|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
Υπόθεση Αρ. 602/97
ΕΝΩΠΙΟΝ:
Π. ΑΡΤΕΜΗ, Δ.Αναφορικά με τα Άρθρα 146, 28 και 29 του Συντάγματος.
Μεταξύ:
Σταύρου Φιλιππίδη,
Αιτητή ,
και
Κυπριακής Δημοκρατίας μέσω
1. Υπουργείου Εσωτερικών
2. Υπηρεσία Εγγραφής,
Καθ΄ων η αίτηση.
- - - - - - -
ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ:
14.12.98ΕΜΦΑΝΙΣΕΙΣ
Για τον αιτητή: κ. Α.Σ. Αγγελίδης
Για τους καθ΄ων η αίτηση: κ. Α. Χριστοφόρου.
Α Π Ο Φ Α Σ Η
Ο αιτητής υπέβαλε αίτηση για έκδοση προσφυγικής ταυτότητας στις 19.6.95. Η αίτηση του απορρίφθηκε και αυτός καταχώρησε την προσφυγή 711/96, Φιλιππίδης ν. Δημοκρατία, απόφαση στην οποία εκδόθηκε στις 27.5.97. Το Δικαστήριο, αποδεχόμενο την προσφυγή, ακύρωσε τη διοικητική απόφαση λόγω έλλειψης δέουσας έρευνας και αιτιολογίας. Μετά την απόφαση του Δικαστηρίου η υπόθεση επανεξετάστηκε και η αίτηση του απορρίφθηκε και πάλιν.Την απόφαση αυτή προσβάλλει με την παρούσα προσφυγή με την οποία ζητά τις πιο κάτω θεραπείες:
"Α. Δήλωση του Δικαστηρίου ότι η πράξη και/ή απόφαση των καθ΄ων η αίτηση η οποία γνωστοποιήθηκε στον αιτητή με επιστολή ημερ. 27.6.97 και με την οποία απέρριψε εκ νέου κατόπιν επανεξέτασης μετά από προηγηθείσα ακυρωτική απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου το αίτημα του αιτητή για έκδοση προσφυγικής ταυτότητας είναι άκυρη, παράνομη και στερημένη οποιουδήποτε έννομου αποτελέσματος.
Β. Δήλωση του Δικαστηρίου ότι η άρνηση και/ή παράλειψη των καθ΄ων η αίτηση να ικανοποιήσουν το αίτημα του αιτητή για έκδοση προσφυγικής ταυτότητας είναι άκυρη, παράνομη, στερημένη οποιουδήποτε έννομου αποτελέσματος και πως ότι παραλήφθηκε θα πρέπει να διενεργηθεί."
Θα παραθέσω τώρα το πλαίσιο μέσα στο οποίο εξετάζονται αιτήσεις αυτής της φύσης.
Το Υπουργικό Συμβούλιο, με απόφαση του αρ. 42.465, ημερ. 19.4.95, αποφάσισε να εγκρίνει την επέκταση του όρου "εκτοπισθείς" ώστε να περιλαμβάνει και "α. πρόσωπα τα οποία πριν και μέχρι την εισβολή είχαν τη μόνιμη κατοικία τους στις ελεύθερες περιοχές λόγω του επαγγέλματος τους αλλά το σπίτι τους ή/και γενικά η περιουσία τους ήταν στις κατεχόμενες περιοχές." (παράγραφος 10(α) της Πρότασης).
Με την παράγραφο 11 απαριθμούνται "τα κύρια κριτήρια" για κατάταξη αιτητών στον πιο πάνω ορισμό. Αυτά είναι:
"α. Η καταγωγή των αιτητών.
β. Η κατοχή κατοικίας ή άλλης ακίνητης ιδιοκτησίας ή άλλης περιουσίας τόσον στα κατεχόμενα όσον και στις ελεύθερες περιοχές.
γ. Αν ήταν υποχρεωμένοι οι αιτητές να διαμένουν εκεί ένεκα του επαγγέλματος τους.
δ. Η χρονική διάρκεια της διαμονής στις ελεύθερες περιοχές (μικρή ή μεγάλη).
ε. Ο χώρος που διέμεναν (κατοικία με πλήρη επίπλωση ή πρόχειρο κατάλυμα).
στ. Η απόσταση του τόπου εργασίας και διαμονής από τον τόπο καταγωγής.
ζ. Πού διατηρούσαν τα προσωπικά τους αντικείμενα.
η. Η συχνότης των επισκέψεων στον τόπο καταγωγής.
