|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
(Υπόθεση Αρ.1430/2005)
9 Ιουλίου, 2007
[ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΗΣ, Δ/στής]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΑ ΑΡΘΡΑ 28 ΚΑΙ 146 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΜΙΧΑΗΛ ΚΥΡΙΑΚΟΥ ΠΛΗΡΕΞΟΥΣΙΟΣ
ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΟΣ ΤΟΥ ΣΠΥΡΟΥ ΜΙΧΑΗΛ ΚΥΡΙΑΚΟΥ,
Αιτητής,
ΚΑΙ
ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
Καθ΄ης η Αίτηση.
- - - - - - -
Κ. Παπαλοϊζου, Α. Ενταφιανός, Ε. Θεοδώρου, για τον Αιτητή.
Α. Μαππουρίδης, Δικηγόρος της Δημοκρατίας Α, για την Καθ΄ης η Αίτηση.
- - - - - - -
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΗΣ, Δ.: Ο αιτητής ήταν ιδιοκτήτης των τεμαχίων με αριθμούς 359 και 390 Φ/Σ ΧΧ20W2, αντίστοιχα, Χωριό Πάνω Λακατάμια, Επαρχία Λευκωσίας. Το 1981 υπέβαλε στο Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως αίτηση, με αρ. φακέλου Β604/81, για ανέγερση οικοδομής στα δύο τεμάχια. Το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως, αφού, κατά την εξέταση της αίτησης, έκρινε ότι τα δύο τεμάχια επηρεάζονταν από το Σχέδιο Διεύρυνσης της Λεωφόρου Μακαρίου του ΙΙΙ, όπως και από το Δρόμο Πρωταρχικής Σημασίας του Τοπικού Σχεδίου Λευκωσίας, το οποίο τελούσε υπό μελέτη, με επιστολή του προς το Γενικό Διευθυντή του Γραφείου Προγραμματισμού, ημερομηνίας 11.6.1981, συνέστησε την προώθηση της απαλλοτρίωσης των δύο τεμαχίων. Ο Γενικός Διευθυντής του Γραφείου Προγραμματισμού, με επιστολή του, ημερομηνίας 17.8.1981, συμφώνησε στην απαλλοτρίωση ολόκληρης της έκτασης των δύο τεμαχίων εφόσον, σύμφωνα με επιστολή του Διευθυντή Τμήματος Κτηματολογίου και Χωρομετρίας, ημερομηνίας 29.7.1981, η αξία των μερών των δύο τεμαχίων τα οποία θα εναπέμεναν μετά την απαλλοτρίωση θα ήταν μηδαμινή. Το θέμα προωθήθηκε, τελικά, προς τον Υπουργό των Εσωτερικών, ο οποίος, στις 2.4.1983, προχώρησε στη δημοσίευση Γνωστοποίησης Απαλλοτρίωσης, στις δε 3.2.1984 στη δημοσίευση Διατάγματος Απαλλοτρίωσης των δύο τεμαχίων. Η απαλλοτρίωση έγινε για σκοπούς δημόσιας ωφέλειας, ήτοι για την ανάπτυξη, δημιουργία και συντήρηση των συγκοινωνιών στην ευρύτερη περιοχή της Λευκωσίας. Ως αποζημίωση, καταβλήθηκε στον αιτητή το ποσό των £Κ18.664.
Το Δεκέμβριο του 1990 δημοσιεύθηκε το Τοπικό Σχέδιο Λευκωσίας, στο οδικό δίκτυο του οποίου περιλαμβανόταν και ο Δρόμος Πρωταρχικής Σημασίας, ο οποίος και επηρέαζε τα δύο τεμάχια.
Με επιστολή του, ημερομηνίας 27.5.2003, αλλά και με επιστολή των δικηγόρων του, ημερομηνίας 13.6.2005, προς το Διευθυντή του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως, ο αιτητής ζήτησε την ανάκληση της απαλλοτρίωσης και την επιστροφή των δύο τεμαχίων. Παράλληλα, κατέστησε σαφή την πρόθεσή του να επιστρέψει το ποσό που του είχε καταβληθεί. Ο Διευθυντής του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως με επιστολή του, ημερομηνίας 20.9.2005, απέρριψε την αίτηση. Ανέφερε συναφώς ότι: "... ο σκοπός για τον οποίο έχει δημοσιευθεί η πιο πάνω αναφερόμενη Γνωστοποίηση Απαλλοτρίωσης εξακολουθεί να υπάρχει, δηλαδή για τη συμπλήρωση του οδικού δικτύου. Συγκεκριμένα το τεμάχιο σας θα χρησιμοποιηθεί για την κατασκευή Δρόμου Πρωταρχικής Σημασίας που προβλέπεται στο Τοπικό Σχέδιο." Παράλληλα, ο Διευθυντής ανέφερε ότι το Υπουργικό Συμβούλιο είχε λάβει, στις 12.9.2005, απόφαση για την προώθηση του έργου.
Μοναδική ενέργεια που ακολούθησε ήταν η προκήρυξη, από το Τμήμα Δημοσίων Έργων, διαγωνισμού για την υποβολή προσφορών για την ετοιμασία κατασκευαστικών σχεδίων του Περιμετρικού Αυτοκινητόδρομου Λευκωσίας για την όδευση του οποίου θα χρησιμοποιηθεί και μέρος του Δρόμου Πρωταρχικής Σημασίας.
Με την παρούσα προσφυγή ο αιτητής επιδιώκει την ακύρωση της απόφασης του Διευθυντή του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως με την οποία απορρίφθηκε το αίτημά του για ανάκληση της απαλλοτρίωσης και επιστροφή των δύο τεμαχίων. Ο ουσιαστικός λόγος ακυρώσεως που προβάλλεται είναι ότι ο σκοπός της απαλλοτρίωσης, παρά την παρέλευση των 22 χρόνων από τη δημοσίευσή της, όχι μόνο δεν έχει επιτευχθεί, αλλά η διοίκηση δεν έχει καν προβεί εμπράκτως σε οποιαδήποτε ενέργεια, εύλογα αναγκαία, για την πραγματοποίηση του σκοπού της απαλλοτρίωσης.
Ο προβαλλόμενος λόγος ακυρώσεως ευσταθεί. Το Άρθρο 23.5 του Συντάγματος προβλέπει ότι αν ο σκοπός για τον οποίο απαλλοτριώθηκε περιουσία δεν κατέστη εφικτός εντός τριών ετών, η διοίκηση υποχρεούται να προσφέρει την περιουσία στον προηγούμενο ιδιοκτήτη της. Η ίδια πρόβλεψη περιέχεται στο άρθρο 15(1) του περί Αναγκαστικής Απαλλοτρίωσης Νόμου 15/1962 (ο Νόμος). Στην προκείμενη περίπτωση, δεν έχουν τεθεί ενώπιόν μου οποιαδήποτε στοιχεία ότι από το 1984 μέχρι το 1990, οπότε δημοσιεύθηκε το Τοπικό Σχέδιο Λευκωσίας, η διοίκηση προέβη σε οποιαδήποτε ενέργεια για υλοποίηση του σκοπού της απαλλοτρίωσης. Ούτε από το 1990 μέχρι το 2003. Περαιτέρω, από το 2003, οπότε και υποβλήθηκε το αίτημα για επιστροφή των δύο τεμαχίων, μέχρι το 2005, οπότε το Υπουργικό Συμβούλιο αποφάσισε την προώθηση της υλοποίησης του προτεινόμενου Δρόμου Πρωταρχικής Σημασίας, δεν φαίνεται να υπήρξε οποιαδήποτε ουσιαστική ενέργεια της διοίκησης. Όχι μόνο δεν έχει εκτελεστεί οποιοδήποτε έργο επί των τεμαχίων του αιτητή, αλλά δεν έχει καν ξεκινήσει η κατασκευή του δρόμου. Το ότι προωθήθηκαν απλώς μελέτες των κατασκευαστικών σχεδίων, δεν διαφοροποιεί τα πράγματα. Στην πρόσφατη απόφαση της Πλήρους Ολομέλειας στη Zenon Efthymiades Estates Ltd v. Δημοκρατίας, ΑΕ6418, 10.4.2006, αφού έγινε αναδρομή στις κατά καιρούς εκδοθείσες αποφάσεις, τονίστηκε ότι, εάν το κριτήριο του εφικτά πραγματοποιήσιμου συναρτάται προς την υποκειμενική διάθεση της διοίκησης να συνεχίζει να επιθυμεί και να ενδιαφέρεται για την πραγμάτωση του έργου στο μέλλον, χωρίς όμως συγχρόνως να έχει ήδη εμπράκτως προβεί στις ενέργειες εκείνες που κρίνονται εύλογα αναγκαίες προς την πραγμάτωσή του, το κριτήριο αυτό θα αφίσταται του Συνταγματικού κριτηρίου, εφόσον θα παρέχει στη διοίκηση εσαεί δικαίωμα να κρατά το κτήμα χωρίς να πραγματώνει το σκοπό της κτήσης του και