|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
(Υπόθεση Αρ. 1272/2006)
20 Νοεμβρίου, 2007
[ΚΡΑΜΒΗΣ, Δ/στής]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 146 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
Αιτητές,
ν.
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΜΕΣΩ
ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ,
Καθ΄ ων η αίτηση.
- - - - - -
Α.Σ. Αγγελίδης, για τους Αιτητές.
Μ. Στυλιανού, για τους Καθ΄ ων η αίτηση.
- - - - - -
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΚΡΑΜΒΗΣ, Δ.: Οι αιτητές 1 και 2 είναι οι γονείς των αιτητριών 3 και 4. Ολοι είχαν εγγραφεί ως εκλογείς του Δήμου Κερύνειας. Οι δυο πρώτοι στις 2.1.1981 και οι άλλες δυο, στις 3.1.1993 και 2.4.1991 αντίστοιχα.
Η Υπηρεσία Εκλογών αφού διαπίστωσε ότι οι αιτητές δεν κατέχουν έγκυρη προσφυγική ταυτότητα, η οποία θα τους έδινε το δικαίωμα να είναι εγγεγραμμένοι εκλογείς του τόπου από τον οποίο εκτοπίστηκαν, ως προνοεί το άρθρο 96(4) του περί Αρχείου Πληθυσμού Νόμου, τους ειδοποίησε γι΄ αυτή τη διαπίστωση και τους κάλεσε με επιστολή ημερ.8/03/05 να προσέλθουν για διόρθωση της εγγραφής.
Ο πρώτος αιτητής, ενεργώντας και εκ μέρους των υπόλοιπων, απέστειλε επιστολή ημερ. 25.3.2005 προς το Γενικό Διευθυντή του Υπουργείου Εσωτερικών προβάλλοντας διάφορους ισχυρισμούς αναφορικά με το θέμα της κατοχής προσφυγικής ταυτότητας. Λειτουργός της Υπηρεσίας Εκλογών κατόπιν εξέτασης του περιεχομένου του φακέλου που διατηρεί το Τμήμα Προσφυγικών Ταυτοτήτων για τον πρώτο αιτητή, απέστειλε στον αιτητή την πιο κάτω επιστολή ημερ. 19.4.20005.
«Αγαπητέ κύριε Ξενοφώντος,
Αναφέρομαι στην επιστολή σας ημερ. 25.3.2005, αναφορικά με τη διαγραφή, από τον εκλογικό κατάλογο του Δήμου Κερύνειας, εσάς και της οικογένειάς σας, και λυπούμαι να παρατηρήσω πως, με βάση το περιεχόμενο του φακέλου σας στο Τμήμα προσφυγικών ταυτοτήτων, η μνήμη σας σας απατά ή λειτουργεί επιλεκτικά.
2. Σας υπενθυμίζω λοιπόν πως, από το φάκελο με αρ. 1487, προκύπτουν τα ακόλουθα:
(α) Από το 1983 που ζητήθηκε από όλους όσους δηλώθηκαν ως εκτοπισθέντες να προβούν σε έλεγχο και αντικατάσταση της προσφυγικής ταυτότητας που απέκτησαν μετά την Τουρκική εισβολή, δεν ανταποκριθήκατε, μέχρι που σας κάλεσε γραπτώς η αρμόδια υπηρεσία με επιστολή της ημερ. 10.4.1987.
(β) Στις 19.5.1987 υποβάλατε τη σχετική αίτηση παραδίδοντας παράλληλα την προσφυγική ταυτότητα με αρ. 39604 την οποία κατείχατε.
(γ) Προς εξέταση της αίτησής σας, η Υπηρεσία σας ζήτησε με επιστολή της ημερ. 18.7.1987 και με υπενθύμιση ημερ. 19.10.1987 να υποβάλετε βιογραφικό σημείωμα.
