ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
(Προσφυγή Αρ. 485/2002)
6 Νοεμβρίου, 2003
[ΧΑΤΖΗΧΑΜΠΗΣ, Δ/τής.]
Αναφορικά με το αρθρο 146 του Συντάγματος
Μεταξύ:
1. Σπύρου Γεωργίου Παυλίδη, εκ Λευκωσίας
2. Μιχάλη Γεωργίου Παυλίδη, εκ Λευκωσίας
3. Μαρίας Νίκου Αληφάντη, εξ Αθηνών
4. Χριστίνας Δημήτρη Παντελεϊμωνίτη, εξ Αθηνών
5. Κωνσταντίνου Σοφοκλή Μαυραντώνη, εξ Αθηνών
6. Σπύρου Σοφοκλή Μαυραντώνη, εξ Αθηνών
7. ΓΕΩ ΠΑΥΛΙΔΗΣ ΛΤΔ, εκ Λεμεσού
και άλλων
9;Αιτητών
και
Κυπριακής Δημοκρατίας μέσω
1. Υπουργικού Συμβουλίου
2. Υπουργού Εσωτερικών
9;Καθ΄ων η Αίτηση
------------------ --------
9;(Προσφυγή Αρ. 486/2002)
Μεταξύ:
1. Χριστίνας Δημήτρη Παντελεϊμωνίτη, εξ Αθηνών
2. Σπύρου Γεωργίου Παυλίδη, εκ Λευκωσίας
3. Μιχάλη Γεωργίου Παυλίδη, εκ Λευκωσίας
4. Μαρίας Νίκου Αληφάντη, εξ Αθηνών
5. Αλεξάνδρας Νίκου Αληφάντη, εξ Αθηνών
και
Κυπριακής Δημοκρατίας μέσω
1. Υπουργικού Συμβουλίου
2. Υπουργού Εσωτερικών
Καθ΄ων η Αίτηση
_________________
Για τους Αιτητές και στις δύο προσφυγές: κα Α. Λυκουργου για
Α. Τριανταφυλλίδης και Υιοί.
Για τη Δημοκρατία: κ. Δ. Καλλίγερος.
_________________
Α Π Ο Φ Α Σ Η
Οι δύο αυτές προσφυγές συνεκδικάζονται καθόσον αφορούν την ίδια διοικητική πράξη, συγκεκριμένα, διάταγμα απαλλοτρίωσης από τη Δημοκρατία, μεταξύ άλλων, μέρους δύο κτημάτων, εκάτερο των οποίων ανήκει στους αντίστοιχους αιτητές σε κάθε προσφυγή. Σύμφωνα με την προηγηθείσα γνωστοποίηση απαλλοτρίωσης, το μέρος των εν λόγω κτημάτων ήταν αναγκαίο για τη βελτίωση του παραλιακού τουριστικού δρόμου στη Λεμεσό και ειδικά του τμήματος από την Επίχωση μέχρι το ξενοδοχείο Churchill. Εναντίον της γνωστοποίησης απαλλοτρίωσης είχε καταχωρηθεί από τους αιτητές ένσταση η οποία απερρίφθη, με κατάληξη την έκδοση του διατάγματος απαλλοτρίωσης.
Είναι η θέση της Δημοκρατίας ότι η διεύρυνση και βελτίωση του παραλιακού δρόμου, που εντάσσεται και στο Τοπικό Σχέδιο ως δρόμος πρωταρχικής σημασίας, εξυπηρετεί πολλούς δήμους και κοινότητες και εξυπακούει τμηματική υλοποίηση και συνολική δαπάνη πέραν των £30.000.000, αποτέλεσε αντικείμενο μακροχρόνιας μελέτης του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως σε συνεργασία με όλους τους ενδιαφερόμενους φορείς, το οποίο μάλιστα ετοίμασε και Ρυθμιστικό Σχέδιο βασισμένο στα δεδομένα και στις προβλέψεις κυκλοφορίας και ανάπτυξης του Τοπικού Σχεδίου και σε κυκλοφοριακή μελέτη εμπειρογνωμόνων. Μέρος του έργου έχει ήδη εκτελεστεί, το δε Ρυθμιστικό Σχέδιο έχει τροποποιηθεί ώστε να περιλαμβάνει παρόδιους χώρους στάθμευσης αλλά και να μειωθεί το συνολικό πλάτος του δρόμου, της διαχωριστικής λωρίδας και του ποδηλατόδρομου και να καταργηθεί το πεζοδρόμιο, προς όφελος του παραλιακού μετώπου το οποίο είχε επηρεασθεί και μειωθεί υπέρμετρα με βάση το αρχικό Ρυθμιστικό Σχέδιο. Κατέστη έτσι αναγκαία και η εν λόγω απαλλοτρίωση.
