|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ANAΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
(Υπόθεση Αρ. 1253/2009)
22 Σεπτεμβρίου, 2011
[ΕΡΩΤΟΚΡΙΤΟΥ, Δ/στής]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 146 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
DISPLAY ART PLC,
Αιτητές,
ν.
1. ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ,
2. ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ,
Καθ΄ων η Αίτηση.
Α. Γεωργίου, για τους Αιτητές.
Μ. Θεοκλήτου (κα), για τους Καθ΄ων η Αίτηση.
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΕΡΩΤΟΚΡΙΤΟΥ, Δ.: Με την παρούσα προσφυγή οι Αιτητές ζητούν δύο θεραπείες:-
(Α) Ακύρωση της απόφασης του Υπουργού Εσωτερικών (στο εξής «ο Υπουργός»), να μην προκηρύξει δημόσιες προσφορές για την κατασκευή του περιπτέρου της Κυπριακής Δημοκρατίας στη Διεθνή Έκθεση της Σαγκάης 2010, σύμφωνα με τον περί Συντονισμού των Διαδικασιών Σύναψης Δημοσίων Συμβάσεων Έργων, Προμηθειών και Υπηρεσιών Νόμο του 2006 (Ν.12(Ι)/2006), στο εξής «ο Νόμος».
(Β) Ακύρωση κάθε επόμενης απόφασης του Υπουργού που ακολούθησε την αρχική απόφαση να μην γίνουν δημόσιες προσφορές, περιλαμβανομένης και της απόφασης να δοθεί η κατασκευή του περιπτέρου σε κινέζικο οίκο, καθώς και τα συμβόλαια που υπεγράφησαν στις 30.6.2009.
Τα γεγονότα της υπόθεσης
Τον Ιούλιο του 2008 ανατέθηκε στο Υπουργείο Εσωτερικών η διοργάνωση του Κυπριακού Περιπτέρου στη Διεθνή Έκθεση Expo 2010, η οποία θα πραγματοποιείτο στην πόλη Σαγκάη της Κίνας από 1 Μαΐου, μέχρι 31 Οκτωβρίου, 2010. Το Υπουργείο πριν προχωρήσει στην υλοποίηση του επίδικου έργου, ερεύνησε το θέμα και ήρθε σε επαφή με άλλους κρατικούς και ημικρατικούς φορείς, οι οποίοι είχαν προηγούμενη εμπειρία στη διοργάνωση και συμμετοχή σε παρόμοιες διεθνείς διοργανώσεις,
Στις 18.2.2009 το ζήτημα τέθηκε ενώπιον του Υπουργικού Συμβουλίου, το οποίο εξουσιοδότησε τον Υπουργό να προβεί σε όλες τις απαραίτητες ενέργειες, για επιτυχή συμμετοχή της Κυπριακής Δημοκρατίας στην εν λόγω Έκθεση. Ακολούθως το Υπουργείο, εξέτασε το ενδεχόμενο να προκηρύξει αρχιτεκτονικό διαγωνισμό για το σχεδιασμό του Περιπτέρου και ξεχωριστών προσφορών για τα διάφορα μέρη εργασιών του Περιπτέρου (π.χ. κατασκευή, πολυμέσα, λειτουργία, κ.λπ.). Όμως, αφού έλαβαν υπόψη δεδομένα που κατά την άποψή τους θα έθεταν σε κίνδυνο την όσο το δυνατό καλύτερη υλοποίηση του επίδικου έργου, όπως:- (α) το χρόνο που απαιτείτο για τη διαδοχική προκήρυξη ξεχωριστών ανοικτών διαγωνισμών και προσφορών, (β) τον κίνδυνο κακού συντονισμού των υπεργολάβων (σύμφωνα και με την εμπειρία προηγούμενων χρόνων) και το ρίσκο στις καθυστερήσεις, αλλά και στον επηρεασμό της ποιότητας που εμπεριέχεται, (γ) τους κανονισμούς που διέπουν την Εxpo και (δ) το πιεστικό χρονοδιάγραμμα, αποφάσισαν ότι το καλύτερο δυνατό προς επίτευξη του σκοπού τους, θα ήταν να ανατεθεί όλο το έργο, στο σύνολό του, σ' ένα εξειδικευμένο οίκο, ο οποίος κρίθηκε ότι θα πρέπει να έχει εμπειρία στην προηγούμενη διοργάνωση παρόμοιου τύπου εκθέσεων και να γνωρίζει το κινέζικο καθεστώς. Από προηγούμενη έρευνα που διεξήγαγαν, είχε διαφανεί ότι σε προηγούμενες διοργανώσεις δεν είχε ποτέ ανατεθεί ολόκληρο το έργο σε έναν ανάδοχο, ούτε υπήρχε κυπριακή εταιρεία που ανέλαβε τέτοιο έργο ως πακέτο.