(δ) Αγνοήσατε ή παραλείψατε να υποβάλετε το ζητηθέν σημείωμα και μόλις στις 22.1.1993 αποφασίσατε να το υποβάλετε.
(ε) Η αρμόδια Υπηρεσία προέβηκε στη δέουσα έρευνα, από την οποία προέκυψε ότι η συνήθης διαμονή, εσάς και της οικογένειάς σας, πριν και μέχρι την Τουρκική εισβολή, ήταν στις ελεύθερες περιοχές, στην οδό Ιωάννη Μεταξά 11, στο Λυκαβητό και σας πληροφόρησε γραπτώς για την απόφασή της, με συστημένη επιστολή ημερ. 8.3.1993, αντίγραφο της οποίας επισυνάπτεται.
(στ) Στις 3.5.2001 επανήλθατε με αίτηση τόσο εσείς προσωπικά όσο και η σύζυγός σας, με ξεχωριστές αιτήσεις, και ζητούσατε να θεωρηθείτε εκτοπισθέντες, σύμφωνα με τα νέα κριτήρια. Επισυνάπτονται αντίγραφα σχετικού εντύπου που υποβάλατε τόσο εσείς όσο και η σύζυγος σας, με τα οποία επιβεβαιώνεται τον τόπο διαμονής σας.
(ζ) Η αρμόδια Υπηρεσία εξέτασε τις αιτήσεις σας, τις οποίες απέρριψε, και σας ενημέρωσε γραπτώς με επιστολές ημερ. 8.5.2001 που απηύθυνε σε σας και τη σύζυγό σας.
(η) Τόσο στην πρώτη όσο και στη δεύτερη περίπτωση που η αρμόδια Υπηρεσία απέρριψε τις αιτήσεις σας δεν αμφισβητήσατε ή προσβάλατε τις αποφάσεις της μέσα στα χρονικά περιθώρια που σας δίνει η νομοθεσία.
3. Ενόψει των ανωτέρω κρίνω τα όσα αναφέρονται στην επιστολή σας ως ανυπόστατα και πως, δεδομένου ότι δεν θεωρείστε εκτοπισμένοι από το Δήμο Κερύνειας, ορθά σας έχει ζητηθεί να προβείτε σε διόρθωση της εγγραφής σας στον εκλογικό κατάλογο.»
Ενόψει των πιο πάνω, οι καθ΄ ων η αίτηση δεν θεώρησαν τους αιτητές εκτοπισμένους και αφού τους διέγραψαν από τους εκλογικούς καταλόγους της εκλογικής περιφέρειας Κερύνειας, τους ενέγραψαν ως αυτόχθονες εκλογείς της εκλογικής περιφέρειας Λευκωσίας. Η Νομική Υπηρεσία με επιστολή της ημερ. 21.6.2006 ενημέρωσε σχετικά τους αιτητές για την πιο πάνω απόφαση.
Με την παρούσα προσφυγή οι αιτητές αμφισβητούν την εγκυρότητα της απόφασης των καθ΄ ων η αίτηση με την οποία τους διέγραψαν από τον εκλογικό κατάλογο της εκλογικής περιφέρειας της Κερύνειας και την εγγραφή τους στον εκλογικό κατάλογο της εκλογικής περιφέρειας Λευκωσίας και ζητούν την ακύρωση της εν λόγω απόφασης.