Η ένσταση των αιτητών εναντίον της γνωστοποίησης απαλλοτρίωσης περιείχετο σε επιστολή εμπειρογνωμόνων συμβούλων τους. Οι λόγοι της ένστασης είχαν ως ακολούθως:
"α) προτείνονται παρόδιοι χώροι σταθμεύσεως σε θέση που δεν χρειάζονται αφού οι λειτουργίες κατά μήκος του οδικού μετώπου Α-Β, του οικείου αστικού τετραγώνου, ως φαίνεται στο σχέδιο "Β", δεν είναι τέτοιες που να δημιουργούν ανάγκη για στάθμευση επί της Λεωφόρου,
β) προτείνεται, στην πραγματικότητα, χώρος σταθμεύσεως για την εξυπηρέτηση των προσερχόμενων στην παραλία, πρόνοια επικίνδυνη γιατί οι χρήστες των εν λόγω χώρων σταθμεύσεως θα πρέπει να διασχίζουν τη Λεωφόρο για να φθάσουν στον προορισμό τους (αν τον φθάσουν),
γ) παραλείπεται η πρόνοια χώρων σταθμεύσεως εκεί που αυτοί χρειάζονται, ήτοι κατά μήκος της θαλάσσιας αντί της χερσαίας πλευράς της Λεωφόρου παρόλο ότι υπάρχει για το σκοπό αυτό πολύς κι΄ άνετος προς τούτο δημόσιος χώρος και
δ) προτείνεται η, μόνο σε βάρος του τεμαχίου υπ΄ αρ. 161, διεύρυνση του νότιου άκρου της οδού Λόρδου Βύρωνος, αντί σε βάρος της Κυβερνητικής γης, που αποτελεί τον Δημόσιο Κήπο, ήτοι γη εκτάσεως πολλαπλασίως μεγαλύτερης των τεμαχίων υπ΄ αρ. 160 & 161, λογιζομένων μαζί."
Στη συνέχεια της επιστολής εγίνετο επιχειρηματολογία για περαιτέρω στήριξη των θέσεων των αιτητών. Συγκεκριμένα, υποστηρίζετο ως προσφορότερη λύση των αναγκών στάθμευσης η χρήση μέρους του παραλιακού μετώπου ώστε μάλιστα να εξυπηρετούνται καλύτερα οι λουόμενοι σταθμεύοντας εκεί αντί στην απέναντι πλευρά που είναι τα εν λόγω κτήματα και να διασχίζουν το δρόμο για να μεταβούν στη θάλασσα. Προωθείτο επίσης το επιχείρημα ότι, καθόσον οι παρόδιοι χώροι στάθμευσης αποσκοπούσαν στην εξυπηρέτηση άλλων, η ανάγκη εκείνη θα ικανοποιείτο προσφορότερα με τη δημιουργία ειδικών ιδιωτικών χώρων στάθμευσης στα πλαίσια της ανάπτυξης οποιουδήποτε ακινήτου. Υποδεικνύετο επίσης ότι η δημιουργία των χώρων στάθμευσης δεν αντανακλούσε την πολιτική που εφαρμόστηκε σε άλλες περιπτώσεις και μάλιστα δεν δημιουργήθησαν παρόδιοι χώροι στάθμευσης μπροστά από άλλα κτήματα ή μπροστά από τον παρακείμενο Δημοτικό Κήπο που εξάλλου ήταν δημόσια ιδιοκτησία και θα μπορούσε να προτιμηθεί. Και, τέλος, ότι επηρεάζετο δυσμενώς το εντός του ενός εκ των εν λόγω κτημάτων διατηρητέο κτίριο με την προσέγγισή του στο δρόμο. ΄
Το σκεπτικό για την απόρριψη της ένστασης είχε ως ακολούθως:
"Οι θέσεις των ενισταμένων έχουν συζητηθεί σε έκταση, σε συναντήσεις εκπροσώπων του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως με τους επηρεαζόμενους ιδιοκτήτες και τους συμβούλους τους. Στις συναντήσεις αυτές επεξηγήθηκε ότι το υφιστάμενο πλάτος του παραλιακού μετώπου είναι ανεπαρκές για τις ανάγκες των λουομένων, ξένων και ντόπιων σε μια ιδιαίτερα απαπτυγμένη τουριστική περιοχή και ότι για τη διαμόρφωση του παραλιακού μετώπου σε τουριστική πλαζ με βάση μελέτες και σχέδια που έχουν εκπονηθεί, θα απαιτηθεί σταδιακά πολύ μεγαλύτερο πλάτος που θ αποκτηθεί με αμμόχωση. Επομένως, η χρησιμοποίηση τμήματος της παραλίας για σκοπούς διεύρυνσης της Λεωφόρου και διαμόρφωσης παρόδιων χώρων στάθμευσης οχημάτων (on street parkings) ήταν απαγορευτική γιατί θα επηρέαζε δυσμενέστατα την τουριστική υποδομή της Λεμεσού με σοβαρότατες αρνητικές επιπτώσεις στην κοινωνική, οικονομική, εμπορική και τουριστική ανάπτυξη της πόλης. Η θέση αυτή ήταν θέση και του Δημοτικού Συμβουλίου Λεμεσού που απέρριπτε κατηγορηματικά οποιαδήποτε σοβαρή επέμβαση στην παραλία για τη διεύρυνση/βελτίωση της Παραλιακής Λεωφόρου. Αντίθετα, ο επηρεασμός του απέναντι από την παραλία τεμαχίου 160, που είναι χωράφι με μεγάλη έκταση, είναι σε σχέση με το μέγεθος του πολύ μικρός και δεν επηρεάζει καθόλου τις αναπτυξιακές του δυνατότητες. Η διαμόρφωση δε παρόδιων χώρων στάθμευσης κατά μήκος του νότιου συνόρου του τεμαχίου, θα είναι θετικό στοιχείο για τη μελλοντική του ανάπτυξη. Σ΄
ότι αφορά το τεμάχιο 161, στο οποίο βρίσκεται διατηρητέα οικοδομή, αυτό επηρεάζεται σε μικρό βαθμό κατά μήκος της Παραλιακής Λεωφόρου και σε μαγαλύτερο βαθμό κατά μήκος της οδού Λόρδου Βύρωνος. Ο επηρεασμός αυτός, αν και σημαντικός, δεν επηρεάζει τη διατηρητέρα οικοδομή και ούτε δημιουργεί οποιαδήποτε προβλήματα στη λειτουργικότητά της. Με βάση το δεδομένο αυτό κρίνεται ότι η διεύρυνση του νότιου σκέλους της οδού Λόρδου Βύρωνος μόνο προς τη πλευρά του τεμαχίου 161, δεν θα επιφέρει οποιεσδήποτε αρνητικές συνέπειες στη διατηρητέα οικοδομή και στη διαμόρφωση του περιβάλλοντα χώρου και ούτε επηρεάζει αναπτυξιακές δυνατότητες του τεμαχίου. Οποιαδήποτε μετακίνηση της διεύρυνσης ης οδού Βύρωνος προς την πλευρά του Δημοτικού Κήπου, θα απαιτούσε την εκκοπή αρκετών δένδρων μεγάλης ηλικίας, γεγονός που θα είχε αρνητική επίδραση στο περιβάλλον αλλά και στην αισθητική εμφάνιση του κήπου που θα έχανε ένα από τα βασικά συστατικά του στοιχεία."Οι λόγοι που οι αιτητές εισηγούνται για ακύρωση του διατάγματος απαλλοτρίωσης επικεντρώνονται στη θέση ότι δεν υπήρξε δέουσα έρευνα. Δεν είχε, λέγουν, εκπονηθεί ή εν πάση περιπτώσει ολοκληρωθεί η μελέτη για το εν λόγω έργο, ούτε είχε διερευνηθεί επαρκώς η δυνατότητα χρήσης κρατικής γης ή άλλης ιδιωτικής γης αντί της εν λόγω ιδιωτικής
