|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
[Υπόθεση Αρ. 1058/2009]
4 Μαΐου, 2011
[ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ, Δ/στής]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 146 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
(1) ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΖΑΟΥ-ΔΡΑΚΟΥ
(2) ΑΝΔΡΕΑΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ
Αιτητές
ν.
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ
Καθ' ων η αίτηση
Νίτσα Χατζηιωάννου για τους αιτητές.
Δ. Καλλίγερος, Δικηγόρος της Δημοκρατίας, για τους καθ' ων η αίτηση.
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ, Δ.: Στις 6.6.08 δημοσιεύθηκε Γνωστοποίηση Απαλλοτρίωσης του ακινήτου της αιτήτριας με αριθμό εγγραφής 1/188, τεμάχιο 271, Φ/Σχ. 30/1225V01 στο χωριό Τσέρι, με καθορισμένο σκοπό τη «δημιουργία και βελτίωση πλατείας στο χωριό Τσέρι της Επαρχίας Λευκωσίας ή οποιοδήποτε από τους λόγους αυτούς» δηλαδή, όπως εξηγείται περαιτέρω, «για την ανάπλαση πλατείας της εκκλησίας Αγίου Ανδρονίκου και του περιβάλλοντος χώρου στο Τσέρι για σκοπούς αναβάθμισης του περιβάλλοντος και των ανέσεων της περιοχής». Η αιτήτρια υπέβαλε ένσταση, αυτή απορρίφθηκε και στις 5.6.09 δημοσιεύθηκε το Διάταγμα Απαλλοτρίωσης με αριθμό 441 για την απαλλοτρίωση του ακινήτου της αιτήτριας. Αντικείμενο της προσφυγής είναι το κύρος αυτού του διατάγματος. Ο αιτητής είναι αδελφός της αιτήτριας ο οποίος, σύμφωνα με τα γεγονότα της προσφυγής, κατοικεί στην κατοικία που βρίσκεται στο απαλλοτριωθέν ακίνητο. Δεν έχει εγερθεί ζήτημα σε σχέση με τη νομιμοποίηση του αιτητή.
Το ακίνητο είναι μικρό, εμβαδού 260 τ.μ. περίπου. Σ' αυτό υπάρχει παραδοσιακή οικοδομή κτισμένη από πλιθάρι και πέτρα και αυτή μικρού εμβαδού, 40 τ.μ. περίπου. Κατά τις διαπιστώσεις που περιέχονται στους φακέλους βρίσκεται σε άσχημη κατάσταση και δεν είχε συντηρηθεί για χρόνια. Προς υλοποίηση του σκοπού της απαλλοτρίωσης αυτή η οικοδομή προορίζεται να κατεδαφιστεί και σ' αυτό επικεντρώνονται κατ' αρχάς οι ισχυρισμοί των αιτητών. Αφού, όπως είναι η εισήγηση τους, ο σκοπός που καθορίστηκε στη Γνωστοποίηση μπορεί να αντιστοιχηθεί μόνο προς τον καθοριζόμενο από το άρθρο 3(2)(λ) του περί Αναγκαστικής Απαλλοτριώσεως Νόμου του 1962 (Ν. 15/62), όπως τροποποιήθηκε) δηλαδή, «την καλυτέραν δια την δημοσίαν ωφέλειαν χρησιμοποίησιν και ανάπτυξιν ιδιοκτησίας», δεν θα έχουμε τέτοια χρήση ή ανάπτυξη αφού η οικοδομή θα κατεδαφιστεί.
