1956, (United Kingdom Copyright Act, 1956). Και τούτο, διότι ο αγγλικός αυτός Νόμος του 1949, αντικατέστησε τους περί Προνομίων Ευρεσιτεχνίας και Σχεδίων Νόμους του 1907-1932 (Patents and Designs Acts 1907-1932), οι οποίοι αναφέρονται ρητά στο Νόμο μας, τον περί Προστασίας Σχεδίων Εγγεγραμμένων εν τω Ηνωμένω Βασιλείω Νόμο, Κεφάλαιο 269.

Περαιτέρω, οι εφεσίβλητοι ισχυρίζονται ότι οι εφεσείοντες κατασκεύασαν για σκοπούς πώλησης ή εξαγωγής ή χρήσης στο εμπόριο ή πώλησαν ή πρόσφεραν προς πώληση, μπουκάλι με πώμα που δεν διαφέρει ουσιωδώς από εκείνο των εφεσίβλητων, παραβιάζοντας έτσι το εγγεγραμμένο σχέδιο των εφεσίβλητων, ότι οι εφεσείοντες θα συνεχίσουν να το παραβιάζουν στην απουσία δικαστικής απαγόρευσης και ότι η παραβίαση έχει προκαλέσει σ' αυτούς απώλεια και ζημιά.

Οι εφεσείοντες, στην υπεράσπιση τους, δεν παραδέχονται ότι το μπουκάλι με πώμα που κατασκευάζουν στη Λεμεσό είναι ουσιαστικά το ίδιο με το μπουκάλι και το πώμα των εφεσίβλητων που προστατεύεται με την εγγραφή του, βάσει του αγγλικού Νόμου του 1949 (πιο πάνω). Επιπλέον, διατυπώνουν τη θέση ότι ο περί Προστασίας Σχεδίων Εγγεγραμμένων εν τω Ηνωμένω Βασιλείω Νόμος, Κεφάλαιο 269, δυνάμει του οποίου οι εφεσίβλητοι διεκδικούν δικαιώματα εντός της Κύπρου, σε σχέση με προνόμιο που παραχωρήθηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο, είναι αντισυνταγματικός και άνευ αποτελέσματος, καθότι η εφαρμογή του αντιβαίνει προς διάφορα άρθρα του Συντάγματος.

Οι διάδικοι αποτάθηκαν στο Δικαστήριο με βάση τον Κανονισμό 27, Θεσμοί 1 και 2, των Κανονισμών της Πολιτικής Δικονομίας, για να αποφασίσει πάνω σε ορισμένα σημεία που δυνατό να επέλυαν ολόκληρη την υπόθεση, αν αποφασίζονταν υπέρ των εφεσειόντων.

Οι συνήγοροι των διαδίκων αποτάθηκαν για εξέταση έξι νομικών σημείων, τα οποία συνέταξαν και έθεσαν ενώπιον του πρωτόδικου Δικαστηρίου. Τα σημεία αυτά ήταν τα εξής:

(1) Κατά πόσο ο περί Εγγεγραμμένων Σχεδίων Νόμος του Ηνωμένου Βασιλείου, του 1949 (United Kingdom Registered Designs Act 1949), όπως τροποποιήθηκε από τον περί Πνευματικής Ιδιοκτησίας Νόμο του Ηνωμένου Βασιλείου του 1956 (United Kingdom Copyright Act 1956), υποκαθιστά τους περί Προνομίων Ευρεσιτεχνίας και Σχεδίων Νόμους, 1907-1932 και οποιοδήποτε άλλο νόμο που τροποποιεί ή υποκαθιστά τους πιο πάνω Νόμους, οι οποίοι θεσπίστηκαν στο Ηνωμένο Βασίλειο πριν τον περί Εγγεγραμμένων Σχεδίων Νόμο του Ηνωμένου Βασιλείου, του 1949.

(2) Κατά πόσο ο περί Εγγεγραμμένων Σχεδίων Νόμος του Ηνωμένου Βασιλείου, του 1949, εφαρμοζόταν στην Κύπρο πριν την ημέρα της ανεξαρτησίας, εντός της εννοίας του άρθρου 29(1) ή 29(1)(ε) του Νόμου 14/60.