γης αλλά ούτε και είχε διερευνηθεί επαρκώς η επιλογή της βόρειας πλευράς του δρόμου όπου είναι τα κτήματα των αιτητών αντί της νότιας πλευράς του παραλιακού μετώπου για τη δημιουργία των παρόδιων χώρων στάθμευσης. Οι αιτητές λέγουν επίσης ότι υπάρχουν ανακρίβιες στην επιστολή του Τμήματος Πολεοδομίας στην οποία περιέχεται το σκεπτικό για την απόρριψη της ένστασής τους, χωρίς όμως να ισχυρίζονται ότι τούτο συνιστά λόγο ακύρωσης, αν και ορισμένες από τις αναφορές τους σχετίζονται με τους λόγους ακύρωσης και θα εξετασθούν στο πλαίσιο εκείνο, όπως η αναφορά στην έλλειψη διαμόρφωσης των σχεδίων για την Ακτή Ολυμπίων όταν δημοσιεύθηκε το διάταγμα απαλλοτρίωσης και η αναφορά στη δυνατότητα επέκτασης του παραλιακού μετώπου με τον εμπλουτισμό του με άμμο μέσω της κατασκευής κυματοθραυστών. Πέραν τούτων, οι αιτητές παρατηρούν ότι είναι εσφαλμένη η αναφορά στην εν λόγω επιστολή ότι το Ρυθμιστικό Σχέδιο ετοιμάστηκε στη βάση σχεδίου ρυθμιστικής ρυμοτομίας, καθόσον ουδέποτε δημοσιεύθηκε τέτοιο σχέδιο ρυθμιστικής ρυμοτομίας με αποτέλεσμα η εν λόγω ρυμοτομία να καθίστατο παράνομη. Ως προς τούτο, να παρατηρήσω όμως ότι το κρινόμενο στις προσφυγές δεν είναι η νομιμότητα της οποιασδήποτε ρυμοτομίας αλλά η νομιμότητα του διατάγματος απαλλοτρίωσης. Το δε τροποποιηθέν Ρυθμιστικό Σχέδιο, εν πάση περιπτώσει, δεν συναρτήθηκε στην ουσία του προς οποιαδήποτε ρυμοτομία αλλά στις ανάγκες και παραμέτρους που το διείπαν, όπως αυτές έχουν αναφερθεί πιο πάνω, και που κατέστησαν αναγκαία την απαλλοτρίωση. Η άλλη αναφορά στην εν λόγω επιστολή που οι αιτητές εισηγούνται ότι είναι εσφαλμένη είναι η αναφορά στο ανεπιθύμητο της εκκοπής των δέντρων του Δημοτικού Κήπου, ως προς τα οποία οι αιτητές λέγουν ότι είναι επικίνδυνα λόγω ηλικίας και ύψους. Δεν επιδιώχθηκε όμως να προσαχθεί μαρτυρία που να υποστηρίζει τέτοιο ισχυρισμό. Μία άλλη παρατήρηση των αιτητών, ότι η Δημοκρατία δεν διενήργησε την υπό του άρθρου 8(1) των περί Αναγκαστικής Απαλλοτριώσεως Νόμων προνοούμενη διαπραγμάτευση για απόκτηση των κτημάτων με ιδιωτική σύμβαση εντός δέκα μηνών, παρά μόνο δεκατέσσερις μήνες μετά, τη γνωστοποίηση απαλλοτρίωσης, δεν απολήγει σε εισήγηση για ακυρότητα του διατάγματος απαλλοτρίωσης και εν πάση περιπτώσει παράβαση του άρθρου 8(1) δεν συνεπάγεται αναγκαστικά και ακυρότητα του διατάγματος απαλλοτρίωσης. Να παρατηρήσω όμως περαιτέρω ότι τέτοιος λόγος ακύρωσης δεν περιλαμβάνεται στα νομικά σημεία στην προσφυγή και έτσι δεν θα μπορούσε να εξεταστεί.Στρέφομαι να εξετάσω τη βασική εισήγηση των αιτητών ότι δεν υπήρξε δέουσα έρευνα. Η εισήγηση ότι δεν είχε εκπονηθεί ή τουλάχιστον ολοκληρωθεί η μελέτη για το εν λόγω έργο όταν δημοσιεύθηκε το διάταγμα απαλλοτρίωσης αλλά και η ειδοποίηση απαλλοτρίωσης δεν αμφισβητεί την ύπαρξη της μελέτης που έγινε και που πέρασε μέσα στο Ρυθμιστικό Σχέδιο, ως προς το οποίο δεν διατυπώνεται οποιοδήποτε παράπονο. Η εισήγηση επικεντρώνεται μόνο στα σχέδια για την Ακτή Ολυμπίων τα οποία, λέγουν οι αιτητές, δεν οριστικοποιήθηκαν παρά μόνο έξι μήνες μετά από το διάταγμα απαλλοτρίωσης. Το Ρυθμιστικό Σχέδιο όμως δεν συναρτήθηκε προς την Ακτή Ολυμπίων ως θέμα διαμόρφωσης του παραλιακού μετώπου αλλά προς τις κυκλοφοριακές και αναπτυξιακές ανάγκες και προβλέψεις του οδικού δικτύου που αφορά τον παραλιακό τουριστικό δρόμο. Το παραλιακό μέτωπο υπεισήρχετο σε τούτο όχι ως μέρος του ρυθμιστικού σχεδίου