Οι υπόλοιποι ισχυρισμοί των αιτητών αφορούν, ουσιαστικά, στην αιτιολογία της επιλογής του ακινήτου της αιτήτριας. Θεωρούν ότι χωρίς αιτιολογία, αυθαιρέτως και για αλλότριο σκοπό σχεδιάστηκε η επέκταση της πλατείας προς εκείνη την κατεύθυνση αντί προς την κατεύθυνση άλλων ακινήτων, τα οποία εξειδικεύουν, οπότε και η πλατεία, στο τέλος, όπως εκτιμούν, θα ήταν τετραγωνισμένη και όχι τόσο ακανόνιστη. Θα ήταν άλλο, σε τέτοια περίπτωση, το επίκεντρο της περιοχής μελέτης που εν τέλει καθόρισε και την τύχη της ένστασης που υποβλήθηκε. Σκοπός ήταν η ανάπλαση, άρα, όπως ερμηνεύουν τη λέξη, εκ νέου δημιουργία πλατείας που γι' αυτό το λόγο χρειαζόταν έρευνα και αιτιολογία. Κατάλληλη έρευνα θα αποκάλυπτε πως δυο ακίνητα (τα τεμάχια 116 και 148) προς άλλη κατεύθυνση αλλά στην ίδια περιοχή, ανήκαν σε πρόσωπα που ήταν πρόθυμοι να τα πωλήσουν. Εν τούτοις, όπως περαιτέρω αναφέρουν με παραπομπή στην επιστολή ημερομηνίας 4.7.08, αυτά τα ακίνητα είχαν ήδη πωληθεί το 2002 και το 2004 αντιστοίχως. Η σκέψη, επομένως, είναι πως θα έπρεπε προς τα εκεί να γίνει ο προσανατολισμός και να αγοραστούν εκείνα τα τεμάχια, όσο και αν η γνωστοποίηση ήταν μόνο μετά από χρόνια που δημοσιεύθηκε. Αυτό, αφού ήταν έκτοτε που είχε αποφασιστεί το έργο. Περαιτέρω, κατά την εισήγηση των αιτητών, δεν υπάρχει εξήγηση καν για την εν γένει επιλογή του συγκεκριμένου χώρου και όχι άλλου στο Τσέρι και, εν πάση περιπτώσει, για τη μη απαλλοτρίωση άλλων τεμαχίων, στην ίδια περιοχή, τα οποία κατά τη γνώμη τους ευχερέστερα και πιο αποτελεσματικά θα συνέτειναν στην εκεί δημιουργία ενιαίας και καλύτερα σχεδιασμένης πλατείας. Πολύ περισσότερο όταν η οικοδομή στο ακίνητο της αιτήτριας ήταν παραδοσιακή, σε σχέση με την οποία εκκρεμούσε αίτημά της να κηρυχθεί ως διατηρητέα. Ακόμα δε όταν στην οικοδομή διέμενε ο αδελφός της αιτήτριας, δηλαδή ο αιτητής. Ήταν η κατοικία του, το απαραβίαστο της οποίας προστατεύεται από το Σύνταγμα οπότε πολύ δύσκολα θα έπρεπε να προτιμηθεί εκείνο το ακίνητο αφού έτσι θα αφηνόταν χωρίς κατοικία ο αιτητής.
Έχω εξετάσει τους ισχυρισμούς των αιτητών σε συνάρτηση, βεβαίως, προς το περιεχόμενο των φακέλων. Σε συμφωνία προς τις θέσεις των καθ' ων η αίτηση, θεωρώ αβάσιμο τον ισχυρισμό πως ο σκοπός που καθορίστηκε, έστω ιδωμένος κάτω από το φακό του άρθρου 3(2)(λ) του Νόμου, δεν είναι δημόσιας ωφέλειας επειδή, όπως υποστηρίζουν οι αιτητές, με την κατεδάφιση της οικοδομής δεν θα έχουμε ούτε χρήση ούτε ανάπτυξη του απαλλοτριωθέντος. Ως απαλλοτριωθέν ακίνητο, εν προκειμένω, δεν ήταν απλώς η οικοδομή αλλά το τεμάχιο στο οποίο αυτή ήταν κτισμένη, στο σύνολό της. Εν πάση περιπτώσει, σημειώνω και την επίκληση, από τους καθ' ων η αίτηση, και του άρθρου 3(2)(θ) που εντάσσει στους σκοπούς δημόσιας ωφέλειας και «την πολεοδομίαν χωρονομίαν ή οικιστικήν», που και αυτές ασφαλώς εμπεριέχουν αναβάθμιση του περιβάλλοντος και των ανέσεων της περιοχής.
