|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
(Συνεκδικαζόμενες Υπόθ. Αρ. 1282/07, 1590/07 και 1672/07)
10 Μαρτίου, 2010
[ΚΡΑΜΒΗΣ, Δ/στής]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 146 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
(Υπόθεση Αρ. 1282/07)
ΧΡΥΣΤΑΛΛΑ ΣΟΦΟΚΛΕΟΥΣ,
Αιτήτρια,
ν.
ΑΡΧΗΣ ΛΙΜΕΝΩΝ ΚΥΠΡΟΥ,
Καθ΄ ης η αίτηση.
(Υπόθεση Αρ. 1590/07)
ΑΝΤΡΟΥΛΛΑ Γ. ΣΟΦΟΚΛΕΟΥΣ,
Αιτήτρια,
ν.
ΑΡΧΗΣ ΛΙΜΕΝΩΝ ΚΥΠΡΟΥ,
Καθ΄ ης η αίτηση.
(Υπόθεση Αρ. 1672/07)
ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΒΙΚΕΝΤΙΟΥ ΣΟΦΟΚΛΕΟΥΣ,
Αιτήτρια,
ν.
ΑΡΧΗΣ ΛΙΜΕΝΩΝ ΚΥΠΡΟΥ,
Καθ΄ ης η αίτηση.
- - - - - -
Α. Σωτηρίου, για τους Αιτητές.
Αλ. Κουντουρή, για την Καθ΄ ης η αίτηση.
- - - - - -
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΚΡΑΜΒΗΣ, Δ.: Οι αιτήτριες, κατ΄ επίκληση νομικών δικαιωμάτων, ζήτησαν γραπτώς (18.5.07, 28.8.07 και 12.1.078 αντίστοιχα) από την Αρχή Λιμένων Κύπρου την ανάκληση της απαλλοτρίωσης και την επιστροφή των αντιστοίχως περιγραφομένων στις προσφυγές απαλλοτριωθέντων κτημάτων τους. Ισχυρίστηκαν ότι ο σκοπός της απαλλοτρίωσης των ακινήτων δεν κατέστη εφικτός μέσα σε τρία χρόνια από την ημερομηνία γνωστοποίησης της απαλλοτρίωσης, ούτε λήφθηκε οποιοδήποτε μέτρο για την υλοποίηση του σκοπού της απαλλοτρίωσης.
Η Αρχή Λιμένων Κύπρου σε απάντηση, πληροφόρησε γραπτώς τις αιτήτριες ότι η απαλλοτριωθείσα περιουσία τους βρίσκεται στον περιφραγμένο χερσαίο χώρο του λιμανιού της Λάρνακας και αποτελεί αναγκαία και απαραίτητη ιδιοκτησία για τις ανάγκες και τη λειτουργία του λιμανιού, χρησιμοποιούμενη ως ανοικτός αποθηκευτικός χώρος προς κάλυψη αντίστοιχων αναγκών.
Μετά την προαναφερόμενη άρνηση της Αρχής Λιμένων να ανακαλέσει την απαλλοτρίωση και να επιστρέψει τα απαλλοτριωθέντα στις αιτήτριες, οι τελευταίες καταχώρησαν τις υπό κρίση συνεκδικαζόμενες προσφυγές εναντίον της άρνησης και/ή παράλειψης της Αρχής Λιμένων να ανακαλέσει την απαλλοτρίωση και να επιστρέψει αντιστοίχως στις αιτήτριες τα απαλλοτριωθέντα ακίνητα.
Στις 3.6.09 οι υποθέσεις ήταν ορισμένες για διευκρινίσεις. Η ευπαίδευτη δικηγόρος της Αρχής Λιμένων Κύπρου δήλωσε ότι πρόθεση των πελατών της ήταν η ανάκληση των προσβαλλομένων με τις προσφυγές αποφάσεων. Συναινούντος του ευπαίδευτου δικηγόρου των αιτητριών οι υποθέσεις αναβλήθηκαν στις 16.7.09 εν αναμονή της ανάκλησης.
Στις 4.6.09 το Διοικητικό Συμβούλιο της Αρχής Λιμένων ανακάλεσε τις προσβαλλόμενες αποφάσεις. Για το γεγονός αυτό, έγινε σχετική δήλωση στο Δικαστήριο στις 16.7.2009 και ενημερώθηκαν επίσης οι αιτήτριες με σχετικές επιστολές ημερ. 30.6.09. Με τις ίδιες επιστολές οι αιτήτριες κλήθηκαν να υποβάλουν, αν επιθυμούσαν, στοιχεία και απόψεις, που θα λαμβάνονταν υπόψη κατά την επανεξέταση του θέματος. Οι δικηγόροι των αιτητριών με επιστολή τους ημερ. 13.7.09 προς την Αρχή Λιμένων, εξέφρασαν την άποψη ότι η παράκληση της Αρχής προς τις αιτήτριες για υποβολή οποιωνδήποτε νέων στοιχείων ή θέσεων γινόταν εκ του πονηρού. Οι αιτήτριες δεν έδωσαν απόψεις ούτε υπέβαλαν νέα στοιχεία.
Το Διοικητικό Συμβούλιο της Αρχής Λιμένων Κύπρου σε συνεδρία του που πραγματοποιήθηκε στις 15.7.2009 επανεξέτασε το θέμα και αποφάσισε ότι ο σκοπός των απαλλοτριώσεων δεν κατέστη ανέφικτος και ως εκ τούτου αποφασίστηκε εκ νέου η απόρριψη του αιτήματος των αιτητριών για επιστροφή. Οι αιτήτριες ενημερώθηκαν σχετικά με επιστολές της Αρχής ημερ. 6.8.2009.
Ενόψει της πιο πάνω εξέλιξης ανέκυψε θέμα κατά πόσο οι προσφυγές έχουν καταστεί άνευ αντικειμένου. Οι απόψεις των μερών είναι διϊστάμενες. Ενόψει τούτου, στις 7.9.2009 δόθηκαν οδηγίες για καταχώρηση γραπτών αγορεύσεων επί του συγκεκριμένου θέματος ήτοι, κατά πόσο οι προσφυγές έχουν απολέσει ή όχι το αντικείμενό τους. Παρενθετικά σημειώνω τη δήλωση του κ. Σωτηρίου ότι οι αιτήτριες καταχώρησαν ήδη προσφυγές εναντίον της ανάκλησης.
Οι αιτήτριες δέχονται ότι η ανάκληση μιας διοικητικής πράξης για λόγους δημοσίου συμφέροντος και μάλιστα σε οποιοδήποτε χρόνο είναι επιτρεπτή, νοουμένου ότι η διοίκηση αιτιολογεί ειδικά και πλήρως την ανακλητική πράξη και ότι κατά τη νέα εκτίμηση δεν εμφιλοχώρησε κακή χρήση της διακριτικής εξουσίας. Η ανάκληση διοικητικής πράξης δεν επιτρέπεται λόγω διαφορετικής εκτίμησης των ίδιων δεδομένων.
Οι αιτήτριες υποβάλλουν ότι η Αρχή Λιμένων Κύπρου επικαλέστηκε ως λόγο δικαιολογητικό της ανάκλησης την (ανάγκη) επανεξέτασης του αιτήματός τους. Η θέση τους επί του προκειμένου είναι ότι ο λόγος αυτός δεν είναι καθόλου πειστικός αφού ποτέ δεν υπέβαλαν τέτοιο αίτημα ούτε και παρουσιάστηκαν νέα στοιχεία που θα δικαιολογούσαν το συγκεκριμένο διάβημα. Πρόκειται, καθώς λέγουν, για κατ΄ επίφαση ανάκληση γεγονός το οποίο επιμαρτυρείται τόσο από τη νέα πράξη όπου γίνεται απλή επανάληψη του περιεχομένου της προηγούμενης όσο και από το περιεχόμενο της επιστολής της Αρχής Λιμένων με την οποία τους εζητείτο να παρουσιάσουν νέα στοιχεία, «σε αντίθετη περίπτωση το ΔΣ/ΑΛΚ θα προχωρήσει στην εξέταση του θέματος με βάση τα αρχικά στοιχεία και θέσεις που υποβλήθηκαν με τις αρχικές επιστολές των αιτητριών». Οι αιτήτριες με αναφορά στα πιο πάνω, υποβάλλουν ότι η Αρχή Λιμένων, μέσα από την επιστολή της, παραδέχεται ότι δεν υπήρξε οποιοδήποτε νεότερο στοιχείο που να δικαιολογούσε επανεξέταση της αρχικής απόφασής τους. Τέλος οι αιτήτριες εισηγούνται ότι η ενέργεια της Αρχής Λιμένων να ανακαλέσει τις προσβαλλόμενες αποφάσεις συνιστά ενέργεια σκοπιμότητας χωρίς περιεχόμενο και με σκοπό να εξαλειφθούν οι προσφυγές προκειμένου να τεθεί ο χειρισμός της όλης υπόθεσης πάνω σε άλλη βάση.
Η επιστολή ημερ. 6.8.2009 της Αρχής Λιμένων προς τις αιτήτριες έχει ως εξής:
«Αναφέρομαι στην πιο πάνω υπόθεση και σας πληροφορώ ότι η Αρχή, ύστερα από την ανάκληση της αρχικής της απόφασης ημερ. 29.6.2007, για την οποία ενημέρωσε σχετικά τους δικηγόρους σας κους Χατζηχριστοφή, Παπαλλή και Σωτηρίου με την επιστολή της ημερ. 30.6.2009, προχώρησε και επανεξέτασε το θέμα στη συνεδρία του Διοικητικού Συμβουλίου της στις 15.7.2009, λαμβανομένων υπόψη των στοιχείων που ήδη υποβλήθηκαν στην Αρχή, αφού παρά την προαναφερόμενη επιστολή της ημερ. 30.6.2009 προς τους δικηγόρους σας δεν υποβάλατε οποιαδήποτε άλλα στοιχεία.
Το Διοικητικό Συμβούλιο της Αρχής, αφού εξέτασε λεπτομερώς τα υπάρχοντα στοιχεία, αποφάσισε (απόφαση 144/2009) ότι ο σκοπός της απαλλοτρίωσης του ακινήτου σας δεν έχει καταστεί ανέφικτος και ως εκ τούτου η αίτησή σας για επιστροφή του δεν μπορεί να ικανοποιηθεί.»
Με την πιο πάνω επιστολή της η Αρχή Λιμένων ουσιαστικά επιβεβαιώνει την προηγούμενη πάγια θέση της ότι ο σκοπός της απαλλοτρίωσης δεν έχει καταστεί ανέφικτος. Η Αρχή Λιμένων κατέληξε στην πιο πάνω διαπίστωση με βάση τα «υπάρχοντα στοιχεία» όπως αυτό εύλογα συνάγεται από το περιεχόμενο της πιο πάνω επιστολής ημερ. 6.8.2009 προς τις αιτήτριες.
Είναι νομίζω φανερό ότι τόσο η ανάκληση όσο και η επαναβεβαίωση της αρχικής θέσης της Αρχής Λιμένων, που ακολούθησε την ανάκληση, συνιστούν ένα ουδέτερο γεγονός καθόσον αφορά τις συνεκδικαζόμενες προσφυγές. Η νομική κατάσταση των κτημάτων σαφώς δεν έχει μεταβληθεί και αναλλοίωτη εξακολουθεί επίσης να παραμένει και η νομική θέση των αιτητριών.
Στην Ζήνων Ευθυμιάδης Εστέϊτς Λτδ ν. Δημοκρατίας (2006) 3 ΑΑΔ 166 αποφασίστηκε ότι δεν τίθεται,
«... οριστικά τέρμα στη δυνατότητα του πρώην ιδιοκτήτη να διεκδικήσει επιστροφή του κτήματος αφ΄ ης στιγμής υπήρξε συγκεκριμένη αρνητική τοποθέτηση της διοίκησης η οποία είτε προσεβλήθη ανεπιτυχώς είτε δεν προσεβλήθη ως τέτοια εμπροθέσμως.» Και με αναφορά στη Mustafa v. Republic (1961) 1 R.S.C.C. 44, που διατύπωσε τη γενική αρχή ότι δεν τίθεται ζήτημα εκπροθέσμου προσφυγής εφόσον η υποχρέωση της διοίκησης είναι συνεχιζόμενη, η Πλήρης Ολομέλεια ανέφερε και τα εξής:
«Η υποχρέωση της διοίκησης να προσφέρει επιστροφή κτήματος ο σκοπός της απαλλοτρίωσης του οποίου δεν κατέστη εφικτός, όπως επιβάλλεται με συνταγματική ισχύ στο ΄Αρθρο 23.4, είναι άρρηκτα και πάγια ακόλουθη της υποχρέωσης της εκείνης. Και η υποχρέωση αυτή δεν μπορεί να διαγραφεί διά παντός ως εκ μιας αρνητικής τοποθέτησης της διοίκησης σε κάποιο συγκεκριμένο χρόνο έναντι αιτήματος για επιστροφή. Μία τέτοια αρνητική τοποθέτηση συνιστά βεβαίως εκτελεστή διοικητική πράξη η νομιμότητα της οποίας κρίνεται, εφ΄ όσον προσβληθεί, με αναφορά στα δικά της δεδομένα ως προς το συγκεκριμένο σχετικό χρόνο σε συνάρτηση με το ερώτημα κατά πόσο ο σκοπός της απαλλοτρίωσης δεν είχε καταστεί εφικτός. Ανεπιτυχής προσβολή τέτοιας απόφασης ή παράλειψη εμπρόθεσμης προσβολής της διατηρεί τη νομιμότητα της ως διοικητικής κρίσης επί των δεδομένων της. Δεν καταργεί όμως τη θεμελιακή υποχρέωση της διοίκησης να καταστήσει εφικτό το σκοπό της απαλλοτρίωσης και τη δυνατότητα του πρώην ιδιοκτήτη να επανέλθει με νέο αίτημα για επιστροφή.»»
Ενόψει των πιο πάνω, θεωρώ ότι η απόφαση της Αρχής Λιμένων για ανάκληση των προσβαλλόμενων αποφάσεων και η επαναβεβαίωση της αρχικής της θέσης που ακολούθησε δεν μετέβαλαν την υπάρχουσα νομική και πραγματική κατάσταση ούτε διαγράφουν την υποχρέωση της διοίκησης να πράξει ο,τιδήποτε οφειλόμενο. Βασική υποχρέωση της διοίκησης είναι να καθιστά εφικτό το σκοπό της απαλλοτρίωσης. Παράλειψη εκπλήρωσης αυτής της υποχρέωσης μπορεί πάντοτε να προσβάλλεται ως συνεχιζόμενη παράληψη. Βλ. Ζήνων Ευθυμιάδης (ανωτέρω).
Το ζητούμενο εδώ με τις προσφυγές δεν έχει αλλάξει με ό,τι μεσολάβησε. Το ερώτημα είναι αν ο σκοπός της απαλλοτρίωσης των κτημάτων έχει επιτευχθεί και σε περίπτωση που η απάντηση είναι αρνητική, αν η Αρχή Λιμένων υπέχει οφειλόμενη υποχρέωση έναντι των αιτητριών για επιστροφή των απαλλοτριωθέντων.
Καταλήγοντας αποφαίνομαι ότι τα πιο πάνω χρήζουν απάντησης και συνεπώς οι συνεκδικαζόμενες προσφυγές διατηρούν το αντικείμενό τους.
Οι υποθέσεις ορίζονται για διευκρινίσεις στις 22.4.2010.
Α. ΚΡΑΜΒΗΣ, Δ.
ΣΦ.