|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
(2007) 1 ΑΑΔ 270
23 Φεβρουαρίου, 2007
[ΑΡΤΕΜΗΣ, ΦΩΤΙΟΥ, ΝΙΚΟΛΑΤΟΣ, Δ/στές]
ΕΛΕΝΑ ΓΙΑΝΝΑΚΟΥ,
Εφεσείουσα - Ενάγουσα,
ν.
1. LOIS BUILDERS LTD,
2. ΦΕΙΔΙΑ ΚΟΥΡΣΟΥΜΠΑ,
3. ΕΚΑ ΛΤΔ,
4. ΝΕΑΣ ΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΗΣ ΠΙΣΤΩΤΙΚΗΣ
ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΚΑΪΜΑΚΛΙΟΥ,
Εφεσιβλήτων - Εναγομένων.
(Πολιτική Έφεση Αρ. 87/2005)
Αποζημιώσεις ? Γενικές αποζημιώσεις ? Σωματικές βλάβες ? Νεαρή υπέρβαρη γυναίκα είχε υποστεί διατομή του έσω πλαγίου συνδέσμου και τραυματισμό του οστού του μηριαίου στο σημείο εκφύσεως του προσθίου χιαστού συνδέσμου ? Είχε υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση ? Κατάλοιπα: φούσκωμα του ποδιού με πόνο ? Πιθανότητα ανάπτυξης οστεοαρθριτικών αλλοιώσεων ? Επιδικασθείσες γενικές αποζημιώσεις £8.000. ? Κρίθηκαν έκδηλα ανεπαρκείς και αυξήθηκαν κατ' έφεση σε £12.000-.
Αποζημιώσεις ? Ειδικές αποζημιώσεις ? Απώλεια απολαβών για την περίοδο κατά την οποία η ενάγουσα ήταν εκτός εργασίας ? Διπλή αποζημίωση ? Κατά πόσο κατά τον υπολογισμό της αποζημίωσης που πρέπει να πληρωθεί εξ αιτίας αστικού αδικήματος λαμβάνεται υπόψη οποιοδήποτε ποσό το οποίο καταβλήθηκε ή πρέπει να καταβληθεί από το Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων.
Σύνταγμα ? Δίκαιη δίκη ? Κατά πόσο παραβιάσθηκαν τα δικαιώματα διαδίκου για δίκαιη δίκη, όταν το Δικαστήριο με ενδιάμεση απόφασή του δεν επέτρεψε στον ιατρό της ενάγουσας να απαντήσει σε διευκρινιστικές ερωτήσεις αναφορικά με το περιεχόμενο ιατρικού πιστοποιητικού.
Η παρούσα έφεση στρέφεται κατά της απόφασης του πρωτόδικου Δικαστηρίου με την οποία ?Ι??????????? στην ??????????-ενάγουσα γενικές αποζημιώσεις £8.000 για τις σωματικές βλάβες που είχε υποστεί σε ατύχημα στα υποστατικά των εργοδοτών της το Νοέμβριο του 1997, πλέον ειδικές αποζημιώσεις.
Η εφεσείουσα, ηλικίας 22 ετών κατά τον ουσιώδη χρόνο, ήταν άτομο υπέρβαρο (143 κιλά). Είχε υποστεί διατομή του έσω πλαγίου συνδέσμου και σε κάποιο βαθμό τραυματισμό του οστού του μηριαίου στο σημείο εκφύσεως του προσθίου χιαστού συνδέσμου. Είχε υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση στις 13/5/98 και έμεινε ακινητοποιημένη μέχρι 18/6/98. Μέχρι το Νοέμβριο του 2004 (ημερομηνία της δίκης) είχε ακόμα συνέπειες όπως φούσκωμα του ποδιού με πόνο. Είχε επίσης πιθανότητα ανάπτυξης οστεοαρθριτικών αλλοιώσεων.
