|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
(2009) 4 ΑΑΔ 623
7 Σεπτεμβρίου, 2009
[ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ, Δ/στής]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 146 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
ΚΥΠΡΟΣ ΜΙΧΑΗΛΙΔΗΣ
ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΗΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ ΤΟΥ ΑΠΟΒΙΩΣΑΝΤΟΣ
ΠΕΤΡΟΥ ΑΝΔΡΕΟΥ,
Αιτητής,
v.
ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ
1. ΥΠΟΥΡΓΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ
2. ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ,
Καθ' ων η αίτηση.
(Υπόθεση Αρ. 640/2008)
Αναγκαστική Απαλλοτρίωση ― Η υποχρέωση επιστροφής του απαλλοτριωθέντος στον αρχικό ιδιοκτήτη του όταν δεν καταστεί εφικτός ο σκοπός της απαλλοτρίωσης εντός τριετίας ― Άρθρο 23.5 του Συντάγματος και η σχετική δεσμευτική νομολογία της Πλήρους Ολομέλειας του Ανωτάτου Δικαστηρίου ― Περιστάσεις της εφαρμογής της στην κριθείσα περίπτωση μη αξιοποίηση του απαλλοτριωθέντος 36 έτη μετά την απαλλοτρίωση.
Ο αιτητής αξίωσε την ακύρωση της παράλειψης επιστροφής του επίδικου ακινήτου, που απαλλοτριώθηκε το 1972, χωρίς έκτοτε να χρησιμοποιηθεί με τον τρόπο που προνοούσε το σχετικό Διάταγμα απαλλοτρίωσης.
Το Ανώτατο Δικαστήριο, ακυρώνοντας την επίδικη απόφαση, αποφάσισε ότι:
Η αναφορά στα στοιχειώδη πλέον όπως αυτά επισημάνθηκαν από την Πλήρη Ολομέλεια στη Ζήνων Ευθυμιάδης Εστέιτς Λτδ ν. Δημοκρατίας (2006) 3 Α.Α.Δ. 166, είναι αρκετή. Όλα τα σχετικά έγγραφα δεν περιλαμβάνουν οτιδήποτε σε σχέση με απόφαση που να καθιέρωσε το επίδικο ακίνητο ως χώρο στάθμευσης των καθηγητών του Παγκυπρίου Γυμνασίου. Το ακίνητο, στερείται οποιασδήποτε πρόσβασης προς το Παγκύπριο Γυμνάσιο. Το πραγματικό υπόβαθρο, στο οποίο επιχειρήθηκε να στηριχτεί η αρνητική απάντηση/παράλειψη είναι, στην πραγματικότητα, ανύπαρκτο. Ανεξάρτητα από αυτό, είναι ορθή και η εναλλακτική εισήγηση του αιτητή, πως ο σκοπός χρήσης του ακινήτου ως χώρος στάθμευσης των καθηγητών, εμφανώς δεν καλύπτεται από τον καθορισθέντα σκοπό της απαλλοτρίωσης. Εδώ ζητούμενο είναι οι ενέργειες που ήδη έγιναν προς πραγμάτωση του σκοπού και, ασφαλώς, η αναφορά σε ακόμα προγραμματιζόμενη αναπαλαίωση του Παγκυπρίου Γυμνασίου και διαμόρφωση των χώρων που έχουν σχέση με αυτό δεν είναι δυνατό να δικαιολογήσει, με οποιονδήποτε τρόπο, τη στάση της διοίκησης.
Η προσφυγή επέτυχε με έξοδα.
Αναφερόμενη Υπόθεση:
Ζήνων Ευθυμιάδης Εστέιτς Λτδ ν. Δημοκρατίας (2006) 3 Α.Α.Δ. 166.
Προσφυγή.
Μ. Χριστοφίδης, για τον Aιτητή.
Α. Μαππουρίδης, Δικηγόρος της Δημοκρατίας Α΄, για τους Kαθ' ων η αίτηση.
Cur. adv. vult.
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ, Δ.: Στις 30.12.71 δημοσιεύθηκε Γνωστοποίηση Απαλλοτρίωσης του Τεμ. Αρ. 47, αρ. εγγραφής 21/46.06.04, στην ενορία Αγίου Ιωάννη, στη Λευκωσία. Όπως καθορίστηκε, «διά την επέκτασιν του κτιρίου και της αυλής του Παγκυπρίου Γυμνασίου». Στις 22.12.72 δημοσιεύθηκε το Διάταγμα Απαλλοτρίωσης με αριθμό 865 και, με την καταβολή της αποζημίωσης, το ακίνητο μεταβιβάστηκε στη Δημοκρατία.
Με την επιστολή των δικηγόρων του διαχειριστή της περιουσίας του αποβιώσαντος πλέον ιδιοκτήτη του ακινήτου, ημερομηνίας 5.11.07, διεκδικήθηκε επιστροφή του. Είχαν παρέλθει 36 χρόνια και δεν είχε γίνει τίποτε απολύτως προς υλοποίηση του σκοπού για τον οποίο έγινε η απαλλοτρίωση. Η αρνητική απάντηση που δόθηκε, περιέχεται στην επιστολή εκ μέρους της Γεν. Διευθύντριας του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού, ημερομηνίας 13.2.08. Το ακίνητο «χρησιμοποιείται ήδη για τις ανάγκες του Παγκυπρίου Γυμνασίου, ως χώρος στάθμευσης των οχημάτων των καθηγητών του Παγκυπρίου Γυμνασίου». Με την προσθήκη πως, «επισημαίνεται ότι, το υπό αναφορά τεμάχιο, μετά τη λειτουργία των Μουσείων του Παγκυπρίου Γυμνασίου μαζί με άλλες παλαιές οικοδομές του εν λόγω Γυμνασίου, θα περιληφθούν στην προγραμματιζόμενη αναπαλαίωση του Παγκυπρίου Γυμνασίου, και τη διαμόρφωση όλων των χώρων που έχουν σχέση με το Παγκύπριο Γυμνάσιο.»
Ασκήθηκε η παρούσα προσφυγή με αίτημα την ακύρωση της αρνητικής απάντησης. Συνακολούθως, της παράλειψης επιστροφής. Δεν έχουν συζητηθεί ιδιαίτερα νομικά ζητήματα, ευλόγως θα έλεγα. Η αναφορά στα στοιχειώδη πλέον όπως αυτά επισημάνθηκαν από την Πλήρη Ολομέλεια στη Ζήνων Ευθυμιάδης Εστέιτς Λτδ v. Δημοκρατίας (2006) 3 Α.Α.Δ. 166 είναι αρκετή. Ιδίως τα πιο κάτω απόσπασματα από την απόφαση που εξέδωσε ο Χατζηχαμπής, Δ.:
«Αν και λοιπόν η νομιμότητα της απαλλοτρίωσης εξυπακούει το εξ υπαρχής εφικτό πραγματοποίησης του σκοπού της, εν τούτοις παρέχεται στη διοίκηση τριετής περίοδος ώστε εμπράκτως πλέον, έχοντας τώρα νόμιμη εξουσία επί του κτήματος, να προβεί σε εκείνες τις ενέργειες που εύλογα και αναλόγως του έργου ακολουθούν προς πραγμάτωσή του.
............................
Συμμεριζόμαστε την ανησυχία που εκφράστηκε στη Συμεωνίδης και φρονούμε ότι η παραπομπή στο εφικτά υλοποιήσιμο του σκοπού της απαλλοτρίωσης αποκαθιστά την ορθή διατύπωση του συνταγματικού κριτηρίου η οποία συναρτά την εφαρμογή του Άρθρου 23.5 προς τη διαρκή υποχρέωση της διοίκησης να χρησιμοποιήσει το κτήμα για το σκοπό για τον οποίο απαλλοτριώθηκε και έτσι να καθιστά συνεχώς, και βεβαίως όχι μόνο μέσα στην περίοδο των τριών ετών από την απαλλοτρίωση, εφικτά πραγματοποιήσιμο το σκοπό αυτό. Το να τίθεται το ερώτημα με άλλους όρους, δηλαδή κατά πόσο ο σκοπός της απαλλοτρίωσης εγκατελείφθη ή δεν κατέστη ανέφικτος, δεν συνιστά απλώς αλλαγή έμφασης αλλά εμπεριέχει τον κίνδυνο να διολισθήσει η διερεύνηση από τα πραγματικά αντικειμενικά δεδομένα που διέπουν το εφικτά πραγματοποιήσιμο του σκοπού σε πεδίο όχι πολύ πέραν των υποκειμενικών διαθέσεων της διοίκησης με ανάλογες συνέπειες, ως εκ της προκύπτουσας διαφοροποίησης του επιπέδου των απαιτούμενων ενεργειών της διοίκησης, στο αποτέλεσμα της όποιας συγκεκριμένης υπόθεσης. Το βάρος στον πρώην ιδιοκτήτη δεν είναι να αποδείξει ότι ο σκοπός της απαλλοτρίωσης εγκατελείφθη ή δεν κατέστη ανέφικτος, αλλά ότι η διοίκηση δεν προέβη στις ενέργειες εκείνες που, αναλόγως βεβαίως της περίπτωσης, θα εκρίνοντο ευλόγως αναγκαίες προς υλοποίηση του έργου. Η σαφής ορολογία του Άρθρου 23.5 αντανακλά δεόντως την αντίληψη μας για την ουσιαστική διάσταση του όπως την έχουμε εκφράσει.».
Όλα τα σχετικά έγγραφα κατατέθηκαν ως παραρτήματα στην ένσταση. Αυτά δεν περιλαμβάνουν οτιδήποτε σε σχέση με απόφαση που να καθιέρωσε το ακίνητο ως χώρο στάθμευσης των καθηγητών του Παγκυπρίου Γυμνασίου. Το σχετικό σημείωμα είναι μεταγενέστερο της επιστολής με την οποία ο αιτητής διεκδίκησε το ακίνητο και εξαντλείτο στη θέση πως το υπό αναφορά τεμάχιο χρησιμοποιείται ως χώρος στάθμευσης του προσωπικού του σχολείου και δεν συντρέχει λόγος επιστροφής του στους προηγούμενους ιδιοκτήτες του. Θέση η οποία, εν πάση περιπτώσει, αντί να υποστηρίζεται, ουσιαστικά αναιρείται από τα στοιχεία που τέθηκαν ενώπιόν μου. Το ακίνητο, όπως δείχνουν και φωτογραφίες που ο αιτητής παρουσίασε και όπως ρητά, κατά δίκαιο τρόπο, δέχτηκε ο ευπαίδευτος συνήγορος για τους καθ' ων η αίτηση, στερείται οποιασδήποτε πρόσβασης προς το Παγκύπριο Γυμνάσιο. Είναι κενός χώρος, ανάμεσα σε κτίρια και πρόσβαση σ' αυτό, από το δημόσιο δρόμο στον οποίο εφάπτεται, έχει οποιοσδήποτε την επιθυμεί. Μεταξύ του και του Παγκυπρίου Γυμνασίου υπάρχει ψηλός τοίχος και μεγάλη υψομετρική διαφορά. Καθηγητής του Παγκυπρίου Γυμνασίου που θα στάθμευε εκεί θα έπρεπε να περπατήσει περίπου ένα χιλιόμετρο μέχρι την είσοδό του. Περαιτέρω, δεν είχε γίνει οποιαδήποτε ειδική ρύθμιση προς χρήση του χώρου για να σταθμεύουν εκεί οι καθηγητές.
Έπεται πως το πραγματικό υπόβαθρο στο οποίο επιχειρήθηκε να στηριχτεί η αρνητική απάντηση/παράλειψη είναι, στην πραγματικότητα, ανύπαρκτο. Ανεξάρτητα από αυτό, θεωρώ πως είναι και ορθή η εναλλακτική εισήγηση του αιτητή πως ο σκοπός χρήσης του ακινήτου ως χώρος στάθμευσης των καθηγητών εμφανώς δεν καλύπτεται από τον καθορισθέντα σκοπό της απαλλοτρίωσης. Δεν νομίζω πως, κάτω από τα δεδομένα της περίπτωσης, τέτοιος σκοπός θα ήταν δυνατό να χαρακτηριστεί ως επέκταση του κτιρίου και της αυλής του Παγκυπρίου Γυμνασίου.
Τελικά, ορθώς οι καθ' ων η αίτηση δεν επιχειρηματολόγησαν σε σχέση με την περαιτέρω επισήμανση στην επιστολή ημερομηνίας 13.2.08. Εδώ ζητούμενο είναι οι ενέργειες που ήδη έγιναν προς πραγμάτωση του σκοπού και, ασφαλώς, η αναφορά σε ακόμα προγραμματιζόμενη αναπαλαίωση του Παγκυπρίου Γυμνασίου και διαμόρφωση των χώρων που έχουν σχέση με αυτό δεν είναι δυνατό να δικαιολογήσει, με οποιονδήποτε τρόπο, τη στάση της διοίκησης. Αυτό δε, ανεξάρτητα και από το ότι και αυτά τα προγραμματιζόμενα, όπως χαρακτηρίζονται, έργα θα έπρεπε, ούτως ή άλλως, να ήταν δυνατό να ενταχθούν στον καθορισθέντα σκοπό της επέκτασης του κτιρίου και της αυλής του Παγκυπρίου Γυμνασίου.
Η προσφυγή επιτυγχάνει με €1.700 έξοδα, πλέον Φ.Π.Α.. Η προσβαλλόμενη απόφαση ακυρώνεται. Συνακολούθως παν το παρελειφθέν έδει να είχε εκτελεστεί.
Η προσφυγή επιτυγχάνει με έξοδα.