|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
(2001) 3 ΑΑΔ 755
20 Σεπτεμβρίου, 2001
[ΝΙΚΗΤΑΣ, ΝΙΚΟΛΑΟΥ, ΗΛΙΑΔΗΣ, ΚΡΑΜΒΗΣ,
ΧΑΤΖΗΧΑΜΠΗΣ, Δ/στές]
ΓΑΛΑΤΕΙΑ ΚΥΡΙΑΚΟΥ,
Εφεσείουσα,
ν.
ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ, ΔΙΑ ΤΟΥ
ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ,
Εφεσιβλήτου.
(Αναθεωρητική Έφεση Αρ. 2796)
Ακίνητη Ιδιοκτησία ― Παραχώρηση κρατικής γης ― Άρθρο 18 του περί Ακινήτου Ιδιοκτησίας Νόμου ― Αρμόδιο όργανο το Υπουργικό Συμβούλιο ― Νόμιμη η απόρριψη για λόγους που προβλέπονται στους Κανονισμούς 5 και 23 των περί Ακινήτου Ιδιοκτησίας της Δημοκρατίας (Διάθεση) Κανονισμών του 1989.
Η εφεσείουσα επεδίωξε να ανατρέψει την πρωτόδικη απόφαση με την οποία η προσφυγή της κατά της απόφασης απόρριψης του αιτήματός της για παραχώρηση κρατικής γης, απορρίφθηκε.
Η Ολομέλεια του Ανωτάτου Δικαστηρίου, απορρίπτοντας την έφεση, αποφάσισε ότι:
Η εφεσείουσα παραπονείται ότι εσφαλμένα ο πρωτόδικος δικαστής παρέλειψε να εξετάσει δύο θέματα τα οποία ηγέρθησαν από την Εφεσείουσα και συγκεκριμένα:
1. Ότι για την απόρριψη της αίτησης σε προηγούμενη περίπτωση το Κτηματολόγιο έδωσε άλλο λόγο, ήτοι ότι η γη εκρίθη αναγκαία για την εξόρυξη διάτρησης.
2. Ότι, ενώ στους λόγους απόρριψης της αίτησης περιλαμβάνετο και ο λόγος ότι η εν λόγω γη θα έπρεπε να διαφυλαχθεί για να διατεθεί μελλοντικά για διάφορους κοινωφελείς ή κοινοτικούς σκοπούς σύμφωνα με τον κανονισμό 23, η Χωριτική Αρχή πιστοποίησε ότι η εν λόγω γη δεν επρόκειτο να χρησιμοποιηθεί για κοινωφελή έργα.
Ως προς το πρώτο θέμα, η επιστολή στην οποία αναφέρεται είναι ημερομηνίας 14.9.1993 και αναφέρεται προφανώς σε προηγηθείσα διαδικασία. Εκτός όμως του ότι η εν λόγω επιστολή αναφέρει ως βασικό λόγο για απόρριψη αιτήματος της Εφεσείουσας το ότι η αιτούμενη κρατική γη βρίσκεται κοντά στην κατοικημένη περιοχή του χωριού και παρουσιάζει προοπτικές οικιστικής ανάπτυξης, λόγος που προβάλλεται και στην προσβληθείσα απόφαση, και απλώς σημειώνει ότι η γη κρίθηκε επίσης αναγκαία για την ανόρυξη γεώτρησης για ενδυνάμωση της κοινοτικής υδατοπρομήθειας, η προσβληθείσα απόφαση θα έπρεπε να κριθεί με τα δικά της χρονικά δεδομένα και όχι εκείνα του 1993. Δεν εκπλήττει λοιπόν που το θέμα δεν εθεωρήθη σχετικό ώστε να απαντάτο.
Ως προς το δεύτερο θέμα, σημειώνεται ότι τούτο δεν εγείρετο στην ίδια την προσφυγή στην οποία το μόνο εγειρόμενο θέμα ήταν ότι η Κοινοτική Αρχή δεν είχε ένσταση για την παραχώρηση, κάτι πολύ διαφορετικό. Δεν θα μπορούσε λοιπόν να εξετάζετο εν πάση περιπτώσει, έστω και αν στην αγόρευση διαμορφώθηκε όπως εγείρεται τώρα. Και επί της ουσίας όμως, αρκεί να αναφερθεί ότι κριτής του κατά πόσο, σύμφωνα με τον Κανονισμό 23, η γη δεν πρέπει να παραχωρηθεί ώστε να διασφαλίζεται ότι υφίσταται πάντοτε ικανοποιητική κρατική γη για εξυπηρέτηση, μελλοντικά, σκοπών δημόσιας ωφέλειας, δεν είναι η Χωριτική Αρχή αλλά το ίδιο το Υπουργικό Συμβούλιο, το οποίο οφείλει να λαμβάνει έτσι υπ' όψη το διαχρονικό και μελλοντικό δημόσιο συμφέρον και όχι το κατά πόσο η Χωριτική Αρχή χρειάζεται άμεσα ή όχι την εν λόγω γη.
Η έφεση απορρίπτεται με έξοδα.
Έφεση.
Έφεση από την αιτήτρια εναντίον της απόφασης Δικαστή του Ανωτάτου Δικαστηρίου (Αρ. Προσφυγής 868/97) ημερομηνίας 16/2/99 με την οποία απέρριψε την προσφυγή της κατά της απόρριψης της αίτησής της για παραχώρηση κρατικής γης στη Μονή ώστε να την ενσωματώσει σε δύο κτήματά της μεταξύ των οποίων αυτή παρεμβάλλετο.
Θ. Σπανού για Λ. Κληρίδη, για την Εφεσείουσα.
Ευγ. Παπαγεωργίου, Δικηγόρος της Δημοκρατίας, για τον Εφεσίβλητο.
Cur. adv. vult.
ΝΙΚΗΤΑΣ, Δ.: Την απόφαση του Δικαστηρίου θα δώσει ο Δικαστής Δ. Χατζηχαμπής.
ΧΑΤΖΗΧΑΜΠΗΣ, Δ.: Η Εφεσείουσα ζήτησε την παραχώρηση κρατικής γης έκτασης 5.314 τ.μ. στη Μονή ώστε να την ενσωματώσει σε δύο κτήματα της μεταξύ των οποίων αυτή παρεμβάλλετο. Σημειωθείτω ότι η Εφεσείουσα είχε ήδη από ετών επέμβει στην εν λόγω κρατική γη, μέρος της οποίας ισοπέδωσε σε αναβαθμίδες και φύτεψε με δένδρα. Εξουσία να παραχωρεί, εκμισθώνει, ανταλλάσσει ή με άλλο τρόπο αποξενώνει ακίνητη ιδιοκτησία της Δημοκρατίας, υπό όρους, περιορισμούς, προϋποθέσεις και κριτήρια που ήθελαν καθορισθεί με Κανονισμούς, έχει το Υπουργικό Συμβούλιο δυνάμει του άρθρου 18 του περί Ακινήτου Ιδιοκτησίας (Διακατοχή, Εγγραφή και Εκτίμησις) Νόμου, Κεφ. 224, όπως τροποποιήθηκε από το Νόμο 74/88. Οι θεσπισθέντες κανονισμοί είναι οι περί Ακινήτου Ιδιοκτησίας της Δημοκρατίας (Διάθεση) Κανονισμοί του 1989. Σύμφωνα με τον Κανονισμό 21, η αίτηση υποβάλλεται στο Τμήμα Κτηματολογίου και Χωρομετρίας, ο Διευθυντής του οποίου προβαίνει σε σχετική έρευνα και ετοιμάζει έκθεση προς το Υπουργικό Συμβούλιο μαζί με αιτιολογημένες εισηγήσεις του, αφού λάβει υπ' όψη του τις εισηγήσεις του οικείου Επάρχου, οποιουδήποτε Υπουργείου, Κυβερνητικού Τμήματος, αρχής τοπικής διοικήσεως ή οργανισμού δημοσίου δικαίου. Ζητήθησαν έτσι οι απόψεις του Επάρχου, του Επαρχιακού Λειτουργού Πολεοδομίας και Οικήσεως, του Επαρχιακού Γεωργικού Λειτουργού και της Χωριτικής Αρχής. Μόνο η Χωριτική Αρχή δεν έφερε ένσταση στην παραχώρηση. Οι υπόλοιποι έφεραν ένσταση για διάφορους λόγους και δεν σύστησαν την παραχώρηση. Η έκθεση του Τμήματος Κτηματολογίου και Χωρομετρίας προς το Υπουργικό Συμβούλιο αναφέρετο στα όσα εξακριβώθησαν από το Τμήμα σε σχέση με το θέμα και παρέθεσε πλήρες ιστορικό υπόβαθρο. Ο Διευθυντής εισηγήθηκε την απόρριψη της αίτησης για τους ακόλουθους λόγους:
"α) αντίκειται στις πρόνοιες του Κανονισμού 5 των περί Ακινήτου Ιδιοκτησίας της Δημοκρατίας (Διάθεση) Κανονισμών του 1989 διότι η ζητούμενη κρατική γη βρίσκεται κοντά σε περιοχή που αναπτύσσεται οικιστικά,
β) αντίκειται στις πρόνοιες του κανονισμού 23 των ίδιων πιο πάνω Κανονισμών σύμφωνα με τον οποίο το Υπουργικό Συμβούλιο φροντίζει ώστε να μην αποξενώνεται ολόκληρη η ακίνητη ιδιοκτησία της Δημοκρατίας η οποία βρίσκεται μέσα στα όρια της περιοχής του κάθε Δήμου και του κάθε χωριού έτσι ώστε να υφίσταται πάντοτε ικανοποιητικές εκτάσεις από την ιδιοκτησία αυτή για εξυπηρέτηση μελλοντικά σκοπών δημόσιας ωφέλειας και
γ) στην περιοχή παρατηρείται μεγάλη ζήτηση κτημάτων για κερδοσκοπικούς παρά για γεωργικούς σκοπούς, από τους επενεδυτές της γης."
Οι λόγοι αυτοί υιοθετήθησαν από την Υπουργική Επιτροπή, την οποία είχε εξουσιοδοτήσει το Υπουργικό Συμβούλιο να εξετάζει τέτοιες αιτήσεις και να υποβάλλει πρόταση προς το Υπουργικό Συμβούλιο με συστάσεις και εισηγήσεις, στην εισήγηση της προς το Υπουργικό Συμβούλιο για απόρριψη της αίτησης. Το Υπουργικό Συμβούλιο, υιοθετώντας την εισήγηση της Υπουργικής Επιτροπής, απέρριψε την αίτηση για τους ίδιους λόγους, η δε απόφαση του προσεβλήθη από την Εφεσείουσα με προσφυγή.
Ο αδελφός μας δικαστής ο οποίος επελήφθη της προσφυγής απέρριψε την εισήγηση ότι η απόφαση ελήφθη από την Υπουργική Επιτροπή αντί από το Υπουργικό Συμβούλιο και έτσι αναρμόδια. Όπως υπέδειξε, η απόφαση ελήφθη όχι από την Υπουργική Επιτροπή αλλά από το ίδιο το Υπουργικό Συμβούλιο το οποίο υιοθέτησε τις εισηγήσεις της Υπουργικής Επιτροπής την οποία είχε διορίσει σύμφωνα με τις διατάξεις του Νόμου 23/62 και η οποία έτσι ενεργούσε υπό συμβουλευτική ιδιότητα. Εξ άλλου, όπως παρατήρησε περαιτέρω, το Υπουργικό Συμβούλιο ήταν φυσικό να χρησιμοποιεί τις υπηρεσίες των αρμόδιων τμημάτων εν πάση περιπτώσει. Διαπίστωσε δε ότι η έρευνα που έγινε και στην οποία στηρίχθηκε το Υπουργικό Συμβούλιο ήταν ενδελεχής και επαρκής και η απόφαση αιτιολογημένη σε συνάρτηση με όλα τα στοιχεία που ήσαν ενώπιον της διοίκησης.
Η Εφεσείουσα δεν παραπονείται για τα πιο πάνω. Παραπονείται ότι εσφαλμένα ο αδελφός μας δικαστής παρέλειψε να εξετάσει δύο άλλα θέματα τα οποία ηγέρθησαν από την Εφεσείουσα και συγκεκριμένα:
1. Ότι για την απόρριψη της αίτησης σε προηγούμενη περίπτωση το Κτηματολόγιο έδωσε άλλο λόγο, ήτοι ότι η γη εκρίθη αναγκαία για την εξόρυξη διάτρησης.
2. Ότι ενώ στους λόγους απόρριψης της αίτησης περιλαμβάνετο και ο λόγος ότι η εν λόγω γη θα έπρεπε να διαφυλαχθεί για να διατεθεί μελλοντικά για διάφορους κοινωφελείς ή κοινοτικούς σκοπούς σύμφωνα με τον κανονισμό 23, η Χωριτική Αρχή πιστοποίησε ότι η εν λόγω γη δεν επρόκειτο να χρησιμοποιηθεί για κοινωφελή έργα.
Ως προς το πρώτο θέμα, η επιστολή στην οποία αναφέρεται είναι ημερομηνίας 14.9.1993 και αναφέρεται προφανώς σε προηγηθείσα διαδικασία. Εκτός όμως του ότι η εν λόγω επιστολή αναφέρει ως βασικό λόγο για απόρριψη αιτήματος της Εφεσείουσας το ότι η αιτούμενη κρατική γη βρίσκεται κοντά στην κατοικημένη περιοχή του χωριού και παρουσιάζει προοπτικές οικιστικής ανάπτυξης, λόγος που προβάλλεται και στην προσβληθείσα απόφαση, και απλώς σημειώνει ότι η γη κρίθηκε επίσης αναγκαία για την ανόρυξη γεώτρησης για ενδυνάμωση της κοινοτικής υδατοπρομήθειας, η προσβληθείσα απόφαση θα έπρεπε να κριθεί με τα δικά της χρονικά δεδομένα και όχι εκείνα του 1993. Δεν εκπλήττει λοιπόν που το θέμα δεν εθεωρήθη σχετικό ώστε να απαντάτο.
Ως προς το δεύτερο θέμα, σημειώνουμε ότι τούτο δεν εγείρετο στην ίδια την προσφυγή στην οποία το μόνο εγειρόμενο θέμα ήταν ότι η Κοινοτική Αρχή δεν είχε ένσταση για την παραχώρηση, κάτι πολύ διαφορετικό. Δεν θα μπορούσε λοιπόν να εξετάζετο εν πάση περιπτώσει, έστω και αν στην αγόρευση διαμορφώθηκε όπως εγείρεται τώρα. Και επί της ουσίας όμως, αρκεί να αναφέρουμε ότι κριτής του κατά πόσο, σύμφωνα με τον Κανονισμό 23, η γη δεν πρέπει να παραχωρηθεί ώστε να διασφαλίζεται ότι υφίσταται πάντοτε ικανοποιητική κρατική γη για εξυπηρέτηση, μελλοντικά, σκοπών δημόσιας ωφέλειας, δεν είναι η Χωριτική Αρχή αλλά το ίδιο το Υπουργικό Συμβούλιο, το οποίο οφείλει να λαμβάνει έτσι υπ΄όψη το διαχρονικό και μελλοντικό δημόσιο συμφέρον και όχι το κατά πόσο η Χωριτική Αρχή χρειάζεται άμεσα ή όχι την εν λόγω γη.
Η απόφαση είχε και μια άλλη διάσταση. Ο αδελφός μας δικαστής εξέφρασε τη γνώμη ότι οι διατάξεις του άρθρου 18 δεν δημιουργούν δικαίωμα απαίτησης παραχώρησης των ωφελημάτων που προνοούνται, παρά μόνο αναθέτουν στο Υπουργικό Συμβούλιο τη διαχείριση της κρατικής ιδιοκτησίας, και ότι θέμα προσβολής απόφασης του Υπουργικού Συμβουλίου θα μπορούσε ενδεχόμενα να εγερθεί μόνο σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, π.χ. ανισότητας ή προσβολής άμεσων δικαιωμάτων.
Η Εφεσείουσα παραπονείται, ως προς τούτο, λέγουσα ότι το θέμα ηγέρθη με πρωτοβουλία του ίδιου του δικαστηρίου, ενώ δεν ήταν εκ των θεμάτων που μπορούν να εγερθούν έτσι, και ότι δεν ακούσθησαν καν οι διάδικοι επ' αυτού. Λέγει επίσης ότι είναι λανθασμένη η εκφρασθείσα άποψη του δικαστηρίου επί της ουσίας του θέματος.
Δεν είναι βέβαια αναγκαίο να επιληφθούμε της πτυχής αυτής της έφεσης, η οποία αποτυγχάνει εν πάση περιπτώσει εν όψει της πιο πάνω κατάληξης μας. Εκλαμβάνουμε όμως τα λεχθέντα από τον αδελφό μας δικαστή όχι ως μέρος του σκεπτικού για την απόρριψη της προσφυγής, η οποία είχε ήδη κριθεί, αλλά ως απόψεις ευρύτερης προοπτικής. Το θέμα επομένως μένει ανοικτό.
Η έφεση αποτυγχάνει και απορρίπτεται με έξοδα.
Η έφεση απορρίπτεται με έξοδα.