|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
Υπόθεση Αρ. 514/98
ΕΝΩΠΙΟΝ: Γ.Κ. ΝΙΚΟΛΑΟΥ, Δ.
Αναφορικά με το Άρθρο 146 του Συντάγματος
Μεταξύ
:Ξενή Λάρκου,
Αιτητή
- και -
Αναθεωρητικής Αρχής Κεντρικού
Φορέα Ισότιμης Κατανομής Βαρών,
Καθ΄ ων η αίτηση
---------------------------
12 Μαΐου 2000
Για τον αιτητή: Α.Σ. Αγγελίδης.
Για τους καθ΄ ων η αίτηση: Ρ. Βραχίμη-Πετρίδου,
Ανώτερη Δικηγόρος της Δημοκρατίας.
---------------------------
Α Π Ο Φ Α Σ Η
Στις 9 Ιανουαρίου 1996 ο αιτητής υπέβαλε προς τον Κεντρικό Φορέα Ισότιμης Κατανομής Βαρών την αίτηση αρ. ΔΣΠ/119 για την παραχώρηση δανείου σχετικά με τις σπουδές του γιου του, Κώστα Ξ. Λάρκου, ο οποίος από την έναρξη του ακαδημαϊκού έτους 1995/6 είχε ήδη ξεκινήσει τριετή φοίτηση στο Πανεπιστήμιο του Μπρίστολ, Αγγλίας, προς απόκτηση πτυχίου B.Sc σε Οικονομικά και Λογιστική. Ο περί του Κεντρικού Φορέα Ισότιμης Κατανομής Βαρών (Σύσταση, Σκοποί, Αρμοδιότητες και Άλλα Συναφή Θέματα) Νόμος του 1989 (Ν. 141/89), με τον οποίο συνεστήθη ο Κεντρικός Φορέας, προβλέπει με το άρθρο 4 ότι:
"4. Πρωταρχικοί σκοποί και αρμοδιότητες του Κεντρικού Φορέα, με συναφείς εξουσίες και υποχρεώσεις, είναι οι ακόλουθοι:
(α) Να αναλαμβάνει ενέργειες για την επίτευξη της ισότιμης κατανομής των βαρών που προέκυψαν από την τουρκική εισβολή και κατοχή και την κατά το δυνατόν αποκατάσταση της προπολεμικής φερεγγυότητας σύμφωνα με την κατεχόμενη περιουσία εκάστου, με βάση συγκεκριμένο διαχρονικό σχέδιο που θα καθοριστεί από τον Κεντρικό Φορέα σε συνεργασία με άλλες αρμόδιες δημόσιες υπηρεσίες, λαμβάνοντας υπόψη τις προσόδους του Κεντρικού Φορέα σε συσχετισμό με τις δημοσιονομικές δυνατότητες του Κράτους και της οικονομίας εν γένει·
(β) να παρέχει οικονομική ή άλλη χορηγία σε κατά νόμο δικαιούμενα πρόσωπα, εφόσο συντρέχουν οι νόμιμες προς τούτο προϋποθέσεις·
(γ) .................................................. ..........................
(δ) .................................................. .........................
(ε) .................................................. ........................"
Με τους περί Ισότιμης Κατανομής Βαρών (Σχέδιο Αποκατάστασης Προπολεμικής Φερεγγυότητας) Κανονισμούς του 1995 (Κ.Δ.Π. 203/95), ιδρύθηκε σχέδιο καλούμενο "Σχέδιο Αποκατάστασης Προπολεμικής Φερεγγυότητας Ιδιοκτητών Κατεχόμενης ή Απροσπέλαστης Ακίνητης Ιδιοκτησίας" υπό τη διαχείριση του Κεντρικού Φορέα: βλ. Καν. 3. Το σχέδιο περιλάμβανε τη δυνατότητα απευθείας δανειοδότησης για σπουδές του δικαιούχου προσώπου ή καθορισθέντων συγγενών του, περιλαμβανομένων και τέκνων: βλ. Καν. 4(1) και (2).
Ο αιτητής, ο οποίος διατηρούσε στα κατεχόμενα ακίνητη ιδιοκτησία αξίας £57.100 σε τιμές του 1980 - τις εν προκειμένω σχετικές - συγκαταλεγόταν στους δικαιούχους. Σύμφωνα με τον Καν. 7, προϋπόθεση για την έγκριση αίτησης για σπουδαστικό δάνειο είναι η προσκόμιση σχετικού πιστοποιητικού εγγραφής ή, ανάλογα με την περίπτωση, και πιστοποιητικού προόδου του φοιτητή. Δεν υπήρξε εδώ πρόβλημα.
Λειτουργός του Κεντρικού Φορέα, ο οποίος επεξεργάστηκε τα προσκομισθέντα στοιχεία, συμπλήρωσε έντυπο. Παραθέτω το μέρος που αφορά, πρώτα, τα οικονομικά δεδομένα του αιτητή και, έπειτα, τις εισηγήσεις και παρατηρήσεις του λειτουργού:
"3. Ετήσιο Ακαθ. Οικογενειακό Εισόδημα: Αιτητή Λ.Κ. 36.000
Συναιτητή Λ.Κ. ............
4. Ακίνητη Πειρουσία: Λ.Κ. 310.000
5. Δάνεια: - Αιτητή: Λ.Κ. 177.350 Μηνιαίες Δόσεις: Λ.Κ. 2.300
- Συναιτητή Λ.Κ. ......... Λ.Κ. .........
.................................. .................................................. ..........................
10. Εισηγήσεις σε περίπτωση έγκρισης:
- Δάνειο: μέχρι 19.500 Λ.Κ. Ακαδημαϊκά Χρόνια:1995-96/1997-98
- Χάρη: 2 χρόνια Αποπληρωμή: 10 χρόνια
- Μηνιαία δόση αποπληρωμής: Λ.Κ. 207
- Έκδοση δανείου: Ίσο ποσό για 3 ακαδημαϊκά έτη
- Οφειλέτες: Λάρκος Ξενής, Χλόη Λάρκου, Κώστας Λάρκου
- Εγγυητές: .................................................. ...................................
11. - Δάνειο/Υποθήκη κατεχομένων: 34%
- Δόσεις στο εισόδημα, έναντι δανείων περιλ. εισηγ. δανείου: 83%
Παρατηρήσεις: - Ο αιτητής να υποδείξει δύο εγγυητές.
- Οι δόσεις δανείου σε σχέση με τα εισοδήματα είναι πολύ ψηλές."
Πιο κάτω, σημειώνεται η εξής διαπίστωση από μέρους του Διευθυντή:
"Εισηγήσεις Διευθυντή: Οι δόσεις δανείων είναι πολύ ψηλές σε σχέση με τα εισοδήματα του αιτητή."
Για τον καθορισμό του ύψους δανειοδότησης (ή εγγύησης) προβλέπεται στον Καν. 10 ότι:
"10. - (1) Τηρουμένων των λοιπών διατάξεων των παρόντων Κανονισμών, το ύψος της παρεχόμενης από τον Κεντρικό Φορέα εγγύησης ή δανειοδότησης δεν μπορεί να υπερβεί είτε το 50% της αξίας της κατεχόμενης ή απροσπέλαστης ακίνητης ιδιοκτησίας του δικαιούχου σε τιμές του 1980, αναπροσαρμοσμένες με βάση την υπολογιζόμενη από το Τμήμα Κτηματολογίου και Χωρομετρίας μέση ετήσια αύξηση της αξίας της ακίνητης ιδιοκτησίας στις ελεύθερες περιοχές από το 1974, είτε το ποσό των £50.000, οποιοδήποτε από τα ποσά αυτά ήθελε είναι το μικρότερο.
(2) Στον καθορισμό του ύψους της παρεχόμενης εγγύησης ή δανειοδότησης θα λαμβάνονται υπόψη και τα ακόλουθα:
(α) Το ποσό ή το ισάξιο σε ποσό με το οποίο ωφελήθηκε μέχρι σήμερα ο δικαιούχος αιτητής ή/και ο συναιτητής με βάση άλλα σχέδια· για το σκοπό αυτό θα λαμβάνονται υπόψη τυχόν δάνεια, εγγυήσεις, χορηγίες, σπίτια, κ.λ.π., καθώς και όλα τα δεδομένα της κάθε συγκεκριμένης περίπτωσης· ειδικότερα, θα αφαιρούνται από το ανώτατο όριο δανείου που δικαιούται ο δικαιούχος αιτητής ή/και ο συναιτητής -
(i) οι χορηγίες (σε χρήμα ή είδος) που παραχωρήθηκαν για οποιοδήποτε σκοπό μέσω οποιουδήποτε σχεδίου, είτε κρατικού είτε του Κεντρικού Φορέα· και
(ii) τα ποσά δανείων των οποίων εκκρεμεί η αποπληρωμή τους αναφορικά με οποιαδήποτε δάνεια ή εγγυήσεις για δάνεια που παραχωρήθηκαν μέσω οποιουδήποτε σχεδίου, είτε κρατικού είτε του Κεντρικού Φορέα·
(β) η σημερινή γενική οικονομική κατάσταση του δικαιούχου αιτητή ή/και του συναιτητή."
Το Συμβούλιο του Κεντρικού Φορέα, που συνεδρίασε στις 16 Δεκεμβρίου 1996, απέρριψε την αίτηση. Ανέφερε σχετικά τα εξής:
"Το Δ.Σ. αφού έλαβε υπόψη όλα τα ενώπιον του στοιχεία, την οικογενειακή οικονομική κατάσταση, τα περιουσιακά στοιχεία του αιτητή, καθώς επίσης και τη δανειοεξοφλητική ικανότητά του, η οποία δε φαίνεται να είναι ικανοποιητική, αποφάσισε όπως απορρίψει την αίτηση."
Κοινοποίησε το αποτέλεσμα στον αιτητή με επιστολή ημερ. 14 Ιανουαρίου 1997.
Ο αιτητής άσκησε, βάσει του άρθρου 15 του Νόμου, ιεραρχική προσφυγή στην Αναθεωρητική Αρχή η οποία συστάθηκε δυνάμει του άρθρου 12 του Νόμου.
Η Αναθεωρητική Αρχή εξέτασε την περίπτωση σε συνεδρία ημερ. 26 Ιανουαρίου 1998. Κατά τη συνεδρία η Αρχή κάλεσε τον αρμόδιο λειτουργό του Κεντρικού Φορέα ο οποίος κατέθεσε το φάκελο και επεξήγησε "τα της αίτησης και της απόφασης του Δ.Σ. του Κ.Φ.Ι.Κ.Β.". Εν συνεχεία ακούστηκε ο αιτητής στον οποίο υποβλήθηκαν ερωτήσεις και έγιναν παρατηρήσεις για να σχολιάσει. Αφορούσαν βασικά τη δανειοεξοφλητική ικανότητα του. Ξεχωρίζω, από το πρακτικό, την εξής δήλωση του αιτητή, στην οποία στάθηκε ιδιαίτερα η συνήγορος της Δημοκρατίας και στην οποία θα αναφερθώ αργότερα:
"Ο κ. Ξενής Λάρκος είπε ότι αν του δοθούν τα δάνεια, θα είναι μια μεγάλη ευκολία γι΄ αυτόν γιατί θα εξοφληθούν τα δάνεια με ψηλό τόκο. Έχω, είπε, εξοφλήσει τις τράπεζες που με πίεζαν."
Στο πρακτικό σημειώνεται, μετά το πέρας της κατάθεσης του αιτητή, ότι "Η Απόφαση θα σταλεί γραπτώς". Ακολουθεί η απόφαση της Αρχής η οποία έχει ως εξής:
"
Απόφαση: Η Αναθεωρητική Αρχή, εξετάζοντας την απόφαση του Δ.Σ. του Κ.Φ.Ι.Κ.Β. μέσα στα πλαίσια Ιεραρχικής Προσφυγής αναφορικά με την αίτηση ΔΣΠ/119 καθώς και τα στοιχεία που περιλαμβάνονται στο φάκελο και που ετέθηκαν ενώπιον της ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ ότι το Δ.Σ. του Κ.Φ.Ι.Κ.Β. ορθά έλαβε την απόφαση για απόρριψη της αίτησης και υιοθετά την απόφαση του σύμφωνα με τα στοιχεία και τα γεγονότα που είχε ενώπιον του."
Κοινοποιήθηκε στον αιτητή με επιστολή ημερ. 6 Απριλίου 1998.
Η απόφαση της Αναθεωρητικής Αρχής προσβάλλεται για διάφορους λόγους. Προηγείται εκείνος που αφορά στη συγκρότηση της Αναθεωρητικής Αρχής κατά τη συνεδρία που λήφθηκε η απόφαση. Επειδή δεν σημειώνεται στο πρακτικό της συνεδρίας πως μετά την ακροαματική διαδικασία αποχώρησε ο λειτουργός που κατέθεσε το φάκελο και παρέσχε επεξηγήσεις, προβλήθηκε εκ μέρους του αιτητή η θέση ότι προκύπτει πως ο λειτουργός συνέχισε να παρίσταται και κατά τη λήψη της απόφασης. Δεν μπορώ να συμφωνήσω παρόλον που είναι βέβαια ατυχής η έλλειψη σχετικής σημείωσης. Κατά την αντίληψη μου, η δήλωση της Αρχής ότι "Η απόφαση θα σταλεί γραπτώς" η οποία ακολουθεί στο πρακτικό την κατάθεση του αιτητή, οριοθετεί το πέρας της ακροαματικής διαδικασίας σε σχέση
με την οποία παρέστησαν για να καταθέσουν τόσο ο λειτουργός όσο και ο αιτητής. Ενόψει τούτου δεν νομίζω να δικαιολογείται συμπέρασμα ότι ο λειτουργός συνέχισε να παρίσταται μετά που επιτέλεσε το έργο για το οποίο κλήθηκε. Μου φαίνεται ότι μπορεί εύλογα να υποτεθεί πως αποχώρησε κι εκείνος όπως και ο αιτητής ο οποίος βεβαίωσε ο ίδιος τη δική του αποχώρηση. Θεωρώ ότι τυγχάνει εν προκειμένω εφαρμογής το τεκμήριο της κανονικότητας.Το επόμενο ζήτημα αφορά στην αιτιολογία. Η Αναθεωρητική Αρχή απλώς υιοθέτησε ό,τι είχε αναφέρει στην απόφαση του ο Κεντρικός Φορέας. Ο οποίος, για την απόφαση του να απορρίψει την αίτηση, συγκεκριμενοποίησε ως λόγο ότι δεν θεώρησε ικανοποιητική τη δανειοεξοφλητική ικανότητα του αιτητή. Υποβλήθηκε από το συνήγορο του αιτητή ότι αυτό
αποτελούσε εξωγενή παράγοντα και ότι εν πάση περιπτώσει δεν τεκμηριώθηκε για να εξηγεί το αποτέλεσμα. Η συνήγορος της Δημοκρατίας, από την άλλη μεριά, εισηγήθηκε ότι η δανειοεξοφλητική ικανότητα αποτελεί μέρος της γενικής οικονομικής κατάστασης του αιτητή, η οποία λαμβάνεται υπόψη βάσει του Καν. 10(2)(β) και επεκτάθηκε συναφώς στον Καν. 11(στ) και (ζ) που αναφέρεται στη λήψη δικαστικών μέτρων για είσπραξη οφειλομένων ποσών.Η πρόνοια στον Καν. 10(2)(β) την οποία ήδη παρέθεσα, αφορά στον καθορισμό του ύψους της δανειοδότησης. Σημειώθηκε από αρμόδιο λειτουργό ότι το δάνειο που ζητούσε ο αιτητής δεν μπορούσε να υπερβαίνει τις £19.500. Παραμένει άγνωστο το κατά πόσο η απόφαση περί μη ικανοποιητικής δανειοεξοφλητικής ικανότητας λάμβανε ως σταθερό δεδομένο την παραχώρηση δανείου ύψους £19.500 ή κάλυπτε και ο,τιδήποτε λιγότερο και μέχρι ποιού βαθμού. Ούτε και έγινε οποιαδήποτε αναφορά στο ενδεχόμενο εξασφάλισης της αποπληρωμής του ζητηθέντος δανείου βάσει των προνοιών του Καν. 4(5) που προβλέπει, πέρα από εμπράγματα βάρη, και για την "παροχή προσωπικών εγγυήσεων ως ήθελε εύλογα αποφασίσει ο Κεντρικός Φορέας". Τέλος, θεωρώ πως είχε σημασία και η επεξήγηση την οποία έδωσε ο αιτητής και την οποία παρέθεσα, ότι η παραχώρηση δανείου θα τον διευκόλυνε γιατί θα εξοφλούσε υφιστάμενα υψηλότοκα δάνεια.
Η συνήγορος της Δημοκρατίας εισηγήθηκε πως ενόψει της εν λόγω επεξήγησης το δάνειο βρισκόταν έξω από το σκοπό του Νόμου "και επομένως ορθά και νόμιμα δεν εγκρίθηκε". Παρατηρώ εν πρώτοις ότι δεν δόθηκε τέτοιος λόγος για απόρριψη της αίτησης. Ούτε όμως συμφωνώ πως τέτοια διάθεση δανείου θα αποσύνδεε το δάνειο από το σκοπό για τον οποίο ζητήθηκε, ήτοι, για τις σπουδές παιδιού. Οι οποίες αποτελούσαν μια αναμφισβήτητη πραγματικότητα. Δεν νομίζω πως θα μπορούσε να διχοτομηθεί η οικονομική κατάσταση του αιτητή με αναφορά σε αυτού του είδους τα στεγανά. Θεωρώ ότι η πραγματική σημασία της δοθείσας επεξήγησης ήταν άλλη. Ο αιτητής θα ενδυναμωνόταν οικονομικά, με απαλλαγή από υψηλότοκα δάνεια για να μπορεί πιο άνετα - ενόψει της περιορισμένης ρευστότητας του - να ανταποκριθεί σε ό,τι, από οικονομικής άποψης, απαιτούσε η φοίτηση του γιου του στην Αγγλία. Και, με την εξόφληση κάποιων δανείων, θα αναμενόταν λογικά η αύξηση της δυνατότητας του να καταβάλλει τις δόσεις για αποπληρωμή του ζητηθέντος δανείου. Καταλήγω ότι η προσβαλλόμενη απόφαση στερείται επαρκούς αιτιολογίας.
Η προσφυγή επιτυγχάνει με έξοδα. Η προσβαλλόμενη απόφαση ακυρώνεται βάσει του Άρθρου 146.4(β) του Συντάγματος.
Γ.Κ. Νικολάου,
Δ.
/ΕΘ