θ. Η χρησιμοποίηση του χώρου διαμονής σε διάφορες κοινωνικές και επαγγελματικές δραστηριότητες (εγκατάσταση προσωπικού τηλεφώνου, εγγραφής στους εκλογικούς καταλόγους, η πληρωμή διαφόρων φορολογιών).
ι. Η προσπάθεια επιστροφής στον τόπο καταγωγής (αιτήσεις για μετάθεση).
κ. Η κατοχή προσφυγικής ταυτότητας από τους γονείς."
Στο διοικητικό φάκελο υπάρχει σημείωμα ημερ. 25.6.97 (κ.43-45) όπου αναφέρονται κατά σειρά όλα τα κριτήρια του Υπουργικού Συμβουλίου και αντίστοιχες παρατηρήσεις στο κάθε ένα από αυτά. Για τα κριτήρια (ζ) και (θ) πάνω στα οποία ουσιαστικά βασίστηκε η προηγούμενη απόφαση του Δικαστηρίου, οι παρατηρήσεις ήταν "είναι λογικό να διατηρούσαν τα προσωπικά τους αντικείμενα στο κανονικό τους σπίτι στη Λευκωσία" και "στη Λάπηθο δεν είχαν τηλέφωνο ή ρεύμα στο όνομα τους, ενώ είχαν στη Λευκωσία. Δεν ήταν στους εκλογικούς καταλόγους της Λαπήθου το 1972-1973, ενώ ήταν σ΄αυτούς της Λευκωσίας. Οι κτηματικοί φόροι που πλήρωνε στη Λάπηθο και στη Λευκωσία είναι άσχετοι με τη διαμονή τους. Στο σπίτι στη Λάπηθο έμενε ο πατέρας του, ενώ σε αυτό της Λευκωσίας έμενε όλη η οιικογένεια τους".
Η απόφαση της διοίκησης κοινοποιήθηκε στον αιτητή με επιστολή ημερ. 27.6.97.
Δύο είναι οι βασικοί λόγοι ακυρότητας που προβάλλει ο αιτητής:
1) Η ύπαρξη σαφούς έλλειψης δέουσας έρευνας και αιτιολογίας. Όλα τα δεδομένα επέβαλλαν όπως ο αιτητής αναγνωρισθεί ως δικαιούχος προσφυγικής ταυτότητας και άρα κατά πλάνη περί τα πράγματα απορρίφθηκε και πάλιν η αίτηση του κατά την επανεξέταση. Η επίδικη απόφαση είναι επίσης άκυρη λόγω παραβίασης του δεδικασμένου.
2) Η προσβαλλόμενη απόφαση πάσχει από ανυπαρξία του κειμένου της και άρα αποκλείει τη δυνατότητα άσκησης δικαστικού έλεγχου. Η κοινοποίηση ημερ. 27.6.97 δεν είναι η απόφαση του αρμοδίου οργάνου.
Οι καθ΄ων η αίτηση ισχυρίστηκαν ότι μετά από σοβαρή μελέτη και σεβασμό προς τη δικαστική απόφαση κατέληξαν σε νέα διοικητική πράξη η οποία είναι προϊόν νέας έρευνας, έτσι ώστε να συμπληρώνονται τα κενά που είχε διαπιστώσει το Δικαστήριο. Ο δικηγόρος τους υποστήριξε αυτή τη θέση και επεσήμανε ότι πρόθεση του Υπουργικού Συμβουλίου ήταν να δοθεί οικονομική βοήθεια για στέγαση σε όσους έχασαν το σπίτι τους, αλλά επειδή είχαν τη μόνιμη διαμονή τους στις ελεύθερες περιοχές δεν τύγχαναν οποιασδήποτε οικονομικής βοήθειας.
Στο στάδιο αυτό επιλαμβάνομαι αμέσως της εισήγησης του αιτητή ότι η απόφαση πάσχει από ανυπαρξία του κειμένου της, την οποία εισήγηση και απορρίπτω. Η απόφαση περιέχεται στο διοικητικό φάκελο κυανούν κ.42, και περιλαμβάνει τα ακόλουθα:
"3.
Απόφαση Λειτουργού ΕγγραφήςΑπορρίπτω την αίτηση αυτή μετά που μελέτησα όλα τα στοιχεία του Φακέλου. Έλαβα επίσης σοβαρά υπόψη την πιο πάνω εισήγηση του Ερευνητή για απόρριψη, ο οποίος μεταξύ άλλων έδωσε την πρέπουσα σημασία στο στοιχείο (β), δηλαδή την κατοχή ιδιόκτητης οικίας από τους αιτητές την 16.8.1974 στις ελεύθερες περιοχές, Ενορία Αγίων Ομολογητών, Λευκωσία."
Έχοντας εξετάσει με προσοχή όλα τα στοιχεία ενώπιον μου, όπως προκύπτουν και από το φάκελο της διοίκησης, έχω καταλήξει στο συμπέρασμα ότι ο ισχυρισμός του αιτητή ότι δεν διεξήχθη η δέουσα έρευνα, δεν ευσταθεί. Προκύπτει σαφώς από τα στοιχεία αυτά του φακέλου ότι έγινε ενδελεχής έρευνα και εξετάστηκαν όλα τα κριτήρια που έχουν εφαρμογή στην περίπτωση σε συνάρτηση με τα γεγονότα. Όπως φαίνεται από το τι έχω παραθέσει ανωτέρω αναφορικά με το κριτήριο (θ), που αποτέλεσε μια από τις βάσεις της προηγούμενης απόφασης του Δικαστηρίου, έγινε η έρευνα και παρατέθηκαν τα σχετικά στοιχεία. Όσον αφορά το κριτήριο (ζ),
που ήταν η δεύτερη βάση της προηγούμενης απόφασης, εφόσον η περιουσία του αιτητή βρισκόταν στα κατεχόμενα ήταν αδύνατο να γίνει οποιαδήποτε περαιτέρω έρευνα αναφορικά με το κατά πόσο διατηρούσε προσωπικά του αντικείμενα ο αιτητής στην κατεχόμενη περιουσία του. Το συμπέρασμα της διοίκησης ότι θα ήταν λογικό να τα διατηρούσε στο κανονικό του σπίτι στη Λευκωσία, είναι υπό τις περιστάσεις αιτιολογημένο.Ο ισχυρισμός για παραβίαση δεδικασμένου είναι αόριστος και από την επιχειρηματολογία του συνηγόρου του αιτητή δεν φαίνεται να προκύπτει οποιαδήποτε τέτοια παραβίαση.
Aναφορικά με τα γεγονότα που λήφθηκαν υπόψη, παρατηρώ ότι εξετάζοντας τα κριτήρια η αρμόδια αρχή έλαβε υπόψη την ιδιοκτησία κατοικίας στις ελεύθερες περιοχές από τη σύζυγο του αιτητή ως παράγοντα που επηρέαζε την αίτηση του. Η θέση αυτή κατά την κρίση μου είναι εσφαλμένη γιατί αιτητής ήταν ο σύζυγος της και όχι αυτή. Έτσι, είναι προφανές ότι η συνεκτίμηση του γεγονότος αυτού με τους άλλους παράγοντες επηρεάζει την εγκυρότητα της διοικητικής απόφασης γιατί αυτό αποτελεί εξωγενές και άσχετο στοιχείο που εμφιλοχώρησε ανεπίτρεπτα στη διαδικασία εξέτασης της αίτησης και προσμέτρησε εναντίον του αιτητή.
Περαιτέρω, είναι προφανές τόσο από τη γραπτή αγόρευση του συνηγόρου των καθ΄ων η αίτηση αλλά και από την επιστολή με την οποία κοινοποιήθηκε η απόφαση στον αιτητή, ότι θεωρήθηκε πως πρόσωπα που έχουν ιδιόκτητη κατοικία ή περιουσία στις ελεύθερες περιοχές αποκλείονται από του να θεωρηθούν ως εκτοπισθέντες με βάση την παράγραφο α. της απόφασης του Υπουργικού
Συμβουλίου 42.465. Τούτο κατά την άποψη μου είναι λανθασμένο και αυτό συνάγεται τόσο από τις πρόνοιες της παραγράφου αυτής όσο και του κριτηρίου β. της παραγράφου 11, που περιλαμβάνει τα κύρια κριτήρια για κατάταξη των αιτητών στον ορισμό του "εκτοπισθέντα". Το συμπέρασμα που συνάγεται από τις πρόνοιες αυτές είναι ότι η ιδιοκτησία περιουσίας στις ελεύθερες περιοχές είναι απλώς ένας παράγοντας που πρέπει να συνεκτιμάται με τους υπόλοιπους. Είναι γεγονός ότι η απόφαση αυτή καθ΄εαυτή δεν στηρίζεται σε τέτοια βάση, αλλά κάτω από το φως των πιο πάνω, δεν μπορώ να αποκλείσω αν η θέση αυτή επηρέασε την τελική κατάληξη της αρμόδιας αρχής. Τούτο κατά την άποψη μου καθιστά επισφαλή την επίδικη απόφαση.Για τους πιο πάνω λόγους η επίδικη απόφαση ακυρώνεται με έξοδα υπέρ του αιτητή.
Π. Αρτέμης,
Δ.
/Χ.Π.