Η συνήθης πρακτική που ακολουθείτο σε τέτοιες περιπτώσεις, ήταν ότι ο σχεδιασμός και η κατασκευή και κάποιες φορές τα πολυμέσα, ανατίθεντο σε μία εταιρεία, ενώ η λειτουργία εκτελείτο από υπαλλήλους τους οποίους προσλάμβανε το Κράτος μέσω μεσάζοντος και τα υπόλοιπα, όπως προβολή, δημόσιες σχέσεις και εκδηλώσεις, ανατίθεντο σε άλλους.
Περαιτέρω λήφθηκε υπόψη ότι οι διοργανωτές θα παραχωρούσαν σημαντική χορηγία σε συμμετέχοντα κράτη, με την προϋπόθεση ότι θα επέλεγαν ως παροχέα υπηρεσιών από τον κατάλογο που κυκλοφόρησαν και ο οποίος περιλάμβανε αριθμό εγκεκριμένων εταιρειών, οι οποίες ήταν σε θέση να αναλάβουν τέτοιου τύπου έργα στην εν λόγω Έκθεση. Το γεγονός αυτό είχε μεγάλη σημασία για την κυπριακή κυβέρνηση, αφού το ποσό της χορηγίας ανερχόταν στις $650.000. Το Υπουργείο και το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως, που είχαν αναλάβει τη διοργάνωση της κυπριακής συμμετοχής, μελέτησαν τον κατάλογο και στη συνέχεια, σε συνεννόηση με τις κινεζικές αρχές, συνάντησαν αριθμό εκπροσώπων εγκεκριμένων εταιρειών στη Σαγκάη, από τους οποίους ζήτησαν να παρουσιάσουν τις εμπειρίες και τις ικανότητές τους να υλοποιήσουν το έργο. Μετά από αξιολόγηση των συνεντεύξεων και του υλικού που δόθηκε, προεπιλέγηκαν τρεις εταιρείες για διαπραγμάτευση μέσω εγγράφων προσφορών, ενώ η τηρούμενη διαδικασία θα έπρεπε να είναι σύμφωνη με τις πρόνοιες του Νόμου.
Οι ζητούμενες υπηρεσίες εμπίπτουν στο Μέρος Β του Παραρτήματος II του Νόμου και θεωρούνται εξειδικευμένες με ιδιαίτερα ξεχωριστά χαρακτηριστικά (ως σύνολο αλλά και ως επιμέρους εργασίες) και ως εκ τούτου εμπίπτουν κάτω από το άρθρο 23 του Νόμου, όπου οι υποχρεώσεις της αναθέτουσας αρχής περιορίζονται μόνο στην εφαρμογή των άρθρων 25 και 40 του Νόμου, σύμφωνα και με την σχετική εγκύκλιο Αρ. ΓΛ/ΑΑΔΣ 24ΣΤ της Αρμόδιας Αρχής Δημοσίων Συμβάσεων.
