|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
(2006) 1 ΑΑΔ 927
8 Σεπτεμβρίου, 2006
[ΑΡΤΕΜΗΣ, ΚΡΟΝΙΔΗΣ, ΗΛΙΑΔΗΣ, Δ/στές]
ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ,
Αιτητής,
v.
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΜΕΣΩ ΤΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗ
ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑΣ Ή ΚΑΙ
ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΚΑΙ ΕΡΓΩΝ,
ΚΑΙ ΟΠΩΣ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΘΗΚΕ ΜΕ ΔΙΑΤΑΓΜΑ ΤΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ ΗΜΕΡ. 9/12/2002
ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ,
Εφεσείων-Αιτητής,
v.
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΜΕΣΩ ΤΟΥ
ΓΕΝΙΚΟΥ ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ,
Εφεσίβλητης-Καθ' ης η αίτηση.
(Πολιτική Έφεση Αρ. 11924)
Νομική αρωγή ― Προϋποθέσεις παροχής νομικής αρωγής σε πολιτικές υποθέσεις ― Ο περί Νομικής Αρωγής Νόμος 165(Ι)/2002 ― Κατά πόσο ο προαναφερθείς Νόμος καλύπτει υποθέσεις εφέσεων εναντίον αποφάσεων του Δικαστηρίου Εργατικών Διαφορών.
Ανθρώπινα δικαιώματα ― Δίκαιη δίκη ― Στέρηση νομικής αρωγής ― Κατά πόσο οδηγεί σε παραβίαση του δικαιώματος για δίκαιη δίκη.
Λέξεις και Φράσεις ― «Διαδικασίες για καθορισμένες παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων» στο Άρθρο 5(1) του περί Νομικής Αρωγής Νόμου, αρ. 165(Ι)/2002.
Ο εφεσείων καταχώρησε έφεση εναντίον της απόφασης του Δικαστηρίου Εργατικών Διαφορών με την οποία απορρίφθηκε αίτησή του για, μεταξύ άλλων, αποζημιώσεις λόγω παράνομης απόλυσης και διαταγή του Δικαστηρίου για επαναπρόσληψή του στο Αεροδρόμιο Λάρνακας στο οποίο εργαζόταν ως έκτακτος ημερομίσθιος εργάτης. Πριν την εκδίκαση της έφεσης καταχώρησε αίτηση για την παροχή νομικής αρωγής. Η εφεσίβλητη (Κυπριακή Δημοκρατία) καταχώρησε ένσταση ισχυριζόμενη ότι:
(α) Ο περί Νομικής Αρωγής Νόμος 165(Ι)/2002 δεν περιλαμβάνει υποθέσεις έφεσης εναντίον αποφάσεων του Δικαστηρίου Εργατικών Διαφορών και
(β) Η αίτηση δεν αναφέρεται σε παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων αναφορικά με ζημιές που έχει υποστεί ο εφεσείων που θα επέτρεπαν την παροχή νομικής αρωγής.
Ο συνήγορος του εφεσείοντος υπέβαλε ότι στην παρούσα περίπτωση τυγχάνει εφαρμογής το Άρθρο 5(1) του περί Νομικής Αρωγής Νόμου, αρ. 165(Ι)/2002 το οποίο προνοεί ότι «Για τους σκοπούς του άρθρου αυτού, «διαδικασίες για καθορισμένες παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων» σημαίνει οποιαδήποτε -
(α) Πολιτική διαδικασία ενώπιον Δικαστηρίου σε οποιοδήποτε στάδιο, που εγείρεται εναντίον της Δημοκρατίας για ζημιά που υπέστη πρόσωπο συνεπεία καθορισμένων παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
(β) ποινική διαδικασία η οποία εγείρεται από οποιοδήποτε πρόσωπο, σε περιπτώσεις όπου το υπό εκδίκαση αδίκημα αφορά καθορισμένες παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων».
Ο συνήγορος του εφεσείοντος υπέβαλε διαζευκτικά ότι παραβιάζονται τα δικαιώματα τα οποία διασφαλίζονται με το Άρθρο 25(γ) του Διεθνούς Συμφώνου περί Αστικών και Πολιτικών Δικαιωμάτων και το Άρθρο 1 του Πρωτοκόλλου 1.
Είναι η εισήγηση του εφεσείοντος ότι η μη εφαρμογή των πιο πάνω προνοιών παραβιάζει το Άρθρο 169.3 του Συντάγματος το οποίο προνοεί ότι οι διεθνείς συμβάσεις έχουν αυξημένη ισχύ έναντι του εσωτερικού δικαίου.
