ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ

ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ

[Υπόθεση Αρ. 1662/2008]

 

13 Σεπτεμβρίου, 2010

 

[ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ, Δ/στής]

 

ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 146 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ

 

 

 

LINTERRA RECYCLING TRADING LTD

 

Aιτητές

ν.

 

 

ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΜΕΣΩ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ, ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ

 

Καθ' ων η αίτηση

 

 

Α. Χρίστου για Ιωαννίδη και Δημητρίου για τους αιτητές.

Μ. Θεοκλήτου, Δικηγόρος της Δημοκρατίας, για τους καθ' ων η αίτηση.

 

 

Α Π Ο Φ Α Σ Η

 

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ,  Δ.:  Στις 6.3.03, το Υπουργείο Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού πρόσφερε στους αιτητές προς μίσθωση, μετά από αίτησή τους, το βιομηχανικό οικόπεδο αρ. 82 στη Βιομηχανική Περιοχή Ύψωνα, για την ανέγερση μονάδας ανακύκλωσης χαρτιού.  Το Υπουργείο, με την επιστολή του ημερομηνίας 8.8.08 ανακάλεσε την άδεια, οι αιτητές ζήτησαν επανεξέταση με την επιστολή του δικηγόρου τους ημερομηνίας 9.9.08 και ο Υπουργός, με την επιστολή του ημερομηνίας 29.10.08, αποφάσισε πως δεν δικαιολογείτο ακύρωση της απόφασης για ανάκληση της προσφοράς.  Ασκήθηκε η παρούσα προσφυγή, δεν έχουν εγερθεί οποιαδήποτε ζητήματα προδικαστικής φύσης, οι αιτητές απέσυραν στο τέλος ορισμένους από τους ισχυρισμούς τους και το θέμα αφορά στο κατά πόσο ήταν εύλογα επιτρεπτή η απόφαση που λήφθηκε.  Αυτό, στη βάση των πιο κάτω δεδομένων, όπως αυτά προκύπτουν από το φάκελο.

 

-        Ήταν ρητός όρος της προσφοράς εξ αρχής πως οι αιτητές θα έπρεπε να υποβάλουν προς το Υπουργείο, μέσα σε έξι μήνες από την ημερομηνία καθορισμού του τεμαχίου, συμπληρωμένες σειρές αρχιτεκτονικών σχεδίων σύμφωνα με τον Κανονισμό 8 των περί Ακινήτου Ιδιοκτησίας της Δημοκρατίας (Μίσθωση Ιδιοκτησίας μέσα σε Κυβερνητικές Βιομηχανικές Περιοχές) Κανονισμών του 1990,  ΚΔΠ 164/90.  Ενώ, περαιτέρω, τα κτίρια θα έπρεπε να συμπληρωθούν μέσα σε εννέα μήνες από την  ημερομηνία έναρξης των εργασιών.  Ο χώρος καθορίστηκε στις 19.5.03 αλλά οι αιτητές παρέλειψαν να υποβάλουν εμπροθέσμως τα αρχιτεκτονικά σχέδια.  Ζήτησαν παράταση, αυτή τους δόθηκε και υπέβαλαν τα σχέδια κατά το τέλος Ιανουαρίου 2004.

-        Τα αρχιτεκτονικά σχέδια, με την επιστολή ημερομηνίας 10.6.04, υποβλήθηκαν από το Υπουργείο προς τον Έπαρχο Λεμεσού με σύσταση για έκδοση άδειας οικοδομής.  Παρήλθε περίοδος μεγαλύτερη του έτους, προφανώς δεν υπήρξε εξέλιξη και το Υπουργείο, με την επιστολή του προς τους αιτητές ημερομηνίας 30.8.05, ζήτησε πληροφόρηση αναφορικά με το κατά πόσο εξασφάλισαν άδεια οικοδομής και το πότε θα άρχιζαν την ανέγερση.  Με την προειδοποίηση πως αν δεν απαντούσαν μέσα σε 15 μέρες, ο χώρος θα προσφερόταν σε άλλο αιτητή.  Οι αιτητές απάντησαν με την επιστολή των δικηγόρων τους ημερομηνίας 9.9.05.  Η άδεια οικοδομής βρισκόταν στο τελικό στάδιο έγκρισης της, αναμενόταν η έκδοσή της μέσα στον τρέχοντα μήνα και θα άρχιζαν την ανέγερση το αργότερο μέσα σε τρεις βδομάδες από την έκδοση της άδειας οικοδομής.

