ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
Έρευνα - Κατάλογος Αποφάσεων - Εμφάνιση Αναφορών (Noteup on) - Αφαίρεση Υπογραμμίσεων


ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ

ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ

 

Υπόθεση αρ. 1483/99

 

ΕΝΩΠΙΟΝ: Σ. ΝΙΚΗΤΑ, Δ.

Αναφορικά με τα Άρθρα 28 και 146 του Συντάγματος

Μεταξύ -

C. A. Petrides Ltd., από τη Λεμεσό

Αιτητρίας

- και -

Κυπριακής Δημοκρατίας μέσω

1. Εφόρου Φόρου Προστιθέμενης Αξίας και/ή

2. Υπουργείου Οικονομικών

Καθών η αίτηση

-------------------------

Ημερομηνία: 23 Αυγούστου, 2001

Για την αιτήτρια: Α.Σ. Αγγελίδης

Για τους καθών η αίτηση: Ε. Αντωνίου (κα), Δικηγόρος της Δημοκρατίας

--------------------------

Α Π Ο Φ Α Σ Η

Η αιτήτρια έχει το σχήμα και την υπόσταση εταιρείας περιορισμένης ευθύνης. Με έδρα των οικονομικών δραστηριοτήτων της τη Λεμεσό. Εμπορεύεται διάφορα προϊόντα που χρησιμοποιούνται στη συντήρηση θαλάσσιων σκαφών. Γιαυτό και είχε εγγραφεί στο σχετικό μητρώο του φόρου προστιθέμενης αξίας, το οποίο τηρείται με βάση τις διατάξεις του ομότιτλου νόμου του 1990 (αρ. 246/90), όπως τροποποιήθηκε.

Το αίτημα της προσφυγής αποκαλύπει και τις βασικές λεπτομέρειες της φορολόγησης της εταιρείας, της οποίας την ακύρωση επιδιώκει:

"Δήλωση του Δικαστηρίου ότι η πράξη και/ή απόφαση του καθ' ου η αίτηση που περιέχεται σε επιστολή του με ημερ. 8.9.99 και με την οποία απέρριψε την ένσταση των Αιτητών ημερ. 3.6.99, με αποτέλεσμα να επιβάλει στους Αιτητές την υποχρέωση πληρωμής Λ.Κ. 20.934,38 - οφειλόμενο Φόρο Προστιθέμενης Αξίας για τις περιόδους από 1.7.92 μέχρι 30.9.98 είναι άκυρη, παράνομη και στερημένη οποιουδήποτε έννομου αποτελέσματος."

Λειτουργός του Γραφείου φ.π.α. προέβη σε μακροχρόνιο έλεγχο των αρχείων και βιβλίων της επιχείρησης. Διήρκεσε από 14/1/99 μέχρι 25/2/99. Τα αποτελέσματα, καθώς και οι υπολογισμοί του φόρου, καταγράφτηκαν σε ογκώδη έκθεση που ετοίμασε (παράρτημα Α στην ένσταση των καθών). Οι εκτιμήσεις της φορολογικής οφειλής της αιτήτριας έγιναν κατ' επίκληση των εξουσιών που παρέχει στον Έφορο φ.π.α. το άρθρ. 34(1) να χρησιμοποιεί βασικά "κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο την κρίση του". Κι αυτό γιατί, όπως ισχυρίστηκε, διαπίστωσε ελλείψεις, ανεπάρκειες ή σφάλματα στις φορολογικές δηλώσεις που υπέβαλε η αιτήτρια. Και περαιτέρω ότι η εταιρεία δεν τηρούσε τα αναγκαία έγγραφα.

