|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
(2006) 4 ΑΑΔ 122
17 Φεβρουαρίου, 2006
[ΝΙΚΟΛΑΤΟΣ, Δ/στής]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΑ ΑΡΘΡA 23, 28 ΚΑΙ 146 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
1. ΦΟΙΒΗ Α. ΚΑΛΛΙΔΟΥ,
2. ΛΥΓΙΑ Α. ΚΑΛΛΙΔΟΥ,
Αιτήτριες,
v.
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΜΕΣΩ
1. ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ,
2. ΥΠΟΥΡΓΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ,
Καθ' ων η αίτηση.
(Υπόθεση Αρ. 986/2004)
Πολεοδομία και Χωροταξία ― Διάταγμα Διατήρησης οικοδομής ― Δέουσα έρευνα και αιτιολογία της έκδοσής του ― Περιστάσεις της νομιμότητας έκδοσης του Διατάγματος Διατήρησης στην κριθείσα περίπτωση.
Οι αιτήτριες προσέφυγαν κατά της επικύρωσης του διατάγματος διατήρησης της ιδιόκτητης οικοδομής τους από το Υπουργικό Συμβούλιο, μετά και την απόρριψη της σχετικής ένστασης που είχαν υποβάλει.
Το Ανώτατο Δικαστήριο, απορρίπτοντας την προσφυγή, αποφάσισε ότι:
Προκύπτει ότι εκ μέρους της Διοικήσεως (Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως) έγινε ενδελεχής και προσεκτική μελέτη αναφορικά με τη διατηρητέα οικοδομή των αιτητριών και ότι οι λόγοι ενστάσεως των αιτητριών μελετήθηκαν προσεκτικά και εις βάθος και απορρίφθηκαν για συγκεκριμένους λόγους.
Είναι γεγονός ότι ο Δήμος Λάρνακας εξέτασε τις ενστάσεις διαφόρων προσώπων μεταξύ των οποίων και των αιτητριών και τις απέρριψε στις 3.12.2002. Δεν αποδίδεται οποιαδήποτε ιδιαίτερη σημασία στην απόρριψη των ενστάσεων των αιτητριών από το Δήμο Λάρνακας, η οποία έγινε με συνοπτικό τρόπο. Καθοριστικός και αποφασιστικός είναι ο ρόλος της ενδελεχούς και εις βάθος μελέτης που έκαμε το αρμόδιο Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως του Υπουργείου Εσωτερικών, καθώς και η λεπτομερής έκθεση του προαναφερόμενου τμήματος, η οποία αφορά συγκεκριμένα και λεπτομερώς στην περίπτωση της οικοδομής των αιτητριών. Η επιπρόσθετη μελέτη στην οποία προέβη ο Δήμος Λάρνακας, με δική του πρωτοβουλία, είναι υπό τις περιστάσεις παρεμφερής και περιορισμένης σημασίας.
Ο Υπουργός Εσωτερικών αλλά και το Υπουργικό Συμβούλιο ενήργησαν εντός των πλαισίων των αρμοδιοτήτων τους, όπως αυτές καθορίζονται στο Αρθρο 38 του περί Πολεοδομίας και Χωροταξίας Νόμου του 1972 (Ν. 90/72). Οι ενστάσεις που προβλήθηκαν από τις αιτήτριες μελετήθηκαν εις βάθος και λεπτομερώς από το αρμόδιο τμήμα του Υπουργείου Εσωτερικών, που είναι το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως. Έγινε ορθή και ενδελεχής έρευνα αναφορικά με την επίδικη οικοδομή και οι θέσεις του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως που φαίνονται στην έκθεση-επιστολή του, είναι δεόντως αιτιολογημένες, όπως αιτιολογημένη είναι και η απόρριψη, μίας προς μία, των ενστάσεων των αιτητριών.
Η προσφυγή απορρίπτεται με έξοδα.
Αναφερόμενη Υπόθεση:
J.A. Cabras & Bros Ltd v. Δημοκρατίας (2006) 4 A.A.Δ. 15.
Προσφυγή.
Ι. Νικολάου, για τις Αιτήτριες.
Ρ. Πετρίδου, για τους Καθ' ων η αίτηση.
Cur. adv. vult.
