|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
(2001) 1 ΑΑΔ 194
22 Φεβρουαρίου, 2001
ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΟ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ
[ΝΙΚΟΛΑΪΔΗΣ, ΝΙΚΟΛΑΟΥ, ΚΑΛΛΗΣ, Δ/στές]
ΓΕΩΡΓΙΑ ΑΝΤΩΝΙΟΥ,
Εφεσείουσα,
ν.
ΣΩΤΗΡΗ ΧΑΡΠΑ,
Εφεσιβλήτου.
(Έφεση Αρ. 114)
Οικογενειακό Δίκαιο ― Σχέσεις γονέων και τέκνων ― Γονική μέριμνα και φροντίδα ― Επιθυμία ανηλίκου ― Συνεντεύξεις ανηλίκου με το Δικαστήριο για τους σκοπούς του Άρθρου 6(3) του περί Σχέσεων Γονέων και Τέκνων Νόμου (Ν. 216/90) όπως τροποποιήθηκε, για να καθορισθεί ποιος από τους γονείς είναι ο καταλληλότερος για άσκηση της γονικής μέριμνας ― Κατά πόσο η μη τήρηση πρακτικών των συνεντεύξεων επηρέαζε την εγκυρότητά τους στην παρούσα υπόθεση.
Το Οικογενειακό Δικαστήριο εξέδωσε απόφαση στις 15.11.1999 με την οποία η φύλαξη και η φροντίδα ανηλίκου ανατέθηκαν στον πατέρα του και ορίστηκε ως τόπος διαμονής του ο εκάστοτε τόπος διαμονής του πατέρα. Στην απόφαση του Δικαστηρίου λήφθηκε υπόψη ότι ο ανήλικος (α) δεν θα άλλαζε περιβάλλον, με αποτέλεσμα να μη διαταραχθεί ο μέχρι την ημέρα εκείνη τρόπος ζωής του ώστε «να διαφυλάττεται, κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο, ο ψυχικός και συναισθηματικός κόσμος του παιδιού» και (β) είχε εκφράσει επιθυμία να διαμένει με τον πατέρα του, με τον οποίο διέμενε τα τέσσερα προηγούμενα χρόνια.
Η μητέρα εφεσίβαλε την απόφαση προβάλλοντας τους ακόλουθους λόγους:
1. Ότι ήταν εσφαλμένη η διαδικασία την οποία το Γραφείο Ευημερίας και το Δικαστήριο ακολούθησαν στις συνεντεύξεις με το παιδί.
2. Ότι δεν εδικαιολογείτο η πρωτόδικη κατάληξη πως είναι προς το συμφέρον του παιδιού να παραμείνει με τον πατέρα.
3. Ότι το Δικαστήριο δεν έπρεπε να προκαθόριζε ότι ο ανήλικος θα διέμενε οπουδήποτε ο πατέρας θα αποφάσιζε ο ίδιος να μετακινηθεί.
4. Ότι είναι ανεπαρκής η καθορισθείσα χρονική έκταση της επικοινωνίας της μητέρας με το παιδί.
Το Ανώτατο Δικαστήριο απέρριψε όλους τους λόγους έφεσης πλην του λόγου υπ' αρ. 4 και διέταξε την αντικατάσταση της πρόνοιας της επικοινωνίας του ανήλικου με την μητέρα του με άλλη, ώστε κάθε χρόνο κατά την περίοδο των σχολικών διακοπών αυτός να παραμένει με τη μητέρα του για συνεχόμενο διάστημα ίσο με το ήμισυ της περιόδου, από την έναρξή της.
Η έφεση επιτράπηκε μερικώς χωρίς έξοδα.
Αναφερόμενη υπόθεση:
H. v. H. (child: judicial interview) [1974] 1 All E.R. 1145.
Έφεση.
Έφεση από την καθ' ης η αίτηση εναντίον της απόφασης του Οικογενειακού Δικαστηρίου Λάρνακας (Αντωνιάδης, Ε.Δ.), (Αρ. Αίτησης 35/97) ημερομ. 15/11/99, με την οποία η φύλαξη και φροντίδα του ανήλικου τέκνου της ανατέθηκαν στον αιτητή πατέρα του και ορίστηκε ως τόπος διαμονής του, ο τόπος διαμονής του πατέρα του.
Χρ. Κληρίδης, για την Εφεσείουσα.