Με βάση τα πιο πάνω και λαμβάνοντας υπόψη το περιεχόμενο της σχετικής εγκυκλίου, το Υπουργείο ζήτησε στις 28.4.2009 και εξασφάλισε την έγκριση του Συμβουλίου Προσφορών του Υπουργείου και προχώρησε στην εφαρμογή της διαδικασίας με διαπραγμάτευση χωρίς δημοσίευση προκήρυξης διαγωνισμού, δυνάμει του άρθρου 33 του Νόμου, για την παροχή υπηρεσιών εσωτερικού σχεδιασμού και κατασκευής, δημιουργίας και εφαρμογής πολυμέσων, διαχείρισης και λειτουργίας, προβολής και διαφήμισης, αποσυναρμολόγησης και απομάκρυνσης του Περιπτέρου της Κυπριακής Δημοκρατίας στη Διεθνή Έκθεση της Σαγκάη, 2010. Τα έγγραφα προσφορών δόθηκαν στις 5.5.2009 στους τρεις οίκους που είχαν προεπιλεγεί και ως ημερομηνία υποβολής των προσφορών είχε καθοριστεί η 12η Ιουνίου 2009.
Μετά την ολοκλήρωση της διαδικασίας αξιολόγησης των προσφορών, το Υπουργείο, με την έγκριση του Συμβουλίου Προσφορών που δόθηκε στις 22.6.2009, κατακύρωσε την προσφορά στον προσφοροδότη που υπέβαλε την καλύτερη πρόταση από οικονομικής και τεχνικής άποψης και υπέγραψε μαζί του Συμβόλαιο στις 30 Ιουνίου 2009.
Στο μεταξύ, στις 28.5.2009 οι Αιτητές απέστειλαν επιστολή προς τον Υπουργό, δηλώνοντας ότι ήδη γνώριζαν την πρόθεση του Υπουργείου να προχωρήσει σε διαδικασία διαγωνισμού με εγκεκριμένες εταιρείες. Εξέφρασαν επίσης την επιθυμία να συμμετάσχουν στο σχετικό διαγωνισμό και περιέγραψαν τις εμπειρίες της εταιρείας τους. Η εν λόγω επιστολή δόθηκε στη συνέχεια από τον Υπουργό στο Γενικό Διευθυντή στις 11.6.2009, δηλαδή μία ακριβώς μέρα πριν από την παράδοση των προσφορών και ακολούθως αποστάληκε στο Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως και παρελήφθη στις 26.6.2009. Κατά τις ημερομηνίες αυτές, όπως προβάλλουν οι Καθ' ων η αίτηση, ήταν ήδη αργά για πιθανή συμπερίληψη των Αιτητών (μέσω συνεργαζόμενης εταιρείας, εγκεκριμένης από την Εxpo) στη διαδικασία, αφού οι προσφορές προκηρύχθηκαν στις 5.5.2009 και παραδόθηκαν στις 12.6.2009, ενώ αμέσως μετά έγινε η αξιολόγησή τους. Μέχρι τις 26.6.2009 είχε ήδη ολοκληρωθεί η διαδικασία στο σύνολό της.
Ακολούθως σύμφωνα με τους Καθ' ων η αίτηση, σε συνάντηση που είχαν στο Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως με την κα Αθηνά Αριστοτέλους-Κληρίδου και την κα Ειρήνη Χατζησάββα στις 23.6.2009, ενημερώθηκαν περί όλων των λεπτομερειών του θέματος και περί του γεγονότος ότι η διαδικασία είχε ήδη ολοκληρωθεί και έτσι δεν θα μπορούσαν να λάβουν μέρος σε αυτή. Έλαβαν επίσης γνώση για την απόφαση της Κυπριακής Δημοκρατίας να προχωρήσει σε κατακύρωση του Συμβολαίου σε ανάδοχο εταιρεία από τον εγκεκριμένο Κατάλογο των Διοργανωτών της Έκθεσης. Ζήτησαν επίσης και τους δόθηκαν, οι τεχνικές προδιαγραφές του έργου. Στη συνέχεια, οι Αιτητές είχαν συνάντηση με το Γενικό Διευθυντή του Υπουργείου στις 26.6.2009, ενώ πήραν και τρίτη επιβεβαίωση για τη λήξη της διαδικασίας στις 27.6.2009, όπως επιβεβαιώνουν και οι Αιτητές με την επιστολή τους με ημερομηνία 1.7.2009.
Οι Αιτητές προβάλλουν ουσιαστικά ένα λόγο για ακύρωση της προσβαλλόμενης απόφασης, με την οποία αποφασίστηκε να μην προκηρυχθούν δημόσιες προσφορές.
Οι Καθ' ων η αίτηση εγείρουν δύο προδικαστικές ενστάσεις:- (α) ότι η προσφυγή ασκήθηκε εκπρόθεσμα, καθότι οι Αιτητές έλαβαν γνώση των αποφάσεων των Καθ' ων η αίτηση στις 23.6.2009, 26.6.2009 και 27.6.2009 και (β) ότι οι Αιτητές δεν έχουν έννομο συμφέρον να εγείρουν την παρούσα προσφυγή και ότι τυχόν ακύρωση της πράξης θα είναι αλυσιτελής για αυτούς.
Ειδικά για το αιτητικό «Β» της προσφυγής, οι Καθ 'ων η Αίτηση εγείρουν επιπρόσθετα τις ακόλουθες προδικαστικές ενστάσεις:- (α) η υπογραφή της σύμβασης αποτελεί πράξη ιδιωτικού δικαίου, (β) οι προσβαλλόμενες αποφάσεις δεν καθορίζονται με σαφήνεια και/ή επαρκώς και/ή η θεραπεία που ζητείται είναι αόριστη.
Ενόψει της ύπαρξης προδικαστικών ενστάσεων επιβάλλεται η εξέτασή τους κατά προτεραιότητα.
Το εκπρόθεσμο της προσφυγής - Προδικαστική ένσταση 1
Με την πρώτη προδικαστική ένσταση η συνήγορος των Καθ' ων η αίτηση προβάλλει ότι η παρούσα προσφυγή ασκήθηκε εκπρόθεσμα. Κατά την κα Θεοκλήτου, το ζητούμενο είναι πότε έλαβαν γνώση οι Αιτητές για την προσβαλλόμενη με το αιτητικό «Α» απόφαση των Καθ' ων η αίτηση να μην προκηρύξουν δημόσιες προσφορές. Σύμφωνα με τη θέση των Καθ' ων η αίτηση, η πρώτη πλήρης ενημέρωση έγινε στις 23.6.2009, στη συνάντηση των Αιτητών με τις λειτουργούς του Τμήματος Πολεοδομίας κα Αθηνά Αριστοτέλους-Κληρίδου και την κα Ειρήνη Χατζησάββα. Πληροφορήθηκαν:- (α) ότι η διαδικασία είχε ήδη ολοκληρωθεί και ότι δεν μπορούσαν να λάβουν μέρος σε αυτή και (β) ότι οι Καθ' ων η αίτηση ήδη αποφάσισαν να προχωρήσουν σε κατακύρωση του Συμβολαίου σε ανάδοχο εταιρεία από το συγκεκριμένο Κατάλογο των διοργανωτών της Έκθεσης. Επίσης, στις 26.6.2009 είχαν συνάντηση με το Γενικό Διευθυντή του Υπουργείου Εσωτερικών κατά την οποία έλαβαν και δεύτερη επιβεβαίωση για την επικείμενη λήξη της διαδικασίας την επομένη. Επιβεβαιωτικές δηλώσεις για τις πιο πάνω συναντήσεις περιέχονται στην επιστολή του δικηγόρου των Αιτητών ημερ. 1.7.2009, στην οποία γίνεται ρητή αναφορά περί αποκλεισμού των κυπριακών εταιρειών από τη διεκδίκηση των προσφορών.
Από την άλλη, οι Αιτητές ισχυρίζονται ότι κατά τις πιο πάνω συναντήσεις δεν δόθηκαν επαρκή στοιχεία, με αποτέλεσμα να μην έχουν πλήρη γνώση για το επίδικο θέμα, γι' αυτό εξάλλου και απεστάλη η επιστολή ημερ. 1.7.2009 μέσω των δικηγόρων τους. Πλήρη γνώση έλαβαν με την απαντητική επιστολή των Καθ' ων η αίτηση ημερ. 14.7.2009, στην οποία μάλιστα περιέχονται στοιχεία που για πρώτη φορά περιέρχονταν σε γνώση τους.
Η προδικαστική ένσταση ευσταθεί.
Σύμφωνα με πάγια νομολογία ο χρόνος των 75 ημερών που επιτάσσει το Άρθρο 146.3 του Συντάγματος αρχίζει, για μεν τις αποφάσεις που δημοσιεύονται, από την ημερομηνία δημοσίευσης, για δε τις άλλες, από την ημερομηνία που ο ενδιαφερόμενος λάβει πραγματική γνώση του περιεχομένου τους. Πραγματική γνώση υπάρχει όταν το ενδιαφερόμενο πρόσωπο αντιληφθεί πλήρως το περιεχόμενο της απόφασης με τέτοιο τρόπο ώστε να μπορεί να διαπιστώσει αν από αυτή έχει υποστεί ή όχι οποιαδήποτε υλική ή ηθική ζημία (βλ. Παπαντωνίου κ.α. ν. Δήμου Λευκωσίας, Υπόθ. Αρ. 2078/05, ημερ. 19.4.2010, η οποία εκδικάστηκε από την Πλήρη Ολομέλεια).
Με βάση τα πραγματικά περιστατικά, ήτοι από το ίδιο το περιεχόμενο της επιστολής των Αιτητών, ημερ. 1.7.2009, φαίνεται ότι οι Αιτητές έλαβαν πλήρη γνώση του περιεχομένου της προσβαλλόμενης απόφασης ότι οι Καθ' ων η αίτηση δεν θα προκήρυσσαν ανοιχτό διαγωνισμό, τουλάχιστον από τις 26.6.2009 που ο Γενικός Διευθυντής του Υπουργείου Εσωτερικών τους επιβεβαίωσε ότι η όλη διαδικασία που ακολούθησε, ήταν νομότυπη. Συγκεκριμένα στην επιστολή ημερ. 1.7.2009, οι ίδιοι οι Αιτητές αναφέρουν ότι με βάση το Νόμο η προσβαλλόμενη απόφαση, δηλαδή «.. ο αποκλεισμός των Κυπριακών Εταιρειών από τη διεκδίκηση των προσφορών είναι νομικά εσφαλμένος..», παραθέτοντας τους λόγους, που κατά την άποψή τους, η όλη διαδικασία ήταν παράνομη και ζητούσαν την ακύρωσή της. Οι Αιτητές τουλάχιστον από τις 26.6.2009 είχαν γνώση για το τελεσίδικο της διαδικασίας που ακολουθείτο και με βάση την οποία αποκλείονταν από του να λάβουν μέρος. Αυτό συνιστά, κατά την κρίση μου, πλήρη γνώση, αφού η πληροφόρηση ήταν τέτοια που τους επέτρεπε να διαγνώσουν με βεβαιότητα και ακρίβεια τόσο τον αποκλεισμό τους, όσο και την ενδεχόμενη ζημιά που ενδεχομένως θα υφίσταντο. Έτσι με δεδομένο οι Αιτητές έλαβαν πραγματική γνώση της προσβαλλόμενης απόφασης στις 26.6.2009 και η παρούσα προσφυγή καταχωρήθηκε στις 11.9.2009, είναι φανερό ότι αυτή είναι εκπρόθεσμη, εφόσον η περίοδος των 75 ημερών είχε λήξει στις 10.9.2009.
Ενόψει των πιο πάνω, η προσφυγή κρίνεται μη παραδεχτή και απορρίπτεται, με €1.300 έξοδα υπέρ των Καθ' ων η αίτηση.
(Υπ.) Γ. Ερωτοκρίτου, Δ.
/ΕΠσ