|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
(2009) 3 ΑΑΔ 454
7 Ιουλίου, 2009
[ΑΡΤΕΜΗΣ, Π., ΗΛΙΑΔΗΣ, ΦΩΤΙΟΥ,
ΝΙΚΟΛΑΤΟΣ, ΝΑΘΑΝΑΗΛ, Δ/στές]
ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, ΜΕΣΩ
ΕΦΟΡΟΥ ΦΟΡΟΥ ΠΡΟΣΤΙΘΕΜΕΝΗΣ ΑΞΙΑΣ,
Εφεσείοντες - Kαθ' ων η αίτηση,
ν.
1. ΠΑΝΤΕΛΗ Π. ΠΟΥΡΗ,
2. ΕΥΦΗΜΙΑΣ ΧΡΙΣΤΟΥ,
Εφεσιβλήτων - Aιτητών.
(Αναθεωρητικές Εφέσεις Aρ. 54/2007, 161/2007)
Φόρος Προστιθέμενης Αξίας ― Η πρόβλεψη μειωμένου συντελεστή Φ.Π.Α. (μόνο 5%) αναφορικά με την μεταβίβαση κτιρίων που πρόκειται να χρησιμοποιηθούν ως πρώτη κατοικία ― Κατά πόσο η έκπτωση εξειδικεύεται επαρκώς στο νόμο, ώστε για την εφαρμογή της να μην απαιτείται η έκδοση κανονισμών.
Η Δημοκρατία επεδίωξε την ανατροπή των πρωτόδικων αποφάσεων που ακύρωσαν την απόφαση του Εφόρου Φ.Π.Α. να μην παραχωρήσει, την κατά νόμο έκπτωση Φ.Π.Α. που δικαιούνταν οι εφεσείοντες, λόγω της μη θέσπισης κανονισμών επί του θέματος.
Η Ολομέλεια του Ανωτάτου Δικαστηρίου, απορρίπτοντας τις εφέσεις, αποφάσισε ότι:
Οι εφέσεις δεν ευσταθούν. Παρά την κάπως διαφορετική προσέγγιση των πρωτόδικων Δικαστών η ουσία της κατάληξής τους ότι η παραχώρηση του 10% μπορούσε να γίνει με μόνο τις σχετικές νομοθετικές πρόνοιες, είναι ορθή. Ο ισχυρισμός των εφεσειόντων, οι οποίοι ουσιαστικά βασίστηκαν στις πρόνοιες της παραγράφου 9(δ) που αναφέρει ότι «οι όροι, προϋποθέσεις και κριτήρια εφαρμογής της παραγράφου αυτής θα καθορίζονται με Κανονισμούς που εκδίδονται από το Υπουργικό Συμβούλιο» δεν βοηθά την υπόθεσή τους αφού, αρκετά από τα κριτήρια που αναφέρουν οι εφεσείοντες στο λόγο έφεσης ότι έπρεπε να είχαν ρυθμιστεί με κανονισμούς, δηλαδή τι είναι κατοικία και ποιοι οι δικαιούχοι, ήδη υπάρχουν στον ίδιο το νόμο.
Οι εφέσεις απορρίπτονται με έξοδα.
Αναφερόμενες Υποθέσεις:
Δημοκρατία ν. Εταιρεία Κώστα Γ. Τύμβιου Λτδ. (1994) 3 Α.Α.Δ. 553,
Ακίνητα Χρήστος Χατζηκυριάκος Λτδ ν. Δημοκρατίας (2001) 3 Α.Α.Δ. 901.
Eφέσεις.
Eφέσεις από τους εφεσείοντες εναντίον των αποφάσεων Δικαστών του Aνωτάτου Δικαστηρίου (Xατζηχαμπής, Δ., Nικολαΐδης, Δ.), (Yποθέσεις Aρ. 1431/05 και 179/06), ημερ. 9.3.07 και 25.9.07 αντίστοιχα.
Ελ. Παπαγεωργίου, Δικηγόρος της Δημοκρατίας, για τους Eφεσείοντες και στις δύο Eφέσεις.
Κ. Χατζηιωάννου, για τους Eφεσίβλητους και στις δύο Eφέσεις
Cur. adv. vult.
ΑΡΤΕΜΗΣ, Π.: Την ομόφωνη απόφαση του Δικαστηρίου θα δώσει ο δικαστής Μ. Φωτίου.