Ο εφεσείων δεν προέβαλε πρωτοδίκως θέμα παραβίασης ανθρωπίνων δικαιωμάτων του και η απόλυση κρίθηκε με κριτήρια τα οποία καθορίζονται στον περί Τερματισμού Απασχολήσεως Νόμο (αρ. 24/67).
Το Ανώτατο Δικαστήριο αφού αναφέρθηκε στο Άρθρο 6(1) της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, το οποίο διασφαλίζει το δικαίωμα πρόσβασης στα δικαστήρια (βλ. Golder v. U.K. A18 [1975], καθώς και στις προεκτάσεις του εν λόγω δικαιώματος που εξετάστηκαν στην υπόθεση Airey v. Irland A32 [1979], όπως και σε άλλη σχετική νομολογία, απέρριψε την αίτηση και αποφάνθηκε ότι:
1. Το Άρθρο 25(γ) του Διεθνούς Συμφώνου περί Αστικών και Πολιτικών Δικαιωμάτων, όπως και το Άρθρο 1 του Πρωτοκόλλου δεν μπορούν να καλύπτουν περιπτώσεις νομικής αρωγής σε πρόσωπα που ασκούν έφεση εναντίον απορριπτικών αποφάσεων για απολύσεις από τον δημόσιο τομέα.
2. Ο περί Νομικής Αρωγής Νόμος 165(I)/2002 δεν καλύπτει υποθέσεις έφεσης εναντίον αποφάσεων του Δικαστηρίου Εργατικών Διαφορών.
3. Στην παρούσα περίπτωση δεν έχει αποδειχθεί ότι ο εφεσείων θα αντιμετωπίσει οποιαδήποτε προβλήματα στην προώθηση της υπόθεσής του και ότι έχουν παραβιαστεί οποιαδήποτε ανθρώπινα δικαιώματά του. Η νομική αρωγή παρέχεται όταν υπάρχει σαφής παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων και όχι όταν η εξέλιξη της διαδικασίας αποκαλύπτει κάποια παραβίαση ανθρώπινου δικαιώματος.
Η αίτηση απορρίφθηκε.
Αναφερόμενες Υποθέσεις:
Golder v. U.K. A18 [1975],
Airey v. Irland A32 [1979],
Munro v. U.K. (10594) 83, 52 DR 158 [1987].
Αίτηση.
Αχ. Δημητριάδης, για τον Εφεσείοντα.
Ν. Κέκκος, Δικηγόρος της Δημοκρατίας, για την Εφεσίβλητη.
Ο Εφεσείων είναι παρών.
Cur. adv. vult.
ΑΡΤΕΜΗΣ, Δ.: Την ομόφωνη απόφαση του Δικαστηρίου θα δώσει ο Δικαστής Τ. Ηλιάδης.
ΗΛΙΑΔΗΣ, Δ.: Στις 17.11.2003 το Δικαστήριο Εργατικών Διαφορών απέρριψε αίτηση του εφεσείοντος ο οποίος ζητούσε, μεταξύ άλλων, αποζημιώσεις λόγω παράνομης απόλυσης και διαταγή του Δικαστηρίου για την επαναπρόσληψή του στο Αεροδρόμιο Λάρνακας στο οποίο εργαζόταν ως έκτακτος ημερομίσθιος εργάτης. Ο εφεσείων καταχώρησε έφεση εναντίον της πιο πάνω απόφασης και στις 2/12/2006, πριν από την εκδίκαση της έφεσης, καταχώρησε την παρούσα αίτηση για την παροχή νομικής αρωγής. Η εφεσίβλητη (Κυπριακή Δημοκρατία) καταχώρησε ένσταση ισχυριζόμενη ότι:
(α) Ο περί Νομικής Αρωγής Νόμος 165(Ι)/2002 δεν περιλαμβάνει υποθέσεις έφεσης εναντίον αποφάσεων του Δικαστηρίου Εργατικών Διαφορών και
(β) Η αίτηση δεν αναφέρεται σε παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων αναφορικά με ζημιές που έχει υποστεί ο εφεσείων που θα επέτρεπαν την παροχή νομικής αρωγής.
Έχει υποβληθεί από τον ευπαίδευτο συνήγορο του εφεσείοντος ότι στην παρούσα περίπτωση εφαρμόζεται το άρθρο 5(1) του περί Νομικής Αρωγής Νόμου, αρ. 165(Ι)/2002 το οποίο προνοεί ότι:
«5.-(1) Για τους σκοπούς του άρθρου αυτού, «διαδικασίες για καθορισμένες παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων» σημαίνει οποιαδήποτε-
(α) Πολιτική διαδικασία ενώπιον Δικαστηρίου σε οποιοδήποτε στάδιο, που εγείρεται εναντίον της Δημοκρατίας για ζημιά που υπέστη πρόσωπο συνεπεία καθορισμένων παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων· ή
(β) ποινική διαδικασία η οποία εγείρεται από οποιοδήποτε πρόσωπο, σε περιπτώσεις όπου το υπό εκδίκαση αδίκημα αφορά καθορισμένες παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων.»
