|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
ECLI:CY:AD:2015:B793
(2015) 2 ΑΑΔ 850
30 Νοεμβρίου 2015
[ΝΑΘΑΝΑΗΛ, ΠΑΝΑΓΗ, ΜΙΧΑΗΛΙΔΟΥ, Δ/στές]
ΜΑΡΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΥ,
Εφεσείων,
v.
ΦΥΤΩΡΙΑ ΣΟΛΩΜΟΥ ΛΤΔ.,
Εφεσιβλήτων.
(Ποινική Έφεση Αρ. 16/2014)
Ποινική Δικονομία ― Κράτηση μέχρι τη δίκη ― Απορριπτική κατάληξη σε έφεση εναντίον απόφασης Επαρχιακού Δικαστηρίου, με την οποία διατάχθηκε η κράτηση του εφεσείοντα μέχρι την επόμενη δικάσιμο, που έλαβε χώρα την επόμενη ημέρα, ημερομηνία κατά την οποία επιλήφθηκε της υπόθεσης που αντιμετώπιζε ο εφεσείων από την οποία αθωώθηκε και απαλλάχθηκε ― Εκρίθη άνευ ερείσματος, λόγω παράλειψης λήψης γραπτής έγκρισης του Γενικού Εισαγγελέα, κατά τις ρητές πρόνοιες του Άρθρου 131(2) του περί Ποινικής Δικονομίας Νόμου, Κεφ. 155 για καταχώρηση έφεσης εναντίον αθωωτικής απόφασης ― Απόφανση Εφετείου ότι δικαίως το Δικαστήριο διέταξε την κράτηση του για σκοπούς επιβολής ποινής για το λόγο ότι ο εφεσείων σε διάφορες ημερομηνίες παρέλειψε να εμφανιστεί, χωρίς εύλογη αιτιολογία.
Ποινική Δικονομία ― Κράτηση μέχρι τη δίκη ― Ως ζήτημα πρακτικής, πολύ σπάνια διατάσσεται η κράτηση κατηγορούμενου σε συνοπτική δίκη κατά τη διάρκεια της, σ' αντίθεση με κατηγορούμενους ενώπιον Κακουργιοδικείου.
H έφεση στράφηκε εναντίον απόφασης Επαρχιακού Δικαστηρίου, να διατάξει την κράτηση του εφεσείοντα μέχρι την επόμενη δικάσιμο που ήταν τελικά η επόμενη ημέρα, ημερομηνία κατά την οποία επιλήφθηκε της υπόθεσης που αντιμετώπιζε ο εφεσείων από την οποία τον αθώωσε και απάλλαξε.
Ως αιτιολογικό της εν λόγω κράτησης, το πρωτόδικο Δικαστήριο ανέφερε μεταξύ άλλων, τη σοβαρότητα των αδικημάτων τα οποία αντιμετώπιζε ο εφεσείων, καθώς επίσης το γεγονός ότι σε διάφορες ημερομηνίες παρέλειψε να εμφανιστεί στο Δικαστήριο στοιχεία που προκύπταν από τον φάκελο της υπόθεσης.
Περαιτέρω έκρινε ανεπαρκές ιατρικό πιστοποιητικό το οποίο προσκομίστηκε αναφορικά με το λόγο απουσίας του εφεσείοντα από προηγούμενη δικάσιμο, αποφαινόμενο ότι αυτό αναφερόταν σε ανικανότητα του για εργασία και όχι σε αδυναμία του να εμφανιστεί ενώπιον Δικαστηρίου.
Η έφεση δεν αφορούσε στην ουσία της τελικής ποινικής μεταχείρισης του εφεσείοντα που ήταν αθωωτική, αλλά εναντίον της απόφασης για κράτηση του και στηρίχθηκε στους κάτωθι λόγους:
α) Εσφαλμένα το πρωτόδικο Δικαστήριο διέταξε την κράτηση του εφεσείοντος, παραβιάζοντας το δικαίωμα της ισότητας των όπλων κατά παράβαση του Άρθρου 6 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, αποστερώντας απ' αυτόν την εκπροσώπηση του από δικηγόρο, προχωρώντας στην απουσία δικηγόρου στην έκδοση διαταγής κράτησης.
β) Ήταν εσφαλμένη η κρίση του Δικαστηρίου να θέσει υπό κράτηση τον εφεσείοντα υπό το φως της παρουσίασης ιατρικού πιστοποιητικού, χωρίς να ζητήσει τις απόψεις του ιατρού που το εξέδωσε, εάν δεν δεχόταν το περιεχόμενο του και πάντως στην απουσία του δικηγόρου του εφεσείοντος.
Αποφασίστηκε ότι:
1. Η έφεση ήταν προδήλως άνευ ερείσματος. Από το τηρηθέν πρακτικό στις 29.1.2014, το πρωτόδικο Δικαστήριο για λόγους που δεν ήταν απολύτως σαφείς από το ίδιο το πρακτικό, αλλά αυτό δεν ήταν αντικείμενο της έφεσης, αθώωσε και απάλλαξε τον εφεσείοντα και την τότε κατηγορούμενη εταιρεία.
2. Επομένως, για να ήταν δυνατή η καταχώριση έφεσης επί αθωωτικής αποφάσεως θα έπρεπε να είχε ληφθεί η προηγούμενη σύσταση ή γραπτή έγκριση του Γενικού Εισαγγελέα, κατά τις ρητές πρόνοιες του Άρθρου 131(2) του περί Ποινικής Δικονομίας Νόμου, Κεφ. 155.
3. Οι πρόνοιες αυτές είναι εξαντλητικές εφόσον κατά το εδάφιο (1) του ίδιου άρθρου, δεν χωρεί έφεση από απόφαση ή διάταγμα Δικαστηρίου που ασκεί ποινική δικαιοδοσία, εκτός όπως προβλέπεται από το ίδιο το Κεφ. 155.
4. Τέτοια σύσταση ή γραπτή έγκριση από το Γενικό Εισαγγελέα δεν λήφθηκε. Η αθώωση και απαλλαγή του εφεσείοντος δεν άφηνε οποιοδήποτε κατάλοιπο σ' αυτόν ώστε να δύναται να ελέγξει την προηγούμενη κράτηση του λόγω της παράλειψης του να εμφανιστεί.
5. Ανεξάρτητα από τα ανωτέρω, αλλά και πρόσθετα προς αυτά, όλα όσα είχε αναπτύξει ο συνήγορος του εφεσείοντος αναφορικά με την κατ' ισχυρισμό παρανομία της έκδοσης του διατάγματος κράτησης, συναρτώμενα προς την ελευθερία του ατόμου, χωρίς την περαιτέρω εξέταση της ιατρικής μαρτυρίας και στην απουσία του συνηγόρου, ελέγχονταν αβίαστα ως λανθασμένα και χωρίς αναφορά στο πιο ουσιαστικό μέρος της πρωτόδικης κρίσης, που παραπέμπει στην καθ' αυτή νομοθετική διάταξη που επιτρέπει στο Δικαστήριο να θέτει υπό κράτηση κατηγορούμενους που είναι ενώπιον του.
6. Το δικαίωμα του κατηγορουμένου να είναι παρών στη δίκη του επιφέρει και την ανάλογη υποχρέωση. Η υποχρέωση αυτή επιβάλλει την εμφάνιση του κατηγορουμένου ενώπιον του Δικαστηρίου ακριβώς για να έχει τη δυνατότητα να υπερασπιστεί και, γενικά, να θέσει οτιδήποτε σχετικό αναφορικά με την υπόθεση του, ενώπιον του Δικαστηρίου.
7. Αυτό ακριβώς έπραξε εδώ το πρωτόδικο Δικαστήριο. Στο πλαίσιο της ορθής απονομής της δικαιοσύνης, που επιβάλλει την παρουσία του κατηγορουμένου για να έχει δίκαιη δίκη, διέταξε την κράτηση του στις 28.1.2014, έχοντας διαπιστώσει ότι δεν είχε προηγουμένως παρουσιαστεί ενώπιον του Δικαστηρίου ως η υποχρέωση του και χωρίς εύλογη αιτιολογία.
8. Αναφορικά με το ιατρικό πιστοποιητικό το οποίο είχε ήδη παρουσιαστεί προηγουμένως από το συνήγορο του εφεσείοντος ημερ. 3.12.2013, ορθά παρατήρησε το Δικαστήριο ότι η πιστοποίηση αυτή αφορούσε την ανικανότητα προς εργασία και όχι τη δικαιολογημένη απουσία του εφεσείοντος από το Δικαστήριο, γι' αυτό και δεν έγινε αποδεκτό.
9. Δόθηκε δε η ευκαιρία στον εφεσείοντα να τοποθετηθεί και περαιτέρω επί της εν λόγω απουσίας του. Ο εφεσείων δεν είπε οτιδήποτε διαφορετικό.
10. Το Δικαστήριο έκρινε ότι ο εφεσείων έπρεπε να παραμείνει υπό κράτηση μέχρι την επιβολή ποινής, αφενός λόγω της σοβαρότητας των αδικημάτων που αντιμετώπιζε, γεγονός που δεν αμφισβητείτο κατ' έφεση, αλλά και λόγω του ότι ο εφεσείων είχε παραλείψει να εμφανιστεί σε διάφορες ημερομηνίες.
11. Και αυτή η θέση του Δικαστηρίου ήταν ορθή. Μετά την παραδοχή του εφεσείοντος, η υπόθεση παρέμεινε για γεγονότα και ποινή σε διάφορες ημερομηνίες για σκοπό συμμόρφωσης. Παρατήρησε δε το Δικαστήριο ότι τόσο στις 19.9.13, όσο και στις 9.12.13, ο εφεσείων απουσίαζε.
12. Για τη δεύτερη ημερομηνία το Δικαστήριο είχε ήδη κρίνει ότι το ιατρικό πιστοποιητικό δεν ήταν ικανοποιητικό για να εξηγήσει την απουσία του. Ως προς την πρώτη ημερομηνία είναι εμφανές ότι αυτή είναι έξω από το χρονικό διάστημα που κάλυπτε το ιατρικό πιστοποιητικό.
13. Επομένως, δικαίως το Δικαστήριο διέταξε την κράτηση του για σκοπούς επιβολής ποινής και για το λόγο ότι ο εφεσείων σε διάφορες ημερομηνίες παρέλειψε να εμφανιστεί. Η υπόθεση ήταν σοβαρή, αφορούσε ακάλυπτες επιταγές, για τις οποίες κατά κανόνα επιβάλλεται ποινή φυλάκισης.
14. Το Δικαστήριο δεν ήταν υποχρεωμένο στις συνθήκες της υπόθεσης να αναζητήσει περαιτέρω εξηγήσεις από τον ίδιο το γιατρό, κάτι το οποίο θα έθετε σε δυσμενέστερη θέση τον ίδιο τον εφεσείοντα, ο οποίος θα αντιμετώπιζε τότε το ενδεχόμενο να παρέμενε περισσότερο χρόνο υπό κράτηση μέχρι την ανεύρεση του γιατρού και την παρουσίαση του στο Δικαστήριο.
15. Το ίδιο ισχύει και για την αναζήτηση του δικηγόρου του εφεσείοντος. Η αστυνομία εκτελώντας το ένταλμα σύλληψης δεν είναι υποχρεωμένη να ειδοποιεί το συνήγορο του συλληφθέντος, ούτε βέβαια και το Δικαστήριο.
16. Αυτό μπορεί κάλλιστα να το πράξει ο ίδιος ο συλληφθείς. Το Δικαστήριο είναι επιφορτωμένο με το καθήκον να προχωρεί η ενώπιον του υπόθεση το ταχύτερον δυνατόν και αδικαιολόγητες απουσίες κατηγορουμένων δυσχεραίνουν αχρείαστα αυτό το καθήκον, αλλά και τη δίκαιη δίκη σε εύλογο χρόνο.
Η έφεση απορρίφθηκε.
Αναφερόμενη Υπόθεση:
R. v. Bolton Justices, ex parte Merna και R. v. Richmond Justices, ex parte Haines [1991] 155 J P 612.
Έφεση εναντίον Κράτησης.
Έφεση από τον Κατηγορούμενο εναντίον της απόφασης του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λευκωσίας (Μαθηκολώνη, Ε.Δ.), (Ποινική Υπόθεση Αρ. 17316/2011), ημερομηνίας 28/1/2014.
Σ. Δράκος, για τον Εφεσείοντα.
Καμιά εμφάνιση για τους Εφεσιβλήτους.
Cur. adv. vult.
ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ: Η ομόφωνη απόφαση του Δικαστηρίου θα δοθεί από τον Δικαστή Ναθαναήλ.
ΝΑΘΑΝΑΗΛ, Δ.: Τα ακόλουθα γεγονότα αποτελούν το υπόβαθρο που οδήγησαν στην καταχώριση της υπό κρίση έφεσης: Ο εφεσείων ήταν κατηγορούμενος ενώπιον του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λευκωσίας σε ιδιωτική ποινική υπόθεση που καταχώρισε εναντίον του και της εταιρείας M.G. ″Kakas″ Farms Ltd, η εταιρεία Φυτώρια Σολωμού Λτδ. Η ιδιωτική αυτή δίωξη επετράπη στις 10.6.2011 από Δικαστή του εν λόγω Δικαστηρίου και ορίστηκε για επίδοση στις 11.10.2011.
Το κατηγορητήριο απαριθμούσε δεκατέσσερις συνολικά κατηγορίες στη βάση του Άρθρου 305Α(2) του Ποινικού Κώδικα, Κεφ. 154, όπως τροποποιήθηκε με το Νόμο αρ. 70(Ι)/2008. Αφορούσε την πρόκληση μη εξόφλησης αριθμού επιταγών, επτά συνολικά, για διάφορα ποσά. Για κάθε επιταγή, πέραν της κατηγορίας πρόκλησης μη εξόφλησης, συνενώθηκαν κατηγορίες για παροχή συνδρομής και/ή ενέργειας στη μη εξόφληση κατά παράβαση του Άρθρου 20 του Κεφ. 154, οι οποίες βάρυναν αποκλειστικά τον εφεσείοντα ως διευθυντή και/ή αξιωματούχο της εταιρείας.
Τα επίμαχα πρακτικά αποκαλύπτουν ότι στις 28.1.2014, ο εφεσείων εμφανίστηκε ενώπιον του πρωτόδικου Δικαστηρίου μετά από εκτέλεση εντάλματος σύλληψης. Το Δικαστήριο ρώτησε γιατί ο εφεσείων απουσίαζε από το Δικαστήριο στις 9.12.2013. Η θέση του εφεσείοντα ήταν ότι είχε υποστεί ″μια μεγάλη χειρουργική επέμβαση″, είχε δε δώσει ιατρικό πιστοποιητικό στο Δικαστήριο ο συνήγορος του. Το Δικαστήριο τοποθετήθηκε ως εξής:
"Δικαστήριο:
Πράγματι προσκομίστηκε κάποιο πιστοποιητικό πλην όμως δεν έγινε αποδεκτό διότι με αυτό πιστοποιείτο απλά ότι ήσασταν ανίκανος για εργασία για την περίοδο από 28.11.2013-28.2.2013 και κρίθηκε ότι δεν δικαιολογούσε την απουσία σας από το Δικαστήριο. Θέλετε να αναφέρετε κάτι άλλο σε σχέση με την απουσία σας από το Δικαστήριο εκείνη την ημερομηνία;
Κατηγορούμενος 2: Είχα κάνει μια μεγάλη χειρουργική επέμβαση στο Ιπποκράτειο στον Αθάνατο. Έκαμα αλλαγή κόκκαλου."
Στη συνέχεια στο πρακτικό της 28.1.2014 έχουν καταγραφεί τα ακόλουθα:
"Δικαστήριο:
Επί της ουσίας;
κα Χρίστου: Είχε γίνει προσπάθεια για διευθέτηση, είχε βρεθεί μια λύση αλλά ο κατηγορούμενος δεν την υλοποίησε.
Δικαστήριο:
Προχωρήστε σε έκθεση γεγονότων.
κα Χρίστου: Γεγονότα ως το κατηγορητήριο, δεν έχει γίνει καμία πληρωμή.
Κατηγορούμενος 2: Είχε γίνει διευθέτηση, διακανονισμός, λόγω του χειρουργείου ο μόνος λόγος που δεν έγινε.
Δικαστήριο:
Το χειρουργείο πότε έγινε;
Κατηγορούμενος 2: Δεν θυμάμαι, είναι ο περιορισμός που είχα.
Δικαστήριο:
Πότε κάνατε εγχείρηση;
Κατηγορούμενος 2: Δεν θυμάμαι, τωρά ξεκίνησα να περπατώ. Ήταν η ημέρα που ήταν ορισμένη η δίκη, την ημερομηνία που δόθηκε.
Δικαστήριο:
Ο κατηγορούμενος προέβηκε σε παραδοχή στα πλαίσια της παρούσας υπόθεσης στις 04.04.2013 και έκτοτε και πιο συγκεκριμένα από 29.5.2013, 13.9.2013, 18.11.2013 και 9.12.2013 η παρούσα υπόθεση παρέμενε για Γεγονότα και Ποινή με σκοπό τη συμμόρφωση των κατηγορουμένων 1 και 2. Να σημειωθεί ότι στις 13.9.2013 όπως επίσης και στις 9.12.2013 ο κατηγορούμενος απουσίαζε από το Δικαστήριο. Σε σχέση με την τελευταία ημερομηνία που έχω αναφέρει η απουσία του κατηγορούμενου κρίθηκε αδικαιολόγητη καθ' ότι το ιατρικό πιστοποιητικό που είχε προσκομιστεί δεν θεωρήθηκε ότι παρείχε οποιαδήποτε δικαιολογία για την παράλειψη του να εμφανιστεί στο Δικαστήριο.
Η ημερομηνία 11.2.2014 ακυρώνεται. Η υπόθεση ορίζεται για περαιτέρω Γεγονότα και Ποινή, με σκοπό να ετοιμαστεί έκθεση του γραφείου ευημερίας για σκοπούς επιβολής ποινής, στις 4 Φεβρουαρίου 2014 και ώρα 8.30 π.μ.
Έχοντας υπόψη τα γεγονότα που έχουν εκτεθεί, τη σοβαρότητα των αδικημάτων τα οποία αντιμετωπίζει ο κατηγορούμενος 2, καθώς επίσης το γεγονός ότι ο κατηγορούμενος 2 σε διάφορες ημερομηνίες παρέλειψε να εμφανιστεί στο Δικαστήριο (στοιχεία που προκύπτουν από τον φάκελο της υπόθεσης), ο κατηγορούμενος να παραμείνει υπό κράτηση μέχρι την επόμενη δικάσιμο."
Το επόμενο τηρηθέν πρακτικό δείχνει ότι την επόμενη κιόλας ημέρα, 29.1.2014, το Δικαστήριο μετά από σχετική άδεια επιλήφθηκε της υπόθεσης. Ακυρώνοντας την ημερομηνία 4.2.2014, στην παρουσία του δικηγόρου του εφεσείοντος και στη βάση ενός ελλιπούς και τυποποιημένου πρακτικού που το Δικαστήριο τήρησε, το Δικαστήριο απέρριψε τις κατηγορίες εναντίον αμφότερων των κατηγορουμένων, αθωώνοντας και απαλλάσσοντας τους απ' αυτές.
Η έφεση δεν αφορά στην ουσία της τελικής ποινικής μεταχείρισης. Αφορά τη θέση του συνήγορου του εφεσείοντος ότι κακώς το πρωτόδικο Δικαστήριο διέταξε την κράτηση του εφεσείοντος στις 28.1.2014, παραβιάζοντας το δικαίωμα της ισότητας των όπλων κατά παράβαση του Άρθρου 6 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, αποστερώντας απ' αυτόν την εκπροσώπηση του από δικηγόρο, προχωρώντας στην απουσία δικηγόρου στην έκδοση διαταγής κράτησης. Στα θέματα αυτά εξαντλούνται οι τέσσερις κατά συνοπτικό τρόπο διατυπωμένοι λόγοι έφεσης. Να σημειωθεί ότι ο κατήγορος επέλεξε, παρά την επίδοση της έφεσης, να μην εμφανισθεί.
Κατά την επιχειρηματολογία του ο συνήγορος, επιμένοντας στην προώθηση της έφεσης, τόνισε το εσφαλμένο της κρίσης του Δικαστηρίου να θέσει υπό κράτηση τον εφεσείοντα υπό το φως της παρουσίασης ιατρικού πιστοποιητικού, χωρίς να ζητήσει τις απόψεις του ιατρού που το εξέδωσε, εάν δεν δεχόταν το περιεχόμενο του και πάντως στην απουσία του δικηγόρου του εφεσείοντος. Στην παρατήρηση του Εφετείου ότι το εφετήριο εσφαλμένα αναφέρεται σε κράτηση από 28.1.2014 μέχρι 4.2.2014, εφόσον το Δικαστήριο επελήφθη της υπόθεσης την επόμενη μόλις ημέρα, 29.1.2014, ο συνήγορος εισηγήθηκε ότι ακόμη και μια ώρα κράτησης αποτελεί παραβίαση της ελευθερίας και είναι δικαίωμα του εφεσείοντος να ζητήσει την ακύρωση της κράτησης από το Εφετείο ώστε στη συνέχεια να αναζητήσει αποζημιώσεις. Έγινε παραπομπή στα όσα λέχθηκαν στην υπόθεση R. v. Bolton Justices, ex parte Merna και R. v. Richmond Justices, ex parte Haines [1991] 155 J P 612, με εισήγηση ότι πρέπει να ακολουθούνται ανάλογες κατευθυντήριες οδηγίες και κανόνες πρακτικής.
Η έφεση είναι προδήλως άνευ ερείσματος.
Κατ' αρχάς, όπως έχει διαπιστωθεί από το τηρηθέν πρακτικό στις 29.1.2014, το πρωτόδικο Δικαστήριο για λόγους που δεν είναι απολύτως σαφείς από το ίδιο το πρακτικό, αλλά αυτό δεν είναι αντικείμενο της έφεσης, αθώωσε και απάλλαξε τον εφεσείοντα και την τότε κατηγορούμενη εταιρεία. Επομένως, για να ήταν δυνατή η καταχώριση έφεσης επί αθωωτικής αποφάσεως θα έπρεπε να είχε ληφθεί η προηγούμενη σύσταση ή γραπτή έγκριση του Γενικού Εισαγγελέα, κατά τις ρητές πρόνοιες του Άρθρου 131(2) του περί Ποινικής Δικονομίας Νόμου, Κεφ. 155. Οι πρόνοιες αυτές είναι εξαντλητικές εφόσον κατά το εδάφιο (1) του ίδιου άρθρου, δεν χωρεί έφεση από απόφαση ή διάταγμα Δικαστηρίου που ασκεί ποινική δικαιοδοσία, εκτός όπως προβλέπεται από το ίδιο το Κεφ. 155. Τέτοια σύσταση ή γραπτή έγκριση από το Γενικό Εισαγγελέα δεν λήφθηκε, ούτε και ο συνήγορος του εφεσείοντος αναφέρθηκε σχετικά. Η αθώωση και απαλλαγή του εφεσείοντος δεν αφήνει οποιοδήποτε κατάλοιπο σ' αυτόν ώστε να δύναται να ελέγξει την προηγούμενη κράτηση του λόγω της παράλειψης του να εμφανιστεί.
Ανεξάρτητα από τα ανωτέρω, αλλά και πρόσθετα προς αυτά, όλα όσα έχει αναπτύξει ο συνήγορος του εφεσείοντος αναφορικά με την κατ' ισχυρισμό παρανομία της έκδοσης του διατάγματος κράτησης, συναρτώμενα προς την ελευθερία του ατόμου, χωρίς την περαιτέρω εξέταση της ιατρικής μαρτυρίας και στην απουσία του συνηγόρου, ελέγχονται αβίαστα ως λανθασμένα και χωρίς αναφορά στο πιο ουσιαστικό μέρος της πρωτόδικης κρίσης, που παραπέμπει στην καθ' αυτή νομοθετική διάταξη που επιτρέπει στο Δικαστήριο να θέτει υπό κράτηση κατηγορούμενους που είναι ενώπιον του.
Κάθε κατηγορούμενος έχει δικαίωμα να ειδοποιείται και να παρίσταται στη δίκη του. Αυτό αποτελεί και θεμελιακή υποχρέωση που κατοχυρώνεται από τα Άρθρα 12 και 30 του Συντάγματος και το Άρθρο 6 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, όπως κυρώθηκε με το Νόμο αρ. 118/68. Κατά κανόνα κάθε κατηγορούμενος για ποινική αδίκημα έχει δικαίωμα να παραμένει ελεύθερος εκτός αν το Δικαστήριο για καλό λόγο αποφασίσει διαφορετικά. Όπως δε σημειώνεται στο σύγγραμμα Loizou & Pikis: Criminal Procedure in Cyprus σελ. 35, δυνατόν το Δικαστήριο να διατάξει την κράτηση κατηγορούμενου αν κρίνει ότι ο κατηγορούμενος μπορεί να μην εμφανιστεί ή να προσπαθήσει να επηρεάσει μάρτυρες. Ως ζήτημα πρακτικής, αναφέρεται, πολύ σπάνια διατάσσεται η κράτηση κατηγορούμενου σε συνοπτική δίκη κατά τη διάρκεια της, σ' αντίθεση με κατηγορούμενους ενώπιον Κακουργιοδικείου.
Η ποινική δικονομία της Κύπρου είναι απότοκο της ποινικής διαδικασίας που λαμβανόταν παλαιότερα στην Αγγλία. Οι σχετικές διατάξεις για την παρουσία κατηγορούμενου σε συνοπτικά κατηγορητήρια και δίκες («summary trial»), που είναι κατά πολύ παρόμοιες και με τις διαδικασίες σε δίκη επί κατηγορητηρίων πλέον σοβαράς σημασίας («trial on indictment») εξηγούνται με μεγάλη λεπτομέρεια στο σύγγραμμα της Celia Hampton: Criminal Procedure and Evidence (1973) σελ. 145-147 και 271-273. Όπου κατηγορούμενος αφήνεται ελεύθερος επί εγγυήσει, αναμένεται η προσωπική παρουσία του στη δίκη διότι τα Δικαστήρια (στην Αγγλία τα Magistrates' Courts), μόνο κατ' εξαίρεση και στις πιο απλές και καθαρές υποθέσεις επιθυμούν να εκδικάζουν υποθέσεις στην απουσία του κατηγορούμενου.
Στο πλαίσιο αυτό και το Άρθρο 89 του Κεφ. 155 προβλέπει ότι σε συνοπτική δίκη αν ο κατηγορούμενος δεν εμφανιστεί, εφόσον δεν έχει απαλλαγεί από την υποχρέωση να παραστεί αυτοπροσώπως δυνάμει του Άρθρου 45(1), τότε το Δικαστήριο ″. δύναται να προχωρήσει στην ακρόαση της υποθέσεως και να αποφασίσει στην απουσία του, ή, αν θεωρεί σκόπιμο να αναβάλει την υπόθεση και να εκδώσει ένταλμα για την σύλληψη του δυνάμει των διατάξεων του Νόμου αυτού".
Επομένως, ο Νόμος προνοεί για τη δυνατότητα το Δικαστήριο να προβαίνει στην έκδοση εντάλματος σύλληψης ώστε να διασφαλίζει την παρουσία του κατηγορουμένου. Εξηγείται στο σύγγραμμα των Loizou & Pikis: Criminal Procedure in Cyprus, σελ. 78-79, ότι το Δικαστήριο δεν πρέπει να ασκεί την ποινική δικαιοδοσία του κατά τρόπο που κατά διακριτική ευχέρεια να ακούει την υπόθεση στην απουσία του κατηγορουμένου, όπου η κατηγορία είναι σοβαράς μορφής τιμωρούμενη κατά κανόνα με ποινή φυλάκισης. Όπως αναφέρεται:
"A Court exercising summary criminal jurisdiction must not exercise its discretion in favour of hearing a case in the absence of the accused, where the charge is of a serious nature, normally punishable with imprisonment rather than a fine. In such an eventuality the proper course to follow is to issue a warrant for the arrest of the accused. The Court must likewise not hear the case in the absence of the accused, where the charge is of a serious nature and involves the stigma of dishonesty. In consequence, the possibility of imprisonment, the stigma that a conviction may entail and the gravity of the offence in general, may justify the Court to order the attendance of the accused. This is achieved by the issue of a warrant to bring up the accused before the Court and thus ensure his presence at the trial. This course may be adopted even where it appears that the absence of the accused is deliberate."
Έπεται ότι το δικαίωμα του κατηγορουμένου να είναι παρών στη δίκη του επιφέρει και την ανάλογη υποχρέωση. Η υποχρέωση αυτή επιβάλλει την εμφάνιση του κατηγορουμένου ενώπιον του Δικαστηρίου ακριβώς για να έχει τη δυνατότητα να υπερασπιστεί και, γενικά, να θέσει οτιδήποτε σχετικό αναφορικά με την υπόθεση του, ενώπιον του Δικαστηρίου.
Αυτό ακριβώς έπραξε εδώ το πρωτόδικο Δικαστήριο. Στο πλαίσιο της ορθής απονομής της δικαιοσύνης, που επιβάλλει την παρουσία του κατηγορουμένου για να έχει δίκαιη δίκη, διέταξε την κράτηση του στις 28.1.2014, έχοντας διαπιστώσει ότι δεν είχε προηγουμένως παρουσιαστεί ενώπιον του Δικαστηρίου ως η υποχρέωση του και χωρίς εύλογη αιτιολογία. Το ιατρικό πιστοποιητικό το οποίο είχε ήδη παρουσιαστεί προηγουμένως από το συνήγορο του εφεσείοντος ήταν ημερ. 3.12.2013, προερχόταν από ιδιωτικό ιατρό, ιδιωτικού νοσοκομείου και πιστοποιούσε ότι, ″ο ανωτέρω ασθενής είναι ανίκανος δια εργασία από την 28/11/13 μέχρι την 28/2/13 (προφανώς εννοώντας 28/12/13) συμπεριλαμβανομένης, λόγω ολικής αρθροπλαστικής αρ. ισχίου".
Ορθά παρατήρησε το Δικαστήριο ότι η πιστοποίηση αυτή αφορούσε την ανικανότητα προς εργασία και όχι τη δικαιολογημένη απουσία του εφεσείοντος από το Δικαστήριο, γι' αυτό και δεν έγινε αποδεκτό. Δόθηκε δε η ευκαιρία στον εφεσείοντα να τοποθετηθεί και περαιτέρω επί της εν λόγω απουσίας του. Ο εφεσείων δεν είπε οτιδήποτε διαφορετικό. Το Δικαστήριο έκρινε ότι ο εφεσείων έπρεπε να παραμείνει υπό κράτηση μέχρι την επιβολή ποινής, αφενός λόγω της σοβαρότητας των αδικημάτων που αντιμετώπιζε, γεγονός που δεν αμφισβητείται κατ' έφεση, αλλά και λόγω του ότι ο εφεσείων είχε παραλείψει να εμφανιστεί σε διάφορες ημερομηνίες. Και αυτή η θέση του Δικαστηρίου ήταν ορθή. Μετά την παραδοχή του εφεσείοντος, η υπόθεση παρέμεινε για γεγονότα και ποινή σε διάφορες ημερομηνίες για σκοπό συμμόρφωσης. Παρατήρησε δε το Δικαστήριο ότι τόσο στις 19.9.13, όσο και στις 9.12.13, ο εφεσείων απουσίαζε. Για τη δεύτερη ημερομηνία το Δικαστήριο είχε ήδη κρίνει ότι το ιατρικό πιστοποιητικό δεν ήταν ικανοποιητικό για να εξηγήσει την απουσία του. Ως προς την πρώτη ημερομηνία είναι εμφανές ότι αυτή είναι έξω από το χρονικό διάστημα που κάλυπτε το ιατρικό πιστοποιητικό και αυτό υπεδείχθη στο συνήγορο και από τα μέλη του Εφετείου κατά τη συζήτηση της έφεσης. Επομένως, δικαίως το Δικαστήριο διέταξε την κράτηση του για σκοπούς επιβολής ποινής και για το λόγο ότι ο εφεσείων σε διάφορες ημερομηνίες παρέλειψε να εμφανιστεί. Η υπόθεση ήταν σοβαρή, αφορούσε ακάλυπτες επιταγές, για τις οποίες κατά κανόνα επιβάλλεται ποινή φυλάκισης.
Η Αγγλική υπόθεση R. v. Bolton Justices, ex parte Merna; R. v. Richmond Justices, ex parte Haines - ανωτέρω - δεν έχει καμία απολύτως σχέση με τα επίδικα στην παρούσα έφεση δεδομένα. Η υπόθεση εκείνη αφορούσε έφεση από δύο αποφάσεις των Magistrates' Courts στο Queens' Bench Division για την καταδίκη κατηγορουμένων οι οποίοι εκδικάστηκαν στην απουσία τους και τους επεβλήθη ποινή παρά το γεγονός ότι ήσαν ανίκανοι να εμφανισθούν στο Δικαστήριο στη βάση ανάλογων ιατρικών πιστοποιητικών.
Η πρώτη εκ των υποθέσεων αυτών που αφορούσε τον Merna, ο συνήγορος του κατηγορούμενου είχε παρουσιάσει ιατρικό πιστοποιητικό με διάγνωση την κατάθλιψη με συμβουλή ότι δεν θα έπρεπε να εργάζεται για τις επόμενες δύο εβδομάδες. Επιπρόσθετα είχε παρουσιασθεί στο Δικαστήριο, σύμφωνα με το συνήγορο, ακόμη μια επιστολή από τον γιατρό ότι λόγω οξείας ανησυχίας και κατάθλιψης, ο κατηγορούμενος θεωρείτο ανίκανος να εμφανισθεί στο Δικαστήριο τη συγκεκριμένη ημέρα. Ενώ στα αρχεία του Δικαστηρίου υπήρχε το πρώτο ιατρικό πιστοποιητικό, δεν ανευρίσκετο η δεύτερη επιστολή του γιατρού την οποία ο δικηγόρος είπε ότι παρουσίασε. Το Εφετείο θεώρησε ότι ήταν λανθασμένη η επιλογή του κατώτερου Δικαστηρίου να μην δώσει αναβολή εκδικάζοντας την υπόθεση στην απουσία του κατηγορούμενου, χωρίς να αμφισβητείτο από οποιονδήποτε η γνησιότητα της μαρτυρίας του δικηγόρου του κατηγορούμενου ως προς την ύπαρξη και κατάθεση της δεύτερης ιατρικής επιστολής.
Η δεύτερη υπόθεση που αφορούσε τον Haines, ο δικηγόρος του είχε παρουσιάσει ιατρικό πιστοποιητικό ότι ο πελάτης του υπέφερε από αναπνευστική μόλυνση - άσθμα - και ήταν ανίκανος να παρουσιαστεί στο Δικαστήριο για δύο εβδομάδες. Η υπόθεση αναβλήθηκε σε μεταγενέστερη ημερομηνία και ο δικηγόρος του κατηγορούμενου, όπως θυμόταν στην ένορκη δήλωση που κατέθεσε, είχε παρουσιάσει και πάλι ιατρικό πιστοποιητικό ότι ο κατηγορούμενος υπέφερε από άσθμα και ήταν ανίκανος να παρουσιαστεί στο Δικαστήριο, αλλά το πιστοποιητικό το οποίο βρέθηκε εκ των υστέρων στο δικαστικό φάκελο, απλά κατέγραφε ότι ο κατηγορούμενος ήταν ανίκανος να εργασθεί στο επάγγελμα του. Το πιστοποιητικό αυτό συμπληρώθηκε από τα όσα είπε ο συνήγορος του στο Δικαστήριο, υπήρξε ένσταση στην αναβολή και το Δικαστήριο προχώρησε στην εκδίκαση στην απουσία του κατηγορουμένου με αποτέλεσμα την καταδίκη του εφόσον ο ίδιος ήταν απών και μάρτυρες δεν υπήρχαν να καταθέσουν υπέρ του εφόσον η παρουσίαση τους στο Δικαστήριο είχε ακυρωθεί το προηγούμενο βράδυ.
Το Queen's Bench Division και για τις δύο υποθέσεις, οι οποίες συνεκδικάστηκαν και οι οποίες υπενθυμίζεται ότι διαφέρουν προς τα γεγονότα με την υπό κρίση έφεση διότι εκεί πρόκειτο για εκδίκαση υπόθεσης στην απουσία του κατηγορουμένου και καταδίκη αυτού, προέβη σε γενικά σχόλια αναφορικά με το s11 του Magristrates' Court Act 1980, (ανάλογο με το Άρθρο 89(2) του Κεφ. 155), το οποίο επιτρέπει στο Δικαστήριο να προχωρήσει στην απουσία κατηγορουμένου όταν κατά τον χρόνο που ορίζεται για εκδίκαση της υπόθεσης ή σε οποιαδήποτε αναβολή της δίκης εμφανίζεται η κατηγορούσα αρχή, αλλά όχι ο κατηγορούμενος. Το Εφετείο σημείωσε ότι το s11 δεν καθοδηγεί ως προς τις αρχές που ένα Δικαστήριο θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη όταν αποφασίζει τον τρόπο ενάσκησης της εξουσίας του. Θεώρησε όμως ότι όταν υπάρχουν γνήσιοι λόγοι που καθιστούν την απουσία του κατηγορούμενου επιβεβλημένη τότε το Δικαστήριο δεν θα πρέπει να προχωρεί στην εκδίκαση της υπόθεσης στην απουσία του. Αναμφίβολα, τόνισε το Εφετείο, υπάρχει πληθώρα περιπτώσεων στις οποίες υποβάλλεται αίτημα για αναβολή από κατηγορουμένους που ενώ μπορούν να παραστούν στο Δικαστήριο δεν το πράττουν. Με δεδομένο ότι τέτοιες περιπτώσεις μπορεί να έχουν αναγωγή σε πλειάδα αιτιολογιών που δεν ευσταθούν, δεν θα μπορούσαν να τεθούν οποιοιδήποτε κανόνες και αρχές, παρά μόνο κατά ένα πολύ γενικευμένο τρόπο. Ο McCullough, J., είπε τα εξής:
«I will say no more than this. The discretion should be exercised judicially. It should be exercised with proper regard to the principle that a defendant is entitled to a fair trial; this must include a fair opportunity to be present to hear the evidence given against him and, should he want to do so, to give evidence in his own defence and call witnesses.»
Προσέθεσε δε ότι εάν το Δικαστήριο δεν είναι ικανοποιημένο με το ιατρικό πιστοποιητικό που παρουσιάστηκε και θα ήθελε να παρασχεθούν περαιτέρω εξηγήσεις, το Δικαστήριο μπορεί να λάβει με κάποιο τρόπο επιβεβαίωση για την ανικανότητα του κατηγορουμένου να εμφανισθεί, περιλαμβανομένης ακόμη και της αναβολής υπόθεσης για να εξασφαλιστεί περαιτέρω μαρτυρία, είτε με τηλεφωνική κλήση στο γιατρό από ένα εντεταλμένο δικαστικό υπάλληλο ή από αστυνομικό όργανο. Αυτά, όμως, λέχθηκαν χωρίς καμία προσπάθεια να τεθούν οποιοιδήποτε κανόνες. Στη συνέχεια, ο εν λόγω Δικαστής ανέφερε και τα εξής:
«The court would no doubt have appreciated that it is no light matter to proceed to the trial of a criminal charge in the absence of the accused, other, of course, than in cases where the accused has chosen not to avail himself of the opportunity to attend or has, as is sometimes the case, consented to the hearing of his case in his absence.»
Ο Lord Justice Bingham συμφωνώντας με τα όσα είχε πει ο Mccullough, J., ανέφερε και τα εξής:
«The terms of s 11 give little guidance on the circumstances in which a court may or should exercise its discretion to proceed in a defendant's absence, but like any other discretion it must, of course, be exercised judicially. Whether the exercise of any discretion is to be regarded as judicial or not depends on the nature of the discretion and all the circumstances of the particular case.
Crucial to the exercise of the discretion to proceed in a defendant's absence under s 11 is recognition that a defendant to a criminal charge must, if he wishes to defend the charge, be given a fair opportunity to do so. The rules of natural justice require that a party should have an opportunity to be heard and that is simply another way of saying that it would not be fair to deny him that opportunity. Accordingly, if a defendant to a criminal charge wishes to resist it and is shown by medical evidence to be unfit to attend court to do so it could very rarely, if indeed ever, be right for a court to exercise its discretion to proceed to hear the case in his absence.
It would be unrealistic to ignore the fact that defendants may, for a variety of reasons, seek to defer the date of trial and may resort to a variety of expedients to that end, including the production of spurious or unconvincing medical excuses for non-attendance. The court is not obliged to accept any excuse proffered, however unconvincing it may be. But if a court, asked for an adjournment on medical grounds suspects the grounds to be spurious or believes them to be inadequate, the court should ordinarily express its doubts and thereby give the defendant an opportunity to seek to resolve the doubts. It may call for better evidence, require further inquiries to be made or adopt any other expedient fair to both parties.»
Πέραν του δεδομένου ότι όσα λέχθηκαν στην πιο πάνω Αγγλική απόφαση, αφορούσαν την εκδίκαση υπόθεσης στην απουσία κατηγορούμενου, είναι προφανές ότι η εφαρμογή των υποδείξεων που έγιναν στο βαθμό που κατ' αναλογίαν θα μπορούσαν να τύχουν εφαρμογής και στα επίδικα γεγονότα, δικαιώνει την απόφαση του πρωτόδικου Δικαστηρίου να διατάξει την κράτηση του εφεσείοντος. Δεν πείστηκε από το ιατρικό πιστοποιητικό ότι αυτό αφορούσε σε αδυναμία του εφεσείοντος να παραστεί στο Δικαστήριο, ενώ ζήτησε περαιτέρω εξηγήσεις από τον ίδιο τον εφεσείοντα, οι οποίες δεν κρίθηκαν εύλογες. Το Δικαστήριο δεν ήταν υποχρεωμένο στις συνθήκες της υπόθεσης να αναζητήσει περαιτέρω εξηγήσεις από τον ίδιο το γιατρό, κάτι το οποίο θα έθετε σε δυσμενέστερη θέση τον ίδιο τον εφεσείοντα, ο οποίος θα αντιμετώπιζε τότε το ενδεχόμενο να παρέμενε περισσότερο χρόνο υπό κράτηση μέχρι την ανεύρεση του γιατρού και την παρουσίαση του στο Δικαστήριο, ιδιαιτέρως αν αυτός ήταν σε χειρουργείο ή ακόμη και αν απουσίαζε στο εξωτερικό. Το ίδιο ισχύει και για την αναζήτηση του δικηγόρου του εφεσείοντος. Η αστυνομία εκτελώντας το ένταλμα σύλληψης δεν είναι υποχρεωμένη να ειδοποιεί το συνήγορο του συλληφθέντος, ούτε βέβαια και το Δικαστήριο. Αυτό μπορεί κάλλιστα να το πράξει ο ίδιος ο συλληφθείς. Το Δικαστήριο είναι επιφορτωμένο με το καθήκον να προχωρεί η ενώπιον του υπόθεση το ταχύτερον δυνατόν και αδικαιολόγητες απουσίες κατηγορουμένων δυσχεραίνουν αχρείαστα αυτό το καθήκον, αλλά και τη δίκαιη δίκη σε εύλογο χρόνο.
Η έφεση απορρίπτεται.
Η έφεση απορρίπτεται.