έτσι να εξουδετερώνει την επιδίωξη του Άρθρου 23(5) να θέσει χρονικό όριο στην ετοιμότητα και ικανότητα της διοίκησης να υλοποιήσει το έργο για το οποίο η παραπομπή στο εφικτά υλοποιήσιμο του σκοπού της απαλλοτρίωσης "υποκαθιστά την ορθή διατύπωση του συνταγματικού κριτηρίου η οποία συναρτά την εφαρμογή του Άρθρου 23(5) προς τη διαρκή υποχρέωση της Διοίκησης να χρησιμοποιήσει το κτήμα για το σκοπό για τον οποίο απαλλοτριώθηκε και έτσι να καθιστά συνεχώς, και βεβαίως όχι μόνο μέσα στην περίοδο των τριών ετών από την απαλλοτρίωση, εφικτά πραγματοποιήσιμο το σκοπό αυτό." Όπως τονίστηκε, "το να τίθεται το ερώτημα με άλλους όρους, δηλαδή το κατά πόσο ο σκοπός της απαλλοτρίωσης εγκατελείφθη ή δεν κατέστη ανέφικτος, δεν συνιστά απλώς αλλαγή έμφασης αλλά εμπεριέχει τον κίνδυνο να διολισθήσει η διερεύνηση από τα πραγματικά αντικειμενικά δεδομένα που διέπουν το εφικτά πραγματοποιήσιμο του σκοπού σε πεδίο όχι πολύ πέραν των υποκειμενικών διαθέσεων της διοίκησης με ανάλογες συνέπειες, ως εκ της προκύπτουσας διαφοροποίησης του επιπέδου των απαιτουμένων ενεργειών της διοίκησης, στο αποτέλεσμα της όποιας συγκεκριμένης υπόθεσης. Το βάρος στο πρώην ιδιοκτήτη δεν είναι να αποδείξει ότι ο σκοπός της απαλλοτρίωσης εγκατελείφθη ή δεν κατέστη ανέφικτος, αλλά ότι η διοίκηση δεν προέβη στις ενέργειες εκείνες που θα εκρίνοντο ευλόγως αναγκαίες προς την υλοποίηση του έργου. Η σαφής ορολογία του Άρθρου 23(5) αντανακλά δεόντως την αντίληψή μας για την ουσιαστική διάστασή του όπως την έχουμε εκφράσει."
Εφόσον, σύμφωνα με τα όσα έχω προαναφέρει, 22 χρόνια μετά από τη δημοσίευση της απαλλοτρίωσης, το μόνο το οποίο έγινε από πλευράς διοίκησης ήταν η προκήρυξη διαγωνισμού για την υποβολή προσφορών για την ετοιμασία κατασκευαστικών σχεδίων του Δρόμου Πρωταρχικής Σημασίας, με σκοπό την υλοποίηση, μελλοντικά, του έργου, κρίνω ότι η διοίκηση, όχι μόνο δεν μπόρεσε να χρησιμοποιήσει τα δύο τεμάχια για το σκοπό για τον οποίο απαλλοτριώθηκαν, μέσα στην περίοδο των τριών χρόνων, όπως επιτάσσει το Σύνταγμα και ο Νόμος, αλλά ούτε και 22 χρόνια μετά. Η προκήρυξη διαγωνισμού για την υποβολή προσφορών για την ετοιμασία κατασκευαστικών σχεδίων, έστω και μετά από 22 χρόνια, δεν μπορεί να θεωρηθεί ως ουσιαστική ενέργεια για υλοποίηση του σκοπού της απαλλοτρίωσης. Συνακόλουθα, θεωρώ ότι η μη ανάκληση της απαλλοτρίωσης των δύο τεμαχίων και η μη επιστροφή τους στον αιτητή παραβιάζει τόσο το Σύνταγμα όσο και το Νόμο.
Η προσφυγή επιτυγχάνει. Η παράλειψη της καθ΄ης η αίτηση να ανακαλέσει την απαλλοτρίωση των δύο τεμαχίων και να τα επιστρέψει στον αιτητή, είναι άκυρη. Ότι δε παρελήφθη πρέπει να εκτελεστεί.
Επιδικάζονται £600 έξοδα υπέρ του αιτητή.
Ρ. Γαβριηλίδης
Δ.
/ΧΤΘ