Προβλήθηκαν οι ακόλουθοι λόγοι έφεσης:
1) Το ποσό των γενικών αποζημιώσεων είναι ανεπαρκές.
2) Λανθασμένα το πρωτόδικο Δικαστήριο δεν επιδίκασε στην εφεσείουσα ποσό £2,526.68 ως απώλεια απολαβών για την περίοδο από 14/11/97 - 24/8/98 ως ειδικές αποζημιώσεις με την αιτιολογία ότι θα επωφελείτο διπλά.
3) Λανθασμένα και αντίθετα προς το Σύνταγμα και τις αρχές της δίκαιης δίκης, το πρωτόδικο δικαστήριο, με ενδιάμεση απόφασή του, δεν επέτρεψε στον Δρα Ηλία Γεωργίου να απαντήσει σε διευκρινιστικές ερωτήσεις αναφορικά με το περιεχόμενο του κοινού ιατρικού πιστοποιητικού.
Το Ανώτατο Δικαστήριο εξέτασε αρχικά το λόγο έφεσης υπ' αρ. 3) ανωτέρω τον οποίο και απέρριψε με το σκεπτικό ότι δεν σημειώθηκε καμιά παράβαση του Συντάγματος αφού οι διάδικοι συμφώνησαν ότι το εκδοθέν ιατρικό πιστοποιητικό (τεκμ. 1) θα ήταν δεσμευτικό.
Σε σχέση με τους υπόλοιπους λόγους έφεσης το Ανώτατο Δικαστήριο αποφάνθηκε ότι:
1. Στις συνέπειες του ατυχήματος στην εφεσείουσα διαδραμάτισε ρόλο και το γεγονός ότι αυτή είναι υπέρβαρη. Όμως η αρχή είναι ότι ο αδικοπραγών παίρνει το θύμα του όπως το βρίσκει. Το επιδικασθέν ποσό των £8.000 ως γενικές αποζημιώσεις, ενόψει των σωματικών βλαβών που αυτή είχε υποστεί, αυξάνεται στις £12.000.
2. Η εφεσείουσα δικαιούται σε επιδίκαση προς όφελός της ειδικών αποζημιώσεων ύψους £2.526,68 αφού ισόποσο ποσό που φαίνεται ότι πήρε για την περίοδο που ήταν εκτός εργασίας θα το πάρουν πίσω οι εργοδότες της από αυτή, από ποσά που η ίδια δικαιούταν από το Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Περαιτέρω σύμφωνα με το Άρθρο 65(β) του περί Αστικών Αδικημάτων Νόμου Κεφ. 148 (ως έχει τροποποιηθεί) κατά τον υπολογισμό της αποζημίωσης που πρέπει να πληρωθεί εξαιτίας αστικού αδικήματος, δε λαμβάνεται καθόλου υπόψη οποιοδήποτε ποσό «το οποίο καταβλήθηκε ή το οποίο πρέπει να καταβληθεί από το Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων ως παροχή ή επίδομα σε ασφαλισμένο πρόσωπο συνεπεία των ιδίων περιστάσεων οι οποίες δημιουργούν τη νομική υποχρέωση για αποζημίωση σε σχέση με το αστικό αδίκημα».
Η έφεση επιτράπηκε ως ανωτέρω με έξοδα υπέρ της εφεσείουσας.
Αναφερόμενες υποθέσεις:
Μεταλλικές Κατασκευές Λτδ ν. Κωνσταντίνου (1998) 1 Α.Α.Δ. 393,
Ιακώβου ν. Παπαδάκη ?.?. (2000) 1(Γ) Α.Α.Δ. 2079.
Έφεση.
Έφεση από την εφεσείουσα εναντίον της απόφασης του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λευκωσίας (Υπόθ. Αρ. 5528/99), ημερ. 11.2.05.
Λ. Γεωργίου με Αλ. Φράγκου, για την Εφεσείουσα - Ενάγουσα.
Στ. Ερωτοκρίου με Χρ. Ερωτοκρίτου, για τους Εφεσίβλητους - Εναγομένους 1 και 2.
Χρ. Μ. Τριανταφυλλίδης με Ν. Κλεάνθους, για τους Εφεσίβλητους - Εναγομένους 3 και 4.
Cur. adv. vult.
ΑΡΤΕΜΗΣ, Δ.: Την ομόφωνη απόφαση του δικαστηρίου θα δώσει ο δικαστής Μ. Φωτίου.
ΦΩΤΙΟΥ, Δ.: Η παρούσα έφεση στρεφεται κατά της απόφασης του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λευκωσίας ημερ. 11/2/05 που εκδόθηκε στην αγωγή 5528/99 που είχε εγείρει η εφεσείουσα εναντίον των εφεσιβλήτων για σωματικές βλάβες που υπέστη σε ατύχημα στα υποστατικά των εργοδοτών της, (εφεσιβλήτων 4) και με την οποία της επιδικάσθηκε το ποσό των £8.000 για γενικές αποζημιώσεις, πλέον ειδικές. Βασικός ισχυρισμός είναι ότι αυτές είναι ανεπαρκείς.
Πρωτόδικα οι εφεσίβλητοι είχαν δεχθεί πλήρη ευθύνη, που είχε καταμεριστεί ως εξής: 1/3 οι εφεσίβλητοι/εναγόμενοι 1 και 2, 1/3 οι εφεσίβλητοι/εναγόμενοι 3 και 1/3 οι εργοδότες της εφεσείουσας-εφεσίβλητοι 4 και παρέμεινε επίδικο μόνο το ύψος των αποζημιώσεων που δικαιούτο η εφεσείουσα. Είχαν περαιτέρω συμφωνήσει οι διάδικοι όπως κατατεθεί κοινό Ιατρικό Πιστοποιητικό των Ιατρών Δρος Χριστοδουλάκη και Δρος Ηλία Γεωργίου, του οποίου πιστοποιητικού το περιεχόμενο ήταν κοινώς αποδεκτό, χωρίς πρόσθετη μαρτυρία. Για το σκοπό του εν λόγω πιστοποιητικού η εφεσείουσα εξετάστηκε από τους προαναφερθέντες γιατρούς στις 18/4/03 και το εν λόγω πιστοποιητικό εκδόθηκε την 1/6/03 και κατατέθηκε ως τεκμ. 1 στην πρωτόδικη διαδικασία.
Με την παρούσα έφεση η εφεσείουσα παραπονείται ότι το ποσό των επιδικασθεισών γενικών αποζημιώσεων είναι πολύ χαμηλό. Πιο συγκεκριμένα με τον πρώτο λόγο έφεσης προβάλλεται η θέση ότι σύμφωνα με τη νομολογία για παρόμοιας φύσης σωματικές βλάβες το ποσό έπρεπε να είναι πολύ μεγαλύτερο των £8.000. Με το δεύτερο λόγο γίνεται εισήγηση ότι λανθασμένα το πρωτόδικο δικαστήριο δεν επιδίκασε στην εφεσείουσα ποσό £2,526.68 ως απώλεια απολαβών για την περίοδο από 14/11/97- 24/8/98 ως ειδικές αποζημιώσεις με την αιτιολογία ότι θα το επωφελείτο διπλά και με τον τρίτο λόγο έφεσης ότι λανθασμένα και αντίθετα προς το Σύνταγμα και τις αρχές της δίκαιης δίκης, το πρωτόδικο δικαστήριο, με ενδιάμεση απόφασή του, δεν επέτρεψε στον Δρα Ηλία Γεωργίου να απαντήσει σε διευκρινιστικές ερωτήσεις αναφορικά με το περιεχόμενο του κοινού ιατρικού πιστοποιητικού.
Το θεωρούμε ορθό να αρχίσουμε από τον τρίτο λόγο έφεσης διότι αν αυτός ευσταθεί, τότε δυνατό να επηρεάζει και το επιδικασθέν ποσό ως γενικές αποζημιώσεις που αφορά ο πρώτος λόγος έφεσης. Παραπονείται η εφεσείουσα με τον τρίτο λόγο ότι εσφαλμένα δεν επέτρεψε το πρωτόδικο δικαστήριο στον Δρα Ηλία Γεωργίου να δώσει «διευκρινιστικές ερωτήσεις επί του ιατρικού πιστοποιητικού που έδωσε μετά του Δρα Κ. Χριστοδουλάκη παρόλο που είχε τονιστεί στο δικαστήριο ότι ο σκοπός της μαρτυρίας του ήτο να δοθούν διευκρινιστικές απαντήσεις επί του ιατρικού Πιστοποιητικού».
Σημειώνουμε εδώ ότι κατά την έναρξη της ακροαματικής διαδικασίας στις 18/11/04 ο ευπαίδευτος συνήγορος της εφεσείουσας ανέφερε τα εξής:
«κ. Γεωργίου: Σε προγενέστερο στάδιο έχουμε συμφωνήσει ως προς το θέμα της ευθύνης το οποίο έχουμε αναλάβει ανά 1/3 μερίδιο οι εναγόμενοι 1 και 2, ο εναγόμενος 3 και ο εναγόμενος 4. Επίσης η ενάγουσα έχει εξεταστεί από τους γιατρούς Χριστοδουλάκη και Γεωργίου ταυτόχρονα και ιατρικό πιστοποιητικό κοινώς αποδεκτό έχει κατατεθεί στο φάκελο του Δικαστηρίου ως δεσμευτική μαρτυρία στις 30/6/03 και έχει σημειωθεί ως Τεκμήριο 1. Το περιεχόμενο του ιατρικού πιστοποιητικού είναι κοινώς αποδεκτό. Παραμένει ο καθορισμός των γενικών αποζημιώσεων και των ειδικών ζημιών τις οποίες δικαιούται η ενάγουσα.»
Αμέσως μετά ο συνήγορος της εφεσείουσας κάλεσε τον Δρα Ηλία Γεωργίου, ενέργεια που συνάντησε την ένσταση των εφεσιβλήτων 1 και 2 και το πρωτόδικο δικαστήριο δέχθηκε την ένσταση με την εξής, μεταξύ άλλων αιτιολογία:
«..........Και σ' αυτήν την περίπτωση εφόσον μιλούμε για παραδεκτά γεγονότα θα έπρεπε να είχαν αποσαφηνιστεί πριν την κατάθεση του ιατρικού πιστοποιητικού στο Δικαστήριο και ως εκ τούτου ο κ. Γεωργίου δεν μπορεί να καταθέσει οτιδήποτε άλλο πέραν του πιστοποιητικού που έχει στο Δικαστήριο ως μαρτυρία. Να σημειώσω ότι ο κ. Οικονόμου ο οποίος έκαμε παραδεκτό το ιατρικό πιστοποιητικό και το σημείωσε ως Τεκμήριο 1, έχει σημειώσει παράλληλα στο ίδιο ιατρικό πιστοποιητικό τα εξής: «κοινώς αποδεκτό ως προς το περιεχόμενο του χωρίς άλλη ιατρική μαρτυρία την 21.3.03». Η ημερ. 21.3.03 παραπέμπει σε πρακτικό του Δικαστηρίου όπου προφανώς είχε συμφωνηθεί ότι το περιεχόμενο του ιατρικού πιστοποιητικού γινόταν κοινώς αποδεκτό χωρίς την προσθήκη οποιασδήποτε άλλης ιατρικής μαρτυρίας. Η δήλωση των συνηγόρων και η αποδοχή του ιατρικού πιστοποιητικού από το Δικαστήριο αυτοδεσμεύει όλους τους εμπλεκόμενους, ακόμα και το ίδιο το Δικαστήριο.»
Συμφωνούμε απόλυτα με την κατάληξη του πρωτόδικου δικαστηρίου. Καμιά παράβαση του Συντάγματος έχει γίνει από το δικαστήριο, αφού οι διάδικοι συμφώνησαν ότι το εκδοθέν ιατρικό πιστοποιητικό (τεκμ. 1) θα ήταν δεσμευτικό. Όχι μόνο η πλευρά της εφεσείουσας δεν επιφύλαξε δικαίωμα προσκόμισης περαιτέρω μαρτυρίας, κατά τη δήλωση της 18/11/04, αλλά όπως προκύπτει από προηγούμενο πρακτικό ημερ. 31/3/03 το ιατρικό πιστοποιητικό «ήταν κοινώς αποδεκτό χωρίς άλλη μαρτυρία». Επομένως ο τρίτος λόγος έφεσης απορρίπτεται.
Στρεφόμαστε τώρα στον πρώτο λόγο έφεσης, στον ισχυρισμό δηλαδή ότι το επιδικασθέν ποσό των £8.000 ως γενικές αποζημιώσεις είναι χαμηλό. Σύμφωνα με τη μαρτυρία που ήταν ενώπιον του πρωτόδικου δικαστηρίου και ουσιαστικά το περιεχόμενο του ιατρικού πιστοποιητικού που κατατέθηκε εκ συμφώνου, η εφεσείουσα κατά τον ουσιώδη χρόνο ήταν 22 ετών αλλά υπέρβαρη (143 κιλά). Στο εν λόγω ιατρικό πιστοποιητικό γίνεται αναφορά στα παράπονα της ίδιας της εφεσείουσας και σε προηγούμενη ιατρική έκθεση της Δρος Ηρακλέους. Με βάση όλα αυτά το πρωτόδικο δικαστήριο καταλήγει ως ακολούθως:
«Λαμβάνοντας υπόψη μου την ηλικία της ενάγουσας κατά τον ουσιώδη χρόνο, τον πόνο και την ταλαιπωρία της που σ' ένα βαθμό οφειλόταν και στο υπέρβαρο της, το γεγονός ότι έχει σήμερα λειτουργική αποκατάσταση και ότι το δυστύχημα πιθανόν να επιφέρει ταχύτερο βαθμό επιδείνωσης των οστεοαρθριτικών αλλοιώσεων ενωρίτερα απ' ότι αναμένετο λόγω και του υπέρβαρου της ασθενούς, θεωρώ ότι ένα ποσό της τάξης των £8000 αποτελεί ικανοποιητική αποζημίωση της ενάγουσας.»
Εξετάσαμε όλα όσα ανάφερε το πρωτόδικο δικαστήριο για να καταλήξει στο ποσό των £8.000. Λαμβάνοντας υπόψη ότι το ατύχημα συνέβηκε το Νοέμβριο του 1997, ότι στις 13/5/98 η εφεσείουσα χειρουργήθηκε και έμεινε ακινητοποιημένη μέχρι 18/6/98, τη φύση της κάκωσης που συνίστατο σε (1) διατομή του έσω πλαγίου συνδέσμου και (2) σε κάποιο βαθμό τραυματισμό του οστού του μηριαίου στο σημείο εκφύσεως του προσθίου χιαστού συνδέσμου και ότι μέχρι την ημερομηνία της δίκης (Νοέμβριο του 2004) η εφεσείουσα είχε ακόμη συνέπειες όπως μούδιασμα, φούσκωμα του ποδιού με πόνο, καθώς επίσης και την πιθανότητα ανάπτυξης οστεοαρθριτικών αλλοιώσεων, καταλήγουμε ότι θα έπρεπε το ποσό των γενικών αποζημιώσεων να είναι σημαντικά μεγαλύτερο. Είναι γεγονός ότι έπαιξε ρόλο στις πιο πάνω συνέπειες της εφεσείουσας και το γεγονός ότι αυτή είναι υπέρβαρη. Όμως η αρχή είναι ότι ο αδικοπραγών παίρνει το θύμα του όπως το βρίσκει (βλ. Μεταλλικές Κατασκευές Λτδ. ν. Κωνσταντίνου (1998) 1 Α.Α.Δ. 393. Επομένως αυξάνουμε το ποσό των γενικών αποζημιώσεων στις £12.000.
Αναφορικά με το δεύτερο λόγο έφεσης το πρωτόδικο δικαστήριο απέρριψε την απαίτηση της εφεσείουσας για το ποσό των £2.526,68 ως ειδικές ζημιές, απώλεια δηλαδή ημερομισθίων για την περίοδο από 14/11/97 έως 24/8/98, με το σκεπτικό ότι έχει ήδη πάρει το ποσό αυτό από τους εργοδότες της (εφεσίβλητους 4) και επομένως σύμφωνα με την υπόθεση Ιακώβου ν. Παπαδάκη και Άλλου (2000) 1(Γ) Α.Α.Δ. 2079 δεν πρέπει να επωφελείται ξανά ο ενάγων ό,τι καταβάλλει ο αδικοπραγήσας. Διαφορετικά θα αποζημιωνόταν «εις διπλούν». Με την ενώπιον του πρωτόδικου δικαστηρίου μαρτυρία που προερχόταν από την ίδια την εφεσείουσα αλλά και το Μ.Ε.2 γραμματέα των εργοδοτών της (εφεσιβλήτων 4) που έγινε αποδεκτή, φαίνεται ότι πήρε η εφεσείουσα το ποσό £2.526,68 για την περίοδο που ήταν εκτός εργασίας, αλλά τα χρήματα αυτά θα τα πάρουν πίσω οι εργοδότες της από την εφεσείουσα, από ποσά που η ίδια δικαιούταν από το Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Περαιτέρω σύμφωνα με το άρθρο 65(β) του περί Αστικών Αδικημάτων Νόμου, Κεφ. 148 (ως έχει τροποποιηθεί) κατά τον υπολογισμό της αποζημίωσης που πρέπει να πληρωθεί εξαιτίας αστικού αδικήματος, δε λαμβάνεται καθόλου υπόψη οποιοδήποτε ποσό «το οποίο καταβλήθηκε ή το οποίο πρέπει να καταβληθεί από το Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων ως παροχή ή επίδομα σε ασφαλισμένο πρόσωπο συνεπεία των ιδίων περιστάσεων οι οποίες δημιουργούν τη νομική υποχρέωση για αποζημίωση σε σχέση με το αστικό αδίκημα». Στην υπόθεση Ιακώβου ν. Παπαδάκη, πιο πάνω, η αποζημίωση δεν είχε καταβληθεί από το Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων αλλά από τον περί Ανακουφίσεως Παθόντων Νόμο. Εκεί ετύγχαναν εφαρμογής οι διατάξεις του άρθρου 61(1) του Κεφ. 148. Επομένως η κατάληξη του πρωτόδικου δικαστηρίου ότι η επιδίκαση του εν λόγω ποσού θα ισοδυναμούσε με διπλή αποζημίωση, είναι νομικά εσφαλμένη.
Με βάση όλα τα πιο πάνω η έφεση επιτυγχάνει με έξοδα υπέρ της εφεσείουσας. Το επιδικασθέν ποσό £8.000 ως γενικές αποζημιώσεις αυξάνεται στις £12.000. Επίσης επιδικάζεται υπέρ της εφεσείουσας και το ποσό των £2.526,68 ως ειδικές αποζημιώσεις. Κατά τα υπόλοιπα παραμένει η πρωτόδικη απόφαση.
Η έφεση επιτρέπεται ως ανωτέρω με έξοδα υπέρ της εφεσείουσας.