Η βεβαίωση του φόρου έγινε στις 8/4/99. Συνοδεύθηκε από επιστολή του Εφόρου στην οποία συνοψίζει τους λόγους για τους οποίους προσφεύγει σε εξολογιστικό προσδιορισμό της φορολογίας:

"Α. Δεν τηρείτε πλήρη βιβλία, αρχεία και στοιχεία που απαιτούνται να τηρούνται δυνάμει του άρθρου 39 του Νόμου 246 του 1990, του περί Φόρου Προστιθέμενης αξίας (Τήρηση βιβλίων, Αρχείων και Στοιχείων) Διατάγματος του 1992 και των περί Φόρου Προστιθέμενης Αξίας (Παραδόσεις ή παροχές από Λιανοπωλητές) Κανονισμών του 1991 για τους λόγους που αναφέρονται πιο κάτω:

Ι. Δεν εκδίδετε τιμολόγια και δεν αποδίδετε το ποσό του φόρου εκροών που οφείλεται για όλες τις παραδόσεις αγαθών που πραγματοποιείτε, σύμφωνα με στοιχεία που υπάρχουν αναφορικά με πωλήσεις που έχετε διενεργήσει από τα υποστατικά της επιχείρησης σας.

ΙΙ. Δεν τηρείτε βιβλίο αποθήκης ή κατάσταση αποθεμάτων τα οποία να μπορούν να χρησιμοποιηθούν στην εξακρίβωση των φορολογητέων παραδόσεων αγαθών, κατά παράβαση των προνοιών των παραγράφων 3(3) & (4) του περί Φόρου Προστιθέμενης Αξίας (Τήρηση Βιβλίων, Αρχείων και Στοιχείων) Διατάγματος του 1992 (Κ.Δ.Π. 114/92).

Β Ι. Παρουσιάζονται διαφορές μεταξύ των πωλήσεων που δηλώθηκαν στις ελεγμένες οικονομικές καταστάσεις και στις φορολογικές δηλώσεις που υποβάλατε για τα έτη 1993 και 1994, καθώς και ημερολογιακή εγγραφή για επιπρόσθετες πωλήσεις για τα οποία δε δόθηκαν ικανοποιητικές εξηγήσεις. Οι μερικές εξηγήσεις που δόθηκαν αφορούν διορθώσεις λογαριασμών οι οποίες δεν καταχωρήθηκαν στις φορολογικές δηλώσεις που υποβλήθηκαν.

ΙΙ. Αποτύχατε στον έλεγχο αξιοπιστίας του περιθωρίου κέρδους επί του κόστους των προϊόντων της επιχείρησης σας (Μark-up) λαμβανομένων υπόψιν των αγορών και πωλήσεων που δηλώθηκαν στις φορολογικές δηλώσεις που υποβλήθηκαν. Ενώ το ποσοστό περιθωρίου κέρδους της επιχείρησης σας υπολογίστηκε σε 101% στις φορολογικές σας δηλώσεις παρουσιάζεται 60,68%.

.................................. .................................................. ......

Γ. Δε δικαιούστε πίστωση φόρου που ανέρχεται στο ποσό των £625,22 τον οποίο έχετε διεκδικήσει για τις δαπάνες που αναφέρονται πιο κάτω. Σας αναγνωρίζεται επιπρόσθετη επίσης πίστωση φόρου £732,06 τον οποίο εκ παραδρομής δεν είχατε διεκδικήσει για πίστωση. Αναλυτικά ...................."

Η αιτήτρια αμφισβήτησε την παραπάνω φορολογία (που ήταν επιπρόσθετη), με επιστολές της ημερ. 3/6/99, 19/7/99 και 24/8/99, ζητώντας την αναθεώρηση της. Το αίτημα όμως δεν έγινε αποδεκτό. Με επιστολή ημερ. 8/9/99, ο Έφορος πληροφόρησε την αιτήτρια ότι εξακολουθεί να ισχύει η βεβαίωση του φόρου ημερ. 8/4/99. Με την αιτιολογία ότι:

"Αναφέρομαι στις επιστολές με ημερομηνίες 30.6.99, 19.7.99 και 24.8.99 με τις οποίες αιτείσθε αναθεώρηση της βεβαίωσης φόρου με ημερομηνία 8.4.99 για τους εν λογω πελάτες σας όσον αφορά τον εξολογιστικό υπολογισμό της φορολογητέας ύλης στο οποίο προέβηκαν και σας πληροφορώ τα ακόλουθα:

(α) Οι διάφοροι υπολογισμοί όσον αφορά το περιθώριο κέρδους που έχετε υποβάλει καθώς και οι ισχυρισμοί σας όσο αφορά το ύψος της αύξησης αποθεμάτων δεν γίνονται αποδεκτοί καθότι δεν στηρίζονται σε οποιαδήποτε νέα ικανοποιητικά ή αντιπροσωπευτικά στοιχεία.

