Η καθ΄ ης η αίτηση Επιτροπή Εκπαιδευτικής Υπηρεσίας (στο εξής "η Επιτροπή"), με απόφασή της ημερ. 8.1.96 προήγαγε το ενδιαφερόμενο πρόσωπο κ. Χριστοφή Αδάμου στη θέση Επιθεωρητή Α Μέση Τεχνική Εκπαίδευση στην ειδικότητα της Μηχανολογίας από 15.1.96.

Το Σχέδιο Υπηρεσίας της θέσης μεταξύ άλλων απαιτεί να κατέχουν οι υποψήφιοι μεταπτυχιακή εκπαίδευση στα παιδαγωγικά ή σε θέμα συναφές με τα καθήκοντα της θέσης διάρκειας ενός τουλάχιστον ακαδημαϊκού έτους. Η σημείωση 2(β)(1) του εν λόγω Σχεδίου Υπηρεσίας αναφέρει ότι υποψήφιοι που δεν κατέχουν το πιο πάνω προσόν υποχρεούνται, αν διοριστούν, να το αποκτήσουν μέσα σε τρία χρόνια από την ημερομηνία του διορισμού/προαγωγής τους.

Το ενδιαφερόμενο πρόσωπο κ. Χριστοφής Αδάμου δεν κατείχε το προσόν της μεταπτυχιακής εκπαίδευσης και επομένως έπρεπε να το αποκτήσει μέσα σε τρία χρόνια από την προαγωγή του. Η Επιτροπή δεν έθεσε ως όρο της προαγωγής την απόκτηση του προσόντος της μεταπτυχιακής εκπαίδευσης. Η περίοδος των τριών χρόνων, σύμφωνα με την ημερομηνία έναρξης (15.1.96) της προαγωγής του ενδιαφερόμενου προσώπου συμπληρώθηκε στις 15.3.99.

Οι αιτητές των δύο αυτών συνεκδικαζόμενων προσφυγών με επιστολές των δικηγόρων τους που στάληκαν στην Επιτροπή μετά τη συμπλήρωση της περιόδου των τριών χρόνων, ζήτησαν ανάκληση της προαγωγής του κ. Αδάμου Χριστοφή στην πιο πάνω θέση, επειδή ο κ. Χριστοφή δεν κατέχει μεταπτυχιακή εκπαίδευση ούτε την έχει αποκτήσει στο διάστημα των τριών χρόνων από της προαγωγής του, κατά τα προβλεπόμενα στη σημείωση 2(β)(1) του Σχεδίου Υπηρεσίας της εν λόγω θέσης.

Η Επιτροπή στις 22.3.99 αφού έλαβε υπόψη γνωμάτευση της Νομικής Υπηρεσίας επί του θέματος αποφάσισε να μην προβεί σε ανάκληση της προαγωγής του ενδιαφερόμενου προσώπου για τους πιο κάτω λόγους:

Η Επιτροπή ενημέρωσε σχετικά τους δικηγόρους των αιτητών κ. Τάσσο Παπαδόπουλο και κ. Ανδρέα Αγγελίδη με επιστολές της ημερ. 24.3.99.

Με τις συνεκδικαζόμενες προσφυγές προσβάλλεται η απόφαση της Επιτροπής η οποία εμπεριέχεται στις επιστολές της ημερ. 24.3.99 προς τους δικηγόρους των αιτητών με την οποία η Επιτροπή αποφάσισε να μην προβεί σε ανάκληση της προαγωγής του ενδιαφερόμενου προσώπου κ. Χριστοφή Αδάμου στη θέση Επιθεωρητή Α (Μέσης Τεχνικής Εκπαίδευσης) στην ειδικότητα της Μηχανολογίας.

Η Επιτροπή εγείρει προδικαστική ένσταση ότι η προσβαλλόμενη απόφαση στερείται εκτελεστότητας. Η προδικαστική ένσταση δεν ευσταθεί γιατί η προσβαλλόμενη απόφαση αφορούσε νέο αίτημα των αιτητών για ανάκληση της προαγωγής του ενδιαφερόμενου προσώπου, το οποίο κατά κοινή ομολογία, δεν απέκτησε στο διάστημα των τριών ετών από της προαγωγής του την μεταπτυχιακή εκπαίδευση που το Σχέδιο Υπηρεσίας της θέσης επιτακτικά απαιτεί ως προϋπόθεση για την οριστικοποίηση της προαγωγής. Με την απόφασή της η Επιτροπή, καθόρισε εκείνο που θεώρησε ότι πρέπει να ισχύσει στην παρούσα περίπτωση και το οποίο οι αιτητές θεωρούν ότι συνιστά παρανομία η οποία επηρεάζει άμεσα το δικό τους συμφέρον. Η θέση της Επιτροπής ότι η προσβαλλόμενη απόφαση είναι βεβαιωτική προηγούμενης εκτελεστής απόφασης δηλαδή, της απόφασης της προαγωγής που δημοσιεύθηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας στις 23.2.96, δεν ευσταθεί γιατί στην προκείμενη περίπτωση οι αιτητές έθεσαν ενώπιον της Επιτροπής ένα εντελώς νέο ουσιώδες στοιχείο, αυτό της εκπνοής της χρονικής περιόδου των τριών χρόνων που προβλέπει το σχέδιο υπηρεσίας της θέσης για την απόκτηση της μεταπτυχιακής εκπαίδευσης χωρίς το ενδιαφερόμενο πρόσωπο να είχε αποκτήσει εντός της εν λόγω χρονικής περιόδου το απαιτούμενο από το σχέδιο μεταπτυχιακό προσόν. Είναι λοιπόν φανερό ότι η Επιτροπή είχε ενώπιόν της ένα ουσιώδες πραγματικό γεγονός που δεν υπήρχε όταν λήφθηκε η απόφαση της προαγωγής. Συνεπώς η προσβαλλόμενη απόφαση φέρει όλα τα χαρακτηριστικά της εκτελεστής διοικητικής απόφασης.

Η ένσταση της Επιτροπής ότι οι αιτητές δεν έχουν έννομο συμφέρον προσβολής της επίδικης απόφασης επίσης δεν ευσταθεί. Η άρνηση της Επιτροπής να ανακαλέσει την προαγωγή του ενδιαφερόμενου προσώπου επηρεάζει άμεσα τους αιτητές οι οποίοι ήταν και αυτοί υποψήφιοι για προαγωγή στην επίδικη θέση. Είναι αυτονόητο ότι ο επηρεασμός άπτεται της υπηρεσιακής τους κατάστασης, της αρχαιότητας έναντι του ενδιαφερόμενου προσώπου, της προοπτικής ανέλιξης τους και των εν γένει οικονομικών τους συμφερόντων. Η έννοια του συμφέροντος στην αίτηση ακυρώσεως είναι ευρύτερη από την έννοια του νομικού δικαιώματος και αφορά κάθε νομική και πραγματική κατάσταση που αναγνωρίζεται από το δίκαιο από την οποία ο αιτητής, βάσει ενός ειδικού δεσμού αντλεί ωφέλεια που θίγεται από την προσβαλλόμενη πράξη ή παράλειψη είτε γιατί μεταβλήθηκε ή δεν ρυθμίστηκε με αποτέλεσμα να προκληθεί υλική ή ηθική βλάβη στον αιτητή. Βλ. Λουκία Σεργίδου ν. Δήμου Λευκωσίας κα., ΑΕ 1738, ημερ. 27.2.98.

Στο ίδιο Σχέδιο Υπηρεσίας παρέχεται δυνατότητα απόκτησης του πιο πάνω προσόντος σε χρόνο μεταγενέστερο του διορισμού/προαγωγής του προσώπου το οποίο δεν πληρεί το εν λόγω προσόν. Η σχετική πρόνοια του Σχεδίου Υπηρεσίας έχει ως εξής:

Στην προκείμενη περίπτωση η Επιτροπή με την απόφασή της ημερ. 8.1.96 έκρινε ότι το ενδιαφερόμενο πρόσωπο ήταν ο καταλληλότερος μεταξύ των υποψηφίων για προαγωγή στην επίδικη θέση και αποφάσισε την προαγωγή του. Ωστόσο, το ενδιαφερόμενο πρόσωπο δεν ήταν κάτοχος του προσόντος της μεταπτυχιακής εκπαίδευσης , προσόν το οποίο, σύμφωνα με τη ρητή πρόνοια του Σχεδίου Υπηρεσίας της θέσης υποχρεωτικά θα έπρεπε να αποκτήσει μέσα σε τρία χρόνια από της προαγωγής του.

Ο όρος απόκτησης του απαιτούμενου προσόντος μέσα σε τρία χρόνια από της προαγωγής του ενδιαφερόμενου προσώπου στην επίδικη θέση ήταν απόλυτα ταυτισμένος με την ευμενή για το ενδιαφερόμενο πρόσωπο πράξη της διοίκησης εφόσον επρόκειτο για όρο απορρέοντα από το ίδιο το Σχέδιο Υπηρεσίας της θέσης. Και εκ των προτέρων ήταν γνωστό ή το ενδιαφερόμενο πρόσωπο έπρεπε να γνωρίζει ότι χωρίς την εκπλήρωση του εν λόγω όρου δεν θα μπορούσε να οριστικοποιηθεί η ευμενής πράξη της προαγωγής του.

Η παράλειψη του ενδιαφερόμενου προσώπου να αποκτήσει το προσόν της μεταπτυχιακής εκπαίδευσης μέσα σε τρία χρόνια, όπως επιτάσσει το Σχέδιο Υπηρεσίας της θέσης, συνιστά μη εκπλήρωση υποχρέωσης απορρέουσας από όρο συνυφασμένο με την προαγωγή δυνάμει ρητής απαίτησης του Σχεδίου Υπηρεσίας της θέσης.

Το γεγονός ότι στην προσφορά προαγωγής δεν επαναλήφθηκε ρητά ο όρος που θέτει το Σχέδιο Υπηρεσίας δεν σημαίνει ότι εξαφανίζεται η υποχρέωση που είχε το ενδιαφερόμενο πρόσωπο. Αλλά και αν ακόμα αναφερόταν στην προσφορά προαγωγής η σχετική πρόνοια του Σχεδίου, αυτό θα αποτελούσε επανάληψη της ήδη υπάρχουσας υποχρέωσης βάσει του Σχεδίου Υπηρεσίας και η προσφορά δεν θα είχε ως προς το σημείο αυτό οποιοδήποτε εκτελεστό χαρακτήρα. Τέτοια περίπτωση χαρακτηρίζεται ως μη γνήσιος όρος. Βλ. Ευαγγελία Κουτούπα-Ρεγκάκου "Πρόσθετοι ή παρεπόμενοι ορισμοί στη διοικητική πράξη", έκδοση 1993, σελ. 60 και ΣτΕ 3461/82.

Το Ανώτατο Δικαστήριο ουδέποτε έκρινε ότι το ενδιαφερόμενο πρόσωπο κατείχε το προσόν της μεταπτυχιακής εκπαίδευσης. Το κριθέν από το Ανώτατο Δικαστήριο είναι ότι το ενδιαφερόμενο πρόσωπο μπορούσε να θεωρηθεί ως προσοντούχος άνκαι δεν κατείχε το απαιτούμενο μεταπτυχιακό προσόν ακριβώς γιατί δυνητικά μπορούσε να το αποκτήσει αργότερα.

Και εφόσον το ενδιαφερόμενο πρόσωπο ουδέποτε απόκτησε το απαιτούμενο προσόν της μεταπτυχιακής εκπαίδευσης ακολουθεί πως δεν εκπλήρωσε υποχρέωση απορρέουσα από τον πιο πάνω όρο και συνεπώς η εν προκειμένω παράλειψη αποτελεί λόγο ανάκλησης της απόφασης προαγωγής.

Η Επιτροπή είχε υπό τις περιστάσεις δέσμια υποχρέωση ανάκλησης της απόφασης προαγωγής του ενδιαφερόμενου προσώπου γιατί η απόφαση της προαγωγής δεν ήταν απλά πράξη ευμενής για το ενδιαφερόμενο πρόσωπο αλλά ταυτόχρονα και πράξη δυσμενής για τους αιτητές. Στο σύγγραμμα της Ευαγγελίας Κουτούπα-Ρεγκάκου, σελ. 137-138 (ανωτέρω) αναφέρονται σχετικά τα εξής:

Η υποχρέωση της διοίκησης για ανάκληση της απόφασης για προαγωγή απορρέει και από τις αρχές της νομιμότητας και της ίσης μεταχείρισης εφόσον η άρνηση ανάκλησης της απόφασης θέτει σε δυσμενέστερη θέση τους αιτητές.

Ο καθηγητής Δαγτόγλου στο σύγγραμμά του Γενικό Διοικητικό Δίκαιο, σελ. 307, 3η έκδοση, παρ. 690, αναφέρει:

Κατόπιν των ανωτέρω καταλήγω ότι η άρνηση της Επιτροπής για ανάκληση της απόφασης προαγωγής του ενδιαφερόμενου προσώπου στην επίδικη θέση στερείται νόμιμης αιτιολογίας και οποιουδήποτε νόμιμου αποτελέσματος. Η Επιτροπή είχε υπό τις περιστάσεις, δέσμια υποχρέωση ανάκλησης της απόφασης για προαγωγή του ενδιαφερόμενου προσώπου στην επίδικη θέση.

Α. Κραμβής,