|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
(2009) 1 ΑΑΔ 784
2 Ιουλίου, 2009
[ΝΙΚΟΛΑΪΔΗΣ, ΦΩΤΙΟΥ, ΕΡΩΤΟΚΡΙΤΟΥ, Δ/στές]
ΠΑΥΛΟΣ ΠΟΥΡΓΟΥΡΙΔΗΣ,
Εφεσείων-Ενάγων,
v.
ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΓΗΣ
ΠΕΡΙΚΛΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΛΤΔ,
Εφεσιβλήτων-Εναγομένων.
(Πολιτική Έφεση Αρ. 358/2006)
Συμβάσεις ― Αποζημιώσεις ― Παράβαση γραπτής σύμβασης ανέγερσης εξοχικής κατοικίας ― Τερματισμός της σύμβασης από τον ιδιοκτήτη λόγω καθυστερήσεων στην εκτέλεση των εργασιών από τους εργολάβους ― Κατά πόσο ο ιδιοκτήτης δικαιούτο επιδίκασης αποζημιώσεων για το κόστος των εργασιών που δεν είχαν εκτελεστεί μέχρι την ημέρα του τερματισμού της σύμβασης, στη βάση και μόνο του γεγονότος ότι ο τερματισμός της σύμβασης ήταν νόμιμος.
Αποζημιώσεις ― Επιδίκαση ουσιαστικών αποζημιώσεων ― Είναι δυνατή όπου αυτές αποδεικνύονται με μαρτυρία.
Δυνάμει γραπτής συμφωνίας συναφθείσας το 2002, ο εφεσείων - ενάγων ανέθεσε την ανέγερση της εξοχικής του κατοικίας στο χωριό Μονιάτης στους εφεσίβλητους - εναγόμενους, έναντι του συμφωνηθέντος ποσού των £31.200. Η συμφωνία περιείχε όρο ότι σε περίπτωση που οι εφεσίβλητοι διέκοπταν την εκτέλεση του έργου, ο εφεσείων θα είχε δικαίωμα, κατόπιν προειδοποίησης, να αναθέσει τη συνέχιση του έργου σε άλλο εργολάβο και να επιβαρύνει τους εφεσίβλητους με όλα τα έξοδα που θα προέκυπταν. Η συμφωνία προέβλεπε ότι η κατοικία θα αποπερατωνόταν μέχρι την 21.4.2003. Οι εφεσίβλητοι καθυστερούσαν την εκτέλεση των εργασιών.
Στις 21.7.2003, ο εφεσείων τερμάτισε τη συμφωνία πληροφορώντας τους εφεσίβλητους ότι θα ανέθετε σε άλλο εργολάβο την αποπεράτωση της οικοδομής. Μετά την αποπεράτωση της οικοδομής από τον δεύτερο εργολάβο ο εφεσείων ενήγαγε τους εφεσίβλητους, αξιώνοντας από αυτούς τα πιο κάτω ποσά: (α) £10.968 για υπολειπόμενες εργασίες, μέχρι την αποπεράτωση της οικοδομής, (β) £2.650 για εργασίες που δεν έγιναν από τους εφεσίβλητους ή που έγιναν με αποκλίσεις από τα σχέδια, (γ) £500 για αποκατάσταση κακοτεχνιών και (δ) £900 για την τρίμηνη καθυστέρηση της οικοδομής.
Οι εφεσίβλητοι αρνήθηκαν τα όσα τους καταλόγιζε ο εφεσείων. Στην έκθεση υπεράσπισής τους υποστήριξαν ότι η μη ολοκλήρωση των εργασιών οφειλόταν στη συμπεριφορά του εφεσείοντος και ως εκ τούτου θεωρούσαν ότι ο τερματισμός της συμφωνίας δεν ήταν νόμιμος. Περαιτέρω, ανταπαίτησαν το συνολικό ποσό των £16.756, το οποίο ζημιώθηκαν ως αποτέλεσμα του τερματισμού.
Το πρωτόδικο Δικαστήριο κατέληξε ότι οι εφεσίβλητοι παρέβησαν τη συμφωνία και ως εκ τούτου ο τερματισμός της ήταν νόμιμος. Το Δικαστήριο τελικά κατέληξε ότι ο εφεσείων απέτυχε να αποδείξει τις ζημιές που υπέστη και ως εκ τούτου επιδίκασε μόνο £150 ονομαστικές αποζημιώσεις, πλέον έξοδα στην κλίμακα του επιδικασθέντος ποσού. Το Δικαστήριο απέρριψε επίσης την ανταπαίτηση των εφεσιβλήτων, χωρίς οποιαδήποτε διαταγή για τα έξοδα.
Ο εφεσείων εφεσίβαλε την απόφαση υποστηρίζοντας ότι η επιδίκαση μόνο ονομαστικών αποζημιώσεων υπέρ του, αντί των ποσών που αυτός κατέβαλε σε τρίτα πρόσωπα για ολοκλήρωση των εργασιών, είναι εσφαλμένη
Αποφασίστηκε ότι:
1. Το πρωτόδικο Δικαστήριο με βάση το Άρθρο 73 (1) του περί Συμβάσεων Νόμου, Κεφ. 149, ορθά εξέτασε κατά πόσο ο εφεσείων, ως το αθώο μέρος, δικαιούται να αποζημιωθεί για το κόστος των εργασιών που δεν εκτελέστηκαν, ώστε να αποκατασταθεί στη θέση που θα βρισκόταν, αν δεν συνέβαινε η αθέτηση. Όμως ο εφεσείων δεν προσκόμισε τα αναγκαία στοιχεία για να αποδείξει τη ζημιά του αφού δεν απέδειξε ότι είχε πληρώσει τους εφεσίβλητους για τις εργασίες αυτές και παρά ταύτα οι εφεσίβλητοι εγκατέλειψαν την οικοδομή, χωρίς να τις εκτελέσουν, με αποτέλεσμα ο εφεσείων να αναγκαστεί να ξαναπληρώσει για τις εργασίες τους δεύτερους εργολάβους.
2. Ο ισχυρισμός ότι ο νόμιμος τερματισμός της συμφωνίας, από μόνος του, έδιδε δικαίωμα στον εφεσείοντα να αποζημιωθεί για το κόστος των εργασιών οι οποίες, μέχρι την ημέρα τερματισμού δεν είχαν εκτελεστεί, ανεξάρτητα αν δεν πλήρωσε τους εφεσίβλητους γι' αυτές, είναι αντινομικός και παράλογος.
3. Ο εφεσείων δεν θα δικαιούτο να αποζημιωθεί ούτως ή άλλως λόγω της απουσίας εύκολου συσχετισμού των ποσών που αναφέρονται στην έκθεση απαίτησης για το κόστος των εργασιών που δεν εκτελέστηκαν, με τα ποσά που οι μάρτυρες κατέθεσαν ότι πληρώθηκαν.
Η έφεση απορρίφθηκε με €2.300 έξοδα, πλέον Φ.Π.Α..
Έφεση.
Έφεση από τον εφεσείοντα εναντίον της απόφασης του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λεμεσού (Δρουσιώτης, Ε.Δ.), (Αγωγή Αρ. 8247/03), ημερομ. 2.10.2006.
Χρ. Τιμοθέου για Χρ. Πουργουρίδη, για τον Εφεσείοντα.
Χρ. Πατσαλίδης, για τους Εφεσίβλητους.
Cur. adv. vult.
ΝΙΚΟΛΑΪΔΗΣ, Δ.: Η ομόφωνη απόφαση του Δικαστηρίου θα δοθεί από τον Δικαστή Γ. Ερωτοκρίτου.
ΕΡΩΤΟΚΡΙΤΟΥ, Δ.: Οι διάδικοι το 2002 συνήψαν γραπτή συμφωνία με την οποία οι Εφεσίβλητοι-Εναγόμενοι ανέλαβαν την ανέγερση εξοχικής κατοικίας Σουηδικού τύπου, στο χωριό Μονιάτης, για τον Εφεσείοντα-Ενάγοντα. Η συμφωνία προέβλεπε ότι η κατοικία θα αποπερατωνόταν μέχρι την 21.4.2003. Το συμφωνηθέν ποσό για την εκτέλεση του όλου έργου, ήταν £31.200. Αποτελούσε όρο της επίδικης συμφωνίας ότι σε περίπτωση που οι Εφεσίβλητοι διέκοπταν την εκτέλεση του έργου, ο Εφεσείων θα είχε δικαίωμα, κατόπιν προειδοποίησης, να αναθέσει τη συνέχιση του έργου σε άλλο εργολάβο και να επιβαρύνει τους Εφεσίβλητους με όλα τα έξοδα που θα προέκυπταν.
Σύμφωνα με τους ισχυρισμούς του Εφεσείοντος στην Έκθεση Απαίτησης, οι Εφεσίβλητοι συστηματικά καθυστερούσαν την εκτέλεση των εργασιών. Ο Εφεσείων, με επιστολές του διαμαρτυρήθηκε για την καθυστέρηση. Οι Εφεσίβλητοι επικαλέστηκαν ως λόγο την μεγάλη βροχόπτωση. Συμφωνήθηκε να δοθεί παράταση. Όμως, οι Εφεσίβλητοι συνέχιζαν να καθυστερούν την αποπεράτωση των εργασιών, με αποτέλεσμα ο Εφεσείων, με επιστολή των δικηγόρων του, ημερομηνίας 21.7.2003, να τερματίσει την επίδικη συμφωνία, πληροφορώντας τους Εφεσίβλητους ότι θα ανέθετε την αποπεράτωση της οικοδομής σε άλλο εργολάβο. Μετά την αποπεράτωση της οικοδομής από τον δεύτερο εργολάβο, ο Εφεσείων ενήγαγε τους Εφεσίβλητους, αξιώνοντας από αυτούς τα πιο κάτω ποσά: (α) £10.968 για υπολειπόμενες εργασίες, μέχρι την αποπεράτωση της οικοδομής, (β) £2.650 για εργασίες που δεν έγιναν από τους Εφεσίβλητους ή που έγιναν με αποκλίσεις από τα σχέδια, (γ) £500 για αποκατάσταση κακοτεχνιών και (δ) £900 για την τρίμηνη καθυστέρηση της οικοδομής.
Οι Εφεσίβλητοι αρνούνται τα όσα τους καταλογίζει ο Εφεσείων και στην Έκθεση Υπεράσπισης τους ισχυρίζονται ότι η μη ολοκλήρωση των εργασιών οφειλόταν στη συμπεριφορά του Εφεσείοντος και ως εκ τούτου θεωρούν ότι ο τερματισμός της συμφωνίας δεν ήταν νόμιμος. Περαιτέρω, ανταπαιτούν το συνολικό ποσό των £16.756, το οποίο ζημιώθηκαν ως αποτέλεσμα του τερματισμού.
Το πρωτόδικο δικαστήριο, αφού εξέτασε την ενώπιον του μαρτυρία, κατέληξε ότι οι Εφεσίβλητοι παρέβησαν τη συμφωνία και ως εκ τούτου ο τερματισμός της ήταν νόμιμος. Εξετάζοντας το θέμα των αποζημιώσεων, διαπίστωσε ότι δεν είχε ενώπιον του μαρτυρία, ούτε από τη μια, ούτε από την άλλη πλευρά, για το ακριβές ποσό που ο Εφεσείων κατέβαλε στους Εφεσίβλητους, μέχρι τη στιγμή που διακόπηκαν οι εργασίες. Διαπίστωσε επίσης, ότι το μόνο στοιχείο που είχε ενώπιον του, ήταν ότι κατά την ημέρα της αποχώρησης των Εφεσιβλήτων από το εργοτάξιο και την παραλαβή της οικοδομής από τον αρχιτέκτονα του Εφεσείοντος, Ν. Αναστασίου, Μ.Ε.2, οι εναπομείνασες εργασίες για την ολοκλήρωση της οικίας, κοστολογούνταν στο συνολικό ποσό των £4.800 και όχι στο ποσό των £10.968 που αξίωνε ο Εφεσείων με την Έκθεση Απαίτησης του. Το δικαστήριο βρήκε επίσης ότι δεν αποδείχθηκαν κακοτεχνίες, ούτε και καθυστέρηση στην ολοκλήρωση των εργασιών, αφού δόθηκε παράταση στην αποπεράτωση της οικοδομής. Τελικά, το Δικαστήριο κατέληξε ότι ο Εφεσείων απέτυχε να αποδείξει τις ζημιές που υπέστη και ως εκ τούτου επιδίκασε μόνο £150 ονομαστικές αποζημιώσεις, πλέον έξοδα στην κλίμακα του επιδικασθέντος ποσού. Το δικαστήριο απέρριψε επίσης την ανταπαίτηση των Εφεσιβλήτων, χωρίς οποιαδήποτε διαταγή για τα έξοδα.
Ο Εφεσείων, με 5 λόγους έφεσης, αμφισβητεί την πρωτόδικη απόφαση. Κατά τη διάρκεια των διευκρινίσεων, απέσυρε τον τέταρτο και πέμπτο λόγο έφεσης, που αφορούσε στις καθυστερήσεις, στις εργασίες που δεν έγιναν και στις κακοτεχνίες.
Με τους εναπομείναντες λόγους έφεσης 1 και 2 θεωρεί λανθασμένη την απόφαση του πρωτόδικου δικαστηρίου να επιδικάσει μόνο ονομαστικές αποζημιώσεις, αντί των ποσών που ο Εφεσείων κατέβαλε σε τρίτα πρόσωπα για ολοκλήρωση των εργασιών.
Με τον τρίτο λόγο έφεσης, ο Εφεσείων αμφισβητεί την κατάληξη του πρωτόδικου δικαστηρίου ότι δεν αποδείχθηκε το ύψος του ποσού που καταβλήθηκε στους Εφεσίβλητους, έναντι της συμφωνίας μέχρι τη στιγμή που διακόπηκαν οι εργασίες. Ο Εφεσείων ισχυρίζεται ότι σύμφωνα με τη μαρτυρία του ιδίου, είχε καταβληθεί το ποσό των £26.000 στους Εφεσίβλητους, γεγονός που επιβεβαιώνεται τόσο από τον επιβλέποντα μηχανικό, Ν. Αναστασίου, όσο και από το Διευθυντή των Εφεσιβλήτων, Μ.Υ.2.
Θα εξετάσουμε και τους τρεις λόγους μαζί, εφόσον είναι αλληλένδετοι. Όπως μας εξήγησε ο ευπαίδευτος συνήγορος για τον Εφεσείοντα, το δικαστήριο θα έπρεπε τουλάχιστον να επιδικάσει προς όφελος του Εφεσείοντος το ποσό των £4.800, αφού το ποσό παρέμεινε αναντίλεκτο. Αυτό προκύπτει τόσο από το Τεκμήριο 15 (Πιστοποιητικό Αρχιτέκτονα Ν. Αναστασίου), όσο και από την παραδοχή του Διευθυντή των Εφεσιβλήτων, Μ.Υ.2, ότι το κόστος των υπολειπόμενων εργασιών, οι οποίες τελικά εκτελέστηκαν από δεύτερο εργολάβο, ανερχόταν περίπου στο ποσό των £5.000. Πέραν τούτου, το ποσό των υπολειπόμενων εργασιών, αποδεικνύεται, είπε, και από τους μάρτυρες του Εφεσείοντος, Μ.Ε.3-16, οι οποίοι κατάθεσαν για τις εργασίες που εκτέλεσαν και για τα ποσά που πληρώθηκαν, τα οποία όχι μόνο ξεπερνούν τις £4.800 αλλά ανέρχονται στο ποσό των £10.968, το οποίο από την αρχή αξίωσε ο Εφεσείων στην παράγραφο 14 της Έκθεσης Απαίτησης του.
Έχουμε εξετάσει τους λόγους έφεσης, αλλά κατά την άποψή μας αυτοί δεν ευσταθούν.
Δεν αμφισβητείται το εύρημα του δικαστηρίου ότι ο τερματισμός της συμφωνίας ήταν νόμιμος. Σύμφωνα με τον όρο 6 της συμφωνίας, σε περίπτωση τερματισμού, ο εργολάβος θα επιβαρυνόταν «με όλα τα επιπλέον έξοδα καθυστερήσεων» που θα προέκυπταν και ο Εφεσείων, ως ο ιδιοκτήτης της οικοδομής, είχε δικαίωμα «να αποκόψει τα αναφερθέντα έξοδα από ποσά που οφείλονται στον εργολάβο».
Κατ' αρχάς, δεν τίθεται θέμα καθυστερήσεων, αφού ο σχετικός λόγος έφεσης αποσύρθηκε. Επομένως, ο όρος 6 της Συμφωνίας, τον οποίο επικαλείται ο δικηγόρος του Εφεσείοντος, δεν ισχύει στην προκειμένη περίπτωση, αφού δεν υπάρχουν έξοδα καθυστερήσεων. Τίθεται όμως από τον Εφεσείοντα, λόγος για το κόστος των εργασιών που δεν εκτελέστηκαν. Η Συμφωνία δεν καλύπτει ρητά την περίπτωση, αλλά το πρωτόδικο δικαστήριο με βάση το Αρθρο 73(1) του περί Συμβάσεων Νόμου, Κεφ. 149, ορθά εξέτασε κατά πόσο ο Εφεσείων, ως το αθώο μέρος, δικαιούται να αποζημιωθεί για το κόστος των εργασιών που δεν εκτελέστηκαν, ώστε να αποκατασταθεί στη θέση που θα βρισκόταν, αν δεν συνέβαινε η αθέτηση. Όμως, έλειπαν σημαντικά στοιχεία τα οποία ήταν αναγκαία για να μπορέσει το δικαστήριο να καθορίσει τις αποζημιώσεις. Αν και υπήρχε μαρτυρία ότι οι Εφεσίβλητοι εισέπραξαν το ποσό των £26.000, δεν τέθηκε ενώπιον του δικαστηρίου μαρτυρία ότι στο πιο πάνω ποσό υπήρχαν και πληρωμές που αφορούσαν σε εργασίες οι οποίες δεν εκτελέστηκαν. Αντίθετα, όπως προκύπτει από τη μαρτυρία, στο ποσό των £26.000 περιλαμβάνονταν και ποσά που πληρώθηκαν για πρόσθετες εργασίες. Ενόψει των πιο πάνω δυσκολιών, ζητήσαμε από το δικηγόρο του Εφεσείοντος να μας εξηγήσει, με αναφορά στη μαρτυρία, πώς θα μπορούσε να αναπληρωθεί το κενό. Ο κ. Τιμοθέου, αν και φαινόταν να κατανοούσε, ότι το πρόβλημα ήταν καταλυτικό για τις θέσεις του, εντούτοις μας δήλωσε ότι οι οδηγίες από τον πελάτη του ήταν να επιμείνει στην έφεση. Επέμεινε, παράλογα θα προσθέταμε, ότι το πρωτόδικο δικαστήριο όφειλε να είχε επιδικάσει προς όφελος του πελάτη του, τουλάχιστον £4.800, υπό μορφή αποζημιώσεων για μη εκτελεσθείσες εργασίες.
Το επιχείρημα είναι ανεδαφικό. Το πρωτόδικο δικαστήριο βρήκε ότι πράγματι το κόστος των εργασιών που δεν ολοκληρώθηκαν, ήταν £4.800. Δεν αμφισβητήθηκε ότι ο Εφεσείων με τη βοήθεια άλλων εργολάβων ολοκλήρωσε τις εργασίες, καταβάλλοντας σ' αυτούς διάφορα ποσά. Το μόνο που υπολειπόταν, ήταν να δικαιολογήσει ο Εφεσείων ότι δικαιούταν να αποζημιωθεί για τα ποσά αυτά. Από τη στιγμή που δεν υπήρχε ρητός όρος στη Συμφωνία για κάτι τέτοιο, η μόνη δυνατότητα ήταν να αποζημιωθεί δυνάμει του Αρθρου 73, του Κεφ. 149. Όμως, όπως ορθά κατέληξε το πρωτόδικο δικαστήριο, δεν αποδείχθηκε η ζημιά, αφού ο Εφεσείων δεν απέδειξε ότι είχε πληρώσει τους Εφεσίβλητους για τις εργασίες αυτές και παρά ταύτα οι Εφεσίβλητοι εγκατέλειψαν την οικοδομή, χωρίς να τις εκτελέσουν, με αποτέλεσμα ο Εφεσείων να αναγκαστεί να ξαναπληρώσει για τις εργασίες τους δεύτερους εργολάβους.
Φαίνεται ότι ο Εφεσείων ήταν με την εντύπωση, την οποία και κατάφερε να εμφυτεύσει και στους δικηγόρους του, ότι ως αποτέλεσμα του νόμιμου τερματισμού της Συμφωνίας και μόνο, δικαιούταν να αποζημιωθεί για το κόστος των εργασιών οι οποίες, μέχρι την ημέρα τερματισμού δεν είχαν εκτελεστεί, ανεξάρτητα αν δεν πλήρωσε τους Εφεσίβλητους γι' αυτές. Η θέση βέβαια είναι εντελώς παράλογη και αντινομική και κατά την άποψή μας δεν θα έπρεπε να αφεθεί να φτάσει μέχρι το στάδιο της έφεσης.
Βέβαια, το δικαστήριο διαπιστώνει και ένα δεύτερο πρόβλημα, εξαιτίας του οποίου, ούτως ή άλλως, ο Εφεσείων δεν θα δικαιούταν να αποζημιωθεί. Ούτε γι' αυτό το ζήτημα ο δικηγόρος του Εφεσείοντος έδωσε οποιαδήποτε εξήγηση. Οι Μ.Ε.3-16, κατάθεσαν ότι εκτέλεσαν διάφορες εργασίες και πληρώθηκαν διάφορα ποσά, τα οποία όπως επισημαίνει το πρωτόδικο δικαστήριο, δεν τέθηκε μαρτυρία ενώπιον του, ώστε να συνδέσει αυτές τις εργασίες, με τις μη εκτελεσθείσες εργασίες, όπως αυτές περιγράφονται στο Τεκμήριο 15. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα, να δημιουργηθούν αμφιβολίες κατά πόσον οι συγκεκριμένες εργασίες ήταν αναγκαίες για την ολοκλήρωση της οικοδομής και κατά πόσον αυτές περιλάμβαναν και πρόσθετες εργασίες. Όπως εξηγείται στην πρωτόδικη απόφαση, δεν υπήρχε εύκολος συσχετισμός των ποσών που αναφέρονται στην Έκθεση Απαίτησης για το κόστος των εργασιών που δεν εκτελέστηκαν, με τα ποσά που οι μάρτυρες κατάθεσαν ότι πληρώθηκαν.
Ο υπολογισμός των υπολειπομένων εργασιών από τον Μ.Ε. 2 σε €5.800 και το ποσό των €10.968 που όπως ανέφερε ο Εφεσείων με τους μάρτυρες του Μ.Ε. 3-16 ότι τελικά πλήρωσε, επιβεβαιώνουν το εύρημα του πρωτόδικου δικαστηρίου ότι δεν ήταν δυνατό να καταλήξει σε συγκεκριμένη ζημιά που υπέστη ο Εφεσείων λόγω της αθέτησης της Σύμβασης. Επομένως, ορθά το πρωτόδικο δικαστήριο περιορίστηκε στην επιδίκαση ονομαστικών αποζημιώσεων και μόνο.
Με βάση όλα τα πιο πάνω, η έφεση αποτυγχάνει και απορρίπτεται, με €2.300, πλέον Φ.Π.Α..
Η έφεση απορρίπτεται με €2.300 έξοδα, πλέον Φ.Π.Α..