ΝΙΚΟΛΑΤΟΣ, Δ.: Οι αιτήτριες είναι οι εγγεγραμμένες ιδιοκτήτριες του ακινήτου που βρίσκεται στην οδό Ερμού 64 στη Λάρνακα, επί των τεμαχίων 408, 409 και 414, Φυλ./Σχ. XL/64.3.IV, Σκάλα.
Στις 15.3.2002 δημοσιεύθηκε στο Τρίτο Παράρτημα, Μέρος Ι, της Επίσημης Εφημερίδας της Δημοκρατίας, με αρ. 3586, η Κ.Δ.Π. 135/2002, η οποία περιλαμβάνει διάταγμα του Υπουργού των Εσωτερικών που εκδόθηκε με βάση το εδάφιο 1 του Αρθρου 38 του Νόμου περί Πολεοδομίας και Χωροταξίας, με το οποίο η οικοδομή των αιτητριών, μαζί με άλλες οικοδομές, κηρύχθηκε ως διατηρητέα επειδή θεωρήθηκε ότι παρουσιάζει ειδικό αρχιτεκτονικό, ιστορικό και κοινωνικό ενδιαφέρον. Οι λόγοι για τους οποίους εκδόθηκε το προαναφερόμενο διάταγμα είναι ότι οι προαναφερόμενες οικοδομές και ομάδες οικοδομών αποτελούν μέρος ενός ενιαίου συνόλου του ιστορικού κέντρου της Λάρνακας και συνιστούν χαρακτηριστικά ή αντιπροσωπευτικά ή/και εκλεκτά δείγματα της αστικής αρχιτεκτονικής του ιστορικού κέντρου της πόλης. Στο διάταγμα, επισημαίνεται ο κίνδυνος αφανισμού τέτοιων δειγμάτων αρχιτεκτονικής, η μεγάλη αλλοίωση του αυθεντικού παραδοσιακού χαρακτήρα της πόλης της Λάρνακας και η διατάραξη του ιστορικού δομημένου ιστού της λόγω της απότομης και εκτεταμένης ανάπτυξης της πόλης, η ανάγκη διατήρησης των δειγμάτων αρχιτεκτονικής όπως αυτό της οικοδομής των αιτητριών τα οποία αποτελούν βασικό ζωντανό κρίκο με το παρελθόν μας, η ανάγκη αναβίωσης της παλιάς πόλης της Λάρνακας και η αξιοποίηση του πολιτισμικού κέντρου της πόλης ως απαραίτητη προϋπόθεση για την επίτευξη της αειφόρου ανάπτυξής της.
Οι αιτήτριες στις 13.5.2002, μέσω του δικηγόρου τους, υπέβαλαν ένσταση στο προαναφερόμενο διάταγμα διατήρησης. Οι λόγοι ενστάσεως ήταν οι εξής:
(α) Η οικοδομή τους δεν αποτελεί εκλεκτό δείγμα της αστικής αρχιτεκτονικής της πόλης της Λάρνακας. Απεναντίας πρόκειται για ετοιμόρροπο κτίριο που λόγω της κακής του κατάστασης απώλεσε οποιαδήποτε στοιχεία της αρχιτεκτονικής του.
(β) Λόγω της φθοράς που υπέστη η οικοδομή είναι πολύ δύσκολη ή σχεδόν αδύνατη η συντήρηση και επιδιόρθωση της και ο αυθεντικός της χαρακτήρας έχει ήδη αλλοιωθεί.
(γ) Η οικοδομή δεν αποτελεί ζωντανό κρίκο με το αρχιτεκτονικό και πολιτιστικό μας παρελθόν λόγω της κακής της κατάστασης.
Η ένσταση των αιτητριών συνοδεύεται και από έκθεση-μελέτη οίκου αρχιτεκτόνων-μηχανικών η οποία υποστηρίζει τις θέσεις των αιτητριών.
Οι καθ' ων η αίτηση πληροφόρησαν το δικηγόρο των αιτητριών στις 27.5.2002 ότι η ένσταση τους θα εξεταστεί και ότι το Υπουργείο Εσωτερικών θα επικοινωνούσε και πάλι με το δικηγόρο των αιτητριών για να του κοινοποιήσει την απόφαση που θα ληφθεί τελικά από το Υπουργικό Συμβούλιο.
Στις 3.8.2004, με επιστολή εκ μέρους του Αναπληρωτή Γενικού Διευθυντή του Υπουργείου Εσωτερικών προς το δικηγόρο των αιτητριών, πληροφορήθηκαν οι αιτήτριες πως το Υπουργικό Συμβούλιο με την απόφασή του με αρ. 60.425 ημερ. 15.6.2004, ασκώντας τις εξουσίες που του παρέχονται από το Αρθρο 38 του περί Πολεοδομίας και Χωροταξίας Νόμου, αποφάσισε να επικύρωσει το διάταγμα διατήρησης οικοδομών που δημοσιεύθηκε στην προαναφερόμενη Εφημερίδα της Δημοκρατίας και να απορρίψει την ένσταση των αιτητριών, «κρίνοντας ότι η εν λόγω οικοδομή αποτελεί αξιόλογο δείγμα αστικής παραδοσιακής οικοδομής με μικτή χρήση και με ιδιαίτερη αρχιτεκτονική αξία, τόσο ως ξεχωριστή μονάδα αλλά και ως αναπόσπαστο μέρος μιας ευρύτερης ομάδας αξιόλογων διατηρητέων οικοδομών στο κέντρο της Λάρνακας, και πρέπει να διατηρηθεί». Είναι αυτή την απόφαση, που εμπεριέχεται στην επιστολή ημερ. 3.8.2004, που προσβάλλουν οι αιτήτριες με την παρούσα προσφυγή τους και ζητούν να κηρυχθεί ως εξ υπαρχής άκυρη και στερούμενη οποιουδήποτε εννόμου αποτελέσματος. Οι αιτήτριες βασίζουν την προσφυγή τους ουσιαστικά στους ίδιους λόγους στους οποίους βάσισαν και την προαναφερόμενη ένστασή τους.
Από τα ενώπιόν μου στοιχεία και ιδιαίτερα την επιστολή ημερ. 9.9.2002 του Διευθυντή Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως προς το Γενικό Διευθυντή του Υπουργείου Εσωτερικών (που είναι καταχωρημένη στο Τεκμήριο 3, σημειούμενη με Ερυθρούς αριθμούς 89-92), προκύπτει ότι εκ μέρους της Διοικήσεως (Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως) έγινε ενδελεχής και προσεκτική μελέτη αναφορικά με τη διατηρητέα οικοδομή των αιτητριών και ότι οι λόγοι ενστάσεως των αιτητριών μελετήθηκαν προσεκτικά και εις βάθος και απορρίφθηκαν για συγκεκριμένους λόγους. Στην προαναφερόμενη επιστολή περιγράφεται λεπτομερώς η επίδικη οικοδομή των αιτητριών. Περιγράφεται ως οικοδομή διώροφη, κεραμοσκεπής, κτισμένη από πέτρα και πλιθάρι, η οποία αποτελεί αξιόλογο δείγμα αστικής παραδοσιακής οικοδομής με μικτή χρήση. Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της αποτελεί η μορφολογία του ορόφου που διατηρείται στην αυθεντική της μορφή με τα ξύλινα κουφώματα, καθώς και το αξιόλογο γείσο της στέγης. Το εσωτερικό της οικοδομής τόσο στο ισόγειο όσο και στον όροφο εμφανίζει αξιόλογα μορφολογικά στοιχεία, όπως η σκάλα ανόδου με τα γύψινα σκαλοπάτια και τη ξύλινη κουπαστή, η πέτρινη καμάρα στο πίσω μέρος του ισογείου, τα εσωτερικά κουφώματα και τα ξύλινα ταβάνια του ορόφου. Ο όροφος διατηρεί την αυθεντική του τυπολογία με τα εσωτερικά διαχωριστικά, σε αντίθεση με το ισόγειο το οποίο έχει υποστεί αρκετές επεμβάσεις. Όμως η αυθεντική μορφή του ισογείου μπορεί να αποκαλυφθεί μετά την αφαίρεση των σύγχρονων επενδύσεων των καταστημάτων και εύκολα μπορεί να αποκατασταθεί ορθά. Ιδιαίτερη θεωρείται η αρχιτεκτονική αξία της οικοδομής λόγω του ότι αποτελεί αναπόσπαστο μέρος μιας ευρύτερης ομάδας αξιόλογων διατηρητέων οικοδομών, στο κέντρο της Λάρνακας.
Όσον αφορά τις ενστάσεις των αιτητριών, στην προαναφερόμενη επιστολή του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως, αυτές εξετάζονται μια προς μια ξεχωριστά. Για τον ισχυρισμό ότι η οικοδομή δεν αποτελεί εκλεκτό δείγμα της αστικής αρχιτεκτονικής της Λάρνακας, τονίζεται πως ενόψει των προαναφερομένων στοιχείων αρχιτεκτονικών και άλλων που παρουσιάζει η οικοδομή, αυτή συνιστά ένα από τα λίγα αξιόλογα δείγματα αστικής αρχιτεκτονικής που απέμειναν στην πόλη της Λάρνακας είτε μεμονομένα είτε ως μέρος ομάδας.
Σε σχέση με την κακή κατάσταση του κτιρίου, το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως αναφέρει πως σε πρόσφατη επίσκεψη αρμόδιου Λειτουργού του, διαπιστώθηκε πως η οικοδομή δεν παρουσιάζει ιδιαίτερα προβλήματα και ότι εξακολουθεί να χρησιμοποιείται στον όροφο ως κατοικία και στο ισόγειο με εμπορική χρήση. Η όψη μάλιστα του ισογείου έχει συντηρηθεί πολύ πρόσφατα, όπως παρατηρείται.
Αναφορικά με τη θέση των αιτητριών ότι η οικοδομή τους δεν μπορεί να αποτελέσει βασικό ζωντανό κρίκο με το πολεοδομικό, αρχιτεκτονικό, κοινωνικό, ιστορικό και πολιτιστικό παρελθόν μας, το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως αναφέρει πως ενόψει των προαναφερομένων χαρακτηριστικών στοιχείων της οικοδομής, ο ισχυρισμός των αιτητριών δεν είναι ορθός.
Στην προαναφερόμενη επιστολή εξετάζονται και οι θέσεις του οίκου αρχιτεκτόνων-μηχανικών ο οποίος προέβη σε μελέτη, εκ μέρους των αιτητριών. Όπως αναφέρει ο αρχιτέκτονας των αιτητριών, έχουν ετοιμαστεί σχέδια για ανέγερση τετραόροφης οικοδομής στα τεμάχια της διατηρητέας οικοδομής καθώς και σε παρακείμενο τεμάχιο πίσω από την οικοδομή. Παρατηρείται όμως, από το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως, πως ο παράγων αυτός δεν είναι ανασταλτικός καθότι τα τεμάχια πίσω από την οικοδομή μπορούν να αξιοποιηθούν και να αναπτυχθούν με διατήρηση της οικοδομής (σε συνδυασμό με τη νέα ανάπτυξη), πρακτική που ήδη εφαρμόστηκε επιτυχημένα σε πολλές περιπτώσεις παγκύπρια. Η άποψη του αρχιτέκτονα-μελετητή των αιτητριών πως η οικοδομή πρέπει να κατεδαφιστεί για να αναβαθμιστεί το εμπορικό κέντρο της πόλης, κρίνεται από το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως ως λανθασμένη. Παρατηρείται πως η ανάγκη διατήρησης των παραδειγμάτων αυτών της αστικής αρχιτεκτονικής είναι επιτακτική λόγω της πρόσφατης μεγάλης αλλοίωσης του αυθεντικού παραδοσιακού χαρακτήρα της πόλης της Λάρνακας και της διατάραξης του ιστορικού δομημένου ιστού της ένεκα της απότομης και εκτεταμένης ανάπτυξης της πόλης. Η άποψη του αρχιτέκτονα-μελετητή των αιτητριών ότι η οικοδομή δεν έχει οποιαδήποτε αρχιτεκτονική αξία κρίνεται ως λανθασμένη, από το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως, λόγω των προαναφερομένων συγκεκριμένων αξιόλογων στοιχείων που παρουσιάζει η επίδικη οικοδομή. Αξίζει να σημειωθεί συναφώς ότι είναι παραδεκτό και από τον αρχιτέκτονα-μελετητή των αιτητριών πως η επίδικη οικοδομή αποτελεί συνέχεια παρακείμενης διατηρητέας οικοδομής που περιγράφεται ως «Παρσών Hypermarket».