(3) Κατά πόσο ο περί Προστασίας Σχεδίων Εγγεγραμμένων εν τω Ηνωμένω Βασιλείω) Νόμος, Κεφάλαιο 269, ήταν σε ισχύ στις 16/8/60, εντός της εννοίας του άρθρου 188 του Συντάγματος.

(4) Κατά πόσο το Κεφάλαιο 269 είναι αντίθετο προς το Σύνταγμα.

(5) Κατά πόσο το Κεφάλαιο 269 είναι αντισυνταγματικό, διότι παραβιάζει οποιοδήποτε από τα πιο κάτω άρθρα του Συντάγματος: Άρθρα 28,29,30,61,152,179 και 188.

(6) Κατά πόσο το Κεφάλαιο 269 έχει καταργηθεί σιωπηρώς από το Νόμο αρ. 63/1965.

Το πρωτόδικο Δικαστήριο αποφάσισε καταφατικά σε σχέση με το πρώτο σημείο, αρνητικά για το δεύτερο σημείο, καταφατικά για το τρίτο σημείο και αρνητικά για τα σημεία 4,5 και 6.

Ο συνήγορος των εφεσειόντων, συμφωνεί με την απόφαση του Δικαστηρίου αναφορικά με τα τρία πρώτα ερωτήματα. Προσβάλλει δε την απόφαση του πρωτόδικου Δικαστηρίου, αναφορικά με τα υπόλοιπα ερωτήματα, δηλαδή τα ερωτήματα 4,5 και 6 και οι προβαλλόμενοι λόγοι έφεσης είναι ότι εσφαλμένα το πρωτόδικο Δικαστήριο αποφάσισε τα σημεία 4,5 και 6.

Τα ερωτήματα που το Εφετείο καλείται να απαντήσει, ουσιαστικά είναι δύο:

(1)  Κατά πόσο ο περί Προστασίας Σχεδίων Εγγεγραμμένων εν τω Ηνωμένω Βασιλείω Νόμος, Κεφάλαιο 269, είναι αντισυνταγματικός, διότι παραβιάζει οποιοδήποτε από τα πιο κάτω άρθρα του Συντάγματος: Άρθρα 28,29, 30,61, 152, 179 και 188, και

(2)  κατά πόσο ο περί της Συμβάσεως επί της Προστασίας της, Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας (Κυρωτικός) Νόμος του 1965 (Νόμος 63/65), έχει καταργήσει σιωπηρώς τον περί Προστασίας Σχεδίων Εγγεγραμμένων εν τω Ηνωμένω Βασιλείω Νόμο, Κεφάλαιο 269.

Πρώτα θα εξετάσουμε το δεύτερο ερώτημα, διότι αν κρίνουμε ότι το Κεφάλαιο 269 έχει σιωπηρώς καταργηθεί από το Νόμο 63/65, δε θα παραστεί ανάγκη να αποφασίσουμε την αντισυνταγματικότητα του Νόμου.

Ο συνήγορος των εφεσειόντων υπέβαλε ότι ο επίμαχος Νόμος, Κεφάλαιο 269, καταργήθηκε με το Νόμο 63/65, ο οποίος είναι ο Νόμος που επικυρώνει τη Διεθνή Σύμβαση για την προστασία της βιομηχανικής ιδιοκτησίας και στο άρθρο 1 της Σύμβασης, υποπαράγραφος 2, γίνεται αναφορά στην προστασία της βιομηχανικής ιδιοκτησίας, τα προνόμια ευρεσιτεχνίας, υποδείγματα χρησιμότητας, σχέδια και βιομηχανικά υποδείγματα, εμπορικά και βιομηχανικά σήματα, σήματα υπηρεσιών, εμπορικές επωνυμίες και άλλα. Είναι η Διεθνής Σύμβαση την οποία προσυπέγραψε η Κύπρος. Πέρα από αυτό το Νόμο, έγινε αργότερα ακόμα ένας Νόμος (ο Νόμος 66/83), ο οποίος είναι ο Νόμος ο Κυρωτικός της Σύμβασης του Παρισιού για την Προστασία της Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας.

Αναφορικά με το Νόμο 66/83, είναι πρόδηλο ότι αυτός δεν τέθηκε για εξέταση ενώπιον του πρωτόδικου Δικαστηρίου και δεν προ-τιθέμεθα να εξετάσουμε το σημείο τούτο.

Ο συνήγορος των εφεσίβλητων, υποστήριξε την απόφαση του πρωτόδικου Δικαστηρίου την οποία και υιοθέτησε και εισηγήθηκε ότι ο Νόμος 63/65 δεν κατάργησε σιωπηρά το Κεφάλαιο 269. Απλώς επέβαλε υποχρέωση προς όλες τις χώρες-μέλη της Σύμβασης να υιοθετήσουν ή να έχουν νομοθεσία, που να προστατεύει τα νόμιμα σχέδια ή παρόμοια σχέδια, όσο ατελής και να είναι η νομοθεσία· και ότι υπάρχει νομοθεσία στην Κύπρο και είναι το Κεφάλαιο 269.

Συμφωνώ με τη θέση του συνηγόρου των εφεσίβλητων ότι ο κυρωτικός Νόμος 63/65 δεν κατάργησε σιωπηρά το Κεφάλαιο 269. Ο κυρωτικός Νόμος 63/65 κυρίως επιβάλλει υποχρέωση σε όλα τα Κράτη-μέλη της Σύμβασης, να έχουν τοπική Νομοθεσία και η τοπική Νομοθεσία στην Κύπρο είναι το Κεφάλαιο 269. Το Κεφάλαιο 269 είναι ένας από τους τρόπους εκπλήρωσης των υποχρεώσεων της Σύμβασης που εισάγεται στη δική μας Νομοθεσία, με τον κυρωτικό Νόμο 63/65.

Το δεύτερο ερώτημα ενώπιον μας είναι η συνταγματικότητα του υπό κρίση Νόμου, δηλαδή του περί Προστασίας Σχεδίων Εγγεγραμμένων εν τω Ηνωμένω Βασιλείω Νόμου, Κεφάλαιο 269.

Το Κεφάλαιο 269 αποτελείται από πέντε άρθρα από τα οποία το πρώτο καθορίζει τον τίτλο του Νόμου. Τα επίμαχα άρθρα 2 και 4 αναφέρουν τα εξής:

"2. Subject to the provisions of this Law, the registered proprietor of any design registered in the United Kingdom under the Patents and Designs Acts, 1907 to 1932, or any Act amending or substituted for those Acts, shall enjoy in the Colony the like privileges and rights as though the Certificate of Registration in the United Kingdom had been issued with an extension to the Colony.

3. .................................

4. The District Court shall have power upon the application of any person who alleges that his interests have been prejudicially affected to declare upon any of the grounds upon which the United Kingdom registration might be cancelled under the law for the time being in force in the United Kingdom that exclusive privileges and rights in a design have not been acquired in the Colony under the provisions of this Law.

Such grounds shall be deemed to include the publication of the design in the Colony prior to the date of registration of the design in the United Kingdom.".

Σε δική μου μετάφραση:

"2. Τηρουμένων των διατάξεων του παρόντος Νόμου, ο εγγεγραμμένος ιδιοκτήτης οιουδήποτε σχεδίου εγγεγραμμένου εις το Ηνωμένο Βασίλειο δυνάμει των περί Προνομίων Ευρεσιτεχνίας και Σχεδίων Νόμων, 1907 έως 1932 ή οιουδήποτε Νόμου τροποποιούντος ή αντικαθιστώντος τούτους, θα απολαύει στη Δημοκρατία των ιδίων προνομίων και δικαιωμάτων ωσάν το Πιστοποιητικό Εγγραφής εις το Ηνωμένο Βασίλειο είχε εκδοθεί με προέκταση στη Δημοκρατία.

3. ..................................

4. Το Επαρχιακό Δικαστήριο κέκτηται εξουσία, τη αιτήσει παντός προσώπου ισχυριζόμενου ότι επηρεάστηκαν δυσμενώς τα συμφέροντα του να διακηρύξει επί οιουδήποτε από τους λόγους για τους οποίους η εγγραφή εις το Ηνωμένο Βασίλειο θα μπορούσε να ακυρωθεί δυνάμει της ισχύουσας από καιρού εις καιρό εις το Ηνωμένο Βασίλειο νομοθεσίας, ότι δεν έχουν αποκτηθεί εις τη Δημοκρατία αποκλειστικά προνόμια και δικαιώματα βάσει των προνοιών του παρόντος Νόμου.

Οι λόγοι αυτοί θεωρείται ότι περιλαμβάνουν τη δημοσίευση του σχεδίου στη Δημοκρατία πριν από την ημερομηνία εγγραφής του σχεδίου εις το Ηνωμένο Βασίλειο.".

Ο Νόμος αυτός έγινε για να προστατεύσει στην αποικία της Κύπρου, όπως ήταν τότε, σχέδια τα οποία είχαν εγγραφεί στο Ηνωμένο Βασίλειο: Το άρθρο 2, σε συντομία λέει ότι εγγεγραμμένος ιδιοκτήτης σχεδίου το οποίο ενεγράφηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο, σύμφωνα με τους Νόμους 1907-1932, ή με οποιοδήποτε Νόμο που τροποποιεί ή αντικαθιστά τους Νόμους αυτούς (στην παρούσα περίπτωση τον περί Εγγεγραμμένων Σχεδίων Νόμο του Ηνωμένου Βασιλείου, του 1949), θα απολαμβάνει στην Κύπρο τα ίδια προνόμια και τα ίδια δικαιώματα ως εάν το πιστοποιητικό εγγραφής που εξεδόθη στο Ηνωμένο Βασίλειο, είχε εκδοθεί με προέκταση, στην Κύπρο. Το τρίτο άρθρο ασχολείται με τους αθώους παραβάτες του Νόμου αυτού και το άρθρο 4 προνοεί με ποια διαδικασία μπορεί να προσβληθεί το σχέδιο αυτό. Το άρθρο 2 αναφέρει ότι η εγγραφή του σχεδίου μπορεί να γίνει με οποιοδήποτε Νόμο που τροποποιεί ή αντικαθιστά τους Νόμους 1907-1932.

Ο συνήγορος των εφεσειόντων εισηγήθηκε ότι ενόψει αυτής της διάταξης, ο Νόμος, Κεφάλαιο 269, είναι αντισυνταγματικός, καθότι τροποποιήσεις των Νόμων που γίνονται μετά το 1960, για εγγραφή σχεδίων στο Ηνωμένο Βασίλειο, θα έχουν εφαρμογή και στην Κύπρο. Υπέβαλε ότι αυτό παραβιάζει το Σύνταγμα, καθότι το Κοινοβούλιο μιας ξένης χώρας θα νομοθετεί και για την Κύπρο που είναι μια ανεξάρτητη χώρα και έχει δικό της Κοινοβούλιο. Ανέφερε δε, ότι μετά τη 15η Αυγούστου 1960, ημερομηνία κατά την οποία η Κύπρος έγινε ανεξάρτητη χώρα, έλαβαν χώρα στο Ηνωμένο Βασίλειο, μέχρι το 1968, τέσσερις τροποποιήσεις των Νόμων αυτών.

Ο συνήγορος των εφεσειόντων ανέφερε ότι η θέση του σχετικά με το άρθρο 2, ισχύει και όσον αφορά το άρθρο 4 του Κεφαλαίου 269.

Το βασικό σημείο στο οποίο εδράζεται η επιχειρηματολογία του συνηγόρου των εφεσίβλητων υπέρ της συνταγματικότητας του Νόμου και που αποτέλεσε και τον άξονα της απόφασης του πρωτόδικου Δικαστηρίου, είναι ότι με το Νόμο, Κεφάλαιο 269, δεν ενσωματώνεται στο Κυπριακό Δίκαιο αγγλικός Νόμος, ούτε και ισχύει αγγλικός Νόμος στο σύστημα μας, αλλά αυτό που συμβαίνει όπως φαίνεται και από αποφάσεις του Δικαστηρίου, είναι ότι ο δικός μας νομοθέτης αναγνωρίζει εντός της Κυπριακής Επικράτειας ένα αγώγιμο δικαίωμα, το οποίο σαν πραγματική αφετηρία έχει μια πράξη στην Αγγλία. Δηλαδή, την εγγραφή σχεδίου στην Αγγλία. Υπέβαλε ότι ο Κύπριος Νομοθέτης, τόσο ο νομοθέτης του Κεφαλαίου 269, όσο και ο Συνταγματικός Νομοθέτης, με το Άρθρο 188 λέει ότι στην Κύπρο θα υπάρχει αυτό το δικαίωμα. Αυτό το δικαίωμα είναι δημιουργία του Κυπριακού Δικαίου, άσχετο άν ένα από τα πραγματικά προαπαιτούμενα της δημιουργίας είναι μια πράξη στο Ηνωμένο Βασίλειο και δεν πρέπει να συγχίζεται η νομική δημιουργία που είναι θέμα του Κυπριακού Δικαίου με τα πραγματικά γεγονότα τα οποία χρειάζεται να στοιχειοθετηθούν πριν δημιουργηθεί το νομικό δικαίωμα.