το οποίο να επηρεάζετο από τη διαμόρφωση του παραλιακού μετώπου αλλά ως προς τη διάσταση ότι δεν ήταν επιθυμητή ή εφικτή περαιτέρω μείωση του παραλιακού μετώπου, για τους λόγους που επεξηγούνται λεπτομερώς στην επιστολή του Τμήματος με την οποία απερρίφθη η ένσταση των αιτητών, αλλά ούτε και επιθυμητή η τοποθέτηση των παρόδιων χώρων στάθμευσης στην πλευρά του παραλιακού μετώπου. Οι παράμετροι αυτές δεν αναιρούντο με την περαιτέρω εισήγηση των αιτητών ότι υπήρχαν σχέδια για την αύξηση του παραλιακού μετώπου μέσω του εμπλουτισμού του με άμμο που θα προήρχετο από τη λειτουργία κυματοθραυστών. Όπως εξηγείται και πάλι στην εν λόγω επιστολή, τα σχέδια για επέκταση του παραλιακού μετώπου, που εν πάση περιπτώσει αφορούσαν μελλοντική ανάπτυξη και δεν επηρέαζαν τις υφιστάμενες ανάγκες, είχαν ακριβώς ως βάση το ήδη ανεπαρκές του παραλιακού μετώπου για τις υφιστάμενες και μελλοντικές ποικιλόμορφες ανάγκες της περιοχής. Εξάλλου, ουδεμία περαιτέρω επέκταση του παραλιακού μετώπου θα ανέτρεπε το ανεπιθύμητο της τοποθέτησης των παρόδιων χώρων στάθμευσης στην πλευρά του παραλιακού μετώπου.Με τα πιο πάνω απαντάται και η άλλη εισήγηση των αιτητών ότι δεν είχε διερευνηθεί επαρκώς η δυνατότητα χρήσης κρατικής γης αντί της εν λόγω ιδιωτικής για τη δημιουργία των παρόδιων χώρων στάθμευσης καθόσον η εισήγηση αυτή παραπέμπει στο παραλιακό μέτωπο ως την εν λόγω κρατική γη. Το άλλο σκέλος της εισήγησης αυτής, ότι δεν διερευνήθηκε επαρκώς η δυνατότητα χρήσης άλλης ιδιωτικής γης αντί εκείνης των αιτητών δεν εξειδικεύεται αλλά ούτε και στοιχειοθετείται.
Η τελευταία εισήγηση των αιτητών, ότι δεν είχε διερευνηθεί επαρκώς η επιλογή της βόρειας πλευράς του δρόμου όπου είναι τα κτήματά τους αντί της νότιας του παραλιακού μετώπου, επίσης απαντάται στα πιο πάνω αναφερθέντα που διέπουν το ανεπιθύμητο του περιορισμού του παραλιακού μετώπου και της τοποθέτησης παρόδιων χώρων στάθμευσης κατά μήκος αυτού. Ούτε βεβαίως υπεισέρχεται το Δικαστήριο στην κρίση του διοικητικού οργάνου για να υποκαταστήσει την οποιαδήποτε άποψη ως προς τους σχεδιασμούς έργων για εκείνη της αρμόδιας διοίκησης όπως διαμορφώνεται μέσα από μελέτη και προγραμματισμό στα πλαίσια των αναγκών που η διοίκηση έχει καθορίσει και σταθμίσει.
Οι προσφυγές αποτυγχάνουν και απορρίπτονται. Οι αιτητές σε κάθε προσφυγή θα καταβάλουν £200 έξοδα στη Δημοκρατία.
Δ. ΧΑΤΖΗΧΑΜΠΗΣ, Δ.
/ΕΧ