Είναι γεγονός ότι ο Δήμος Λάρνακας εξέτασε τις ενστάσεις διαφόρων προσώπων μεταξύ των οποίων και των αιτητριών και τις απέρριψε στις 3.12.2002 (η απόρριψη βρίσκεται στο Τεκμήριο 3, Ερυθρό αρ. 135). Δεν αποδίδω οποιαδήποτε ιδιαίτερη σημασία στην απόρριψη των ενστάσεων των αιτητριών από το Δήμο Λάρνακας, η οποία έγινε με συνοπτικό τρόπο, όπως φαίνεται στην επιστολή του Δήμου ημερ. 3.12.2002 προς το Γενικό Διευθυντή του Υπουργείου Εσωτερικών. Ούτε αποδίδω οποιαδήποτε ιδιαίτερη σημασία στο ότι ο Δήμος Λάρνακας, από δική του πρωτοβουλία, ανέθεσε το ζήτημα της εξέτασης των ενστάσεων σε μελετητές που ο ίδιος διόρισε και στους φακέλους που παρουσιάστηκαν στο δικαστήριο δεν φαίνεται να υπάρχει η μελέτη των μελετητών του Δήμου Λάρνακας. Εκτιμώ ότι καθοριστικός και αποφασιστικός είναι ο ρόλος της ενδελεχούς και εις βάθος μελέτης που έκαμε το αρμόδιο Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως του Υπουργείου Εσωτερικών καθώς και η λεπτομερής έκθεση του προαναφερόμενου τμήματος που περιλαμβάνεται στην προαναφερόμενη επιστολή ημερ. 9.9.2002 προς το Γενικό Διευθυντή του Υπουργείου Εσωτερικών, η οποία αφορά συγκεκριμένα και λεπτομερώς στην περίπτωση της οικοδομής των αιτητριών. Η επιπρόσθετη μελέτη στην οποία προέβη ο Δήμος Λάρνακας, με δική του πρωτοβουλία, είναι υπό τις περιστάσεις παρεμφερής και περιορισμένης σημασίας, κατά την κρίση μου.
Θέματα που προσομοιάζουν με τα επίδικα είχα την ευκαιρία να εξετάσω πρόσφατα στην J.A. Cabras & Bros Ltd v. Δημοκρατίας (2006) 4 A.A.Δ. 15, στην οποία έκρινα ότι το εκδοθέν διάταγμα διατήρησης οικοδομής που βρίσκεται στο εμπορικό κέντρο της Λάρνακας, όπως και η επίδικη οικοδομή, ήταν έγκυρο.
Κατά την κρίση μου ο Υπουργός Εσωτερικών αλλά και το Υπουργικόν Συμβούλιον ενήργησαν εντός των πλαισίων των αρμοδιοτήτων τους, όπως αυτές καθορίζονται στο Άρθρο 38 του περί Πολεοδομίας και Χωροταξίας Νόμου του 1972 (Ν. 90/72). Οι ενστάσεις που προβλήθηκαν από τις αιτήτριες μελετήθηκαν εις βάθος και λεπτομερώς από το αρμόδιο τμήμα του Υπουργείου Εσωτερικών που είναι το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως. Έγινε, όπως φαίνεται από τα ενώπιόν μου στοιχεία, ορθή και ενδελεχής έρευνα αναφορικά με την επίδικη οικοδομή και οι θέσεις του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως που φαίνονται στην προαναφερόμενη έκθεση-επιστολή του είναι δεόντως αιτιολογημένες όπως αιτιολογημένη είναι και η απόρριψη, μίας προς μία, των ενστάσεων των αιτητριών. Δεν μπορώ να εντοπίσω οποιαδήποτε πλάνη περί τα πράγματα, πλάνη περί τον Νόμο, παρανομία, υπέρβαση ή κατάχρηση εξουσίας, παράβαση των γενικών αρχών του διοικητικού δικαίου και των κανόνων της χρηστής διοίκησης ή κακή άσκηση της αρμοδιότητας και διακριτικής ευχέρειας των αρμοδίων οργάνων.
Για τους λόγους που προσπάθησα να εξηγήσω η προσφυγή απορρίπτεται, με έξοδα εις βάρος των αιτητριών. Το προσβληθέν διάταγμα επικυρώνεται.
H προσφυγή απορρίπτεται με έξοδα.