(β) Σημειώνεται ότι και κατά τη διάρκεια της επίσκεψης ελέγχου είχαν γίνει παρόμοιοι ισχυρισμοί και υπολογισμοί του περιθωρίου κέρδους από το διευθυντή της εταιρείας κύριο Πετρίδη οι οποίοι είχαν εξεταστεί και του είχαν δοθεί επεξηγήσεις όσον αφορά τους λόγους που δεν μπορούσαν να γίνουν αποδεκτοί. Επιπρόσθετα παρόλο που ανέλαβε ο κύριος Πετρίδης να παρουσιάσει απογραφή αποθεμάτων, αυτή ποτέ δεν παρουσιάστηκε."

Αντικείμενο της προσφυγής είναι το περιεχόμενο της παραπάνω επιστολής. Όμως η Δημοκρατία με προδικαστική της ένσταση υποστηρίζει ότι η απόφαση αυτή της 8/9/99 είναι βεβαιωτική της προγενέστερης απόφασης του Εφόρου της 8/4/99, η οποία, όντως, δεν προσβλήθηκε. Γιαυτό και η προσβαλλόμενη πράξη στερείται εκτελεστότητας. Έγινε εισήγηση ότι δεν υποβλήθηκαν ούτε εξετάστηκαν νέα στοιχεία έτσι ώστε να μπορεί να μιλά ένας για τη δυνατότητα έκδοσης νέας προσβλητής πράξης. Η επιστολή της 8/9/99 εκδηλώνει την εμμονή της διοίκησης στην προηγούμενη της απόφαση και τίποτε άλλο.

Στην ένσταση τους οι λογιστές της αιτήτριας ψέγουν τη μέθοδο υπολογισμού που χρησιμοποίησε ο Έφορος με ειδική έμφαση στην εκτίμηση του σταθμικού ποσοστού κέρδους. Περαιτέρω αναγνωρίζεται ότι δόθηκε "σαν παραχώρηση αύξηση των αποθεμάτων κατά Λ.Κ. 50.000", ενώ η αύξηση αυτή ήταν, σύμφωνα με τους δικούς τους υπολογισμούς, Λ.Κ. 69.000.

Από προσεκτική εξέταση των εγγράφων που προσκομίστηκαν προκύπτει ότι ο Έφορος ζήτησε επιπρόσθετα στοιχεία που να τεκμηριώνουν τις αμφισβητήσεις της αιτήτριας. Φαίνεται δε ότι αυτά τα στοιχεία δεν ήταν υπόψη του Λειτουργού κατά τον έλεγχο στον οποίο προέβη. Παραθέτω για ενίσχυση του συμπεράσματος μου σημείωμα του Εφόρου ημερ. 16/6/99 στο οποίο γίνεται λόγος για "επιπρόσθετα στοιχεία":

"Ζητήθηκαν τηλεφωνικά επιπρόσθετα στοιχεία που να τεκμηριώνουν τους ισχυρισμούς του υ.φ.π. στην αμφισβήτηση του ημερ. 3/6/99 τα οποία παρουσιάστηκαν με τις επιστολές τους ημερ. 19/7/99 και 25/8/99. Σχετικό με τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν είναι το σημείωμα ημερ. 26/8/99."

