ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
Υπόθεση Αρ. 841/2000
Ενώπιον
: ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΗ, Δ.Αναφορικά με το Άρθρο 146 του Συντάγματος
Μεταξύ:
Μιχαήλ Φωτίου, από τη Λεμεσό
Αιτητή
- και -
Κυπριακής Δημοκρατίας, μέσω
Κα θ΄ ων η αίτηση
- - - - - -
ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ
: 16.7.2001Για τον αιτητή: κ. Μ. Τριανταφυλλίδης.
Για τους καθ΄ων η αίτηση: κ. Α. Χριστοφόρου, Δικηγόρος της Δημοκρατίας Α.
- - - - - -
Α Π Ο Φ Α Σ Η
Το Υπουργικό Συμβούλιο, με απόφασή του αρ. 42465 ημερομηνίας 19.4.1995, αποφάσισε να εγκρίνει την επέκταση του όρου «εκτοπισθείς», προς το σκοπό απόκτησης προσφυγικής ταυτότητας, ώστε αυτός να περιλαμβάνει και «πρόσωπα τα οποία πριν και μέχρι την εισβολή είχαν τη μόνιμη κατοικία τους στις ελεύθερες περιοχές λόγω του επαγγέλματος τους αλλά το σπίτι τους ή/και γενικά η περιουσία τους ήταν στις κατεχόμενες περιοχές» (παράγραφος 10(α)). Ταυτόχρονα, με την παράγραφο 11, το Υπουργικό Συμβούλιο καθόρισε έντεκα «κύρια κριτήρια» για κατάταξη αιτητών στον πιο πάνω ορισμό.
Στηριζόμενος στον πιο πάνω ορισμό του όρου «εκτοπισθείς», ο αιτητής, με αίτησή του ημερομηνίας 21.6.1995, ζήτησε να του εκδοθεί προσφυγική ταυτότητα με εξαρτώμενα πρόσωπα τη σύζυγο και τα δύο παιδιά του και με τόπο εκτοπισμού τον Άγιο Επίκτητο Κερύνειας. Η αίτηση απορρίφθηκε. Ο αιτητής πρόσβαλε την απορριπτική απόφαση με την Προσφυγή 883/97, Φωτίου ν. Δημοκρατίας, στην οποία εκδόθηκε απόφαση στις 29.1.1999. Το Δικαστήριο, αποδεχόμενο την προσφυγή, ακύρωσε την απορριπτική απόφαση «λόγω έλλειψης αιτιολογίας». Διαπίστωσε, επίσης, παράλειψη διερεύνησης ορισμένων θεμάτων, ιδιαίτερα των προσπαθειών που ισχυριζόταν ότι κατέβαλε ο αιτητής για να επιτύχει μετάθεσή του στον τόπο της καταγωγής του.
Μετά την απόφαση του Δικαστηρίου η υπόθεση επανεξετάστηκε και απορρίφθηκε και πάλι γιατί, από τη νέα έρευνα που έγινε, διαπιστώθηκε ότι από τα έντεκα «κύρια κριτήρια» που θέτει η πιο πάνω απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου οι αιτητές δεν πληρούσαν στην ολότητά τους τα οκτώ, δηλαδή αυτά με την ένδειξη γ), δ), ε), στ), ζ), η), θ) και ι), ενώ πληρούσαν κατά το ήμισυ τα κριτήρια α), δηλαδή ο αιτητής καταγόταν και έζησε στις κατεχόμενες περιοχές, ενώ η σύζυγός του δεν το πληρούσε γιατί γεννήθηκε και διέμενε στις ελεύθερες περιοχές μέχρι και την εισβολή και το β), δηλαδή ο αιτητής κατείχε, κατά την 14.8.1974, ιδιόκτητη οικία στα κατεχόμενα, αλλά συγχρόνως και στις ελεύθερες περιοχές. Επίσης, πληρούσαν το κριτήριο κ) κατά το ήμισυ, δηλαδή οι γονείς του αιτητή ήσαν πρόσφυγες, ενώ οι γονείς της συζύγου του δεν ήσαν πρόσφυγες. (Τα κριτήρια α) έως κ) θα παραθέσω στη συνέχεια). Η δεύτερη αυτή απορριπτική απόφαση κοινοποιήθηκε στον αιτητή με επιστολή του καθ΄ου η αίτηση ημερομηνίας 19.2.1999. Ο αιτητής πρόσβαλε και αυτή την απόφαση με την Προσφυγή 573/99, Φωτίου ν. Δημοκρατίας, στην οποία εκδόθηκε απόφαση την 31.3.2000. Το Δικαστήριο, αποδεχόμενο την προσφυγή, ακύρωσε την απορριπτική απόφαση λόγω έλλειψης δέουσας έρευνας. «Έργο λοιπόν.», είπε το Δικαστήριο, «.του λειτουργού είναι η πλήρης έρευνα, τουλάχιστον σε σχέση με τα έντεκα «κύρια κριτήρια», η καταγραφή των αποτελεσμάτων της με αναφορά στο κάθε ένα και η διαμόρφωση κρίσης που θα περιλαμβάνει τους λόγους της, αναφορικά με το κατά πόσο συνυπάρχουν τα στοιχεία που συνθέτουν τον όρο «εκτοπισθείς» σύμφωνα με τον ορισμό.»
Ακολούθως, έγινε επανεξέταση της υπόθεσης, αφού προηγήθηκε έρευνα στον προσωπικό φάκελο του αιτητή στο Τμήμα Ιατρικών Υπηρεσιών και Υπηρεσιών Δημόσιας Υγείας, πράγμα που, όπως υπαινίχθηκε το Δικαστήριο στην Προσφυγή 573/99, θάπρεπε να είχε γίνει. Ως αποτέλεσμα της επανεξέτασης, η αίτηση απορρίφθηκε για τρίτη φορά με την αιτιολογία ότι από τη νέα έρευνα διαπιστώθηκε ότι ο αιτητής δεν καλυπτόταν από την απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου. Η απορριπτική απόφαση κοινοποιήθηκε στον αιτητή με επιστολή του καθ΄ου η αίτηση ημερομηνίας 12.5.2000, το πλήρες κείμενο της οποίας έχει ως εξής, (κυανούν 103 έως 101 στο Τεκμ. 1):
«Η αίτησή σας που υποβλήθηκε στο Γραφείο μας γι΄ απόκτηση προσφυγικής ταυτότητας, σύμφωνα με την απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου με αριθμό 42465 και ημερομηνία 19.4.1995, ξαναεξετάστηκε προσεκτικά μετά την ακυρωτική απόφαση της 31.3.2000 κατά της πράξης μας από τον Δικαστή κ. Γ. Κωνσταντινίδη στην Υπόθεση με αρ. 573/99 ενώπιο του Ανωτάτου Δικαστηρίου και αποφασίστηκε ν΄ απορριφθεί και πάλιν.
α) Η καταγωγή των αιτητών:
Το κριτήριο αυτό η αίτησή σας το πληρεί κατά το ήμισυ, επειδή εσείς κατάγεσθε και ζήσατε στα κατεχόμενα, ενώ η σύζυγός σας δεν το πληρεί γιατί κατάγεται από την Επισκοπή Λεμεσού και διέμενε πάντοτε μέχρι και την εισβολή στις ελεύθερες περιοχές.
β) Η κατοχή κατοικίας ή άλλης ακίνητης ιδιοκτησίας ή άλλης περιουσίας τόσον στα κατεχόμενα όσον και στις ελεύθερες περιεχές:
Το κριτήριο αυτό η αίτησή σας το πληρεί κατά το ήμισυ επειδή έχετε τιτλοποιημένη περιουσία (χωράφια και οικία) στα κατεχόμενα, ενώ συγχρόνως τον ίδιο καιρό, δηλαδή στις 16.8.1974, εσείς και η σύζυγός σας είχατε τιτλοποιημένη στο όνομά σας περιουσία (σπίτι) στις ελεύθερες περιοχές.
γ) Αν ήταν υποχρεωμένοι οι αιτητές να διαμένουν εκεί ένεκα του επαγγέλματος τους:
Δεν πληρείτε το κριτήριο αυτό γιατί η σύζυγος σας ήταν πάντοτε μόνιμος κάτοικος στις ελεύθερες περιοχές. Εσείς που κατάγεστε από τον Άγιο Επίκτητο, αποφασίσατε μαζί με τη σύζυγό σας να κατοικήσετε στη Λεμεσό όταν παντρευτήκατε και για τον σκοπό αυτό αγοράσατε οικόπεδο και κτίσατε σπίτι στον Κάψαλο Λεμεσού όπου κατοικήσατε.
δ) Η χρονική διάρκεια της διαμονής στις ελεύθερες περιοχές (μικρή ή μεγάλη):
Από το 1966 διαμένετε στις ελεύθερες περιοχές και επομένως δεν πληρείτε το κριτήριο αυτό. Η σύζυγός σας που γεννήθηκε στην Επισκοπή Λεμεσού ήταν πάντοτε κάτοικος στις ελεύθερες περιοχές.
ε) Ο χώρος που διέμεναν (κατοικία με πλήρη επίπλωση ή πρόχειρο κατάλυμα):
Δεν πληρείτε το κριτήριο αυτό γιατί το σπίτι που διαμένατε στις ελεύθερες περιοχές στη Λεμεσό δεν ήταν «πρόχειρο κατάλυμα», π.χ. τσιαντήρι ή παράγκα, αλλά κανονικότατο σπίτι με πλήρη επίπλωση.
στ) Η απόσταση του τόπου εργασίας και διαμονής από τον τόπο καταγωγής:
Η απόσταση του Αγίου Επικτήτου από τη Λεμεσό είναι μεγάλη και έτσι θα μπορούσατε να είχατε επιλέξει να κατοικήσετε στον Άγιο Επίκτητο και να εργάζεστε στην Επαρχία Κερύνειας. Εδώ δεν πρόκειται για περίπτωση που κάποιος μετατέθηκε προσωρινά από τον Άγιο Επίκτητο στη Λεμεσό και αποφάσισε να ενοικιάσει κάποιο πρόχειρο κατάλυμα για λίγους μήνες μέχρι να επιστρέψει στο μόνιμο σπιτικό του στον Άγιο Επίκτητο. Εσείς όμως ως αντρόγυνο εκτίσατε σπίτι στη Λεμεσό όπου και εγκατασταθήκατε από το 1966. Με βάση τα πιο πάνω δεν πληρείτε το κριτήριο αυτό.
ζ) Που διατηρούσαν τα προσωπικά τους αντικείμενα
:Δεν πληρείτε το κριτήριο αυτό γιατί διατηρούσατε την πλήρη σας επίπλωση και τα προσωπικά σας αντικείμενα στο σπίτι σας στη Λεμεσό.
η) Η συχνότης των επισκέψεων στον τόπο καταγωγής:
Δεν πληρείτε το κριτήριο αυτό γιατί δεν ήταν δυνατό να επισκεπτόσασταν οικογενειακώς συχνότατα τον τόπο καταγωγής σας, δηλαδή τον Άγιο Επίκτητο, δεδομένου ότι στη Λεμεσό είχατε δικό σας σπιτικό όπου φροντίζατε δύο παιδιά που φοιτούσαν τότε στο νηπιαγωγείο και δημοτικό και γιατί εσείς ως Νοσηλευτικός Λειτουργός εργαζόσασταν με
βάρδιες, δηλαδή το ωράριό σας ήταν ακανόνιστο, ενώ η σύζυγός σας εργάζετο ως καθηγήτρια.θ) Η χρησιμοποίηση του χώρου διαμονής σε διάφορες κοινωνικές και επαγγελματικές δραστηριότητες (εγκατάσταση προσωπικού τηλεφώνου, εγγραφής στους εκλογικούς καταλόγους, ή πληρωμή διαφόρων φορολογιών):
Δεν είχατε τηλέφωνο ή ρεύμα στο όνομά σας στον Άγιο Επίκτητο ενώ είχατε στη Λεμεσό. Δεν ήσασταν καταχωρημένοι στους εκλογικούς καταλόγους 1972/73 στον Άγιο Επίκτητο, ενώ είστε σ΄ αυτούς στη Λεμεσό. Επίσης κατά τα έτη 1973 και 1974 ήσασταν φορολογημένοι με Φόρο Καθαριότητας στη Λεμεσό. Με βάση τα πιο πάνω δεν πληρείτε το κριτήριο αυτό.
ι) Η προσπάθεια επιστροφής στον τόπο καταγωγής (αιτήσεις για μετάθεση):
Από τον προσωπικό σας φάκελο στο Τμήμα Ιατρικών Υπηρεσιών και Υπηρεσιών Δημόσιας Υγείας φαίνεται ότι από τις 23.9.1966 που τοποθετηθήκατε στο Νοσοκομείο Λεμεσού μέχρι τον Αύγουστο 1974 ουδέποτε υποβάλατε αίτηση για μετάθεση από το Νοσοκομείο Λεμεσού σ΄ οποιοδήποτε άλλο Νοσηλευτικό Ίδρυμα του Υπουργείου Υγείας στον τόπο καταγωγής σας δηλαδή στην Επαρχία Κερύνειας. Επίσης από τον προσωπικό φάκελο της συζύγου σας Βασιλικής στο Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού φαίνεται ότι μέχρι τις 1.9.1995, που αφυπηρέτησε, ουδέποτε υπέβαλε αίτηση για μετάθεση εκτός Λεμεσού. Με βάση τα πιο πάνω δεν πληρείται το κριτήριο αυτό.
κ) Η κατοχή προσφυγικής ταυτότητας από τους γονείς:
Οι γονείς σας είναι εκτοπισμένοι, ενώ της συζύγου σας δεν είναι εκτοπισμένοι. Δηλαδή πληρείτε το ήμισυ του κριτηρίου αυτού.»
Η πιο πάνω απόφαση είναι το αντικείμενο της ανά χείρας προσφυγής.
Οι λόγοι ακυρώσεως που προωθήθηκαν είναι ότι η προσβαλλόμενη απόφαση δεν είναι δεόντως αιτιολογημένη, είναι το αποτέλεσμα μη δέουσας έρευνας, πάσχει λόγω νομικής και πραγματικής πλάνης, παραβιάζει το δεδικασμένο και, επίσης, παραβιάζει την αρχή της ισότητας λόγω άνισης μεταχείρισης της περίπτωσης του αιτητή έναντι άλλων αιτητών. Κανένας από τους λόγους αυτούς δεν τεκμηριώθηκε με συγκεκριμένη επιχειρηματολογία. Η ανάπτυξή τους, όση γίνεται, είναι αόριστη με επίκληση γενικών αρχών του διοικητικού δικαίου χωρίς να υποδεικνύεται με ποιο τρόπο παραβιάστηκαν οι αρχές αυτές. Όπου δε γίνεται επίκληση πραγματικών γεγονότων, όπως π.χ. ο ισχυρισμός για άνιση μεταχείριση της περίπτωσης του αιτητή έναντι άλλων παρόμοιων περιπτώσεων, δεν γίνεται οποιαδήποτε προσπάθεια τεκμηρίωσης των περιπτώσεων αυτών. Εν πάση περιπτώσει, οι πρόσφατες αποφάσεις της Ολομέλειας στις ΑΕ2765, Δημοκρατίας ν. Φιλιππίδη, 12.6.2001 και ΑΕ2766, Δημοκρατίας ν. Λάρκου, 12.6.2001, άπτονται άμεσα της περίπτωσης του αιτητή την οποία και επιλύουν οριστικά. Σχετικό είναι το ακόλουθο απόσπασμα:
«Και οι δύο εισηγήσεις του δικηγόρου των εφεσειόντων μας βρίσκουν σύμφωνους. Όσον αφορά το πρώτο ζήτημα, έχουμε την άποψη ότι ορθά οι εφεσείοντες, κατά τη λήψη της επίδικης απόφασης, συνεκτίμησαν το γεγονός ότι η σύζυγος του αιτητή ήταν ιδιοκτήτρια κατοικίας στις ελεύθερες περιοχές, κατοικίας η οποία συνιστούσε την οικογενειακή εστία, και τούτο για το λόγο ότι οι αιτήσεις των οργανικών οικογενειών για χορήγηση προσφυγικής ταυτότητας, όπως προκύπτει και από τη χρήση του πληθυντικού στις παραγράφους 10(α) και 11 της απόφασης αρ. 42465 ημερ. 19.4.1995 του Υπουργικού Συμβουλίου, εξετάζονται ως σύνολο και, σε περίπτωση ικανοποίησής τους, η προσφυγική ταυτότητα περιλαμβάνει τόσο τη σύζυγο του αιτητή όσο και τα παιδιά τους. Όσον αφορά το δεύτερο ζήτημα, προκύπτει, κατά την άποψή μας, με σαφήνεια, τόσο από το γράμμα όσο και από το πνεύμα της ίδιας απόφασης του Υπουργικού Συμβουλίου, ότι οι κάτοχοι ιδιόκτητης κατοικίας ή άλλης περιουσίας στις ελεύθερες περιοχές αποκλείονται, χωρίς άλλο, από τη χορήγηση προσφυγικής ταυτότητας. Και τούτο διότι, όπως ορθά σημείωσαν οι εφεσείοντες στην επιστολή τους της 27.6.1997, «σκοπός της πιο πάνω απόφασης του Υπουργικού Συμβουλίου είναι να θεωρηθούν πρόσφυγες εκτοπισθέντες πρόσωπα/οικογένειες που έχασαν λόγω της Τουρκικής Εισβολής στα κατεχόμενα το ιδιόκτητο σπίτι ή/και γενικά την περιουσία τους ενώ πριν και μέχρι την Τουρκική Εισβολή είχαν λόγω του επαγγέλματος τους τη μόνιμη κατοικία, δηλαδή τη διαμονή τους, στις ελεύθερες περιοχές, χωρίς να είχαν κατά τον ίδιο χρόνο ιδιόκτητο σπίτι ή/και γενικά περιουσία στις ελεύθερες περιοχές.»
Στην προκείμενη περίπτωση οι αιτητές κατείχαν στις 16.8.1974 ιδιόκτητο σπίτι στη Λεμεσό.
Βρίσκω ότι η απόφαση του καθ΄ου η αίτηση να αρνηθεί την έκδοση προσφυγικής ταυτότητας στους αιτητές ήταν, ως είχαν τα ενώπιόν του γεγονότα, όχι μόνο εύλογα επιτρεπτή, αλλά, δοθέντος ότι οι αιτητές κατείχαν στις 16.8.1974 ιδιόκτητο σπίτι στη Λεμεσό, και αναπόφευκτη.
Η προσφυγή απορρίπτεται με £400 έξοδα εις βάρος του αιτητή.
Η προσβαλλόμενη απόφαση επικυρώνεται βάσει του Άρθρου 146.4(α) του Συντάγματος.
FONT>Ρ. Γαβριηλίδης
9;Δ.
/ΧΤΘ