|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
(Υπόθεση Αρ. 988/2009)
14 Ιανουαρίου 2011
[ΧΑΤΖΗΧΑΜΠΗΣ, Δικαστής]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤA ΑΡΘΡA 25, 28, 29 KAI 146 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΙΔΙΩΤΙΚΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΩΝ ΚΥΠΡΟΥ,
Αιτητή,
ν.
ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΥ,
Καθ΄Ης η Αίτηση.
_________
Σ. Πούγιουρος, για τον Αιτητή.
Δ. Καλλή (κα), δικηγόρος της Δημοκρατίας, εκ μέρους του Γενικού Εισαγγελέα, για την Καθ΄ης η Αίτηση.
_________________
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΧΑΤΖΗΧΑΜΠΗΣ, Δ.: Ο Σύνδεσμος Ιδιωτικών Φροντιστηρίων Κύπρου («ο Σύνδεσμος»), με επιστολή του ημερομηνίας 5.10.2005, απευθύνθηκε στην Επιτροπή Προστασίας του Ανταγωνισμού (ΕΠΑ) παραπονούμενος ότι δέχεται αθέμιτο ανταγωνισμό από τα Κρατικά Ινστιτούτα Επιμόρφωσης (ΚΙΕ). Την 17.10.2005 ακολούθησε σχετικό υπόμνημα του με το οποίο εξειδίκευσε το παράπονο του ως εξής:
1. Το συντριπτικό ποσοστό των απασχολούμενων στα ΚΙΕ καθηγητών είναι καθηγητές του δημοσίου.
2. Οι απασχολούμενοι στα ΚΙΕ καθηγητές του δημοσίου αμείβονται σχεδόν διπλάσια από ότι οι αδιόριστοι απασχολούμενοι στα ΚΙΕ.
3. Τα έξοδα των ΚΙΕ δεν καλύπτονται από τα καταβαλλόμενα δίδακτρα, ώστε τα ΚΙΕ να χρηματοδοτούνται από το κράτος.
4. Το κράτος διαφημίζει και προβάλλει τα ΚΙΕ και δεν πράττει τούτο για τα ιδιωτικά φροντιστήρια.
5. Τα ιδιωτικά φροντιστήρια επιθεωρούνται από τους διευθυντές των ΚΙΕ.
Η ΕΠΑ έδωσε οδηγίες στην Υπηρεσία της να διεξάγει έρευνα και να υποβάλει σχετικό σημείωμα. Σε αυτό η Υπηρεσία κατέληξε στο συμπέρασμα ότι εκ πρώτης όψης τα ΚΙΕ φαίνονται να κατέχουν δεσπόζουσα θέση σε 13 αγορές μαθημάτων την οποία και καταχρώνται με τον καθορισμό αθέμιτων χρεώσεων και την εφαρμογή ανόμοιων όρων για ισοδύναμες συναλλαγές, ώστε να προκύπτει θέμα παράβασης του άρθρου 6 του Ν. 207/1989. Έθεσε όμως το ερώτημα κατά πόσο τα ΚΙΕ εμπίπτουν εντός του άρθρου 7 του Νόμου ως εκ του κοινωνικού χαρακτήρα τους ώστε να μην τυγχάνουν εφαρμογής σε διατάξεις του Νόμου περί ανταγωνισμού. Το θέμα αυτό, όπως παρατήρησε, θα το έκρινε η ίδια η ΕΠΑ. Η ΕΠΑ, αφού έλαβε τις θέσεις των μερών, αποφάσισε ότι πιθανολογείτο εκ πρώτης όψεως παράβαση του άρθρου 6 και επέδωσε έκθεση αιτιάσεως προς το Υπουργείο Παιδείας. Ακολούθησε όμως αλλαγή στη σύνθεσή της και, εν όψει απόφασης του Ανωτάτου Δικαστηρίου που έκρινε την προηγούμενη σύνθεση της παράνομη, αποφάσισε την εξέταση της υπόθεσης εξ υπαρχής. Αυτό έγινε, με κατάληξη την κατάθεση του ίδιου ουσιαστικά σημειώματος της Υπηρεσίας. Ακολούθησε νέα αλλαγή στη σύνθεση της ΕΠΑ και εξετάσθηκε τότε το θέμα στα πλαίσια του νέου Ν. 12(Ι)/2008, οπότε η ΕΠΑ αποφάσισε να