Είναι γεγονός ότι με την επιστολή τής 19/7/99 η αιτήτρια απέστειλε όλα τα διπλότυπα πωλήσεων για την περίοδο του δείγματος και λίστες κόστους (περιλαμβανομένων και εκείνων που υποδείχθηκαν στους λειτουργούς). Με την επιστολή της 24/8/99 στάληκαν τιμολόγια αγορών και εκτελώνισης για το 1993 συνοδευόμενα από διευκρινίσεις. Δε διαφεύγει της προσοχής μου ότι το θέμα είχε θιγεί και κατά τον έλεγχο. Πείθομαι εντούτοις ότι ο Έφορος έκαμε νέα έρευνα, επί νέων στοιχείων που ζήτησε, για να έχει πληρέστερη εικόνα, όταν επανεξέταζε το θέμα. Αυτά ήταν στοιχεία που δεν είχαν εξεταστεί ούτε λήφθηκαν υπόψη κατά τον αρχικό υπολογισμό. Ενισχύει την κατάληξη μου αυτή και το παρακάτω απόσπασμα ερ. 14, σελ. 292, που αφορά την επανεξέταση:

"Αμφισβήτηση ημερ. 14/6/99 για τη βεβαίωση φόρου ημερ. 8/4/99

Η πιο πάνω αμφισβήτηση εξετάστηκε σήμερα 26/8/99, αφού παρουσιάστηκαν τα επιπρόσθετα στοιχεία που ζητήθηκαν, στις 26/8/99, σύμφωνα με τη συνοδευτική τους επιστολή."

Η προδικαστική ένσταση απορρίπτεται.

Η επίδικη απόφαση υπογράφεται από το λειτουργό φ.π.α. κ. Δήμο Σπαθάρη "για Έφορο Φ.Π.Α." Ο δικηγόρος της αιτήτριας υπέβαλε ότι η απόφαση αυτή δεν λήφθηκε από το αρμόδιο όργανο, που είναι ο Έφορος φ.π.α. Ούτε στην απόφαση αναφέρεται αν ο λειτουργός που την υπέγραψε ενεργούσε με οδηγίες του. Πρέπει να λεχθεί ότι ο ισχυρισμός αυτός έγινε χωρίς περαιτέρω αναγκαία συζήτηση ή τεκμηρίωση με αναφορά σε νομοθετικές διατάξεις ή εξειδικευμένη νομολογία. Ο λόγος ακυρότητας για αναρμοδιότητα συνοδεύθηκε και από ένα άλλο επιχείρημα: ότι την υπόθεση έκριναν οι ίδιοι λειτουργοί που πήραν και την προηγούμενη απόφαση (8/4/99) και όχι οι ιεραρχικά ανώτεροι τους, κατά παράβαση της αρχής ότι κανένας δεν μπορεί να είναι κριτής των πράξεων του.

Η απόφαση, όπως προελέχθη, υπογράφτηκε εκ μέρους του Εφόρου και τίποτε δεν υπάρχει που να ανατρέπει το τεκμήριο της κανονικότητας. Εν πάση περιπτώσει παρόμοιο επιχείρημα ηγέρθη στην υπόθεση αρ. 26/94 Cyprus Bureau of Shipping Limited v. Υπουργού Οικονομικών κ.α. ημερ. 3/11/97, και απορρίφθηκε από τον Ηλιάδη, Δ. για το λόγο ότι επρόκειτο, όπως και εδώ, για απλή αίτηση επανεξέτασης προς τον Έφορο μετά την εκπνοή της προθεσμίας των 30 ημερών για υποβολή ένστασης, που προβλέπει το άρθρ. 52 του νόμου. Επομένως κανένα από τα δύο επιχειρήματα δε φαίνεται να ευσταθεί.

Ο δικηγόρος της αιτήτριας υποστηρίζει ότι η απόφαση του Εφόρου λήφθηκε χωρίς έρευνα. Πάσχει περαιτέρω γιατί βασίστηκε σε λανθασμένους υπολογισμούς, που παραγνωρίζουν τα πραγματικά δεδομένα της υπόθεσης. Η διαφορά αφορά κυρίως το ποσοστό περιθωρίου κέρδους, όπως το είχε προσδιορίσει ο Έφορος. Επικρίνεται ακόμη η απόφαση για έλλειψη αιτιολογίας. Η απάντηση που δόθηκε ότι οι ισχυρισμοί των αιτητών απορρίπτονται γιατί δε δόθηκαν "ικανοποιητικά ή αντιπροσωπευτικά στοιχεία" ήταν αναιτιολόγητη και δεν απαντούσε στις νέες αναλυτικές καταστάσεις που επισύναψε η αιτήτρια. Το τρίπτυχο των πλημμελειών που προσάπτεται κατά της απόφασης, συμπληρώνει ο ισχυρισμός για πλάνη του Εφόρου, ο οποίος θεώρησε, παρά την πραγματικότητα, πως δεν υπήρχαν νέα στοιχεία.

Αναλυτικότερα η αγόρευση επαναλαμβάνει, με πιο διευρυμένο τρόπο, τους ισχυρισμούς της επιστολής των λογιστών ημερ. 3/6/99. Για παράδειγμα, δε δέχεται ότι έγιναν πωλήσεις, χωρίς να εκδοθούν τιμολόγια και ψέγει ως αναπόδεικτη περίπτωση ότι αγοράστηκε προϊόν από πρόσωπο που σκόπιμα έστειλε στα υποστατικά της αιτήτριας η λειτουργός με αυτό τον τρόπο, την οποία αναφέρει στην έκθεση της. Παρεμπιπτόντως, δεν βλέπω πώς αυτό εξουδετερώνει την αρτιότητα της έρευνας ή συντέλεσε στη δημιουργία ουσιαστικής πλάνης. Περαιτέρω, προβάλλει ότι, σύμφωνα με το δικό της δείγμα, το μέσο περιθώριο κέρδους είναι 53% και όχι 101%, όπως βρήκε ο Έφορος. Παραπονείται ακόμη ότι το ποσό των £50.000 που παραχωρήθηκε για αύξηση αποθεμάτων ήταν αυθαίρετο. Ορθό είναι το ποσό των £69.000 που, όπως υπάρχει ισχυρισμός, η αιτήτρια απέδειξε με την κατάσταση που επισύναψε στην επιστολή της 3/6/99.

Κατά την αιτήτρια, η έρευνα διενεργήθηκε υπό συνθήκες πλάνης αναφορικά με:

"(α) Την αξιοπιστία δήθεν των βιβλίων.

(β) Τις τιμές πώλησης ή και των εκπτώσεων που παραχωρούνταν αλλά αγνοήθηκαν από την λειτουργό.

(γ) Την αύξηση των αποθεμάτων που ήταν πέραν των £69.000 και όχι £50.000 που αυθαίρετα έκρινε η λειτουργός.

(δ) Τις ειδικές κατηγορίες πελατών με μειωμένο ποσοστό κέρδους (κρατικές αρχές) κ.τ.λ. που αγνόησε."

Η δικηγόρος της Δημοκρατίας αντέκρουσε τα παραπάνω επιχειρήματα αναφερόμενη στα στοιχεία και περαιτέρω στους βασικούς κανόνες που διέπουν τη θεώρηση θεμάτων συνδεδεμένων με τη φορολογία αυτή: προσφ. αρ. 75/94 Θεοδοσίου ν. Κυπριακής Δημοκρατίας ημερ. 13/6/96 και Α.Ε. 2421 Kokos Athanasiou Motors Ltd v. Κυπριακής Δημοκρατίας ημερ. 24/1/2000.

Υπάρχουν δύο βασικές αρχές που διέπουν το κύρος και την αποδεικτική δύναμη των βιβλίων: (α) ο Έφορος έχει υποχρέωση να αναγνωρίζει τα δεδομένα των βιβλίων μόνον όταν τηρήθηκαν όλα τα υπό του νόμου προβλεπόμενα βιβλία, σύμφωνα με τις διατάξεις του νόμου (άρθρ. 39) και των κανονισμών, εφόσον αυτά ενημερώνονται εμπρόθεσμα. και (β) ο Έφορος, αντίθετα, υποχρεούται να μη στηριχθεί στα δεδομένα που προκύπτουν από τα βιβλία, αν από τα στοιχεία που διαθέτει προκύπτει βάσιμα ότι οι εγγραφές σε αυτά δεν εικονίζουν την πραγματική κατάσταση της επιχείρησης.