Είναι γεγονός πως προκύπτει προσανατολισμός για τη δημιουργία πλατείας στην περιοχή του ήδη υπάρχοντος ανοικτού χώρου πλησίον της εκκλησίας του Αγίου Ανδρονίκου, στο Τσέρι, πολύ πριν από τη δημοσίευση της Γνωστοποίησης. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει από μόνο του πως ήταν εύλογο να αναμένεται, από τότε, αγορά ακινήτων, όπως τα τεμάχια 116 και 148 τα οποία, όπως ο αιτητής αναφέρει, ήδη πωλήθηκαν το 2002 και το 2004, ώστε να τίθεται βασίμως ζήτημα ελλιπούς έρευνας προς την πιο πάνω κατεύθυνση. Πριν δηλαδή τη λήψη οριστικής απόφασης για το έργο και τις λεπτομέρειες του. Εν πάση περιπτώσει, επίσης σημειώνω πως οι αιτητές, ενώ αναφέρονται στα πιο πάνω τεμάχια, δεν αναφέρονται και στο τεμάχιο 368 που παρεμβάλλεται μεταξύ τους.
Θεωρώ, όμως, βάσιμα τα επιχειρήματα των καθ' ων η αίτηση και σε σχέση με τον ευρύτερο σχεδιασμό και την εξήγηση σε σχέση με το γιατί δεν παρέχεται περιθώριο επέμβασης στην απόφαση να καλύψει η πλατεία και το ακίνητο της αιτήτριας. Το Ανώτατο Δικαστήριο δεν υπαγορεύει, βεβαίως, στη διοίκηση τους κατά τη γνώμη του καλύτερους τρόπους πραγμάτωσης των νόμιμων στόχων της ούτε και διατυπώνει άποψη επί θεμάτων τεχνικής φύσης. Κάτω από το πρίσμα αυτών των πάγιων αρχών δεν θα ήταν δυνατό να ακυρωθεί η απαλλοτρίωση με αναφορά στην επιλογή να δημιουργηθεί ή να βελτιωθεί ή να αναπλαστεί «πλατεία της εκκλησίας Αγίου Ανδρονίκου και του περιβάλλοντος χώρου». Ούτε και θα ήταν επιτρεπτό να ακυρωθεί το διάταγμα με κρίσεις γενικές, αναφορικά με το ποια μορφή και ποια κατεύθυνση θα έπρεπε να είχε η πλατεία μπροστά και γύρω από την εκκλησία. ΄Εργο το οποίο, όπως σημειώνεται στα πρακτικά της συνεδρίας της Υπουργικής Επιτροπής, ημερομηνίας 20.5.09, κατά την οποία εξετάστηκαν οι ενστάσεις που είχαν υποβληθεί, περιλαμβάνει,
«μεταξύ άλλων, τον επανασχεδιασμό του δημόσιου χώρου και τη δημιουργία πεζοδρομίων, τη διαμόρφωση χώρων στάθμευσης για την εξυπηρέτηση των αναγκών της περιοχής, τη δημιουργία χώρων πρασίνου, την υπογειοποίηση των υπηρεσιών κοινής ωφελείας, προτάσεις και μέτρα κυκλοφοριακής διαχείρισης, καθώς και άλλες επεμβάσεις οι οποίες στοχεύουν στη λειτουργική και αισθητική αναβάθμιση της Κοινότητας».
Ασφαλώς, όμως, θα ήταν σχετικά ιδιαίτερα στοιχεία που θα έδειχναν ότι η διοίκηση υπερέβη τα ακραία όρια μέσα στα οποία θα ήταν εύλογο να κινηθεί και πως ήταν αυθαίρετη η επιλογή. ΄Εχω σημειώσει τα στοιχεία που επικαλούνται οι αιτητές αλλά οι συναφείς θέσεις τους δεν είναι πειστικές. Τονίζoυν οι αιτητές πως θα έπρεπε να οδηγήσει σε αλλαγή προσανατολισμού το γεγονός ότι η οικοδομή στο ακίνητο, αποτελούσε την κατοικία του αιτητή ο οποίος θα παρέμενε χωρίς κατοικία. Η διοίκηση εξέτασε αυτό το ζήτημα και υπέδειξε πως ενώ ο αιτητής διέμενε μαζί με την αιτήτρια, σε βοηθητική οικοδομή στο σπίτι της, μετακόμισε εκεί ακριβώς ενόψει της διαφανείσας πρόθεσης, πριν τη Γνωστοποίηση Απαλλοτρίωσης, την οποία για άλλους σκοπούς, όπως είδαμε, επικαλούνται οι αιτητές, να επεκταθεί η πλατεία με τρόπο που θα επηρέαζε το ακίνητο της αιτήτριας. Σημειώνω σε συνάρτηση προς αυτή την πτυχή αλλά και γενικότερα ενόψει και των ισχυρισμών αναφορικά με τη φύση της οικοδομής ως παραδοσιακής και τα ακόλουθα: Η οικοδομή ήταν κτισμένη με πλιθάρι και πέτρα και βρισκόταν σε άσχημη κατάσταση, χωρίς επί χρόνια να είχε συντηρηθεί με οποιοδήποτε τρόπο. Ήδη δε, με την επιστολή προς την τότε δικηγόρο της αιτήτριας ημερομηνίας 8.2.07, τονίστηκε πως η οικοδομή «ήταν εγκαταλελειμμένη και δεν χρησιμοποιείτο» ενώ η χρήση της από τον αιτητή «άρχισε μετά την πρόθεση για απαλλοτρίωση της». Δηλαδή, με άλλα λόγια, ήταν προσχηματικό το ζήτημα της κατοικίας του αιτητή, εκτίμηση εύλογη κατά την κρίση μου. Στην ίδια επιστολή γίνεται αναφορά και στο εξαιρετικά μικρό μέγεθος της οικοδομής αλλά και στη θέση της «στο μέσο της προγραμματιζόμενης πλατείας». Επομένως, το γεγονός ότι ήταν παραδοσιακή η οικοδομή «έχει εξεταστεί ενδελεχώς και κατ' επανάληψη από όλες τις εμπλεκόμενες υπηρεσίες, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί γύρω στα δυο χρόνια καθυστέρηση στην προώθηση του έργου» και έχουμε επ' αυτής και την επιστολή προς την αιτήτρια 10.7.06, την οποία και παραθέτω:
«Έχω οδηγίες να αναφερθώ στις επιστολές μου με τον ίδιο αριθμό φακέλου και με ημερομηνίες 31.1.2005 και 11.5.2006, σχετικά με το πιο πάνω θέμα και να σας πληροφορήσω ότι, κατόπιν πολλού προβληματισμού, αποφασίστηκε από τους εμπλεκόμενους φορείς (Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως, Κλάδος Διατήρησης & Κλάδος Διαμόρφωσης Πλατειών και το Κοινοτικό Συμβούλιο Τσερίου), ότι στην προκειμένη περίπτωση, επειδή η εν λόγω οικοδομή (μεμονωμένη) βρίσκεται ακριβώς στο κέντρο του υπό διαμόρφωση χώρου της κεντρικής πλατείας γύρω από την εκκλησία του Αγίου Αντρονίκου (Πολεοδομικό Εργο), χωρίς ουσιαστικό περιθώριο γύρω της, με αποτέλεσμα τη διακοπή της συνέχισης του μικρού πλατειακού χώρου (ο οποίος δεν θα μπορούσε να λειτουργήσει πλέον ενιαία), θα ήταν πιο ορθό όπως αυτή κατεδαφιστεί παρά να διατηρηθεί. Με τον τρόπο αυτό θα εξυπηρετηθεί πιο ουσιαστικά το δημόσιο συμφέρον με τη δημιουργία μιας ενιαίας και αδιάσπαστης πλατείας την οποία στερείται μια μεγάλη κοινότητα, όπως είναι το Τσέρι.
2. Σημειώνεται ότι ακόμα και στην περίπτωση που η πιο πάνω οικοδομή θα μπορούσε να διατηρηθεί, αυτή δεν θα παρέμενε στην ιδιοκτησία σας, αλλά οπωσδήποτε θα απαλλοτριωνόταν και θα αποδίδετο στην Κοινότητα Τσερίου για να αποτελέσει λειτουργικό και αναπόσπαστο μέρος της όλης πλατείας».
Επίσης παραθέτω το ουσιώδες μέρος από την επιστολή προς το δικηγόρο της αιτήτριας, ημερομηνίας 11.8.09, με την οποία γνωστοποιούνται οι λόγοι απόρριψης της ένστασης στη Γνωστοποίηση Απαλλοτρίωσης:
«2. Με την επιστολή σας ημερ.: 4/07/08, υποβάλατε ένσταση, εκ μέρους της πελάτιδός σας κας. Ευαγγελίας Ζάου - Δράκου, κατά του επηρεασμού του τεμαχίου της με αρ. 271 Φ/Σχ.30/1225V01, προβάλλοντας διάφορους λόγους για τη μη απαλλοτρίωσή του.
3. Συναφώς αναφέρεται ότι το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως εισηγήθηκε την κατεδάφιση της παραδοσιακής οικοδομής που βρίσκεται εντός του τεμαχίου της πελάτιδός σας για τους ακόλουθους λόγους:
(α) Η εν λόγω παραδοσιακή οικοδομή (κτισμένη από πλιθάρι και πέτρα) είναι μικρού μεγέθους (περίπου 40 m2) και αποτελεί το μοναδικό παραδοσιακό κτίσμα στον περιβάλλοντα χώρο.
(β) Η οικοδομή βρίσκεται στο κέντρο του υπό διαμόρφωση χώρου με αποτέλεσμα τη διακοπή της συνέχειας του πλατειακού χώρου, ο οποίος με την υλοποίηση του Έργου θα μπορεί να λειτουργεί ενιαία και να αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της πλατείας και
(γ) Σύμφωνα με μαρτυρία του Κοινοτικού Συμβουλίου Τσερίου, η οικοδομή είχε εγκαταλειφθεί εδώ και πολλά χρόνια και βρισκόταν σε πολύ άσχημη κατάσταση».
Από το σύνολο, αντίθετα προς τις εισηγήσεις των αιτητών, προκύπτει πως η απαλλοτρίωση έγινε για σκοπό δημόσιας ωφέλειας όπως αυτός εξειδικεύθηκε στη Γνωστοποίηση. Ο σκοπός καθορίστηκε ασφαλώς κάτω από την εκτίμηση πως ο χώρος μπροστά και γύρω από την εκκλησία θα ήταν κατάλληλος για πλατεία, την οποία μια μεγάλη κοινότητα, όπως το Τσέρι, χρειαζόταν και δεν συμφωνώ πως θα ήταν δυνατό να παρέμβει το Ανώτατο Δικαστήριο, με αναφορά σε αιτιολογία ή έρευνα, για να ανατραπεί ουσιαστικά αυτή η εκτίμηση της διοίκησης. Τα εξειδικευθέντα στοιχεία εξετάστηκαν και συνυπολογίστηκαν με ειδικές εύλογες παρατηρήσεις και δεν έχω ικανοποιηθεί ότι έχει στοιχειοθετηθεί λόγος ακυρότητας. Η προσφυγή αποτυγχάνει και απορρίπτεται με έξοδα. Η προσβαλλόμενη απόφαση επικυρώνεται. Τα έξοδα να υπολογιστούν από τον Πρωτοκολλητή για να εγκριθούν από το Δικαστήριο.
Γ. Κωνσταντινίδης, Δ.
/μσιαμπαρτά