-        Παρήλθε σχεδόν ένας χρόνος, δεν εξασφαλίστηκε άδεια οικοδομής, δεν άρχισαν βεβαίως εργασίες και το Υπουργείο, με την επιστολή του ημερομηνίας 14.8.06, πληροφόρησε τους αιτητές πως αν μέσα σε 15 μέρες δεν εξασφάλιζαν την άδεια και δεν άρχιζαν την ανέγερση, θα εθεωρείτο πως δεν ενδιαφέρονται πλέον, η προσφορά θα έπαυε να ισχύει και ο χώρος θα προσφερόταν σε άλλο αιτητή.  Οι αιτητές απάντησαν με την επιστολή των δικηγόρων τους ημερομηνίας 8.9.06.  Δεν έπαυσαν να ενδιαφέρονται και η καθυστέρηση στην έκδοση της άδειας οικοδομής οφειλόταν στις εσωτερικές διαδικασίες που ακολουθούνταν από τα διάφορα εμπλεκόμενα κυβερνητικά τμήματα, προς τις υποδείξεις των οποίων συμμορφώθηκαν.  Αναμενόταν σύντομα η έκδοση της άδειας και η ανέγερση θα άρχιζε «άμεσα μετά την εξασφάλιση της σχετικής άδειας οικοδομής».

-        Παρήλθε ακόμα ένας χρόνος περίπου και οι αιτητές, με την επιστολή του Επάρχου ημερομηνίας 24.8.07, πληροφορήθηκαν πως εκδόθηκε η άδεια οικοδομής.  Οπότε και κλήθηκαν για να καταβάλουν τα σχετικά δικαιώματα.  Οι αιτητές κατέβαλαν τα σχετικά δικαιώματα στις 18.10.07 οπότε και τους εκδόθηκε η άδεια οικοδομής.

-        Παρήλθαν άλλοι δέκα μήνες, δεν άρχισε η ανέγερση και το Υπουργείο απέστειλε στους αιτητές την επιστολή ημερομηνίας 8.8.08:

«Έχω οδηγίες να αναφερθώ στην προσφορά του Υπουργείου μας που σας έγινε στις 6.3.2003 για την εκμίσθωση χώρου στη Βιομηχανική Περιοχή Ύψωνα με σκοπό την δημιουργία μονάδας ανακύκλωσης χαρτιού και στην αλληλογραφία που έχουμε ανταλλάξει για το ίδιο θέμα με τελευταία την επιστολή του δικηγόρου σας με αριθμό 634L/IM/C107 και ημερομηνία 11.3.2008 και σας πληροφορήσω τα ακόλουθα:

(α) Έχουν παρέλθει πεντέμισι χρόνια από την ημερομηνία που σας προσφέρθηκε βιομηχανικό οικόπεδο στη Βιομηχανική Περιοχή Ύψωνα για την εγκατάσταση βιομηχανικής μονάδας και έχετε εξασφαλίσει άδεια οικοδομής στις 18.10.2007.

(β) Παρά τις επανειλημμένες υποσχέσεις σας ότι μόλις εξασφαλίσετε τη σχετική άδεια οικοδομής θα αρχίσετε αμέσως την ανέγερση του εργοστασιακού σας κτιρίου δεν έχετε πράξει τούτο.

(γ) Το Υπουργείο μας θεωρεί ότι δεν θα υλοποιήσετε το επενδυτικό σας πρόγραμμα στο χώρο που σας προσφέρθηκε για εκμίσθωση και ως εκ τούτου η προσφορά που σας έγινε ανακαλείται και παύει να ισχύει.

(δ) Θα συμφωνήσετε μαζί μας ότι η διαχείριση της Κρατικής γης πρέπει να γίνεται μέσα στα πλαίσια της νομιμότητας και των Αρχών της χρηστής διοίκησης. Γι'αυτό ο χώρος που παρακρατούσατε για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα χωρίς αξιοποίηση θα προσφερθεί σε άλλον αιτητή.