ΦΩΤΙΟΥ, Δ.: Με τις παρούσες εφέσεις προσβάλλονται αντίστοιχα πρωτόδικες αποφάσεις με τις οποίες πέτυχαν οι προσφυγές 1431/05 και 179/06 που είχαν καταχωρηθεί κατά αποφάσεων του Εφόρου Φόρου Προστιθέμενης Αξίας να επιβάλει φόρο κατά την αγορά κατοικίας 15% αντί 5% επί των τελών αγοράς και της άρνησης του να επιστρέψει στους εφεσίβλητους τη διαφορά του ποσού αφού οι εφεσίβλητοι είχαν ήδη καταβάλει το φόρο.
Τα γεγονότα και οι πρωτόδικες αποφάσεις
(α) Αναθεωρητική Έφεση Aρ. 54/07 (προσφυγή αρ. 1431/05)
Με πωλητήριο έγγραφο ημερ 1/7/04 η εταιρεία Karyatides Developments Ltd πώλησε στους αιτητές/εφεσίβλητους μια οικία σε συγκρότημα οικιών υπό ανέγερση για £230.000 συμπεριλαμβανομένου ΦΠΑ 5%. Το τίμημα πληρώθηκε σε τρεις δόσεις, ως η σχετική συμφωνία δηλαδή £10.000 την 1/7/04, £70.000 την 31/1/05 και £150.000 την 30/6/05, έναντι αντίστοιχων αποδείξεων. Στην κάθε απόδειξη αναφερόταν ότι το πληρωθέν ποσό περιλάμβανε και το 5% ΦΠΑ ώστε συνολικά η αξία της κατοικίας να ήταν £219.847 και ο ΦΠΑ £10.952. Την 30/6/05 πληρώθηκε και άλλο ποσό £21.909 ως πρόσθετο 10% ΦΠΑ στην αξία των £219.847 της οικίας. Οι εφεσίβλητοι κατέβαλαν το πρόσθετο αυτό ποσό του 10% υπό διαμαρτυρία και με επιφύλαξη των δικαιωμάτων τους, διότι διαφορετικά δε θα μπορούσε να γίνει η μεταβίβαση. Στη συνέχεια με επιστολή τους ημερ 10/8/05 προς τον Έφορο ΦΠΑ διατύπωσαν την ένσταση τους στην επιβολή του κανονικού συντελεστή αντί του μειωμένου και ζήτησαν την επιστροφή του 10% του καταβληθέντος ποσού φόρου. Ο Έφορος απάντησε με επιστολή του ημερ. 23/8/05 και απέρριψε το αίτημα, ουσιαστικά με το εξής σκεπτικό:
«Αναφέρομαι στην επιστολή σας με ημερομηνία 10/8/2005 και σας πληροφορώ τα ακόλουθα:
Σύμφωνα με τις διατάξεις της παραγράφου (β) του Όγδοου Παραρτήματος του Ν.95(I)/2000 η παράδοση ακίνητης ιδιοκτησίας είναι εξαιρούμενη συναλλαγή.
Με βάση την τροποποίηση της εν λόγω παραγράφου του Όγδοου Παραρτήματος του Ν. 95(I)/2000, από την 1/5/2004 η παράδοση νέων κτιρίων ή τμημάτων τους και του οικοπέδου που μεταβιβάζεται μαζί με αυτά είναι φορολογητέα συναλλαγή με τον κανονικό συντελεστή Φ.Π.Α. (15%).
Όμως η πιο πάνω διάταξη δεν εφαρμόζεται, σύμφωνα με την παράγραφο 4 του Όγδοου Παραρτήματος του Ν. 95(I)/2000 μέχρι 2005, για τα κτίρια ή τμήματα τους για τα οποία έχει κατατεθεί δεόντως συμπληρωμένη αίτηση έκδοσης πολεοδομικής άδειας πριν την 1/5/2004.
Σημειώνεται ότι η παράδοση των εν λόγω κτιρίων όταν θα χρησιμοποιηθούν ως πρώτη κατοικία φορολογείται με το μειωμένο συντελεστή Φ.Π.Α. (5%). Οι όροι, προϋποθέσεις και κριτήρια εφαρμογής της εν λόγω παραγράφου για την «πρώτη κατοικία» θα καθοριστούν με κανονισμούς που θα εκδοθούν από το Υπουργικό Συμβούλιο.
Ενόψει του γεγονότος ότι οι σχετικοί κανονισμοί δεν έχουν ακόμα εκδοθεί από το Υπουργικό Συμβούλιο, σε περίπτωση που οποιοδήποτε πρόσωπο πραγματοποιεί παράδοση νέου κτιρίου, η οποία είναι φορολογητέα συναλλαγή, θα πρέπει να επιβαρύνει την εν λόγω παραδοση με τον κανονικό συντελεστή Φ.Π.Α. (15%). Αν, μετά την έκδοση των σχετικών κανονισμών, διαπιστωθεί ότι πρόκειται για παράδοση κτιρίου που θα χρησιμοποιηθεί ως πρώτη κατοικία, η οποία φορολογείται με το μειωμένο συντελεστή Φ.Π.Α. (5%), τότε το πρόσωπο που πραγματοποίησε την παράδοση θα πρέπει να προβεί σε αναπροσαρμογή του φόρου που κατέβαλε και να επιστρέψει το ανάλογο ποσό προς τον πελάτη του.
Σημειώνεται ωστόσο, ότι μελετάται η εφαρμογή ενός σχεδίου χορηγιών για την επιστροφή μέρους του Φ.Π.Α. που καταβάλλεται για την ανέγερση ή την αγορά κατοικίας για ιδιοκατοίκηση με ταυτόχρονη κατάργηση της διάταξης της περί Φ.Π.Α. Νομοθεσίας, που αφορά την επιβολή του μειωμένου συντελεστή Φ.Π.Α. στην παράδοση νέων κτιρίων που θα χρησιμοποιούνται ως πρώτη κατοικία. Οι όροι, προϋποθέσεις και κριτήρια εφαρμογής του εν λόγω σχεδίου χορηγιών δεν έχουν καθοριστεί ακόμα.»
Οι εφεσίβλητοι προσέβαλαν την πιο πάνω απόφαση με την προσφυγή αρ. 1431//05.
Προδικαστική ένσταση των εφεσειόντων ότι η εν λόγω επιστολή της 23/8/05 δεν ήταν εκτελεστή διοικητική πράξη, αλλά πληροφοριακού χαρακτήρα, απορρίφθηκε από το δικαστήριο και το μέρος αυτό δεν εφεσιβάλλεται. Επί της ουσίας της υπόθεσης ότι δηλαδή η έλλειψη κανονισμών δε δικαιολογούσε τους εφεσείοντες να αρνηθούν την επιστροφή του 10% του ΦΠΑ, ο πρωτόδικος δικαστής αφού ασχολήθηκε με το κατά πόσο εφαρμόζεται η αρχή που τέθηκε στην υπόθεση Δημοκρατία ν. Εταιρεία Κώστα Γ. Τύμβιου Λτδ. (1994) 3 Α.Α.Δ. 553 και η οποία βεβαιώθηκε με την απόφαση της Πλήρους Ολομέλειας στην υπόθεση Ακίνητα Χρήστος Χατζηκυριάκος Λτδ ν. Δημοκρατίας (2001) 3 Α.Α.Δ. 901, κατά πόσο δηλαδή ο Νόμος από μόνος του δημιουργεί το συγκεκριμένο δικαίωμα, ώστε η έκδοση κανονισμών να μην είναι αναγκαία για την παραχώρηση του δικαιώματος, με απόφαση του ημερ. 9/3/07, κατέληξε ως ακολούθως:
«Θεωρώ την προκείμενη ως περίπτωση που ο Νόμος ο ίδιος αποκρυστάλλωσε το δικαίωμα. Κατ' αρχή, είναι η ίδια η ρητή και συγκεκριμένη περίληψη της περίπτωσης στο Παράρτημα 5 που καλύπτει τις περιπτώσεις του μειωμένου συντελεστή. Έπειτα, η υπαγωγή του εν λόγω δικαιώματος στο Πέμπτο Παράρτημα έγινε με μεγάλη εξειδίκευση στην ανάλογη τροποποίηση του Πέμπτου όπως και του Όγδοου Παραρτήματος από Ν.95(I)/2004. Η τροποποίηση αναφέρεται ρητά σε κτίριο που χρησιμοποιείται ως πρώτη κατοικία και μάλιστα εξειδικεύει ότι καλύπτει τόσο την ίδια τη μεταβίβαση της ιδιοκτησίας του κτιρίου όσο και τη μεταβίβαση και κατοχή του σε περίπτωση που η μεταβίβαση της ιδιοκτησίας θα γίνει, δυνάμει συμφωνίας πώλησης ή συμφωνίας μίσθωσης με δικαίωμα εξαγοράς, σε μελλοντική ημερομηνία. Και δεν είναι μόνο αυτά. Τίθεται ως όρος ότι η μεταβίβαση καλύπτεται εφόσον πραγματοποιείται πριν από την πρώτη εγκατάσταση. Καθορίζεται ρητά τι περιλαμβάνει ο όρος κτίριο. Και ορίζεται η έννοια της πρώτης εγκατάστασης ως η πρώτη χρησιμοποίηση του κτιρίου μετά την ανέγερσή του, «περιλαμβανομένης και ιδιοκατοίκησης, ιδιόχρησης, μίσθωσης ή οποιασδήποε άλλης χρήσης». Ακόμα, καθορίζεται «έναρξη ισχύος» του ευεργετήματος του μειωμένου συντελεστή με κριτήριο την υποβολή αίτησης για πολεοδομική άδεια μετά την 1.5.2004. Με όλα αυτά τα δεδομένα, φρονώ ότι η μη έκδοση Κανονισμών ουδόλως επηρέαζε την οριστικότητα του δικαιώματος.»
(β) Αναθεωρητική Έφεση Aρ. 161/07 (Προσφ. Αρ. 179/06)
Με βάση τα ίδια γεγονότα οι εφεσίβλητοι, με επιστολή τους ημερ. 23/10/05 υπέβαλαν παρόμοιο αίτημα και στον Υπουργό Οικονομικών, ο οποίος όμως διαβίβασε την επιστολή των εφεσιβλήτων στον Έφορο Φ.Π.Α. Ο τελευταίος απέρριψε και πάλιν το αίτημα και πληροφόρησε σχετικά τους εφεσίβλητους με επιστολή του ημερ. 17/11/05 (με παρόμοια αιτιολογία όπως αυτή της επιστολής 23/8/05 στην οποία και παραπέμπει) με αποτέλεσμα την καταχώρηση της προσφυγής 179/06. Ήταν και στην περίπτωση αυτή η θέση των εφεσειόντων ότι η σχετική νομοθετική διάταξη καθίστατο ανενεργός διότι δεν είχαν εκδοθεί και κανονισμοί σύμφωνα με το εν λόγω Νόμο. Η θέση αυτή επίσης απορρίφθηκε από άλλο τώρα Δικαστή, ο οποίος με απόφαση του ημερ. 25/9/07 ανέφερε τα ακόλουθα:
«Με βάση τις πιο πάνω διατάξεις του Νόμου και ιδιαίτερα του Άρθρου 61.9 (α)(i) (ii), (β), (γ), (δ), (ε) του τροποποιητικού νόμου, Ν.95(I)/04, αναφορικά με το Πέμπτο Παράρτημα που καλύπτει τις περιπτώσεις του μειωμένου συντελεστή, θεωρώ ότι ο Νόμος αποκρυσταλλώνει το δικαίωμα των αιτητών για καταβολή ποσοστού μόνο 5% Φ.Π.Α. Η τροποποίηση αυτή αναφέρεται ρητά σε κτίριο που χρησιμοποιείται ως πρώτη κατοικία και μάλιστα εξειδικεύει ότι καλύπτει τόσο την ίδια τη μεταβίβαση και κατοχή του σε περίπτωση που η μεταβίβαση της ιδιοκτησίας θα γίνει δυνάμει συμφωνίας πώλησης ή συμφωνίας μίσθωσης με δικαίωμα εξαγοράς σε μελλοντική ημερομηνία. Είναι μάλιστα αξιοσημείωτο πως τίθεται ως όρος ότι η μεταβίβαση καλύπτεται εφ' όσον πραγματοποιηθεί πριν από την πρώτη εγκατάσταση. Καθορίζεται στη συνέχεια τι περιλαμβάνει ο όρος «κτίριο», ενώ ορίζεται και η έννοια της «πρώτης εγκατάστασης». Καθορίζεται επίσης η έναρξη ισχύος του ευεργετήματος του μειωμένου συντελεστή.
Σύμφωνα με όλα τα πιο πάνω δεδομένα, καταλήγω ότι η παράλειψη έκδοσης κανονισμού από το Υπουργικό Συμβούλιο δεν μπορεί να επηρεάσει με οποιοδήποτε τρόπο την οριστικότητα και στοιχειοθέτηση από το νόμο του συγκεκριμένου δικαιώματος για την καταβολή από τους αιτητές του μειωμένου συντελεστή Φ.Π.Α. σε ποσοστό 5%, όπως προβλέπεται από τις διατάξεις του Πέμπτου Παραρτήματος και γι΄αυτό η προσφυγή θα πρέπει να επιτύχει.»
Λόγοι έφεσης
Με τις εφέσεις η Δημοκρατία προσβάλλει την ορθότητα των πιο πάνω αποφάσεων και ουσιαστικά την κατάληξη των πρωτόδικων Δικαστών ότι οι Κανονισμοί (που θα εκδίδονταν) ήταν ουσιώδεις και αναγκαίοι για την εφαρμογή της διάταξης της παραγράφου 9(α) του Πρώτου Παραρτήματος του Νόμου. Αμφότερες οι εφέσεις βασίζονται σε ένα μόνο λόγο, που είναι πανομοιότυπος και έχει ως ακολούθως:
«Το πρωτόδικο δικαστήριο έσφαλε στην κατάληξή του ότι, ο Νόμος ο ίδιος αποκρυστάλλωσε το δικαίωμα επιβολής μειωμένου συντελεστή ΦΠΑ ύψος 5%, και ως εκ τούτου, δεν υφίστατο ανάγκη για την έκδοση σχετικών Κανονισμών, αφού η έκδοση τους ουδόλως επηρέαζε την οριστικότητα του δικαιώματος.
ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ
Τούτο διότι οι Κανονισμοί ήταν ουσιώδεις και αναγκαίοι για την εφαρμογή της διάταξης της παραγράφου 9(α) του Πέμπτου Παραρτήματος του Νόμου και την τελείωση του δικαιώματος που πηγάζει απ' αυτή τη διάταξη, αφού ουσιώδη και όχι δευτερεύοντα στοιχεία, όπως η έννοια της κατοικίας, τα κριτήρια που ισχύουν για να θεωρείται η κατοικία ως ο μόνιμος και κύριος τόπος διαμονής, ο ορισμός των δικαιούχων, κριτήρια και τυχόν περιορισμοί ως προς το εμβαδόν της κατοικίας, καθώς και αποδεικτικά στοιχεία της αγοράς του κτιρίου, δεν ρυθμίστηκαν από το Νόμο, ο οποίος επιτακτικά τα άφησε να ρυθμιστούν με Κανονισμούς. Στήριξη παρέχει η παράγραφος 9(δ) του Πέμπτου Παραρτήματος, από τη διατύπωση της οποίας προκύπτει σαφώς ότι η θέσπιση Κανονισμών ήταν αναγκαία για την ολοκλήρωση του δικαιώματος.»
Αντίθετα με την πιο πάνω θέση των εφεσειόντων, η πλευρά των εφεσιβλήτων υποστήριξε τις πρωτόδικες αποφάσεις.
Εξετάσαμε τις αντίστοιχες θέσεις και έχουμε καταλήξει ότι οι εφέσεις δεν ευσταθούν. Παρά την κάπως διαφορετική προσέγγιση των πρωτόδικων Δικαστών η ουσία της κατάληξης τους ότι η παραχώρηση του 10% μπορούσε να γίνει με μόνο τις προαναφερθείσες νομοθετικές πρόνοιες, είναι ορθή. Ο ισχυρισμός της ευπαιδεύτου δικηγόρου των εφεσειόντων, η οποία ουσιαστικά βασίστηκε στις πρόνοιες της παραγράφου 9(δ) που αναφέρει ότι «οι όροι, προϋποθέσεις και κριτήρια εφαρμογής της παραγράφου αυτής θα καθορίζονται με Κανονισμούς που εκδίδονται από το Υπουργικό Συμβούλιο» δεν βοηθά την υπόθεση της αφού, αρκετά από τα κριτήρια που αναφέρουν οι εφεσείοντες στο λόγο έφεσης ότι έπρεπε να είχαν ρυθμιστεί με κανονισμούς, δηλαδή τι είναι κατοικία και ποιοι οι δικαιούχοι, ήδη υπάρχουν στον ίδιο το νόμο.
Ενόψει όλων των πιο πάνω οι εφέσεις απορρίπτονται με €2.000 η καθεμιά έξοδα εναντίον των εφεσειόντων και υπέρ των εφεσιβλήτων.
Oι εφέσεις απορρίπτονται με έξοδα.