Ο κεντρικός άξονας της προσφυγής είναι ότι οι αιτητές 1 και 2 και κατ΄ επέκταση οι αιτήτριες 3 και 4, είχαν από το 1969 μέχρι το 1974 το συνήθη τόπο της διαμονής τους στην οικία του πατέρα της αιτήτριας 2 στην οδό Φιλικών 16, στην πάνω Κερύνεια. Με βάση τη μόνιμη αυτή διαμονή, ήταν εγγεγραμμένοι στους εκλογικούς καταλόγους της Επαρχίας Κερύνειας και ασκούσαν για χρόνια και χωρίς κανένα πρόβλημα τα εκλογικά τους δικαιώματα. Λέγουν επίσης ότι είναι νόμιμοι κάτοχοι προσφυγικής ταυτότητας η οποία κατακρατείται παράνομα από το αρμόδιο τμήμα. Με βάση τους πιο πάνω ισχυρισμούς, υποστηρίζουν ότι η επίδικη απόφαση παραβιάζει τις αρχές της καλής πίστης, λήφθηκε υπό πλάνη, χωρίς δέουσα έρευνα και στερείται της δέουσας αιτιολογίας. Ισχυρίζονται επίσης ότι η προσβαλλόμενη απόφαση είναι αυθαίρετη, υπογράφεται αναρμόδια από λειτουργό ο οποίος δεν είχε εξουσιοδοτηθεί από τον διευθυντή και ότι δεν τους παραχωρήθηκε το δικαίωμα προηγούμενης ακρόασης.
Τα κριτήρια εγγραφής και διαγραφής από εκλογικό κατάλογο καθορίζονται στα άρθρα 96-107, Δεύτερο Μέρος του περί Αρχείου Πληθυσμού Νόμου Ν.141(Ι)/2002 (όπως τροποποιήθηκε). Οι πιο κάτω πρόνοιες είναι σχετικές για την εξεταζόμενη υπόθεση:
«96.-(4) Ο εκλογικός κατάλογος περιέχει τον αριθμό του εκλογικού βιβλιαρίου, το επώνυμο, το όνομα, τον αριθμό δελτίου ταυτότητας, την ημερομηνία γεννήσεως και την πλήρη διεύθυνση της κατοικίας του εκλογέα, την κοινότητα στην οποία ανήκει, δηλ, την ελληνική ή τουρκική κοινότητα, το όνομα και επώνυμο του πατέρα του και τον αριθμό και την ημερομηνία του Στρατιωτικού Μητρώου, αν ο εκλογέας υπηρέτησε στην Εθνική Φρουρά, και οπωσδήποτε θα πρέπει να υπάρχει ένδειξη αν ο εκλογέας είναι εκτοπισθείς, και σε τέτοια περίπτωση θα πρέπει να αναγράφεται το κατεχόμενο μέρος, δηλ. από ποια εκλογική περιφέρεια, δήμο ή κοινότητα και από ποια ενορία του κατεχόμενου δήμου ή της κατεχόμενης κοινότητας προέρχεται ο εκλογέας.
106. Παρά τις διατάξεις του Νόμου αυτού για τους σκοπούς της εκλογής κάθε πρόσωπο το οποίο κέκτηται τα υπό του νόμου απαιτούμενα προσόντα και είναι εκτοπισθείς, θεωρείται ότι είχε τη συνήθη διαμονή του στην εκλογική περιφέρεια η οποία είναι, εν όλω ή εν μέρει, κατεχόμενο έδαφος για τη νενομισμένη περίοδο που απαιτείται για την εγγραφή του ως εκλογέα της περιφέρειας αυτής.
107. Η Κεντρική Υπηρεσία Εκλογών, επιπρόσθετα από την κατάρτιση του εκλογικού καταλόγου, σύμφωνα με τις διατάξεις του Νόμου αυτού, συντάσσει χωριστούς εκλογικούς καταλόγους για τους διαμένοντες σε κάθε εκλογική περιφέρεια εκτοπισθέντες εκλογείς:»
Από τα πιο πάνω προκύπτει ότι οι αιτητές θα είχαν δικαίωμα εγγραφής ως εκτοπισθέντες στο κατάλογο της εκλογικής περιφέρειας Κερύνειας εφόσον είχαν τα υπό του Νόμου απαιτούμενα προσόντα για αναγνώριση προσφυγικής ιδιότητας και αποδείκνυαν τη «συνήθη διαμονή» τους στην περιφέρεια Κερύνειας πριν τον εκτοπισμό τους με την εισβολή.
Η αναβάθμιση της διαμονής σε «συνήθη» με τη φυσική σημασία του όρου, εξαρτάται από διάφορες περιστάσεις. Η έννοια της συνήθους διαμονής αντιδιαστέλλεται προς την έκτακτη ή προσωρινή. Όπως σημειώθηκε στην υπόθεση Κόρακα ν. Γεωργίου κ.α. (Αρ.2) (2004) 1 ΑΑΔ, σελ. 1935, το εγχείρημα δεν εξαντλείται στην αναζήτηση οποιουδήποτε συγκεκριμένου στοιχείου, το οποίο αφ΄ εαυτού θα ήταν δυνατό να δώσει απάντηση. Εκτείνεται στο συνυπολογισμό ποιοτικών χαρακτηριστικών ή δεδομένων και εν γένει, στον τρόπο και τις συνήθειες της ζωής.
Από τα στοιχεία των φακέλων, προκύπτει ότι οι αιτητές 1 και 2 είχαν εγκατασταθεί μετά τον αρραβώνα τους και εξακολουθούν να έχουν ως συνήθη τόπο διαμονής τους τη Λευκωσία (οδός Ιωάννου Μεταξά 11), στο πατρικό σπίτι του αιτητή 1. Ο αιτητής 1 από το 1968 εργαζόταν ως υπεύθυνος πωλήσεων στην Λευκωσία και από το 1973 είναι εγγεγραμμένος εκλογέας στην οδό Ιωάννη Μεταξά 11. Περαιτέρω, στα έντυπα γεννήσεως των αιτητριών αρ. 3 και 4 ο ίδιος ο αιτητής 1 δήλωσε ως διεύθυνση τους πάλι την πιο πάνω οδό Ιωάννη Μεταξά, Παλλουριώτισσα. Η αιτήτρια 2 κατάγεται από την Κερύνεια όπου και το πατρικό της σπίτι το οποίο οι αιτητές φαίνεται να επισκέπτονταν πριν την εισβολή. Κανένας από τους δυο δεν είναι ιδιοκτήτης ακίνητης περιουσίας στις κατεχόμενες περιοχές ώστε να καλύπτεται από τα υφιστάμενα κριτήρια για να θεωρηθούν εκτοπισθέντες Κερύνειας, γι' αυτό και η αίτηση τους για χορήγηση προσφυγικής ταυτότητας απορρίφθηκε από το 1993, χωρίς οι αιτητές να είχαν προσβάλει εκείνη την απόφαση, ενώ νέα συναφής αίτηση τους απορρίφθηκε και πάλι οριστικά το 2001.
Συνεπώς, η αναθεώρηση της εγγραφής τους στον εκλογικό κατάλογο Κερύνειας και η εγγραφή τους στον αντίστοιχο κατάλογο της Λευκωσίας ήταν υπό τις περιστάσεις νόμιμη και αιτιολογημένη. Ο συνήθης τόπος διαμονής των αιτητών πριν την εισβολή, που στην περίπτωση τους συναρτάτο με το δικαίωμα τους να κατέχουν προσφυγική ταυτότητα, διερευνήθηκε επαρκώς από τους καθ' ων η αίτηση. Το περιεχόμενο των σχετικών υπηρεσιακών σημειώσεων (αρ. 11 έως 21 στο φάκελο που κατατέθηκε ως Τεκμήριο Β) καθώς και η επιστολή του αρμόδιου Λειτουργού ημερ. 19/04/05 συνιστούν επαρκή έρευνα.
Ως προς το ενδεχόμενο πλάνης, αρκεί να ειπωθεί ότι υπάρχει τεκμήριο υπέρ της ορθής εξακρίβωσης των πραγματικών περιστατικών, το οποίο κάμπτεται μόνο εφόσον ο αιτητής καταδείξει πιθανή πλάνη, δημιουργώντας αμφιβολίες στο Δικαστήριο ως προς την ορθότητα των συμπερασμάτων της διοίκησης. Υπό τις περιστάσεις, οι αιτητές απέτυχαν να πείσουν για την πιθανότητα πλάνης και μάλιστα ουσιώδους που να επέδρασε στην τελική κρίση.
Πρέπει εξάλλου να σημειωθεί ότι, έστω και αν η διοίκηση εκτιμά διάφορα και αντιφατικά στοιχεία των οποίων η στάθμιση μπορεί κατ' αρχήν να οδηγεί και στο συμπέρασμα της προσβαλλόμενης απόφασης, η εκτίμηση αυτή δεν εμπεριέχει πλάνη ούτε ελέγχεται κατ' ουσία στην ακυρωτική δίκη. (Γαλανού κ.α .ν. Δημοκρατίας (1996) 3 ΑΑΔ 43, 47).
Αναφορικά με το θέμα της αιτιολογίας μου φαίνεται λανθασμένη η εντύπωση των αιτητών ότι η επίδικη απόφαση στηρίχθηκε αποκλειστικά στον λόγο ότι δεν ήταν κάτοχοι έγκυρης προσφυγικής ταυτότητας. Η αιτιολογία όπως συμπληρώνεται από το περιεχόμενο των φακέλων και αφορούσε στο υπόβαθρο της διαμονής των αιτητών πριν και μετά την εισβολή, καθιστούσε αναπόφευκτη τη διαγραφή τους ως εκλογέων περιφέρειας Κερύνειας αφού αποδείχθηκε ότι δεν κατείχαν την εκ του νόμου προβλεπόμενη προσφυγική ιδιότητα.
Ο ισχυρισμός ότι δεν δόθηκε στους αιτητές δικαίωμα προηγούμενης ακρόασης δεν ευσταθεί. Οι αιτητές είχαν την ευκαιρία να προβάλουν τις απόψεις τους κατά καιρούς όπως φανερώνει η πιο κάτω αναφορά του λειτουργού στην επιστολή ημερ.19/04/05.
«(β) Στις 19.5.1987 υποβάλατε τη σχετική αίτηση παραδίδοντας παράλληλα την προσφυγική ταυτότητα με αρ. 39604 την οποία κατείχατε.
(γ) Προς εξέταση της αίτησής σας, η υπηρεσία σας ζήτησε με επιστολή της ημερ. 18.7.1987 και με υπενθύμιση ημερ. 19.10.1987 να υποβάλετε βιογραφικό σημείωμα.
(δ) Αγνοήσατε ή παραλείψατε να υποβάλετε το ζητηθέν σημείωμα και μόλις στις 22.1.1993 αποφασίσετε να το υποβάλετε.»
Προκύπτει από την πιο πάνω απαντητική επιστολή και την επιστολή ημερ. 25/03/05 του αιτητή 1 ότι οι αιτητές εξέθεσαν τη δική τους εκδοχή επί των γεγονότων η οποία εξετάστηκε δεόντως στα πλαίσια της έρευνας που διεξήχθη.
Η προσβαλλόμενη απόφαση, λήφθηκε από αρμόδιο όργανο και το γεγονός ότι λειτουργός του Υπουργείου Εσωτερικών υπέγραψε την προσβαλλόμενη απόφαση εκ μέρους και κατ΄ εξουσιοδότηση του Γενικού Διευθυντή, που ήταν εν προκειμένω το αρμόδιο όργανο για τη λήψη της προσβαλλόμενης απόφασης, δεν αναιρεί την εγκυρότητά της.
Η προσφυγή αποτυγχάνει και απορρίπτεται με £700 έξοδα. Η προσβαλλόμενη απόφαση επικυρώνεται.
Α. ΚΡΑΜΒΗΣ, Δ.
ΣΦ.