Είναι κοινό έδαφος ότι ο περί Προστασίας Σχεδίων Εγγεγραμμένων εν τω Ηνωμένω Βασιλείω Νόμος, Κεφάλαιο 269, ήταν σε ισχύ στις 16/8/60, μέσα στην έννοια του άρθρου 188 του Συντάγματος. Το ερώτημα που καλούμαστε να απαντήσουμε, είναι κατά πόσο αυτός ο Νόμος παραβιάζει το Σύνταγμα, καθότι σύμφωνα με τις πρόνοιες αυτού του Νόμου, το Κοινοβούλιο μιας ξένης χώρας, στην προκειμένη περίπτωση του Ηνωμένου Βασιλείου, θα νομοθετεί για την Κύπρο που είναι μια ανεξάρτητη χώρα και έχει δικό της Κοινοβούλιο.

Η απάντηση στο ερώτημα αυτό είναι η ακόλουθη: Κρίνω με βάση τις πρόνοιες του Άρθρου 188 του Συντάγματος και του άρθρου 29 του περί Δικαστηρίων Νόμου του 1960 (Νόμος 14/60), ότι οι πρόνοιες του Νόμου, Κεφάλαιο 269, είναι συνταγματικές όσον αφορά την εφαρμογή νόμων που θεσπίστηκαν και ίσχυαν στο Ηνωμένο Βασίλειο πριν τις 16/8/60, δηλαδή μέχρι της κηρύξεως της Κύπρου σε ανεξάρτητο κράτος, όπως είναι ο περί Εγγεγραμμένων Σχεδίων Νόμος του Ηνωμένου Βασιλείου, του 1949.

Καθ' ό μέτρο όμως δίνεται η δυνατότητα, με τις πρόνοιες του Νόμου, εφαρμογής νέων νόμων ή τροποποιήσεων των ισχυόντων πριν τις 16/8/60 Νόμων (στην παρούσα περίπτωση του περί Εγγεγραμμένων Σχεδίων Νόμου του Ηνωμένου Βασιλείου, του 1949), μεταγενέστερων της 16/8/60, οι πρόνοιες αυτές είναι αντισυνταγματικές, καθότι αντιβαίνουν στο Άρθρο 61 του Συντάγματος.

Επειδή οι εφεσίβλητοι στηρίζονται σε εγγραφή σχεδίου που βασίζεται σε νομοθεσία του Ηνωμένου Βασιλείου προ του 1960, ήτοι του περί Εγγεγραμμένων Σχεδίων Νόμου του Ηνωμένου Βασιλείου, του 1949 (United Kingdom Registered Designs Act, 1949), η οποία ίσχυε κατά την ημέρα της Ανεξαρτησίας, βάσει των προνοιών του Άρθρου 188 του Συντάγματος και της οποίας οι πρόνοιες δεν αντίκεινται προς το Σύνταγμα, η υπόθεση δύναται να προχωρήσει προς εκδίκαση, ενώπιον του Πλήρους Επαρχιακού Δικαστηρίου Λεμεσού.

Όσον αφορά τους ισχυρισμούς για παραβίαση των Άρθρων 28, 29, 30, 152 και 179 του Συντάγματος, στα οποία γίνεται αναφορά, κρίνω ότι δεν υπάρχει παραβίαση των Άρθρων αυτών.

Για όλους τους πιο πάνω λόγους, η έφεση επιτυγχάνει μερικώς.

Η έφεση επιτρέπεται κατά πλειοψηφία με έξοδα.

---

cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο