|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
(1997) 4 ΑΑΔ 3178
[*3178] 15 Δεκεμβρίου, 1997
[ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ, Δ/στής]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 146 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
ΑΝΔΡΕΑΣ ΧΑΤΖΗΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ,
Αιτητής,
ν.
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΜΕΣΩ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ,
Καθ' ων η αίτηση.
(Υπόθεση Αρ. 103/97)
Εκτοπισθέντες — Έννοια — Επέκταση της έννοιας με την απόφαση τον Υπουργικού Συμβουλίου ημερ. 19/4/95 — Κριτήρια — Λειτουργία του μηχανισμού της απόφασης όπως ερμηνεύθηκε από τη νομολογία — Κακή εφαρμογή της απόφασης στην κριθείσα περίπτωση.
Λέξεις και Φράσεις — Η φράση "ή/και" — Νομική της έννοια.
Εκτοπισθέντες — Έννοια — Με βάση την επέκταση της έννοιας δυνάμει της απόφασης του Υπουργικού Συμβουλίου ημερ. 19/4/95 αρκεί για την κατάταξη προσώπου ως εκτοπισθέντα να διαθέτει περιουσία στις απροσπέλαστες περιοχές χωρίς να απαιτείται να διαθέτει οπωσδήποτε σπίτι.
Ο αιτητής προσέβαλε την απόρριψη του αιτήματός του να θεωρηθεί ως εκτοπισθείς.
Το Ανώτατο Δικαστήριο, ακυρώνοντας την επίδικη απόφαση, αποφάσισε ότι:
1. Σύμφωνα με την παράγραφο 10(α) της απόφασης του Υπουργικού Συμβουλίου ο όρος "εκτοπισθείς" επεκτείνεται ώστε να περιλάβει και "πρόσωπα τα οποία πριν και μέχρι την εισβολή είχαν τη μόνιμη κατοικία τους στις ελεύθερες περιοχές λόγω του επαγγέλματος τους αλλά το σπίτι τους ή/και γενικά η περιουσία τους ήταν στις κατεχόμενες περιοχές." Και προστίθενται στην παράγραφο 11, τα κύρια κριτήρια για κατάταξη αιτητών στην πιο πάνω κατηγορία.
Στην υπόθεση Μάρω Βράκα ν. Κυπριακής Δημοκρατίας (1997) 4 A.A.Δ. 2366, ο δικαστής Καλλής απέρριψε την εισήγηση πως "αν δεν υπάρχουν οι προϋποθέσεις της παραγράφου 10(α) δεν πρέπει να προχωρήσουμε στα κριτήρια της παραγράφου 11". Έκρινε πως η παράγραφος 11 "προσφέρει στη διοίκηση τα κριτήρια για την κατάταξη των αιτητών στον ορισμό της παραγράφου 10(a) και (β)", πως "χωρίς τα κριτήρια που παρατίθενται στην παράγραφο 11η εφαρμογή της παραγράφου 10(α) δεν θα ήταν εφικτή" και πως η εφαρμογή της παραγράφου 10(α) δεν μπορεί "να εξετάζεται κατά απομόνωση και χωρίς αναφορά στα κριτήρια της παραγράφου 11".
2. Στην παρούσα υπόθεση ο αιτητής είχε σημαντική ακίνητη περιουσία στην κατεχόμενη περιοχή, στη δε ελεύθερη τίποτε. Η απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου αναφέρεται σε πρόσωπα των οποίων το σπίτι ή/και γενικά η περιουσία τους ήταν στις κατεχόμενες περιοχές και προκύπτει ως πρώτο το κατά πόσο αυτό, κάτω από οποιαδήποτε προσέγγιση, θα αρκούσε για να ενεργοποιηθεί η σημασία των έντεκα κριτηρίων. Αν η απάντηση είναι καταφατική, δεν θα χρειάζεται ενασχόληση με το ευρύτερο θέμα.
3. Κρίνεται πως η απάντηση πρέπει να είναι καταφατική. Η φράση "ή/και" σημαίνει οποιοδήποτε από τα δυο ή και τα δυο. (βλ. Words and Phrases Legally Defined δεύτερη έκδοση και Stroud's Judicial Dictionary 4η έκδοση, στο λήμμα "and/or"). Η εισήγηση των καθ'ων η αίτηση πως απαιτείται απαραίτητα συνδρομή και των δυο σωρευτικά, δεν ευσταθεί.
Όφειλε η διοίκηση να εξετάσει το ζήτημα με γνώμονα τά κριτήρια που τέθηκαν. Δεν εξετάστηκε κάτω από τέτοιο φακό. Τα έντυπα που κλήθηκε να συμπληρώσει ο αιτητής είναι αναντίστοιχα προς τα κριτήρια και, αντίθετα προς την εισήγηση των καθ' ων η αίτηση, δεν υπάρχει οτιδήποτε στο φάκελλο επεξηγηματικό της απόφασης..
Η προσφυγή επιτυγχάνει με έξοδα.
Αναφερόμενες υποθέσεις:
Φιλιππίδης ν. Δημοκρατίας (1997) 4 A.A.Δ. 1314,
Μακρυγιάννης ν. Δημοκρατίας (1997) 4 A.A.Δ. 2388,
Βράκα ν. Δημοκρατίας (1997) 4 Α.Α.Δ. 2366.
Προσφυγή.
Προσφυγή εναντίον της απόφασης του Υπουργικού Συμβουλίου με την οποία απορρίφθηκε η αίτηση του να θεωρηθεί ως εκτοπισθείς.
Χρ. Πατσαλίδης, για τον Αιτητή.
Α. Χριστοφόρου, Δικηγόρος της Δημοκρατίας, για τους Καθ' ων η αίτηση.
Cur. adv. vult.
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ, Δ.: Ο αιτητής υπέβαλε αίτηση για να θεωρηθεί ως εκτοπισθείς από την Αυλώνα σύμφωνα με την απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου ημερομηνίας 19.4.95. Η οποία κάλυπτε, στη βάση κριτηρίων που θα δούμε, και πρόσωπα που πρίν και μέχρι την εισβολή είχαν τη μόνιμη κατοικία τους στις ελεύθερες περιοχές. Η αίτηση του απορρίφθηκε με το αιτιολογικό πως "δεν αποδείχτηκε ο ισχυρισμός σας ότι κατά το χρόνο της εισβολής η μόνιμη κατοικία σας ήταν στις ελεύθερες περιοχές λόγω του επαγγέλματός σας αλλά το σπίτι σας ή/και γενικά η περιουσία σας ήταν στα κατεχόμενα".
Αυτά συνιστούν πιστή αναπαραγωγή της απόφασης του Υπουργικού Συμβουλίου ως προς τα πρόσωπα που καλύπτει η επέκταση του όρου "εκτοπισθείς" που ενέκρινε και είναι το πρώτο παράπονο του αιτητή πως το αίτημά του απορρίφθηκε με γενική και αόριστη αιτιολογία η οποία απλώς παραθέτει τον κανόνα που διέπει την περίπτωση. Ιδίως αφού το ίδιο το Υπουργικό Συμβούλιο καθόρισε έντεκα παράγοντες ως "κύρια κριτήρια για την κατάταξη" που, όπως είναι ο παράλληλος ισχυρισμός του, δεν αποτέλεσαν το αντικείμενο έρευνας. Παρέπεμψε ο ευπαίδευτος συνήγορος του αιτητή στη νομολογία αναφορικά με τις αρχές που διέπουν το θέμα, ειδικότερα στην υπόθεση Σταύρος Φιλιππίδης ν. Κυπριακής Δημοκρατίας (1997) 4 Α.Α.Δ. 1314, στην οποία ο δικαστής Καλλής έκρινε άκυρη απόφαση όμοιου περιεχομένου που λήφθηκε χωρίς έρευνα, στάθμιση και αιτιολόγηση με γνώμονα τα κριτήρια. (Βλ. επίσης Μίμης Μακρυγιάννης ν. Κυπριακής Δημοκρατίας (1997) 4 Α.Α.Δ. 2388). Οι καθ' ων η αίτηση υποστήριξαν πως η προσβαλλόμενη απόφαση περιέχει την απαιτούμενη αιτιολογία. Διαζευκτικά, πως αυτή συμπληρωνόταν από τον φάκελο. Απορρίπτουν την επίκριση για πλημμελή έρευνα και τα επακόλουθα ως προς το ενδεχόμενο πλάνης και εισηγούνται πως εξ' ορισμού ήταν καταδικασμένη η αίτηση αφού ο αιτητής δεν είχε σπίτι στην κατεχόμενη Αυλώνα, από την οποία ισχυρίζεται ότι εκτοπίστηκε. Αυτό είναι, κατά την εισήγηση του ευπαίδευτου συνηγόρου τους, βασική προϋπόθεση. Η ανυπαρξία της αποκλείει τον αιτητή και τα περαιτέρω κριτήρια που καθόρισε το Υπουργικό Συμβούλιο "δεν έχουν και μεγάλη σημασία". Πρόσθεσε ο κ. Χριστοφόρου πως τα κριτήρια αυτά "εξυπονοούν την ύπαρξη σπιτιού στα κατεχόμενα".
Σύμφωνα με την παράγραφο 10(α) της απόφασης του Υπουργικού Συμβουλίου ο όρος "εκτοπισθείς" επεκτείνεται ώστε να περιλάβει και "πρόσωπα τα οποία πριν και μέχρι την εισβολή είχαν τη μόνιμη κατοικία τους στις ελεύθερες περιοχές λόγω του επαγγέλματος τους αλλά το σπίτι τους ή/και γενικά η περιουσία τους ήταν στις κατεχόμενες περιοχές." Και, όπως προστίθεται στην παράγραφο 11, τα κύρια κριτήρια για κατάταξη αιτητών στην πιο πάνω κατηγορία είναι:
"α. Η καταγωγή των αιτητών.
β. Η κατοχή κατοικίας ή άλλης ακίνητης ιδιοκτησίας ή άλλης περιουσίας τόσον στα κατεχόμενα όσον και στις ελεύθερες περιοχές.
γ. Αν ήταν υποχρεωμένοι οι αιτητές να διαμένουν εκεί ένεκα του επαγγέλματός τους.
δ. Η χρονική διάρκεια της διαμονής στις ελεύθερες περιοχές (μικρή ή μεγάλη).
ε. Ο χώρος που διέμεναν (κατοικία με πλήρη επίπλωση ή πρόχειρο κατάλυμα).
στ. Η απόσταση του τόπου εργασίας και διαμονής από τον τόπο καταγωγής.
ζ. Πού διατηρούσαν τα προσωπικά τους αντικείμενα.
η. Η συχνότης των επισκέψεων στον τόπο καταγωγής.
θ. Η χρησιμοποίηση του χώρου διαμονής σε διάφορες κοινωνικές και επαγγελματικές δραστηριότητες (εγκατάσταση προσωπικού τηλεφώνου, εγγραφή στους εκλογικούς καταλόγους, η πληρωμή διαφόρων φορολογιών).
ι. Η προσπάθεια επιστροφής στον τόπο καταγωγής (αιτήσεις για μετάθεση).
κ. Η κατοχή προσφυγικής ταυτότητας από τους γονείς."
Στην υπόθεση Μάρω Βράκα ν. Κυπριακής Δημοκρατίας (1997) 4 Α.Α.Δ. 2366, ο δικαστής Καλλής απέρριψε την εισήγηση πως "αν δεν υπάρχουν οι προϋποθέσεις της παραγ. 10(α) δεν πρέπει να προχωρήσουμε στα κριτήρια της παραγ. 11". Έκρινε πως η παράγραφος 11 "προσφέρει στη διοίκηση τα κριτήρια για την κατάταξη των αιτητών στον ορισμό της παραγ. 10(α) και (β)", πως "χωρίς τα κριτήρια που παρατίθενται στην παραγ. 11 η εφαρμογή της παραγ. 10(α) δεν θα ήταν εφικτή" και πως η εφαρμογή της παραγ. 10(α) δεν μπορεί "να εξετάζεται κατά απομόνωση και χωρίς αναφορά στα κριτήρια της παραγ. 11".
Στην παρούσα υπόθεση ο αιτητής είχε σημαντική ακίνητη περιουσία στην κατεχόμενη περιοχή, στη δε ελεύθερη τίποτε. Η απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου αναφέρεται σε πρόσωπα των οποίων το σπίτι ή/και γενικά η περιουσία τους ήταν στις κατεχόμενες περιοχές και προκύπτει ως πρώτο το κατά πόσο αυτό, κάτω από οποιαδήποτε προσέγγιση, θα αρκούσε για να ενεργοποιηθεί η σημασία των έντεκα κριτηρίων. Αν η απάντηση είναι καταφατική, δεν θα χρειάζεται ενασχόληση με το ευρύτερο θέμα.
Κρίνω πως η απάντηση πρέπει να είναι καταφατική. Η φράση "ή/και" σημαίνει οποιοδήποτε από τα δυο ή και τα δυο. (βλ. Words and Phrases Legally Defined δεύτερη έκδοση και Stroud's Judicial Dictionary 4η έκδοση, στο λήμμα "and/or"). Η εισήγηση των καθ' ων η αίτηση πως απαιτείται απαραίτητα συνδρομή και των δυο σωρευτικά, δεν ευσταθεί.
Όφειλε η διοίκηση να εξετάσει το ζήτημα με γνώμονα τα κριτήρια που τέθηκαν. Δεν εξετάστηκε κάτω από τέτοιο φακό. Τα έντυπα που κλήθηκε να συμπληρώσει ο αιτητής είναι αναντίστοιχα προς τα κριτήρια και, αντίθετα προς την εισήγηση των καθ' ων η αίτηση, δεν υπάρχει οτιδήποτε στο φάκελο επεξηγηματικό της απόφασης. Περιέχει τα πιστοποιητικά ιδιοκτησίας που είχε προσκομίσει ο αιτητής, και έγγραφα που, κατά τον ισχυρισμό του, δείχνουν την αδιάλειπτη καλλιέργειά τους και τη στενή σύνδεσή του με τον τόπο του, παρά την αναγκαστική μετακόμισή του στη Λευκωσία, λόγω του επαγγέλματός του. Επίσης, τα έντυπα που συμπλήρωσε και το σημείωμα της λειτουργού που στήριξε και την προσβαλλόμενη απόφαση. Το σημείωμα είναι εντελώς ουδέτερο. Παραθέτει το ιστορικό χωρίς αναφορά ή προβληματισμό ως προς τα κριτήρια ή οτιδήποτε άλλο, για να καταλήξει σε εισήγηση για απορριπτική απόφαση με τη γενική δήλωση πως "ο αιτητής δεν εμπίπτει στα νέα κριτήρια για να θεωρηθεί εκτοπισμένος". Ακολούθησε η μονολεκτική απόρριψη της αίτησης και είναι βάσιμοι οι ισχυρισμοί του αιτητή πως πάσχει γιατί, όπως και στην υπόθεση Σταύρος Φιλιππίδης (ανωτέρω), με την οποία συμφωνώ, δεν ερευνήθηκαν εκ προοιμίου σχετικά ζητήματα και η αναφορά στα κριτήρια, γενική και αόριστη όπως ήταν, δεν συνιστά επαρκή αιτιολογία.
Η προσφυγή επιτυγχάνει με έξοδα. Η προσβαλλόμενη απόφαση ακυρώνεται. Τα έξοδα να υπολογιστούν από τον Πρωτοκολλητή για να εγκριθούν από το Δικαστήριο.
Η προσφυγή επιτυγχάνει με έξοδα.