|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
(Υπόθεση Αρ. 176/2007)
21 Οκτωβρίου, 2008
[ΚΡΑΜΒΗΣ, Δ/στής]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 146 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
ΣΟΦΙΑ ΣΙΛΟΥ,
Αιτήτρια,
ν.
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΜΕΣΩ ΤΟΥ
ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ,
Καθ΄ ων η αίτηση.
- - - - - -
Π. Κλεοβούλου, για την Αιτήτρια.
Κ. Σταυρινός, για τους Καθ΄ ων η αίτηση.
- - - - - -
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΚΡΑΜΒΗΣ, Δ.: Η αιτήτρια ζητά την ακύρωση της απόφασης του Υπουργού Εσωτερικών με την οποία απορρίφθηκε το αίτημα της για παραχώρηση άδειας χρήσης της οικίας στην οποία διέμενε με τον αποβιώσαντα πρόσφυγα σύζυγο της Γεώργιο Σίλου μέχρι το θάνατο του τελευταίου. Η οικία βρίσκεται στο συνοικισμό Αυτοστέγασης Πάνω Πολεμιδίων. Δυνάμει γραπτής συμφωνίας ημερ. 18.5.81 παραχωρήθηκε στο σύζυγο της αιτήτριας άδεια χρήσης κυβερνητικού οικοπέδου εντός του οποίου ο αποβιώσας έκτισε την οικία.
Η προαναφερόμενη άδεια χρήσης περιέχει τις πιο κάτω επιφυλάξεις:
«3. β) Το ακίνητον θα χρησιμοποιήται αποκλειστικώς ως ιδιωτική κατοικία υπό του Αδειούχου και της οικογενείας του μόνον.
.......................................
θ) Ο Αδειούχος δεν θα εκχωρή ή υπεκμισθή εις οιονδήποτε φυσικόν ή νομικόν πρόσωπον ή οργανισμόν το ακίνητον ή οιονδήποτε μέρος τούτου ουδέ παραχωρή οιανδήποτε εμπράγματον δουλείαν δικαίωμα διαβάσεως ή προνόμιον επί του ακινήτου.
ι) Αμα τη λήξει της ισχύος της παρούσης Αδείας ο Αδειούχος υποχρεούται να αποδώση τω Ιδιοκτήτη το ακίνητον μεθ΄ όλων των επ΄ αυτού επενεχθεισών βελτιώσεων και οιωνδήποτε κτιρίων και άλλων οικοδομών αίτινες ήθελον ανεγερθή επί του ακινήτου δυνάμει των προνοιών της παρούσης Αδείας εν καλή καταστάσει και τάξει.
........................................
8. Ο Αδειούχος αναγνωρίζει ότι τόσον η γη όσον και τα επ΄ αυτής υφιστάμενα ή αναγερθησόμενα κτίρια αποτελούν ιδιοκτησίαν του Ιδιοκτήτου, τα δικαιώματα δε του Αδειούχου επί της γης και επί των κτιρίων δεν εκτείνονται πέραν των καθοριζομένων εν τη Αδεία.»
Η αιτήτρια κατάγεται από τη Βουλγαρία και είναι η δεύτερη σύζυγος του Γεωργίου Σίλου. Τα δυο ενήλικα παιδιά του από τον πρώτο του γάμο, ο Στέλιος και ο Κυριάκος διεκδικούν επίσης την εν λόγω οικία. Η αιτήτρια σύμφωνα με πιστοποιητικό έρευνας ακίνητης περιουσίας ήταν ιδιοκτήτρια τρων διαμερισμάτων στη Λεμεσό από τα οποία τα δυο πωλήθηκαν ενώ το τρίτο μεταβιβάστηκε δυνάμει δωρεάς στη θυγατέρα της αιτήτριας από προηγούμενο γάμο την οποία υιοθέτησε ο Σίλος στις 10.5.01. Ενόσω ο Σίλος βρισκόταν στη ζωή δεν ζήτησε τη συμπερίληψη της αιτήτριας στην άδεια χρήσης της οικίας.
Το αίτημα της αιτήτριας εξετάστηκε από την Επιτροπή Στεγαστικής Βοήθειας η οποία σε συνεδρία της ημερ. 9.1.06 έλαβε την πιο κάτω απόφαση:
«Να γίνει εισήγηση στον Υπουργό Εσωτερικών για λήψη τελικής απόφασης για μεταβίβαση στο όνομα της αιτήτριας, της έγκρισης του αποβιώσαντα συζύγου της Γεώργιου Σίλου (Δ.Τ. 143465) σύμφωνα με το κριτήριο:
«Η έγκριση δύναται να μεταβιβαστεί επ΄ ονόματι της μη εκτοπισθείσας συζύγου, εάν ο δικαιούχος σύζυγος αποβιώσει προτού υλοποιήσει την παραχωρηθείσα έγκριση ή για τις περιπτώσεις αυτοστέγασης σε κυβερνητικό οικόπεδο, αποβιώσει μετά την υπογραφή των σχετικών συμβολαίων με την οικεία Επαρχιακή Διοίκηση.»
Η Επιτροπή Στεγαστικής Βοήθειας κατέληξε στην πιο πάνω απόφαση εν όψει του γεγονότος ότι ο δικαιούχος σύζυγός της, όταν ήταν εν ζωή, δεν ζήτησε τη συμπερίληψή της στη σχετική άδεια χρήσης της κατοικίας της Αυτοστέγασης Πάνω Πολεμιδιών με Αρ. 157, Φάση Δ΄. Ο εκπρόσωπος της Παγκύπριας Ενωσης Προσφύγων (Π.Ε.Π.) κ. Θωμάς Αλεξάνδρου, διαφωνεί με την πιο πάνω τοποθέτηση, γιατί η αιτήτρια δεν έχει Προσφυγική Ταυτότητα και δεν δικαιολογείται η μεταβίβαση της έγκρισης επ΄ ονόματί της.»
Ορίστηκε συνάντηση στο γραφείο του Υπουργού Εσωτερικών για τις 16/10/06 μεταξύ αρμοδίων λειτουργών και του Διευθυντή της Υπηρεσία Μερίμνης και Αποκατάστασης Εκτοπισθέντων του Υπουργείου Εσωτερικών. Δεν προκύπτει από το περιεχόμενο του διοικητικού φακέλου αν πραγματοποιήθηκε η πιο πάνω συνάντηση ή ο,τιδήποτε άλλο σχετικά με αυτή. Ωστόσο, υπάρχει στο φάκελο η πιο κάτω χειρόγραφη σημείωση: «εγκρίνεται η εισήγηση τελευταίας γραμμής της παρ.9 του Σημ. 2». Το σημείωμα 2 αφορούσε πρόταση - εισήγηση της Βοηθού Γραμματειακού Λειτουργού Γρ. Καμάσσα προς τον Υπουργό, η οποία κατέληγε ως εξής:
«9. Με βάση τα όσα αναφέρονται πιο πάνω, και δεδομένου ότι:
(α) την κα Σοφία δεν την εξυπηρετεί η πιο πάνω αναφερόμενη κατοικία λόγω του προβλήματος υγείας που αντιμετωπίζει,
(β) η 42χρονη κόρη της κας Σοφίας, Ντανιέλλα, την οποία ο θανών υιοθέτησε, με βάση τη νομοθεσία 141(1)/2002, (ερ.11(α)), δεν αποκτά με την υιοθεσία την ιδιότητα του πολίτη της Δημοκρατίας,
εισηγούμαι όπως η κατοικία δοθεί στα παιδιά του Κυριάκο και Στέλιο.»
Εγείρεται προδικαστική ένσταση ότι η προσφυγή είναι εκπρόθεσμη. Η προσφυγή καταχωρήθηκε στις 19.1.2007 και η προσβαλλόμενη απόφαση κοινοποιήθηκε στην αιτήτρια με επιστολή των καθ΄ ων η αίτηση ημερ. 27.10.2006. Υπάρχει κάποια ένδειξη στο περιθώριο του πίνακα ενεργειών της διοίκησης (τεκμ. 6) ότι η επιστολή ταχυδρομήθηκε στις 30.10.06 χωρίς αυτό να αποτελεί και απόδειξη ότι η επιστολή ταχυδρομήθηκε όντως κατά την πιο πάνω ημερομηνία. Η αιτήτρια ισχυρίζεται ότι έλαβε γνώση του περιεχομένου της επιστολής στις 7.11.06 δηλαδή την ημερομηνία που φέρει η επιστολή των δικηγόρων της προς τους καθ΄ ων η αίτηση, με την οποία πληροφορεί τους τελευταίους ότι ενίσταται στην απόρριψη του αιτήματος της.
Με βάση τα στοιχεία που έχω ενώπιόν μου δεν μπορεί να διαπιστωθεί με βεβαιότητα ο χρόνος κατά τον οποίο η αιτήτρια έλαβε γνώση της προσβαλλόμενης απόφασης και συνεπώς, ενόψει αμφιβολίας, το ζήτημα πρέπει να επιλυθεί υπέρ της αιτήτριας. Βλ. Pitsiakkos v. Republic (1985) 3 C.L.R. 1700.
Το δεύτερο θέμα που ετέθη προδικαστικά αφορά στην έλλειψη εννόμου συμφέροντος. Οι καθ' ων η αίτηση ισχυρίζονται ότι η αιτήτρια στερείται εννόμου συμφέροντος να προσβάλλει την επίδικη πράξη για τους ακόλουθους λόγους:
1) Το αίτημα της αιτήτριας δεν βασίζεται στον Περί Παροχής Στεγαστικής Βοήθειας σε Εκτοπισθέντες, Παθόντες και άλλα Πρόσωπα Νόμου Ν. 46(Ι)/2005 (ο Νόμος). Οι καθ'ων επικαλούνται τα άρθρο 7(1) και ορθά λέγουν ότι η αιτήτρια δεν είναι δικαιούχος στεγαστικής βοήθειας γιατί δεν εμπίπτει στις κατηγορίες των δικαιούχων που καθορίζονται στην εν λόγω πρόνοια.
Το αίτημα της αιτήτριας, όμως, όπως υποβάλλεται με την επιστολή 13/10/05 δεν αφορά σε πρωτογενή αίτηση, ούτε εξετάστηκε από τους καθ' ων η αίτηση υπό το πρίσμα του άρθρου 7. Η αιτήτρια διεκδικεί στην ουσία μεταβίβαση της έγκρισης για το δικαίωμα χρήσεως της προσφυγικής κατοικίας στη βάση των όποιων απορρεόντων δικαιωμάτων της ως χήρας του δικαιούχου συζύγου της. Επικαλείται τη συγκατοίκηση με το σύζυγό της στο σπίτι για χρόνια καθώς και λόγους ανθρωπιστικούς. Η περίπτωση της ενδεχομένως θα μπορούσε να εξεταστεί δυνάμει του άρθρου 10(3) του Νόμου. Εν πάση περιπτώσει, η Υπηρεσία Μερίμνης και η Επιτροπή Στεγαστικής Βοήθειας προχώρησαν στην εξέταση του αιτήματος της και μάλιστα υιοθέτησαν κριτήριο του Υπουργικού Συμβουλίου που θεσπίστηκε κατ' εξουσιοδότηση του Νόμου. Συνεπώς οι καθ' ων η αίτηση εμποδίζονται να αμφισβητούν σε αυτό το στάδιο το έννομο συμφέρον της αιτήτριας.
2) Το Υπουργικό Συμβούλιο με απόφαση του στα πλαίσια του Νόμου έθεσε το εξής κριτήριο:
«Ατομα τα οποία υποβάλλουν αίτημα, για στέγαση σε Κυβερνητικό Οικισμό, ή για αυτοστέγαση σε Κυβερνητικό οικόπεδο, οι ίδιοι ή οποιοδήποτε άλλο μέλος της οικογένειας τους, δεν θα πρέπει να είναι ιδιοκτήτες κατοικίας, οικοπέδου, ή άλλης ακίνητης περιουσίας σημαντικής αξίας κατά το χρόνο υποβολής της αίτησης τους.»
Η αιτήτρια ήταν ιδιοκτήτρια τριών διαμερισμάτων στη Λεμεσό, τα οποία όμως, σύμφωνα με τα στοιχεία των φακέλων, πωλήθηκαν ή μεταβιβάστηκαν με δωρεά σε τρίτα πρόσωπα πριν τον Ιανουάριο του 2006 που υποβλήθηκε το επίδικο αίτημα της για στεγαστική βοήθεια. Προδήλως η αιτήτρια κατά το χρόνο υποβολής της αίτησης της δεν ήταν ιδιοκτήτρια κατοικίας, οικοπέδου ή άλλης ακίνητης περιουσίας σημαντικής αξίας.
3) Η αιτήτρια αποξενώθηκε από την επίδικη οικία όταν ζήτησε όπως της παραχωρηθεί άλλη κατοικία σε ανταλλαγή διότι η επίδικη βρισκόταν κοντά σε αγωγούς ψηλής τάσης που επιβάρυναν την κατάσταση της υγείας της ως καρκινοπαθούς.
Το προηγούμενο αυτό αίτημα της αιτήτριας δεν αναιρεί ούτε θίγει με οποιοδήποτε τρόπο τη νομιμοποίηση της στην υποβολή του επίδικου αιτήματος διότι δεν αποποιήθηκε ανεπιφύλαχτα τα όποια δικαιώματα της χρήσης προσφυγικής κατοικίας.
4) Η αιτήτρια δεν αντλεί οποιαδήποτε δικαιώματα από τη Συμφωνία ημερ. 18/5/81 (πιο πάνω), αφού αυτή τερματίστηκε με το θάνατο του συζύγου της και παρείχε μόνο προσωποπαγείς διευκολύνσεις στον αδειούχο, οι οποίες δεν τυγχάνουν κληρονομικής διαδοχής. Επίσης ο σύζυγος της αιτήτριας, ενόσω ήταν ακόμη στη ζωή, δεν ζήτησε τη συμπερίληψη της στην άδεια χρήσης ώστε να αποκτά οποιαδήποτε δικαιώματα.
Οι καθ' ων η αίτηση εμποδίζονται να θέτουν θέμα εννόμου συμφέροντος ερειδόμενο στα πιο πάνω επιχειρήματα, αφού αυτά, αποτελούν εκ των υστέρων ισχυρισμούς και δεν απασχόλησαν κατά το χρόνο έκδοσης της πράξης. Δεν υιοθετήθηκαν, ούτε ετέθησαν ως λόγοι απόρριψης του αιτήματος από τους καθ' ων η αίτηση σε κανένα στάδιο της εξέτασης του αιτήματος, ούτε από την αρμόδια Επιτροπή, ούτε από τον ερευνώντα λειτουργό του Υπουργείου. Δεν φαίνεται επίσης να απασχόλησαν τον αρμόδιο Υπουργό. Αντίθετα προχώρησαν με την διερεύνηση του αιτήματος της και, μάλιστα στα πλαίσια του Νόμου το οποίο απέρριψαν για άλλους λόγους επί της ουσίας. Είναι βέβαια προφανές από την ερμηνεία των όρων της πιο πάνω συμφωνίας ότι το όποιο δικαίωμα στέγασης στην κατοικία είναι προσωπικό και δεν υπόκειται σε κληρονομική διαδοχή. Ωστόσο δεν θα ασχοληθώ περαιτέρω με το θέμα γιατί δεν αποτελεί καθήκον του δικαστηρίου να διαπιστώσει άν αυτό θα ευσταθούσε ως νομική βάση απόρριψης του συγκεκριμένου αιτήματος ή εάν συντρέχουν στο πρόσωπο της αιτήτριας κάποια άλλα κριτήρια που κατά καιρούς θέτει το Υπουργικό Συμβούλιο (βάσει του άρθρου 10 του Νόμου) και πώς αυτά ενδεχομένως δικαιολογούν την εξέταση στεγαστικών αξιώσεων πάνω σε άλλη βάση.
5) Η αιτήτρια δεν χρησιμοποιούσε την οικία για ιδιοκατοίκηση. Παρά το ότι το συγκεκριμένο συμπέρασμα φαίνεται να εξήχθη από μαρτυρία των γειτόνων χωρίς επιτόπια δέουσα έρευνα, εντούτοις και αν ακόμη γίνει αποδεκτό δεν αίρει το έννομο συμφέρον της αιτήτριας διότι δεν ετέθη από τους καθ' ων η αίτηση οποιοδήποτε κριτήριο ή θεσμοθετημένη πρόνοια που να συναρτά οποιοδήποτε αίτημα για στέγαση σε προσφυγική οικία με το γεγονός της μόνιμης ή όχι διαμονής του αιτητή σε αυτήν.
Κανένας από τους προβαλλόμενους λόγους δεν τεκμηριώνει την έλλειψη εννόμου συμφέροντος της αιτήτριας. Η αιτήτρια νομιμοποιείται στην προσβολή της επίδικης απόφασης με την οποία η διεκδικούμενη οικία παραχωρήθηκε στα παιδιά του αποβιώσαντα, αφού το συμφέρον της ερείδεται στη νόμιμη ιδιότητα της ανεξαρτήτως από το αν συνιστά και αγώγιμο δικαίωμα. Εξάλλου στην άσκηση αίτησης ακυρώσεως η έννοια του εννόμου συμφέροντος είναι ευρύτερη του νομικού δικαιώματος.
Ο πρώτος λόγος ακύρωσης που προβάλλει η αιτήτρια είναι η εκ των υστέρων αιτιολογία μετά την καταχώρηση προσφυγής. Υποστηρίζει, ορθά, ότι τα πρακτικά και το περιεχόμενο των φακέλων δεν καταγράφουν την διαδικασία με την οποία ελήφθη η απόφαση, ούτε αποκαλύπτουν οποιαδήποτε αιτιολογία.
Η Επιτροπή Ανακουφίσεως Παθόντων εισηγήθηκε, αρμοδίως βάσει του Νόμου, έγκριση του αιτήματος η οποία παρακάμφθηκε χωρίς να δοθεί οπoιαδήποτε αιτιολογία. Επίσης ενώ στη σημείωση (5) του Τεκμηρίου Α τονίζεται η περιπλοκότητα της περίπτωσης και κρίθηκε αναγκαία η διεξαγωγή συνάντησης μεταξύ των αρμοδίων φορέων και του Υπουργού στις 16/10/06, στην οποία και φαίνεται να λήφθηκε η επίδικη απόφαση, δεν εντόπισα οποιοδήποτε πρακτικό που να αποδεικνύει την διεξαγωγή της. Η έλλειψη πρακτικού οδηγεί σε κενό αιτιολογίας και καθιστά αδύνατο το δικαστικό έλεγχο. Επίσης από τη σημείωση (7) με την οποία απλά υιοθετείται η εισήγηση της Γραμματειακού λειτουργού, δεν φαίνεται ποιος υπογράφει αυτή την σημείωση, εάν αυτός είναι ο αρμόδιος Υπουργός ή όχι. Ούτε μπορεί το Δικαστήριο να εντοπίσει τα κριτήρια με βάση τα οποία ασκήθηκε η διακριτική εξουσία αρνητικά προς της αιτήτρια. Επίσης στην επιστολή ημερ. 24/10/06 δεν δίνεται οποιαδήποτε αιτιολογία για την απόρριψη του αιτήματος της αιτήτριας. Οι δυο επιστολές ημερ. 6/2/07 από το Γενικό Διευθυντή του Υπουργείου Εσωτερικών προς τους δικηγόρους της αιτήτριας αποστάληκαν μετά την καταχώρηση της προσφυγής και το περιεχόμενο τους δεν μπορεί να γίνει αποδεκτό ως εκ των υστέρων αιτιολογική βάση της απόφασης.
Η προσφυγή επιτυγχάνει και η επίδικη απόφαση ακυρώνεται λόγω έλλειψης αιτιολογίας με €1200 υπέρ της αιτήτριας.
Α. ΚΡΑΜΒΗΣ, Δ.
ΣΦ.