(ε) Σε περίπτωση που ενδιαφέρεσθε για χώρο στη βιομηχανική Περιοχή Ύψωνα μπορείτε να υποβάλετε νέα αίτηση η οποία θα εξετασθεί, σε περίπτωση που θα υπάρχει διαθέσιμος χώρος, σύμφωνα με τη διαδικασία που ορίζουν οι σχετικοί Κανονισμοί».

 

-  Οι δικηγόροι των αιτητών, με την επιστολή τους ημερομηνίας 9.9.08, ζήτησαν επανεξέταση.  Η ανάκληση, μετά από τόσο χρονοβόρα διαδικασία και μεγάλη δαπάνη, για ένα πρωτοποριακό για τον τόπο έργο που θα συνεισέφερε στην οικονομία του τόπου, ήταν μέτρο άδικο και ανεπιεικές, εκτός των πλαισίων της χρηστής διοίκησης.  Παρήλθε, βέβαια, μεγάλο χρονικό διάστημα αλλά αφού εξασφαλίστηκε η άδεια προέκυψε ανάγκη για διευθετήσεις προς συμμόρφωση με  όρους της, ιδιαίτερα ως προς τη διαχείριση των υγρών αποβλήτων όπως και ανάγκη για αναδιαμόρφωση των τεχνικών προδιαγραφών ενόψει της παρόδου του χρόνου, ώστε η μελέτη να επικαιροποιηθεί για να ανταποκρίνεται στις συνεχώς μεταβαλλόμενες τεχνολογικές εξελίξεις.  Πράγματα απαραίτητα και για τη μερική τραπεζική δανειοδότηση του έργου.

-     Με την επιστολή ημερομηνίας 29.10.08 οι δικηγόροι των αιτητών ενημερώθηκαν πως το Υπουργείο, αφού μελέτησε το ιστορικό αλλά και το περιεχόμενο της επιστολής τους, «αποφάσισε ότι δεν δικαιολογείται η ακύρωση της απόφασης για ανάκληση της προσφοράς» με την υπόδειξη, όμως, αυτή τη φορά, πως θα μπορούσαν οι αιτητές να υποβάλουν νέα αίτηση για τον ίδιο χώρο η οποία όμως θα εξεταζόταν μαζί με τις άλλες αιτήσεις που εκκρεμούσαν, σύμφωνα με την ΚΔΠ 164/90.».

 

Οι αιτητές εγκατέλειψαν τον ισχυρισμό πως δεν τους είχε δοθεί η ευκαιρία να ακουστούν και εισηγούνται πως συντρέχουν λόγοι ακυρότητας, ως ακολούθως:

 

-        Κατά ελλιπή έρευνα και πλάνη περί τα πράγματα χρησιμοποιήθηκε ως έρεισμα για την προσβαλλόμενη απόφαση η καθυστέρηση στην έκδοση της άδειας οικοδομής.  Αυτή η καθυστέρηση δεν οφειλόταν στους ίδιους αλλά στις εσωτερικές διαδικασίες των διαφόρων κυβερνητικών τμημάτων.

-        Στο βαθμό που η προσβαλλόμενη απόφαση στηρίχτηκε στη μη έναρξη των εργασιών μετά την έκδοση της άδειας οικοδομής, αυτή ήταν το αποτέλεσμα ελλιπούς έρευνας και πλάνης αλλά και παράβασης των αρχών της καλής πίστης και της χρηστής διοίκησης, αφού δεν λήφθηκαν υπόψη οι ενέργειες που έπρεπε να γίνουν προς συμμόρφωση με όρους που τέθηκαν, για την επικαιροποίηση της μελέτης και την ανάγκη τροποποίησης και ανανέωσης των συμβολαίων με τους προμηθευτές εξοπλισμού.