Όπως έχει υποδείξει η κα Αντωνίου, τόσο το παράρτημα Α (έκθεση της Λειτουργού) όσο και το παράρτημα Θ (έκθεση επί της αμφισβήτησης) της φορολογικής οφειλής δείχνουν την ενδελέχεια και πληρότητα της έρευνας όλων των στοιχείων, παλαιών και νέων, που προσκόμισαν οι λογιστές. Η απόρριψη της ένστασης και των επιπρόσθετων ισχυρισμών της αιτήτριας στηρίζονται απόλυτα στο παράρτημα Θ, το οποίο παρέχει πλήρεις λεπτομέρειες για το πώς ο αρμόδιος λειτουργός κατέληξε και πως σε τελική ανάλυση τα νέα στοιχεία δε διαφοροποιούσαν την κατάσταση, όπως διατυπώθηκε στη βεβαίωση.

Έχουν εδώ διαπιστωθεί συγκεκριμένες πλημμέλειες στα βιβλία που δεν είναι απλώς υποθέσεις της διενεργήσασας τον έλεγχο υπαλλήλου. Με πιο κραυγαλέα την παράλειψη της εταιρείας να τηρεί βιβλίο αποθεμάτων. Ας σημειωθεί εδώ ότι η υπόσχεση του διευθυντή της αιτήτριας να δώσει καταστάσεις παρέμεινε μέχρι τέλους ανεκπλήρωτη. Σε μια τέτοια περίπτωση ο ισχυρισμός για αυθαιρεσία του Εφόρου είναι πραγματικά σχήμα οξύμωρο. Να θυμίσω εδώ ό,τι έχει λεχθεί στην Α.Ε. 2334 Goodstones Ltd ν. Δημοκρατίας ημερ. 22/10/99:

"Σύμφωνα με τη νομολογία του Ανωτάτου Δικαστηρίου σε υποθέσεις της φύσεως αυτής η εξουσία του Διοικητικού Δικαστηρίου σε υποθέσεις της φύσεως αυτής περιορίζεται στον έλεγχο της νομιμότητας της επίδικης απόφασης και δεν επεμβαίνει στην κρίση του αρμοδίου οργάνου, ότι η επίδικη απόφαση ήταν εύλογα επιτρεπτή, ούτε στην ουσιαστική κρίση της διοίκησης, εκτός εάν φανεί ότι υπήρξε πλάνη περί τα πράγματα ή το Νόμο ή υπέρβαση εξουσίας. Σαν θέμα γενικής αρχής η εκτίμηση των γεγονότων από τον Έφορο ευσταθεί σε όλες τις περιπτώσεις που βρίσκεται στο όριο του λογικά εφικτού. Αυτό είναι το σταθερό κριτήριο που έχει αποδεχθεί η νομολογία μας (Βλέπε: Γεωργιάδου ν. Δημοκρατίας (1982) 3 Α.Α.Δ. 659, Βαρναβίδης ν. Δημοκρατίας, Α.Ε. 793, ημερ. 16/10/90 και Δημοκρατία ν. Λέρνη (1991) 3 Α.Α.Δ. 346)."

Είναι η απόφαση μου ότι δόθηκαν πλήρεις εξηγήσεις για την απόρριψη των αμφισβητήσεων των αιτητών, όπως και των μεθόδων που εισηγήθηκαν οι λογιστές για υπολογισμό του φόρου. Δεν έχει τεκμηριωθεί οποιοσδήποτε από τους προβληθέντες λόγους ακύρωσης.

Η προσφυγή απορρίπτεται. Με έξοδα σε βάρος της αιτήτριας.

Σ. Νικήτας,

Δ.

/Κασ
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο