Ο αιτητής υπέβαλε (20.6.88) αίτηση για παραχώρηση προνομίου λατομείου για λατόμευση ασβεστόλιθου. Η αίτηση αφορούσε έκταση 70 περίπου εκταρίων σε περιοχή του χωριού Αρμενοχώρι της Επαρχίας Λεμεσού.

Το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι ο Υπουργός Εμπορίου και Βιομηχανίας που ήταν τότε "το μόνο αρμόδιο κατά νόμο όργανο" δεν άσκησε τη διακριτική ευχέρεια που του παρέχει ο περί Μεταλλείων και Λατομείων Νόμος Κεφ. 270 ούτε πήρε ο ίδιος οποιαδήποτε απόφαση επί του θέματος. Ο Υπουργός, χωρίς ο,τιδήποτε άλλο, υιοθέτησε διά της υπογραφής του μόνο τις εισηγήσεις των υφισταμένων του για απόρριψη της αίτησης. Και καταληκτικά αναφέρονται στην απόφαση τα εξής:

Κατόπιν επανεξέτασης του θέματος, ύστερα από την πιο πάνω ακυρωτική απόφαση, ο αρμόδιος τώρα υπουργός Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος αποφάσισε (21.4.99) την απόρριψη της αίτησης γεγονός το οποίο γνωστοποιήθηκε στον αιτητή με επιστολή του Προϊσταμένου Υπηρεσίας Μεταλλείων ημερομ. 4.5.99.

Με την παρούσα προσφυγή προσβάλλεται το κύρος της απόφασης του Υπουργού η οποία παρατίθεται:

Ο αιτητής ισχυρίζεται ότι η προσβαλλόμενη απόφαση είναι αντίθετη προς το δεδικασμένο καθότι ο καθ΄ ου η αίτηση Υπουργός "..... διενεργώντας την προσβαλλόμενη απόφαση ύστερα από επανεξέταση έδωσε κατ΄ επίφαση αιτιολογία, απέφυγε να προβεί στη δέουσα έρευνα και/ή εξέδωσε την απόφαση κατά κατάχρηση και/ή υπέρβαση εξουσιών αντιθετα στο δεδικασμένο". Ο αιτητής ισχυρίζεται επίσης ότι "με την αντιμετώπιση που έτυχε παραβιάζονται τα συνταγματικά του δικαιώματα".

Η περιοχή που αφορούσε η αίτηση για παραχώρηση προνομίου λατομείου ήταν μέρος ευρύτερης περιοχής λατόμευσης διαφόρων υλικών στη βάση προνομίων που παραχωρούσε η αρμόδια αρχή σε διάφορα φυσικά πρόσωπα και εταιρείες.

Προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου ότι ο τότε αρμόδιος Υπουργός Εμπορίου και Βιομηχανίας διαπίστωσε την ανάγκη καλύτερης διαχείρισης και συντονισμού.

Σε σύσκεψη του αρμόδιου Υπουργού και των εκπροσώπων των αρμοδίως εμπλεκομένων κυβερνητικών τμημάτων που πραγματοποιήθηκε στις 23.10.87 αποφασίσθηκε η σύσταση Τεχνικής Επιτροπής για τον καθορισμό μεταλλευτικών/λατομικών ζωνών. Στην Τεχνική Επιτροπή θα συμμετείχαν οι εκπρόσωποι των αρμοδίων κυβερνητικών τμημάτων, τις απόψεις των οποίων ελάμβανε υπόψη ο αρμόδιος Υπουργός κατά την ενάσκηση της διακριτικής του εξουσίας επί θεμάτων παραχώρησης προνομίων λατομείου κλπ.

Η Τεχνική Επιτροπή στις 10.7.89 κατόπιν μελέτης των στοιχείων με αναφορά στο φυσικό περιβάλλον και άλλους σχετικούς παράγοντες και ύστερα από επίσκεψη στην περιοχή Αρμενοχωρίου αποφάσισε τον καθορισμό λατομικής ζώνης στη συγκεκριμένη περιοχή η οποία, καθορίζεται με χρώμα κυανούν στο τεκμήριο 2.

Στη ζώνη λατόμευσης υπήρχαν ήδη δύο χώροι λατόμευσης ασβεστόλιθου της Τσιμεντοποιίας Βασιλικού Λτδ για την παραγωγή άσπρου τσιμέντου. Υπήρχε προς τούτο προνόμιο λατομείου το οποίο παραχωρήθηκε στην Τσιμεντοποιία Βασιλικού από τις 18.3.87. Το 1989 η εταιρεία είχε σχεδόν χρησιμοποιήσει όλο το υλικό που υπήρχε στην έκταση του εν λόγω λατομείου και υπέβαλε νέα αίτηση για προνόμιο λατομείου σε χώρο που εφάπτεται της εν λόγω έκτασης. Στην ίδια περιοχή η Τσιμεντοποιία Βασιλικού διατηρούσε και άλλα προνόμια λατομείου που είχαν εκδοθεί στις 18.3.87 και 28.6.1988. Εδώ πρέπει να υπενθυμίσω ότι η αίτηση του αιτητή υποβλήθηκε στις 20.6.88.

Καθώς προκύπτει από το περιεχόμενο επιστολής ημερ. 15.11.1989 του Προϊσταμένου του Τμήματος Μεταλλείων προς το Γενικό Διευθυντή του Υπουργείου Εμπορίου και Βιομηχανίας, η έκταση της γης στην οποία αναφερόταν η αίτηση του αιτητή, καλυπτόταν μερικώς από ερευνητική άδεια της Ελληνικής Μεταλλευτικής Εταιρείας για εξόρυξη πεντονίτη και κάλυπτε επίσης δύο προνόμια λατομείου της Τσιμεντοποιίας Βασιλικού για λατόμευση ασβεστόλιθου. Στην επιστολή (15.11.89) του Προϊστάμενου του Τμήματος Μεταλλείων αναφέρονται περαιτέρω και τα εξής:

Σχετική επί του θέματος είναι επίσης η επιστολή ημερ. 9.5.89 του Διευθυντή του Τμήματος Γεωλογικής Επισκόπησης προς τον Προϊστάμενο του Τμήματος Μεταλλείων, το οποίο δεν σύστησε την παραχώρηση προνομίου στον αιτητή για τους πιο κάτω λόγους:

Η Υπηρεσία Μεταλλείων με νέο σημείωμά της ημερ. 13.3.90 γραμμένο πάνω στο έντυπο της αίτησης του αιτητή εισηγήθηκε και πάλι την απόρριψη της αίτησης για τους ίδιους λόγους. Στο ίδιο έντυπο, ο Γενικός Διευθυντής του Υπουργείου Εμπορίου και Βιομηχανίας με δικό του σημείωμα εισηγήθηκε προς τον τότε αρμόδιο Υπουργό την απόρριψη της αίτησης. Ο Υπουργός έθεσε απλά την υπογραφή του κάτω από τις αρνητικές εισηγήσεις και εκ τούτου ακυρώθηκε καθώς έχει προαναφερθεί, η απόφαση του Υπουργού από το Ανώτατο Δικαστήριο.

Προκύπτει θέμα προς εξέταση κατά πόσο ο αρμόδιος τώρα Υπουργός Γεωργίας Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος άσκησε κατά την επανεξέταση της αίτησης αποφασιστική αρμοδιότητα.

Στα πλαίσια της επανεξέτασης, ο Προϊστάμενος Υπηρεσίας Μεταλλείων στις 15.4.99 υπέβαλε εισήγηση για απόρριψη της αίτησης παραχώρησης προνομίου λατομείου με το ίδιο αιτιολογικό που είχε απορριφθεί η αίτηση το 1990. Στην εισήγηση αναφέρεται:

Η επί του ίδιου θέματος εισήγηση του Γενικού Διευθυντή του Υπουργείου Γεωργίας Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος ημερ. 20.4.99 καταγράφεται στο ίδιο έγγραφο και έχει ως εξής:

Εκ των ανωτέρω προκύπτει ότι η νομική και πραγματική κατάσταση παρέμενε αμετάβλητη γεγονός το οποίο υποδηλώνει ότι η επανεξέταση έγινε με βάση το πραγματικό και νομικό καθεστώς που ίσχυε κατά το χρόνο που λήφθηκε η ακυρωθείσα απόφαση. Με την ακυρωτική απόφαση στην Χαράλαμπος Μυλωνάς ν. Δημοκρατίας (ανωτέρω) ακυρώθηκε η απόφαση του Υπουργού ο οποίος έθεσε απλά την υπογραφή του στις αρνητικές εισηγήσεις των λειτουργών του Υπουργείου του χωρίς να ασκήσει ο ίδιος, ως το αποφασίζον όργανο, τη διακριτική του εξουσία.

Στην υπό κρίση περίπτωση φαίνεται από το κείμενο της επίδικης απόφασης ότι ο Υπουργός άσκησε αποφασιστική εξουσία. Προκύπτει συναφώς ότι ο Υπουργός είχε ενώπιόν του όλα τα στοιχεία και ότι έλαβε ακόμα υπόψη τις εισηγήσεις της Υπηρεσίας Μεταλλείων και του Γενικού Διευθυντή. Στην επίδικη απόφαση του Υπουργού εκτίθενται συνοπτικά και με σαφήνεια οι λόγοι απόρριψης της αίτησης.

Σύμφωνα με τις καθιερωμένες αρχές του διοικητικού δικαίου ο αρμόδιος Υπουργός στον οποίο παρέχεται εκ του νόμου συγκεκριμένη διακριτική εξουσία, διατηρεί τη δυνατότητα να αναθέτει σε λειτουργούς του τη διερεύνηση του θέματος και την παρουσίαση στοιχείων καθώς και την υποβολή εισηγήσεων με σκοπό να έχει ενώπιόν του το αναγκαίο υπόβαθρο για την υπό του ιδίου ενάσκηση αποφασιστικής αρμοδιότητας και εξουσίας. Βλ. Papadopoulos ν. Republic (1986) 3(B) CLR 1073 και Γεώργιος Μιχαηλίδης ν. Δημοκρατίας, Α.Ε. 1572, ημερ. 28.4.99.

Βλ. επίσης Δημ. Συμβούλιο Λ/κας κ.ά. ν. Mobil Oil Ltd κ.α. (1996) 3 ΑΑΔ 294.

Ο ισχυρισμός του αιτητή ότι δεν έγινε επανεξέταση μετά από την ακυρωτική απόφαση δεν ευσταθεί. Τα στοιχεία καταδείχνουν ακριβώς το αντίθετο. Είναι σαφής η διαπίστωση του Προϊσταμένου Υπηρεσίας Μεταλλείων ότι τα δεδομένα που υπήρχαν κατά το χρόνο που λήφθηκε η ακυρωθείσα απόφαση παρέμειναν αναλλοίωτα. Η εν προκειμένω διαπίστωση του προϊσταμένου, άνκαι αχρείαστη εφόσον η επανεξέταση έπρεπε να γινόταν με βάση το πραγματικό και νομικό καθεστώς που ίσχυε κατά το χρόνο που λήφθηκε η ακυρωθείσα απόφαση, υποδηλώνει ότι το θέμα έτυχε επανεξέτασης στη σωστή χρονική διάσταση, στα πλαίσια της οποίας, ο Υπουργός άσκησε αποφασιστική αρμοδιότητα.

Η διακριτική εξουσία του Υπουργού για παραχώρηση προνομίου λατομείου είναι ευρύτατη και αυτό συνάγεται από τις σχετικές πρόνοιες του άρθρου 39 του περί Μεταλλείων και Λατομείων Νόμου Κεφ. 270 που ίσχυε κατά τον ουσιώδη χρόνο. Η πιο πάνω νομοθετική διάταξη δεν θέτει περιορισμούς ούτε καθορίζει κριτήρια στην ενάσκηση της ελεύθερης εκτίμησης του αρμόδιου διοικητικού οργάνου η οποία, στην προκείμενη περίπτωση, δεν έχει αποδειχθεί ότι ασκήθηκε πλημμελώς ή ότι υπήρξε κατάχρηση εξουσίας.

Α. Κραμβής,