|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
( Συνεκδικαζόμενες Υπόθ. Αρ. 1282/07, 1590/07, 1672/07)
10 Μαΐου, 2010
[ΚΡΑΜΒΗΣ, Δ/στής]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 146 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
(Υπόθεση Αρ. 1282/07)
ΧΡΥΣΤΑΛΛΑ ΣΟΦΟΚΛΕΟΥΣ,
Αιτήτρια,
ν.
ΑΡΧΗΣ ΛΙΜΕΝΩΝ ΚΥΠΡΟΥ,
Καθ΄ ης η αίτηση.
(Υπόθεση Αρ. 1590/07)
ΑΝΤΡΟΥΛΛΑ Γ. ΣΟΦΟΚΛΕΟΥΣ,
Αιτήτρια,
ν.
ΑΡΧΗΣ ΛΙΜΕΝΩΝ ΚΥΠΡΟΥ,
Καθ΄ ης η αίτηση.
(Υπόθεση Αρ. 1672/07)
ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΒΙΚΕΝΤΙΟΥ ΣΟΦΟΚΛΕΟΥΣ,
Αιτήτρια,
ν.
ΑΡΧΗΣ ΛΙΜΕΝΩΝ ΚΥΠΡΟΥ,
Καθ΄ ης η αίτηση.
- - - - - -
Α. Σωτηρίου, για τις Αιτήτριες.
Α. Κουντουρή, για την Καθ΄ ης η αίτηση.
- - - - - -
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΚΡΑΜΒΗΣ, Δ.: Οι παρούσες προσφυγές συνεκδικάζονται αφού παρουσιάζουν ταυτότητα πραγματικών και νομικών λόγων. Οι αιτήτριες ήταν αντιστοίχως ιδιοκτήτριες των τεμαχίων 288, 287 και 271, όλα του Φ/Σχεδ. XLI/49/W.1, του Συμπλέγματος "C", τοποθεσία Καθαρή, ενορία Χρυσοπολίτισσα στη Λάρνακα, τα οποία απαλλοτριώθηκαν από το 1978 από την καθ' ης η αίτηση για σκοπούς δημόσιας ωφέλειας, ήτοι για την ανάπτυξη ή/και βελτίωση ή/και καλύτερη λειτουργία ή/και εκμετάλλευση του λιμανιού Λάρνακας. Στη γνωστοποίηση απαλλοτρίωσης (αρ. 141, Παράρτημα Τρίτο, Μέρος ΙΙ της Επίσημης Εφημερίδας της Δημοκρατίας, ημερ. 17.2.1978), αναφέρεται ότι η απαλλοτρίωση επιβάλλεται για την επέκταση των χερσαίων χώρων του λιμένος Λάρνακας ή/και τη δημιουργία πρόσθετων ή/και νέων λιμενικών εγκαταστάσεων ή/και διευκολύνσεων. Το 1981 η καθ΄ ης η αίτηση κατέβαλε στις αιτήτριες την καθορισθείσα αποζημίωση και οι απαλλοτριωθείσες περιουσίες ενεγράφησαν στο όνομα της.
Οι αιτήτριες ζήτησαν με αντίστοιχες επιστολές του δικηγόρου τους την ανάκληση της απαλλοτρίωσης και την επιστροφή της ιδιοκτησίας τους. Η απάντηση που πήραν ήταν αρνητική. Η αιτιολογία που δόθηκε είναι ότι οι επίδικες ιδιοκτησίες έχουν ενταχθεί μέσα στον περιφραγμένο χερσαίο χώρο του λιμανιού και χρησιμοποιούνται ως ανοιχτοί αποθηκευτικοί χώροι προς κάλυψη αντίστοιχων αναγκών του λιμανιού της Λάρνακας.
Με τις προσφυγές, προσβάλλεται η άρνηση ή/και η παράλειψη της καθ΄ ης η αίτηση να ανακαλέσει την απαλλοτρίωση και να επιστρέψει στις αιτήτριες τα προαναφερόμενα ακίνητα. Προβάλλεται συναφώς, ότι ο σκοπός για τον οποίο έγινε η απαλλοτρίωση δεν έχει υλοποιηθεί μέσα στα καθοριζόμενα από το Σύνταγμα και τον περί Απαλλοτριώσεως Νόμο του 1962 (Ν.15/62) χρονικά όρια και/ή ότι, ο σκοπός κατέστη ανέφικτος.
Εν τω μεταξύ στις 4.6.09 και μετά τη συμπλήρωση των γραπτών αγορεύσεων, το Συμβούλιο της καθ' ης η αίτηση ανακάλεσε τις πιο πάνω αποφάσεις και ακολούθως στις 15.7.09 εξέδωσε νέες αποφάσεις με το ίδιο περιεχόμενο, που αποτελούν το αντικείμενο άλλων προσφυγών που καταχώρησαν οι αιτήτριες. Ωστόσο οι παρούσες υποθέσεις για τους λόγους που έχω ειδικά εξηγήσει προηγουμένως διατηρούν το αντικείμενο τους.
Οι αιτήτριες στην αρχή των αγορεύσεων τους προβάλουν λόγους ακύρωσης κατά του διατάγματος απαλλοτρίωσης ημερ. 8.2.79. Βεβαίως, δεν νομιμοποιούνται στην προβολή τέτοιων ισχυρισμών που θα μπορούσε να είχαν προβάλει μόνο σε περίπτωση προσβολής του διατάγματος απαλλοτρίωσης όταν αυτό εκδόθηκε, πράγμα που δεν έκαναν. Τώρα, μετά από 29 χρόνια, δεν είναι δυνατός ο παρεμπίπτων έλεγχος του.
Κύριος λόγος ακύρωσης που προβάλλουν οι αιτήτριες είναι το παράνομο της άρνησης των καθ' ων η αίτηση να επιστρέψουν τα απαλλοτριωθέντα τεμάχια τα οποία, καθώς λέγουν δεν χρησιμοποιήθηκαν για το σκοπό που είχαν απαλλοτριωθεί. Όπως ισχυρίζονται δεν λήφθηκαν οποιαδήποτε μέτρα για ομαλή ενσωμάτωση των ακινήτων στον υπόλοιπο χερσαίο χώρο του λιμανιού, αφού παρέμειναν σε αχρησία μέχρι το 1996 που η Αρχή τα παραχώρησε με άδεια χρήσης ως bonded ιδιωτικές αποθήκες σε εταιρείες εισαγωγής αυτοκινήτων.
Η καθ' ης η αίτηση αντιτείνει ότι τα ακίνητα έτυχαν και συνεχίζουν να τυγχάνουν εκμετάλλευσης ως απαραίτητη ιδιοκτησία για τις ανάγκες του λιμανιού και ότι ο σκοπός της απαλλοτρίωσης επιτεύχθηκε αυτομάτως με την απαλλοτρίωση, χωρίς να χρειαζόταν οποιαδήποτε άλλη ενέργεια εκ μέρους τους.
Η νομική πτυχή του θέματος ξεκαθάρισε με την απόφαση στη Ζήνων Ευθυμιάδης Εστέϊτς Λτδ ν. Υπουργικού Συμβουλίου (2006) 3 ΑΑΔ 166 στην οποία κρίθηκε από την Ολομέλεια ότι το βάρος στον πρώην ιδιοκτήτη δεν είναι να αποδείξει ότι ο σκοπός της απαλλοτρίωσης εγκαταλείφθηκε ή δεν κατέστη ανέφικτος, αλλά ότι η διοίκηση δεν προέβη στις ενέργειες εκείνες που, αναλόγως της περίπτωσης, θα εκρίνοντο ευλόγως αναγκαίες προς υλοποίηση του έργου. Επεξηγήθηκε επίσης η ορθή διατύπωση του συνταγματικού κριτηρίου η οποία συναρτά την εφαρμογή του Άρθρου 23.5 προς τη διαρκή υποχρέωση της διοίκησης να χρησιμοποιεί το κτήμα για το σκοπό για τον οποίο απαλλοτριώθηκε και έτσι να καθιστά συνεχώς, και όχι μόνο μέσα στην περίοδο των τριών ετών από την απαλλοτρίωση, εφικτά πραγματοποιήσιμο το σκοπό αυτό.
Στην προκείμενη περίπτωση δεν έχω πειστεί με βάση τα στοιχεία που έχουν τεθεί ενώπιον μου ότι η απαλλοτρίωσα Αρχή όφειλε να προβεί σε συγκεκριμένες ενέργειες πέραν της γενόμενης και υφιστάμενης περίφραξης αλλά και της ενσωμάτωσης των ακινήτων των αιτητριών στο χερσαίο χώρο του λιμανιού.
Η ευρύτατη προοπτική της αξιοποίησης των επίδικων κτημάτων για τη «δημιουργία πρόσθετων λιμενικών διευκολύνσεων» στα πλαίσια του δηλωθέντος σκοπού της απαλλοτρίωσης, δεν συνεπάγεται κατ' ανάγκη οποιοδήποτε συγκεκριμένο έργο ή θετική ενέργεια εκ μέρους της Αρχής. Η ασφαλτόστρωση ή σήμανση που επικαλούνται οι αιτήτριες δεν επιβάλλοντο ως αναγκαίες ενέργειες, η μη διενέργεια των οποίων θα πρόδιδε εγκατάλειψη του σκοπού της απαλλοτρίωσης. (βλ. σχετικά Σταυρούλλα Παραπάνου ν. Δημοκρατίας, Υπόθεση Αρ. 890/06, 20.6.07, Παναγιώτα Στυλιανού ν. Δημοκρατίας, Υπόθεση Αρ. 892/06, 25.9.07 και Φειδίας Χρ. Περατικός ν. Δημοκρατίας, Υπόθεση Αρ. 893/06, 26.9.07). Η διασφάλιση του χώρου διά της περίφραξης του και της φυσικής ένταξης του στον ευρύτερο λιμενικό χώρο ήταν αρκετά, ώστε να μην καταστεί ανέφικτος ο σκοπός της απαλλοτρίωσης και η λειτουργικότητα τους ως χώρων αποθήκευσης και διακίνησης εμπορευμάτων.
Αυτό εξάλλου που απαγορεύει ο Νόμος είναι η αδικαιολόγητη κατακράτηση κτήματος από τη Δημοκρατία με εσαεί δέσμευση του εν αναμονή και σε περίπτωση που η Απαλλοτριούσα Αρχή θα αποφάσιζε οποτεδήποτε να οριστικοποιήσει και υλοποιήσει την πρόθεση της να το χρησιμοποιήσει για ένα συγκεκριμένο σκοπό ανάλογα με τις ανάγκες της. Αυτό θα ήταν έξω από τα πλαίσια της νόμιμης απαλλοτρίωσης και θα απέληγε σε προσπορισμό αδικαιολόγητου οφέλους στο κράτος και πρόκληση αντίστοιχης αδικίας στον ιδιοκτήτη αν, ως συνήθως, η αξία του κτήματος έχει εν τω μεταξύ αυξηθεί.
Στην προκειμένη περίπτωση όμως ο σκοπός της απαλλοτρίωσης ήταν ξεκάθαρος, αντιστοιχούσε σε επίκαιρες και συγκεκριμένες λιμενικές ανάγκες και η δέσμευση των ακινήτων των αιτητριών εύλογα θεωρήθηκε απολύτως απαραίτητη για την κάλυψη τους. Η καθυστερημένη έστω ενοικίαση τους από την Αρχή σε ιδιωτικές εταιρείες ως χώρων αποθήκευσης εντάσσεται στον σκοπό της απαλλοτρίωσης σύμφωνα με το διάταγμα και συνάδει με την πρόθεση της Αρχής κατά τον ουσιώδη χρόνο της απαλλοτρίωσης, όπως αυτή εξειδικεύεται σε σχετική επιστολογραφία του διοικητικού φακέλου.
Αυτό επιβεβαιώνει μεταξύ άλλων η επιστολή ημερ. 26.1.79 του Γενικού Διευθυντή της Αρχής προς τον Γενικό Διευθυντή του Υπουργείου Συγκοινωνιών που διαφωτίζει το σκοπό της απαλλοτρίωσης. Αναφέρει μεταξύ άλλων:
«Η απαλλοτρίωση αυτής της έκτασης κρίνεται, σαν η μόνη κατάλληλη για την ανάπτυξη και λειτουργία του λιμανιού για τεχνικοοικονομικούς κυρίως λόγους. Συγκεκριμένα αναφέρεται ότι οι χερσαίοι λιμενικοί χώροι σ΄ αυτή την πλευρά του λιμανιού είναι πολύ περιορισμένοι ώστε να υπάρχουν λειτουργικά προβλήματα αναφορικά με την εξυπηρέτηση των υφισταμένων κρηπιδοτοίχων και των πλωτών κρηπιδωμάτων του λιμανιού, που φυσικά θα αυξηθούν με τις προβλεπόμενες επεκτάσεις των κρηπιδωμάτων. Η ανεπάρκεια των υφισταμένων κλειστών και ανοικτών αποθηκευτικών χώρων και οι δυσχέρειες στη διακίνηση (προβλήματα που θα γίνουν οξύτερα με τη δημιουργία των προγραμματιζόμενων επεκτάσεων) συνεπάγονται την επέκταση του χερσαίου χώρου. ..................................... Στην άλλη πλευρά η έκταση που θα απαλλοτριωθεί (τεμάχια 94, 95, 263, 264, 265, 271, 287, 288, 167) αποσκοπεί αφ΄ ενός μεν στην διαπλάτυνση του υφισταμένου χερσαίου λιμενικού χώρου έτσι που να γίνει ορθολογιστικά αξιοποιήσιμος, ενόψη των σχεδίων της Αρχής για την διακίνηση εμπορευματοκιβωτίων και άλλων μοναδοποιημένων φορτίων, για την οποία η Αρχή έχει προβεί στην εγκατάσταση νέου γερανού ανυψωτικής δύναμης 35 τόνων στο υφιστάμενο κρηπίδωμα του λιμανιού, αφ΄ ετέρου δε είναι η μόνη εναπομένουσα κενή έκταση προς την πλευρά των πετρελαιοδεξαμενών που αποτελούν φυσικό εμπόδιο στην επέκταση του λιμανιού.»
Οι πιο πάνω ανάγκες που εξυπηρετούν τα απαλλοτριωθέντα ακίνητα είναι συνεχείς, δεν έχουν εγκαταλειφθεί μέχρι σήμερα. Συνεπώς δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις του άρθρου 23.5 του Συντάγματος και η καθ' ης δεν υπέχει υποχρέωση επιστροφής των κτημάτων στις πρώην ιδιοκτήτριες τους.
Οι προσφυγές αποτυγχάνουν και απορρίπτονται. Οι προσβαλλόμενες αρνήσεις και/ή παραλείψεις επικυρώνονται. Επιδικάζονται €4000 έξοδα πλέον ΦΠΑ υπέρ της καθ΄ ης η αίτηση.
Α. ΚΡΑΜΒΗΣ, Δ.
ΣΦ.