υιοθετήσει την προηγούμενη απόφαση για εξ υπαρχής έρευνα του. Ακολούθως, η ΕΠΑ αποφάσισε ότι το όλο θέμα δεν είχε κριθεί από την Υπηρεσία στη βάση της υπόστασης των ΚΙΕ ως μέρος του εθνικού εκπαιδευτικού συστήματος, και ότι το νομοθετικό πλαίσιο ίδρυσης και λειτουργίας τους όντως καταδεικνύει ότι αυτά αποτελούν μέρος της δημόσιας εκπαίδευσης ως συμπληρωματική δημόσια εκπαίδευση. Κατά συνέπεια, και εφ΄όσον το κράτος δεν μπορεί να θεωρηθεί «επιχείρηση» κατά την έννοια του Νόμου, η λειτουργία τους δεν συνιστά οικονομική δραστηριότητα και εξαιρούνται από το πεδίο εφαρμογής του Νόμου, ούτε συνιστούσε η χρηματοδότηση τους κρατική ενίσχυση κατά την έννοια του άρθρου 87 της Συνθήκης ΕΚ. Ήταν λοιπόν η ΕΠΑ αναρμόδια να εμπλακεί στην εξέταση της καταγγελίας του Συνδέσμου. Η ΕΠΑ θεώρησε όμως ορθό να δώσει την ευκαιρία στα μέρη να εκφράσουν τις απόψεις τους επί της κατ΄αρχήν απόφασης της και έλαβε τις θέσεις του Συνδέσμου. Η ΕΠΑ οριστικοποίησε τότε την απόφασή της. Κάνοντας αναφορά στη νομολογία του ΔΕΚ ως προς το τι συνιστά «οικονομική δραστηριότητα» σε αντίθεση με την έννοια των υπηρεσιών κοινής ωφέλειας, κατέληξε ως εξής:
«Κρίνοντας στη βάση των ανωτέρω, η Επιτροπή έχει να παρατηρήσει ότι το Κράτος μέσω των ΚΙΕ παραχωρεί βάσει υποχρέωσής του συμπληρωματική δημόσια εκπαίδευση και ίσες ευκαιρίες. Τα ΚΙΕ αποτελούν μέρος της δημόσιας εκπαίδευσης που το κράτος οφείλει να παρέχει και συνιστούν αποκλειστικά αποστολή εκπαιδευτικού χαρακτήρα.
Επομένως, το Κράτος στην περίπτωση των ΚΙΕ εκτελεί κοινωνική αποστολή στον τομέα εκπαίδευσης που δεν αποτελεί οικονομική δραστηριότητα. Καθώς επισημαίνεται από το νομοθετικό πλαίσιο ίδρυσης και λειτουργίας των ΚΙΕ, αυτά αποτελούν μέρος της δημόσιας εκπαίδευσης, συνιστώντας συμπληρωματική δημόσια εκπαίδευση που το κράτος έχει υποχρέωση να παραχωρεί μέσω του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού.
Η Επιτροπή σημειώνει επίσης ότι η λειτουργία και ανάπτυξη του θεσμού των Κρατικών Ινστιτούτων Επιμόρφωσης εμπίπτει σε ένα ευρύτερο πλαίσιο μαθημάτων τα οποία διδάσκονται στο πλαίσιο του εθνικού εκπαιδευτικού συστήματος. Πράγματι, με τη δημιουργία και την εφαρμογή ενός τέτοιου συστήματος, το κράτος δεν αποβλέπει στην άσκηση αμειβομένων δραστηριοτήτων, αλλά εκπληρώνει την αποστολή του απέναντι στον πληθυσμό του, στον κοινωνικό, πολιτιστικό και εκπαιδευτικό τομέα. Εξάλλου, το εν λόγω σύστημα χρηματοδοτείται, κατά γενικό κανόνα, από το δημόσιο προϋπολογισμό και όχι από τους μαθητές ή τους γονείς τους.
Τα θέματα παιδείας αποτελούν αναπόσπαστο μέρος του εκπαιδευτικού συστήματος στην Κύπρο, το οποίο σύμφωνα με το Σύνταγμα της Δημοκρατίας, έχει ανατεθεί στις δύο κοινοτικές συνελεύσεις λόγω, μεταξύ άλλων, της σημασίας που του έχει προσδοθεί.
Ως εκ των ανωτέρω, η Επιτροπή διαφωνεί με την κατάληξη του σημειώματος της Υπηρεσίας και ομόφωνα αποφασίζει ότι είναι αναρμόδια να εμπλακεί στην εξέταση της πιο πάνω καταγγελίας, αφού οι δραστηριότητας των ΚΙΕ αποτελούν αναπόσπαστο μέρος του εθνικού εκπαιδευτικού συστήματος και δεν μπορούν να θεωρηθούν ως κερδοφόρος οικονομική δραστηριότητα, αλλά υπηρεσίες γενικού συμφέροντος οι οποίες εξαιρούνται από τους κανόνες του ανταγωνισμού, ούτε το κράτος μπορεί να θεωρηθεί επιχείρηση κατά την έννοια του περί Προστασίας του Ανταγωνισμού Νόμου και άρα εξαιρείται από το πεδίο εφαρμογής του δικαίου του ανταγωνισμού. Σημειώνεται ακόμα ότι η δημόσια χρηματοδότηση της δραστηριότητας των ινστιτούτων αυτών δεν αποτελεί κρατική ενίσχυση κατά την έννοια του άρθρου 87 της Συνθήκης ΕΚ.»
Προσβάλλοντας με την προσφυγή την απόφαση της ΕΠΑ, ο Σύνδεσμος εισηγείται ότι η απόφαση είναι πεπλανημένη. Έσφαλε, λέγει, η ΕΠΑ να θεωρήσει ότι όλα τα θέματα που διδάσκονται στα ΚΙΕ διδάσκονται και στη δημόσια εκπαίδευση, ώστε η διδασκαλία τους στα ΚΙΕ να θεωρείται συμπληρωματική δημόσια εκπαίδευση. Υπάρχουν θέματα που διδάσκονται στα ΚΙΕ και που δεν διδάσκονται στη δημόσια εκπαίδευση, ώστε αυτά να μην αποτελούν μέρος του εθνικού εκπαιδευτικού συστήματος και ως προς τα οποία επομένως η διδασκαλία τους στα ΚΙΕ να μη συνιστά «οικονομική δραστηριότητα» και το κράτος να ανταγωνίζεται αθέμιτα τα ιδιωτικά φροντιστήρια που διδάσκουν τα θέματα αυτά. Ο Σύνδεσμος προχωρεί να εισηγηθεί ότι υπάρχει παράβαση του άρθρου 6 στη βάση της αρχής της αναλογικότητας με προεκτάσεις στο θέμα της κρατικής ενίσχυσης, δεν θα εξετασθεί όμως αυτή η πτυχή των εισηγήσεων αφού, όπως παρατηρεί και η Δημοκρατία, αφορά την ουσία, δεδομένου ότι η ΕΠΑ δεν υπεισήλθε στην ουσία περιοριζόμενη να αποφασίσει ότι δεν είχε αρμοδιότητα.
Συμφωνώ με τη θέση της Δημοκρατίας ότι το σημαντικό ερώτημα δεν είναι αν οποιοδήποτε συγκεκριμένο θέμα που διδάσκεται στα ΚΙΕ εντάσσεται στο βασικό εκπαιδευτικό σύστημα του κράτους, όπως επιχειρηματολογεί ο Σύνδεσμος, αλλά αν η οποιαδήποτε προσφερόμενη στα ΚΙΕ διδασκαλία εμπίπτει στη φύση των δραστηριοτήτων που το κράτος, ως παροχέας δημόσιας εκπαίδευσης στα πλαίσια της κοινωνικής αποστολής του, αρμόζει να εκτελεί. Ως προς τούτο λοιπόν, ουδόλως επλανήθη η ΕΠΑ η οποία, διαπιστώνω, ορθώς καθοδηγήθηκε ως προς την αρχή της νομολογίας του ΔΕΚ για το τι συνιστά «επιχείρηση» σε συνάρτηση με το τι συνιστά δραστηριότητα χαρακτηριστική του δημόσιου χαρακτήρα του κράτους. Η διδασκαλία στα ΚΙΕ, λοιπόν, έστω και αν επεκτείνεται σε θέματα μη διδασκόμενα στη δημόσια εκπαίδευση, παραμένει συμπληρωματική της δημόσιας εκπαίδευσης ως δραστηριότητα συνδεδεμένη προς την κοινωνική αποστολή του κράτους να προσφέρει δημόσια εκπαίδευση.
Η προσφυγή αποτυγχάνει και απορρίπτεται. Ο Σύνδεσμος θα καταβάλει €800 έξοδα στη Δημοκρατία.
Δ. Χατζηχαμπής, Δ.
/ΚΧ"Π