-        Παραβιάστηκαν οι αρχές που διέπουν την ανάκληση νόμιμων διοικητικών πράξεων, όπως τις κωδικοποίησε το άρθρο 54(3) του περί των Γενικών Αρχών του Διοικητικού Δικαίου Νόμου του 1999 (Ν. 158(Ι)/99) αφού δεν αιτιολογήθηκε ειδικώς η απόφαση.  Αυτό επειδή τα αναφερθέντα σε σχέση με καθυστέρηση στην έκδοση διοικητικής πράξης και τη μη έναρξη των εργασιών, για τους λόγους που εξηγήθηκαν, δεν μπορούν να θεωρηθούν ως επαρκή.

-        Περαιτέρω, δεν εξειδικεύθηκε με ποιο τρόπο η προσβαλλόμενη απόφαση, με την οποία ματαιώνεται η δημιουργία ενός πρωτοποριακού έργου με σημαντική οικονομική και περιβαλλοντική συμβολή, ανταποκρίνεται στο δημόσιο συμφέρον.

 

Όπως ορθά επισημαίνουν οι καθ' ων η αίτηση, δεν ανακλήθηκε η προσφορά επειδή υπήρξε καθυστέρηση στην έκδοση της άδειας οικοδομής.  Θα μπορούσε, παρατηρούν οι καθ' ων η αίτηση, να διαπιστωθεί, ενόψει του περιεχομένου του φακέλου, πως και οι αιτητές είχαν κάποια ευθύνη αλλά είναι καθαρό πως δεν έχει τεθεί τέτοιο θέμα.  Λανθασμένα, επομένως, αποδίδεται πλημμέλεια στη διοίκηση με αναφορά στο χρόνο έκδοσης της άδειας οικοδομής.  Βεβαίως, η επιστολή ημερομηνίας 8.8.08 σημειώνει το χρόνο έκδοσης της άδειας οικοδομής στην παράγραφο (α) για να ξεκαθαρίσει όμως στην παράγραφο (β) πως το πρόβλημα προέκυπτε από το γεγονός ότι, παρά τις επανειλημμένες υποσχέσεις των αιτητών ότι θα άρχιζαν την ανέγερση αμέσως μετά την εξασφάλιση άδειας οικοδομής, δεν το είχαν πράξει.  Αυτός, λοιπόν, ήταν ο λόγος της ανάκλησης της προσφοράς, στη βάση του οποίου και εκτιμήθηκε πως οι αιτητές δεν θα υλοποιούσαν το επενδυτικό τους πρόγραμμα.

 

Μια ακόμα επισήμανση πριν ασχοληθούμε με το ζήτημα της μη έναρξης των εργασιών.  Δεν έχουμε εδώ περίπτωση «ανάκλησης» νόμιμης διοικητικής πράξης με την έννοια του άρθρου 54(3) του Ν. 158(Ι)/99, δηλαδή «για λόγους δημοσίου συμφέροντος».  Δεν ήταν εδώ η θέση των καθ' ων η αίτηση πως κάποιος λόγος δημόσιου συμφέροντος επέβαλε τη μη ανέγερση του εργοστασίου.  Αντίθετα, οι καθ' ων η αίτηση, με κάθε ευκαιρία, τόνιζαν την ανάγκη να προωθηθεί η ανέγερση.  Ήταν εξ αιτίας της εκτίμησης πως οι αιτητές οι ίδιοι δεν ανταποκρίθηκαν στους όρους κάτω από τους οποίους τελούσε η προσφορά που έγινε η ανάκληση, με επισήμανση και του αυτονόητου πως «η διαχείριση της κρατικής γης πρέπει να γίνεται μέσα στα πλαίσια της νομιμότητας και των αρχών της χρηστής διοίκησης». Εύστοχα, συναφώς, οι καθ' ων η αίτηση επικαλούνται το πιο κάτω απόσπασμα από το Μ. Δένδια, Διοικητικόν Δίκαιον, Τόμος Α, σελ. 174:

 

«Ανάκλησις ομαλών ατομικών διοικητικών πράξεων  Ειδικώτερον αίρεται το ανανάκλητον και νομίμων και κανονικών ατομικών διοικητικών πράξεων, έστω και μετά μακρόν χρόνον από της εκδόσεως αυτών, εις διαφόρους περιπτώσεις και δη:

(α)........

(β) Λόγω μη πληρώσεως εκ πταίσματος του ενδιαφερομένου των όρων, υπό τους οποίους εξεδόθη διοικητική τις πράξις, και των εξ αυτής υποχρεώσεων, αι οποίαι είτε προβλέπονται παρ' αυτής της πράξεως ή των κανόνων δικαίου, είτε είναι συμφυείς προς την εκ της πράξεως προκύπτουσαν ωφέλειαν.»

 

 

Ήταν πράγματι κατ' επανάληψη που οι αιτητές πληροφόρησαν πως θα άρχιζαν τις εργασίες ανέγερσης όταν θα εξασφάλιζαν την άδεια οικοδομής.  Εκδόθηκε η άδεια οικοδομής, παρήλθαν πέντε περίπου μήνες χωρίς να αρχίσουν τις εργασίες και επανήλθαν με επιστολή του δικηγόρου τους ημερομηνίας 11.3.08.  Αυτή η επιστολή δεν επισυνάφθηκε στην ένσταση, εκ παραδρομής όπως εξηγούν οι καθ' ων η αίτηση, και οι αιτητές παρέλειψαν να την αναφέρουν.  Πληροφόρησαν πως «έχουν ολοκληρωθεί τα αρχιτεκτονικά σχέδια ως οι σχετικές προδιαγραφές και η ανέγερση των εργοστασιακών εγκαταστάσεων αναμένεται να ξεκινήσει περί τα τέλη Μαΐου 2008».  Είδαμε πως δεν άρχισαν ούτε τότε και πως ήταν μετά από ακόμα τρεις μήνες περίπου από την ημερομηνία που ανέφεραν οι ίδιοι, που αποφασίστηκε η ανάκληση.  Ουδέποτε προηγουμένως, στο πλαίσιο της αλληλογραφίας που μεσολάβησε αλλά ούτε και με την επιστολή ημερομηνίας 11.3.08, έθεσαν οι αιτητές κάποιο θέμα σε σχέση με τα απόβλητα ή επικαιροποίηση της μελέτης ή οτιδήποτε άλλο που παρεμβλήθηκε  ως κάποιας μορφής εμπόδιο που εμφανίστηκε εκ των υστέρων.

 

Αυτά θεωρώ ότι εύλογα καθόριζαν και τη βαρύτητα των όσων όψιμα επικαλέστηκαν οι αιτητές με την τελευταία επιστολή των δικηγόρων τους και καταλήγω πως δεν έχει στοιχειοθετηθεί λόγος ακυρότητας.  Ήταν διάχυτη εξ αρχής η σημασία της χωρίς καθυστέρηση αλλά με ταχύτητα έναρξης και συμπλήρωσης των εργασιών της ανέγερσης.  Ασφαλώς η προσφορά δεν σήμαινε δυνατότητα κατακράτησης του χώρου επ' αόριστον ώστε να παραμένει αδρανής, αντίθετα προς το δημόσιο σκοπό ύπαρξής του και σε βάρος άλλων που επίσης ενδιαφέρονταν.  Εύλογα συνδέθηκε η προσφορά με τον εγγενή όρο της προώθησης της έναρξης των εργασιών.  Η ανάκληση, για τους λόγους που εξηγήθηκαν, δηλαδή ενόψει της παράλειψης έναρξης των εργασιών παρά την πάροδο δέκα περίπου μηνών από την έκδοση της άδειας οικοδομής, που και αυτήν χρειάστηκαν σχεδόν δυο μήνες μέχρι να την πάρουν, και τις προηγούμενες αλλά και τη μεταγενέστερη καθαρή δήλωση ετοιμότητας για έναρξη εργασιών, που δεν τηρήθηκαν, ήταν ευλόγως επιτρεπτή.

 

Η προσφυγή αποτυγχάνει και απορρίπτεται με €1.200 έξοδα.  Η προσβαλλόμενη απόφαση επκυρώνεται.

 

 

 

Γ. Κωνσταντινίδης, Δ.

 

 

 

 

 

 

 

/μσιαμπαρτά

 

---

cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο