|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
Κυπριακή νομοθεσία στην οποία κάνει αναφορά η απόφαση αυτή:
Μεταγενέστερη νομολογία η οποία κάνει αναφορά στην απόφαση αυτή:
Δεν έχει εντοπιστεί απόφαση η οποία να κάνει αναφορά στην απόφαση αυτή
(2007) 4 ΑΑΔ 885
31 Δεκεμβρίου, 2007
[ΝΙΚΟΛΑΟΥ, Δ/στής]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 146 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
(Υπόθεση Αρ. 635/2005)
1. ΔΑΝΑΗ ΣΠΥΡΟΥ ΜΑΥΡΙΔΟΥ,
2. ΧΡΥΣΤΑΛΛΑ ΣΤΕΛΙΟΥ ΠΙΤΣΙΛΛΗ,
Αιτήτριες,
v.
ΤΗΣ ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΜΕΣΩ
1. ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ,
2. ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ,
Καθ' ων η αίτηση.
(Υπόθεση Αρ. 636/2005)
ΑΝΔΡΕΑΣ ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ ΤΑΚΚΑΣ,
Αιτητής,
v.
ΤΗΣ ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΜΕΣΩ
1. ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ,
2. ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ,
Καθ' ων η αίτηση.
(Υπόθεση Αρ. 637/2005)
1. ΜΑΡΟΥΛΛΑ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΤΕΡΛΑ,
2. ΙΩΑΝΝΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΤΕΡΛΑΣ,
3. ΑΝΔΡΕΑΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΤΕΡΛΑΣ,
4. ΙΩΣΗΦ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΤΕΡΛΑΣ,
Αιτητές,
v.
ΤΗΣ ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΜΕΣΩ
1. ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ,
2. ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ,
Καθ' ων η αίτηση.
(Συνεκδικαζόμενες Υποθέσεις Αρ. 635/2005, 636/2005, 637/2005)
Ακυρωτική απόφαση Ανωτάτου Δικαστηρίου ― Επανεξέταση ― Κατά πόσο η διαδικασία έκδοσης νέας απόφασης ήταν επανεξέταση στην κριθείσα περίπτωση, όπου ακυρώθηκε απαλλοτρίωση και επαναδιενεργήθηκε.
Αναγκαστική Απαλλοτρίωση ― Απαλλοτρίωση για την ανέγερση δημοτικού σχολείου ― Η απαιτούμενη διερεύνηση του κατά πόσο συντρέχουν οι προϋποθέσεις που τίθενται από το οικείο τοπικό σχέδιο, προκειμένου να αποφασιστεί η απαλλοτρίωση ― Η εν λόγω έρευνα δεν έγινε στην κριθείσα περίπτωση ― Περιστάσεις και συνέπειες.
Οι αιτητές αμφισβήτησαν το διάταγμα απαλλοτρίωσης, που επηρέαζε την ακίνητη ιδιοκτησία τους.
Το Ανώτατο Δικαστήριο, ακυρώνοντας την επίδικη απόφαση, αποφάσισε ότι:
1. Δεν επρόκειτο εδώ περί επανεξέτασης. Επανεξέταση διεξάγεται όταν, κατόπιν δικαστικής ακύρωσης, διατηρείται το θεμέλιο της διαδικασίας και, επομένως, αναμένεται η εκ νέου συμπλήρωσή της, ξεκινώντας από το σημείο της διαπιστωθείσας πλημμέλειας. Στην παρούσα περίπτωση, ο εκ των λόγων ακύρωσης, ότι το τότε Τοπικό Σχέδιο δεν επέτρεπε την ανέγερση σχολείου, εξαφάνισε τη διαδικασία στο σύνολό της αφού, με δεδομένο ότι το νομικό καθεστώς δεν επέτρεπε την επίτευξη του επιδιωχθέντος σκοπού, καθίστατο εκ προοιμίου ανέφικτη η διαδικασία.
2. Με δεδομένο πια ότι κατά τη δεύτερη διαδικασία απαλλοτρίωσης, εφαρμοζόταν το τροποποιημένο Τοπικό Σχέδιο, χρειαζόταν για τη δημιουργία δημοτικού σχολείου όχι μόνο έρευνα για την επιλογή του χώρου, αλλά και έρευνα για το κατά πόσο συνέτρεχαν οι προϋποθέσεις οι οποίες τίθενται με τις «Πρόνοιες και Μέτρα Πολιτικής» του Τοπικού Σχεδίου και βρίσκονται στο Κεφάλαιο «Εκπαίδευση», κάτω από τον τίτλο «Χωροθέτηση Σχολείων Στοιχειώδους Εκπαίδευσης»:
Είναι αυτονόητο ότι χωρίς την ύπαρξη των εν λόγω προβλεπόμενων προϋποθέσεων, δεν είχε νόημα η αναζήτηση συγκεκριμένου χώρου και, στην προκείμενη περίπτωση, δεν έγινε έρευνα από την οποία να φαίνεται ότι συνέτρεχαν οι προϋποθέσεις.
Διαπιστώνεται λοιπόν πλημμέλεια και στη δεύτερη διαδικασία απαλλοτρίωσης.
Οι προσφυγές επιτυγχάνουν με έξοδα.
Αναφερόμενη Υπόθεση:
Τέρλα κ.ά. ν. Δημοκρατίας, Υποθ. Αρ. 522/2000 κ.ά., ημερ. 16.7.2002.
Προσφυγές.
Α. Ταλιαδώρος, για τους Αιτητές.
Α. Μαππουρίδης, για τους Καθ' ων η αίτηση.
Cur. adv. vult.
ΝΙΚΟΛΑΟΥ, Δ.: Με τις παρούσες προσφυγές οι αιτητές προσβάλλουν, ως επηρεαζόμενοι ιδιοκτήτες ακίνητης ιδιοκτησίας στην Ανθούπολη, Λευκωσίας, το Διάταγμα Απαλλοτρίωσης Αρ. 270 το οποίο δημοσιεύτηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας, ημερ. 24 Μαρτίου 2005. Σκοπός του διατάγματος ήταν, σύμφωνα με την προηγηθείσα Γνωστοποίηση Αρ. 409, ημερ. 26 Μαρτίου 2004, η ανέγερση δημοτικού σχολείου για τη θρησκευτική ομάδα Μαρωνιτών. Τον χώρο, απέναντι από την εκκλησία Μαρωνιτών στην Ανθούπολη, τον υπέδειξε την 1 Νοεμβρίου 1996 ο εκπρόσωπος των Μαρωνιτών στη Βουλή, κατόπιν που ο τότε Πρόεδρος της Δημοκρατίας εξήγγειλε, στις 11 Φεβρουαρίου 1996, την ίδρυση δημοτικού σχολείου για τους Μαρωνίτες.
Πριν από το εν λόγω διάταγμα είχε εκδοθεί άλλο παρόμοιο, το οποίο προσβλήθηκε με προσφυγές των ίδιων αιτητών και ακυρώθηκε από το Ανώτατο Δικαστήριο διότι (α) δεν είχε διεξαχθεί δέουσα έρευνα «για εξεύρεση εναλλακτικών επιλογών»· και (β) βρισκόταν σε αντίθεση με το Τοπικό Σχέδιο Λευκωσίας, το οποίο δεν περιείχε πρόνοια για δημοτικό σχολείο στην περιοχή: βλ. Τέρλα κ.ά. ν. Δημοκρατίας, υποθ. αρ. 522/2000 κ.ά., ημερ. 16 Ιουλίου 2002.
Η δεύτερη διαδικασία απαλλοτρίωσης ξεκίνησε μετά που δημοσιεύτηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας, ημερ. 21 Μαρτίου 2004, η τροποποίηση του Τοπικού Σχεδίου Λευκωσίας, με βάση το Άρθρο 18(2) του περί Πολεοδομίας και Χωροταξίας Νόμου του 1972 (Ν. 90/72 όπως τροποποιήθηκε), ώστε να προνοείται δημοτικό σχολείο. Επειδή δε το δημοτικό σχολείο είχε ήδη ανεγερθεί στον προηγουμένως απαλλοτριωθέντα χώρο, το τροποποιημένο Τοπικό Σχέδιο τον καθόριζε ως χώρο υφιστάμενου δημοτικού σχολείου παρόλον ότι η οικοδομή εστερείτο νόμιμου ερείσματος. Φαίνεται ότι η διοίκηση είχε αποκρυσταλλώσει την άποψη ότι το δημοτικό σχολείο εκεί θα ήταν και επομένως δεν επρόκειτο να αναζητήσει χώρο αλλού. Απέμενε μόνο η αιτιολόγηση η οποία εν τέλει διατυπώθηκε σε επιστολή, ημερ. 2 Σεπτεμβρίου 2003, του Διευθυντή Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως προς τον Γενικό Διευθυντή του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού. Παραθέτω το σχετικό μέρος:
«.. η επιλογή του χώρου έγινε με βασικό δεδομένο την ανάγκη ανέγερσης δημοτικού σχολείου για τις ανάγκες της κοινότητας των Μαρωνιτών, και με βάση τα ακόλουθα πολεοδομικά και άλλα κριτήρια:
(α) Σύμφωνα με τις πρόνοιες του Κεφαλαίου 12 Εκπαίδευση, παράγραφος 12.5.1 του δημοσιευμένου Τοπικού Σχεδίου Λευκωσίας (τροποποιημένο 2003), τα σχολεία στοιχειώδους εκπαίδευσης λειτουργούν ως ουσιώδεις μονάδες κοινωνικής και χωροδομικής οργάνωσης των περιοχών κατοικίας τις οποίες εξυπηρετούν.
(β) Ο χώρος που επιλέγηκε γειτνιάζει με άλλες σημαντικές λειτουργίες (Εκκλησία Αγίου Μάρωνα, Αστυνομικός Σταθμός), και μαζί με την Εκκλησία αποτελεί σημείο αναφοράς για την κοινότητα των Μαρωνιτών.
(γ) Ο χώρος διαθέτει άνετη και ασφαλή πρόσβαση από τη λεωφόρο Αγίου Γεωργίου και άλλους βασικούς συλλεκτήριους δρόμους της περιβαλλοντικής περιοχής στην οποία εμπίπτει, χωρίς να δημιουργεί οποιαδήποτε κυκλοφοριακή επιβάρυνση στην ευρύτερη περιοχή ή στις ανέσεις των περιοίκων.
(δ) Μέρος του χώρου αποτελείται από τεμάχια κρατικής ιδιοκτησίας σημαντικού εμβαδού.
(ε) Βρίσκεται σε κεντροβαρικό σημείο του βορειοδυτικού τμήματος της περιβαλλοντικής περιοχής στην οποία εμπίπτει (το νοτιανατολικό τμήμα της περιοχής ήδη εξυπηρετείται από δημοτικό σχολείο).
4. Θα πρέπει να αναφερθεί ότι όταν προέκυψε η ανάγκη για δημιουργία Δημοτικού Σχολείου για την κοινότητα των Μαρωνιτών, δεν υπήρχε στην αναφερόμενη περιβαλλοντική περιοχή, η οποία είναι σε μεγάλο βαθμό ανεπτυγμένη, άλλος χώρος επαρκούς εμβαδού που να πληροί τα κριτήρια ορθής εξυπηρέτησης των χρηστών, κατάλληλων και ασφαλών προσβάσεων, να αποτελείται μερικώς από κρατική γη, κ.ά.»
Οι αιτητές προβάλλουν ότι και πάλι δεν διεξήχθη δέουσα έρευνα για την επιλογή χώρου. Προσθέτουν συναφώς ότι η διοίκηση θα έπρεπε να μη λάμβανε υπόψη το τροποποιημένο Τοπικό Σχέδιο αλλά το παλαιό διότι, κατά την εισήγησή τους, επρόκειτο για περίπτωση επανεξέτασης η οποία διεξάγεται με βάση το καθεστώς του ουσιώδους χρόνου, δηλαδή του χρόνου κατά τον οποίο λήφθηκε η πρώτη απόφαση.
Δεν συμμερίζομαι την άποψη ότι επρόκειτο περί επανεξέτασης. Επανεξέταση διεξάγεται όταν, κατόπιν δικαστικής ακύρωσης, διατηρείται το θεμέλιο της διαδικασίας και, επομένως, αναμένεται η εκ νέου συμπλήρωσή της, ξεκινώντας από το σημείο της διαπιστωθείσας πλημμέλειας. Στην παρούσα περίπτωση, ο εκ των λόγων ακύρωσης ότι το τότε Τοπικό Σχέδιο δεν επέτρεπε την ανέγερση σχολείου, εξαφάνισε τη διαδικασία στο σύνολό της αφού, με δεδομένο ότι το νομικό καθεστώς δεν επέτρεπε την επίτευξη του επιδιωχθέντος σκοπού, καθίστατο εκ προοιμίου ανέφικτη η διαδικασία.
Με δεδομένο πια ότι κατά τη δεύτερη διαδικασία απαλλοτρίωσης εφαρμοζόταν το τροποποιημένο Τοπικό Σχέδιο, χρειαζόταν για τη δημιουργία δημοτικού σχολείου όχι μόνο έρευνα για την επιλογή του χώρου αλλά και έρευνα για το κατά πόσο συνέτρεχαν οι προϋποθέσεις οι οποίες τίθενται με τις «Πρόνοιες και Μέτρα Πολιτικής» του Τοπικού Σχεδίου και βρίσκονται στο Κεφάλαιο «Εκπαίδευση», κάτω από τον τίτλο «Χωροθέτηση Σχολείων Στοιχειώδους Εκπαίδευσης»:
«12.5.1 Τα Δημοτικά Σχολεία λειτουργούν ως ουσιώδεις μονάδες κοινωνικής και χωροδομικής οργάνωσης των περιοχών κατοικίας, ιδιαίτερα στις αστικές παρυφές όπου υπάρχουν σημαντικές δυνατότητες ορθού πολεοδομικού σχεδιασμού. Κάθε Δημοτικό Σχολείο προβλέπεται ότι θα εξυπηρετεί περιοχές ακτίνας 800-1000 μέτρων περίπου και πληθυσμό της τάξης των 3.000 ατόμων.»
Είναι αυτονόητο ότι χωρίς την ύπαρξη των εν λόγω προβλεπόμενων προϋποθέσεων δεν είχε νόημα η αναζήτηση συγκεκριμένου χώρου και, στην προκείμενη περίπτωση, δεν έγινε έρευνα από την οποία να φαίνεται ότι συνέτρεχαν οι προϋποθέσεις. Βέβαια, το δημοτικό σχολείο για το οποίο γίνεται εδώ λόγος προοριζόταν ως σχολείο ειδικού τύπου αλλά το Τοπικό Σχέδιο, το οποίο δεν διέκρινε μεταξύ συνηθισμένου και ειδικού δεν τροποποιήθηκε σε σχέση και με αυτή την πτυχή ώστε να προβλέπει διαφορετικές προϋποθέσεις ανάλογα με τον τύπο σχολείου. Ο ευπαίδευτος συνήγορος της Δημοκρατίας ανέφερε τα εξής όταν ζήτησα λεπτομέρειες σε σχέση με αυτό το θέμα:
«Έχω μελετήσει τις πρόνοιες του Τοπικού Σχεδίου και το Κεφάλαιο που αναφέρεται στην εκπαιδευτική πολιτική και έχω διαπιστώσει ότι το Τοπικό Σχέδιο έχει οριοθετήσει τον συγκεκριμένο χώρο ως χώρο δημοτικού σχολείου χωρίς ωστόσο να επέλθει στο Κεφάλαιο που αναφέρεται στην εκπαιδευτική πολιτική οποιαδήποτε αντίστοιχη τροποποίηση στην οποία να περιέχεται αναφορά σε δυνατότητα εφαρμογής άλλων κριτηρίων όταν η ανέγερση δημοτικού σχολείου αφορά σε ειδικού τύπου δημοτικό σχολείο όπως είναι η παρούσα περίπτωση. Εκείνο το οποίο μου ανέφεραν οι λειτουργοί είναι ότι δυστυχώς δεν ήταν τόσο σοφοί κατ' εκείνο το στάδιο ώστε να μελετήσουν ότι θα έπρεπε να υπάρξει αντίστοιχη πρόνοια στο Κεφάλαιο εκπαιδευτικής πολιτικής και αρκέστηκαν απλώς στην οριοθέτηση του χώρου. Αυτό είναι το αποτέλεσμα της έρευνας μου.»
Διαπιστώνεται λοιπόν πλημμέλεια και στη δεύτερη διαδικασία απαλλοτρίωσης.
Οι προσφυγές επιτυγχάνουν με £500 έξοδα στην κάθε μια. Το προσβαλλόμενο διάταγμα ακυρώνεται βάσει του Άρθρου 146.4(β) του Συντάγματος.
Οι προσφυγές επιτυγχάνουν με έξοδα.