Ο εφεσείων ισχυρίζεται ότι η διαδικασία αυτή είναι πολιτική, ότι στρέφεται κατά της Δημοκρατίας, ότι ο ίδιος έχει υποστεί ζημιές (αφού έχει απολυθεί από την εργασία του) και ότι η βάση της αγωγής αναφέρεται σε ανθρώπινα δικαιώματα. Σύμφωνα με τον εφεσείοντα η έγκριση του άρθρου 5(1) οφείλεται στην ανισότητα που υπήρχε μεταξύ ενός ιδιώτη και της Δημοκρατίας, τα συμφέροντα της οποίας υπερασπίζεται το άρτια στελεχωμένο με νομομαθείς δικηγόρους γραφείο του Γενικού Εισαγγελέα, γεγονός το οποίο στερούσε τη δυνατότητα του πολίτη να δικαστεί πάνω σε ίση βάση. Η στέρηση αυτής της δυνατότητας συνιστά παραβίαση του δικαιώματός του για δίκαιη δίκη και εμπόδιο στην πρόσβαση του ιδιώτη στο Δικαστήριο.
Διαζευκτικά υποβλήθηκε ότι παραβιάζονται τα δικαιώματα τα οποία διασφαλίζονται με το άρθρο 25(γ) του Διεθνούς Συμφώνου περί Αστικών και Πολιτικών Δικαιωμάτων και το άρθρο 1 του Πρωτοκόλλου 1. Το άρθρο 25(γ) του Διεθνούς Συμφώνου περί Αστικών και Πολιτικών Δικαιωμάτων προνοεί ότι:
«Πας πολίτης δέον όπως κέκτηται το δικαίωμα ως και την δυνατότητα, άνευ οιασδήποτε διακρίσεως εκ των αναγραφομένων εν άρθρω 2, και άνευ υπερμέτρων περιορισμών:
(α) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
(β) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
(γ) όπως δύναται να διορισθή, επί τη βάσει των γενικών αρχών της ισότητος, εις τας δημοσίας υπηρεσίας της χώρας του.»
Το άρθρο 1 του Πρωτοκόλλου 1 προνοεί ότι:
"Every natural or legal person is entitled to the peaceful enjoyment of his possessions. No one shall be deprived of his possessions except in the public interest and subject to the conditions provided for by law and by the general principles of international law.
The preceding provisions shall not, however, in any way impair the right of a State to enforce such laws as it deems necessary to control the use of property in accordance with the general interest or to secure the payment of taxes or other contributions or penalties."
Είναι η εισήγηση του εφεσείοντος ότι η μη εφαρμογή των πιο πάνω προνοιών παραβιάζει το άρθρο 169.3 του Συντάγματος το οποίο προνοεί ότι οι διεθνείς συμβάσεις έχουν αυξημένη ισχύ έναντι του εσωτερικού δικαίου. Τα Κυπριακά δικαστήρια θα πρέπει να δίνουν μια φιλελεύθερη ερμηνεία μέσα στα ιδιάζοντα περιστατικά της υπόθεσης για να εξετάζεται κατά πόσο η στέρηση της νομικής αρωγής ενδεχομένως οδηγεί σε παραβίαση του δικαιώματος για δίκαιη δίκη.
Έχει υποβληθεί από τον ευπαίδευτο συνήγορο της εφεσίβλητης ότι η αίτηση του εφεσείοντος θα πρέπει να κριθεί με το υφιστάμενο νομικό καθεστώς το οποίο καθορίζει ο Νόμος 165(Ι)/2002. Σύμφωνα με τις πρόνοιες του πιο πάνω Νόμου, νομική αρωγή σε πολιτικές υποθέσεις μπορεί να δοθεί όταν αποδεικνύεται ότι,
(1) Η διαδικασία στρέφεται κατά της Δημοκρατίας,
(2) Ότι ο αιτητής έχει υποστεί ζημία και.
(3) Η ζημία αποτελεί παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων του αιτητή.
Έχει επίσης τονιστεί εκ μέρους της εφεσίβλητης ότι η νομική αρωγή παραχωρείται σε περιπτώσεις όπου υπάρχει παραβίαση δικαιωμάτων και όχι σε περιπτώσεις όπου η εξέλιξη της διαδικασίας δημιουργεί κάποια παραβίαση.
Στην παρούσα περίπτωση ο εφεσείων αμφισβητεί την ορθότητα της πρωτόδικης απόφασης του Δικαστηρίου Εργατικών Διαφορών, το οποίο έκρινε ότι η απόλυσή του από τη θέση του ωρομίσθιου κυβερνητικού εργάτη στο Τμήμα Πολιτικής Αεροπορίας, κρίθηκε νόμιμη. Ο εφεσείων δεν προέβαλε πρωτοδίκως θέμα παραβίασης ανθρωπίνων δικαιωμάτων του και η απόλυση κρίθηκε με τα κριτήρια τα οποία καθορίζονται στον περί Τερματισμού Απασχόλησης Νόμο (αρ.24/67).
Το άρθρο 6(1) της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, διασφαλίζει το δικαίωμα πρόσβασης στα δικαστήρια (βλ. Golder v. U.K. A18 [1975]). Οι προεκτάσεις του πιο πάνω δικαιώματος εξετάστηκαν στην υπόθεση Airey v. Irland A32 [1979] στην οποία απορρίφθηκε αίτημα της συζύγου η οποία ήταν άπορη για την παροχή νομικής αρωγής σε αίτηση διαζυγίου. Το Δικαστήριο αφού έλαβε υπόψη τα ιδιάζοντα περιστατικά της υπόθεσης (τα οποία περιλάμβαναν την πολυπλοκότητα της διαδικασίας, την εξέταση εμπειρογνωμόνων και τη συναισθηματική εμπλοκή των διαδίκων), έκρινε ότι η σύζυγος θα έπρεπε να τύχει νομικής αρωγής. Το Δικαστήριο σημείωσε όμως ότι η απόφαση αυτή δεν καθιέρωνε ότι το δικαίωμα πρόσβασης σύμφωνα με το άρθρο 6(1) της Σύμβασης παρέχει σε ένα διάδικο σε πολιτική υπόθεση, το ίδιο δικαίωμα πρόσβασης που παρέχεται σε ένα κατηγορούμενο σε μια ποινική υπόθεση. Σε πολιτικές υποθέσεις η παροχή νομικής αρωγής δικαιολογείται μόνο στις περιστάσεις εκείνες που ένας διάδικος δεν μπορεί να προβάλει αποτελεσματικά τις θέσεις του και όταν ο νόμος προβλέπει την παροχή νομικής αρωγής. Όμως, ακόμα και σε τέτοιες περιπτώσεις, η νομική αρωγή δεν μπορεί να καλύπτει όλα τα «πολιτικά δικαιώματα και υποχρεώσεις» (civil rights and obligations). Στην υπόθεση Munro v. U.K. (10594) 83, 52 DR 158 [1987] η οποία αφορούσε αγωγή για λίβελλο και η οποία εξετάστηκε με τις αρχές της υπόθεσης Airey v. Irland (πιο πάνω) κρίθηκε ότι η υπόληψη ενός ανθρώπου δεν έχει την ίδια σημασία όπως έχουν οι οικογενειακές σχέσεις που εξετάζονται σε μια αίτηση διαζυγίου καθώς ο εφεσείων δεν ικανοποιεί τις νομοθετικές προϋποθέσεις για να τύχει της παροχής νομικής αρωγής.
Η εισήγηση ότι στην παρούσα περίπτωση θα έπρεπε να εφαρμόζονται οι πρόνοιες του άρθρου 25(γ) του Διεθνούς Συμφώνου περί Αστικών και Πολιτικών Δικαιωμάτων όπως επίσης και του άρθρου 1 του Πρωτοκόλλου δεν μας βρίσκει σύμφωνους. Τα πιο πάνω άρθρα δεν μπορούν να καλύπτουν περιπτώσεις παροχής νομικής αρωγής σε πρόσωπα που ασκούν έφεση εναντίον απορριπτικών αποφάσεων για απολύσεις από τον δημόσιο τομέα.
Έχουμε εξετάσει τα όσα έχουν προβληθεί και από τις δύο πλευρές και έχουμε καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η αίτηση δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή. Ο περί Νομικής Αρωγής Νόμος 165(Ι)/2002 δεν καλύπτει υποθέσεις έφεσης εναντίον αποφάσεων του Δικαστηρίου Εργατικών Διαφορών.
Στην παρούσα περίπτωση δεν έχει αποδειχθεί ότι ο εφεσείων θα αντιμετωπίσει οποιαδήποτε προβλήματα στην προώθηση της υπόθεσής του και ότι έχουν παραβιαστεί οποιαδήποτε ανθρώπινα δικαιώματά του. Η νομική αρωγή παρέχεται όταν υπάρχει σαφής παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων και όχι όταν η εξέλιξη της διαδικασίας αποκαλύπτει κάποια παραβίαση ανθρώπινου δικαιώματος.
Η αίτηση απορρίπτεται.