Κ. Σέργης, για τον Εφεσίβλητο.
Cur. adv. vult.
ΝΙΚΟΛΑΪΔΗΣ, Δ.: Την απόφαση του Δικαστηρίου θα δώσει ο Νικολάου, Δ..
ΝΙΚΟΛΑΟΥ, Δ.: Οι γονείς του Ηλία, στον οποίο αφορά αυτή η υπόθεση, τέλεσαν γάμο, πολύ νέοι και οι δύο, στις 14 Απριλίου 1991 στη Δρομολαξιά όπου είχαν ήδη αρχίσει να ανεγείρουν την κατοικία τους. Ο Ηλίας γεννήθηκε στις 27 Ιουνίου 1991. Από την αρχή οι σχέσεις των γονέων δεν ήταν αρμονικές. Οι λόγοι, που δεν έχουν τώρα σημασία, θα μπορούσαν γενικά να αποδοθούν, όπως λέχθηκε πρωτόδικα, σε ασυμφωνία χαρακτήρων ή ακριβέστερα σε διαφορά νοοτροπίας και αντιλήψεων επί βασικών θεμάτων, μέχρι μάλιστα σημείου χειροδικίας από τον πατέρα. Στις 11 Ιουνίου 1995 η μητέρα εγκατέλειψε το συζυγικό οίκο παίρνοντας μαζί της τον Ηλία. Τον πήρε όμως σχεδόν αμέσως πίσω ο πατέρας, παρά την αντίθεση της μητέρας. Ακολούθως, αυτή υπέβαλε στο Οικογενειακό Δικαστήριο την Αίτηση αρ. 37/95 για γονική μέριμνα. Όμως στις 17 Οκτωβρίου 1996 την απέσυρε κατόπιν διευθέτησης βάσει της οποίας ο Ηλίας βασικά παρέμεινε με τον πατέρα αλλά τον είχε και η μητέρα μαζί της σε αρκετά μεγάλο βαθμό. Έγινε πρόβλεψη ότι:
"Κάθε Πέμπτη, Παρασκευή και Σάββατο το ανήλικο τέκνο να μένει μαζί με την Καθ' ης η Αίτηση. Κάθε μεσημέρι ο Αιτητής θα το παίρνει από το σχολείο της Δρομολαξιάς και αφού το τακτοποιήσει με το φαγητό τις 2:15 θα το παίρνει η Καθ' ης η Αίτηση ή άλλοτε θα το μεταφέρει ο Αιτητής στη μητέρα της Καθ' ης η Αίτηση. Η Καθ' ης η Αίτηση τις μέρες που το ανήλικο τέκνο μένει μαζί της θα το αφήνει στο σπίτι της μητέρας της να διανυκτερεύει. Τις υπόλοιπες μέρες θα διαμένει με τον Αιτητή. Τη δε Κυριακή το ανήλικο τέκνο θα μένει εναλλάξ και με τους δυο."
Κατά τις αρχές του 1997 ο πατέρας καταχώρισε αίτηση για διαζύγιο, το οποίο εκδόθηκε στις 7 Μαΐου 1997. Λίγο μετά το διαζύγιο ο πατέρας τέλεσε νέο γάμο και σύντομα το ίδιο έπραξε και η μητέρα. Αυτή διέμενε προ τινός στη Λευκωσία αλλά μετοίκησε στα Περβόλια, Λάρνακας, που είναι πολύ κοντά στη Δρομολαξιά όπου διαμένει ο Ηλίας με τον πατέρα.
Στις 11 Ιουνίου 1997 ο πατέρας καταχώρισε στο Οικογενειακό Δικαστήριο την Αίτηση αρ. 35/97 με την οποία ζητούσε την κηδεμονία, φύλαξη και φροντίδα του Ηλία, όπως και ρύθμιση της επικοινωνίας της μητέρας με τον Ηλία. Με την εκκαλούμενη απόφαση, ημερ. 15 Νοεμβρίου 1999, το Οικογενειακό Δικαστήριο εξέδωσε διάταγμα με το οποίο η φύλαξη και η φροντίδα ανατέθηκαν στον πατέρα και ορίστηκε ως τόπος διαμονής του Ηλία ο εκάστοτε τόπος διαμονής του πατέρα( διάταγμα με το οποίο οι υπόλοιπες πτυχές της γονικής μέριμνας παρέμειναν και στους δύο για να ασκούνται από κοινού· και διάταγμα με το οποίο η επικοινωνία της μητέρας με τον Ηλία ρυθμίστηκε ως εξής:
"Κάθε Δευτέρα, Τετάρτη και Παρασκευή από η ώρα 6:00 μ.μ. μέχρι η ώρα 9:00 μ.μ.
Επιπρόσθετα κάθε δεκαπέντε ημέρες ή δυο φορές τον μήνα κάθε Παρασκευή και Σάββατοκυρίακο από η ώρα 6.00 μ.μ. της Παρασκευής μέχρι η ώρα 6.00 μ.μ. της Κυριακής.
Μία εβδομάδα κατά τη διάρκεια των εορτών των Χριστουγέννων από τις 20 Δεκεμβρίου η ώρα 6.00 μ.μ. μέχρι τις 27 Δεκεμβρίου η ώρα 6.00 μ.μ. και εναλλάξ μία εβδομάδα την Πρωτοχρονιά από τις 28 Δεκεμβρίου η ώρα 6.00 μ.μ. μέχρι τις 4 Ιανουαρίου η ώρα 6.00 μ.μ. Τα Χριστούγεννα του 1999 η Καθ' ης η Αίτηση θα ασκήσει το δικαίωμα της την πρώτη περίοδο.
Μία εβδομάδα κατά την διάρκεια των εορτών του Πάσχα από την Μεγάλη Δευτέρα η ώρα 10.00 π.μ. μέχρι την Κυριακή του Πάσχα η ώρα 8.00 μ.μ. και εναλλάξ την εβδομάδα της Διακαινησίμου από την Κυριακή του Πάσχα η ώρα 8.00 μ.μ. μέχρι το Σάββατο πριν την Κυριακή του Θωμά η ώρα 6.00 μ.μ. Το Πάσχα του 2000 η Καθ΄ ης η Αίτηση θα ασκήσει το δικαίωμα της την δεύτερη περίοδο.
Δεκαπέντε ημέρες κατά την διάρκεια των θερινών διακοπών από την 1η Αυγούστου μέχρι την 16ην Αυγούστου την πρώτη περίοδο και από την 16ην Αυγούστου μέχρι την 31η Αυγούστου την δεύτερη περίοδο εναλλάξ από χρόνο σε χρόνο και ούτω καθεξής. Η Καθ΄ ης η Αίτηση θα ασκήσει το δικαίωμα της το καλοκαίρι του 2000 την πρώτη περίοδο.
Ο ανήλικος θα παραδίδεται στην Καθ΄ ης η Αίτηση από την κατοικία του πατέρα του στη Δρομολαξια και θα επιστρέφεται στο ίδιο μέρος κατά τις πιο πάνω ημέρες και ώρες επικοινωνίας."
Η μαρτυρία που προσήχθη στο Οικογενειακό Δικαστήριο κάλυψε μεγάλη έκταση. Κατέθεσαν οι γονείς και πολλοί μάρτυρες τους οποίους κάλεσαν. Ως μάρτυρας κατέθεσε και Λειτουργός Ευημερίας η οποία παρουσίασε τρεις εκθέσεις για τον Ηλία, οι οποίες ετοιμάστηκαν από 26 Ιανουαρίου 1998 μέχρι 2 Ιουνίου 1999. Η Λειτουργός αναφέρθηκε και σε συνεντεύξεις τις οποίες είχε ιδιαιτέρως με τον Ηλία. Τα αποτελέσματα των συνεντεύξεων περιέχονται στο ακόλουθο απόσπασμα της πρωτόδικης απόφασης:
"..... ο Ηλίας εξέφρασε την επιθυμία να διατηρήσει πολύ συχνή επικοινωνία και με τους δυο γονείς. Πρόσθεσε επίσης ότι επιθυμία του είναι να συνεχίσει τη φοίτησή του στο ίδιο σχολείο στη Δρομολαξιά, όπου έχει προσαρμοσθεί και δημιουργήσει πολλούς φίλους. Παράλληλα τόνισε ότι επιθυμεί να υπάρξει ηρεμία στις σχέσεις των γονιών του και να αποφεύγονται οι τυχόν προστριβές μεταξύ τους που τον αναστατώνουν ψυχολογικά."
Μετά δε το πέρας της προσαγωγής μαρτυρίας το Δικαστήριο, με τη σύμφωνη άποψη των γονέων και των συνηγόρων, είχε στην απουσία τους δύο συνεντεύξεις με τον Ηλία για τους σκοπούς του άρθρου 6(3) του περί Σχέσεων Γονέων και Τέκνων Νόμου (Ν. 216/90) όπως τροποποιήθηκε· μια την 1 Σεπτεμβρίου 1999 μετά που ο Ηλίας ήταν για τέσσερις συνεχείς ημέρες με τον πατέρα και άλλη στις 13 Σεπτεμβρίου 1999 μετά που ήταν για τρεις συνεχείς ημέρες με τη μητέρα, ώστε να μειωθεί το ενδεχόμενο άμεσου επηρεασμού του παιδιού από τον ένα ή τον άλλο γονιό. Προβλέπεται με την εν λόγω διάταξη ότι:
"Ανάλογα με την ωριμότητα του τέκνου και στο βαθμό που μπορεί να αντιληφθεί, πρέπει να ζητείται και να συνεκτιμάται η γνώμη του πριν από κάθε απόφαση σχετικά με τη γονική μέριμνα, εφόσο η απόφαση αφορά τα συμφέροντά του."
Το Δικαστήριο θεώρησε αξιόπιστους όλους που κατέθεσαν και δέχθηκε τη μαρτυρία τους. Προέκυπτε πως και οι δύο γονείς είναι από κάθε άποψη κατάλληλοι για την άσκηση όλων των πτυχών της γονικής μέριμνας. Περιβάλλουν τον Ηλία με την ίδια αγάπη και ενδιαφέρον και διατηρούν και οι δύο τη δυνατότητα να του προσφέρουν, σε σταθερή βάση, άνετη διαβίωση, ορθή διαπαιδαγώγηση και χρόνο. Με αυτά τα δεδομένα το Δικαστήριο, αφού πρώτα ανέφερε πως "θα προτιμηθεί ..... εκείνος ο γονέας που αντικειμενικά αλλά και υποκειμενικά κρίνεται καταλληλότερος για τη σωστή ανατροφή του παιδιού και μπορεί να συντελέσει πιο αποφασιστικά στην ανάπτυξη του", απέδωσε ιδιαίτερη σημασία στην "κατά το δυνατό μικρότερη διατάραξη του μέχρι σήμερα τρόπου ζωής του παιδιού" ώστε "να διαφυλάσσεται, κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο, ο ψυχικός και συναισθηματικός κόσμος του παιδιού". Πρόσθεσε συναφώς και την επιθυμία την οποία είχε εκφράσει ο Ηλίας, για τον οποίο σχημάτισε την άποψη πως είχε την ωριμότητα να αντιληφθεί και να εκφράσει γνώμη. Σημείωσε ότι:
"Ήταν σαφής και κατηγορηματική η τοποθέτηση του Ηλία ότι επιθυμεί να διαμένει με τον πατέρα του. Το Δικαστήριο κρίνει ότι η θέση αυτή αποδίδει σωστά την εσωτερική διάθεση του ανήλικου και δεν είναι προϊόν επηρεασμού".
Το Δικαστήριο ανέφερε επομένως τα εξής, τα οποία αποτελούν τον πυρήνα του σκεπτικού της απόφασης:
"Από το 1995 μέχρι σήμερα συνεχίζεται η ίδια κατάσταση πραγμάτων που λειτούργησε θετικά για τον Ηλία και στηρίζεται πάνω στις δικές του απόψεις και επιθυμίες.
Θα ήταν ασύμφορο όμως για τον ανήλικο Ηλία και θα επηρέαζε δυσμενώς την μετέπειτα εξέλιξη της διαμόρφωσης του χαρακτήρα του και την κοινωνικοποίηση του αν άλλαζε περιβάλλον (οικογενειακό και πραγματικό) και αναγκάζετο να μετακομίσει από το σπίτι που έμενε τα τελευταία 4 χρόνια της ζωής του, άλλαζε γειτονιά, φίλους και το σπουδαιότερο να έχανε την καθημερινή επαφή με τον πατέρα του που τόσο πολύ επιθυμεί, έχει σαν πρότυπο του και έχει συνηθίσει και προσαρμόστηκε να διαμένει."
Με την έφεση της μητέρας προβάλλεται (α) ότι ήταν εσφαλμένη η διαδικασία την οποία το Γραφείο Ευημερίας και το Δικαστήριο ακολούθησαν στις συνεντεύξεις με το παιδί( (β) ότι δεν εδικαιολογείτο η πρωτόδικη κατάληξη πως είναι προς το συμφέρον του παιδιού να παραμείνει με τον πατέρα· (γ) ότι το Δικαστήριο δεν έπρεπε να προκαθόριζε ότι ο ανήλικος θα διέμενε οπουδήποτε ο πατέρας θα αποφάσιζε ο ίδιος να μετακινηθεί· και (δ) ότι είναι ανεπαρκής η καθορισθείσα χρονική έκταση της επικοινωνίας της μητέρας με το παιδί.
Αναφορικά με το πρώτο θέμα, των συνεντεύξεων, το παράπονο εξειδικεύεται στην αιτιολογία του σχετικού λόγου έφεσης να είναι μόνο ότι δεν τηρήθηκαν και δεν διατέθηκαν πρακτικά των συνεντεύξεων. Ο συνήγορος της εφεσείουσας εισηγήθηκε ότι:
"Είναι επάναγκες σε τέτοιες περιπτώσεις να κρατούνται λεπτομερή πρακτικά τόσο των ερωτήσεων όσο και των απαντήσεων όσο και των εντυπώσεων κατά και αμέσως μετά το πέρας των συνεντεύξεων εκείνων οι οποίοι συμμετέχουν σ' αυτές και είναι απαραίτητο να διατίθενται αυτά τα πρακτικά στους συνηγόρους των εμπλεκομένων και να τους παρέχεται όλη η ευχέρεια και το δικαίωμα να σχολιάσουν αυτά και /ή να ζητήσουν υπό το φως αυτών την παραπομπή του θέματος σε εμπειρογνώμονα παιδοψυχολόγο για ετοιμασία έκθεσης έτσι που να μπορεί να ληφθεί η πλέον ορθή και προς το συμφέρον πάντοτε του ανηλίκου απόφαση."
Συμφωνούμε ότι ενδείκνυται, ως θέμα καλής πρακτικής, η ετοιμασία πρακτικού των συνεντεύξεων στις οποίες προβαίνει το Δικαστήριο. Είναι όμως αρκετή η με ακρίβεια σημείωση της ουσίας, χωρίς την καταγραφή ερωτήσεων και απαντήσεων. Το ίδιο αναμένεται να γίνεται και στην περίπτωση συνέντευξης από λειτουργό του Γραφείου Ευημερίας. Έπειτα, το σχετικό πρακτικό θα πρέπει κατά κανόνα να διατίθεται από το Δικαστήριο στα μέρη και, επακόλουθα, να τους δίδεται η ευκαιρία να ακουσθούν. Στην παρούσα περίπτωση, ενώ το αποτέλεσμα των συνεντεύξεων της Κοινωνικής Λειτουργού ήταν έγκαιρα γνωστό στα μέρη, τα όσα προέκυψαν από τις συνεντεύξεις στις οποίες προέβη το ίδιο το Δικαστήριο δεν αποτυπώθηκαν σε πρακτικό και δεν αποκαλύφθηκαν παρά μόνο με την τελική απόφαση. Σημειώνουμε παράλληλα και το ότι εν προκειμένω οι συνήγοροι των διαδίκων δεν ζήτησαν να πληροφορηθούν για το περιεχόμενο των συνεντεύξεων που είχε το Δικαστήριο και προχώρησαν σε τελικές αγορεύσεις θεωρώντας, προφανώς, το όποιο αποτέλεσμα των συνεντεύξεων ως σταθερό, αποδεκτό δεδομένο το οποίο το Δικαστήριο θα συνυπολόγιζε με τα όσα είχαν τεθεί με τις εισηγήσεις τους στα σημεία σε σχέση με τα οποία διατηρούσαν διαφορετικές θέσεις. Μας φαίνεται εν τέλει, ενόψει των συνθηκών που αναφέραμε, πως δεν υπήρξε ουσιαστική στέρηση δικαιώματος της εφεσείουσας ώστε να μπορεί, ρεαλιστικά θεωρούμενο το ζήτημα, να ενέχει επιπτώσεις. Η Αγγλική υπόθεση H. v. H. (child: judicial interview) [1974] 1 All E.R. 1145 στην οποία παρέπεμψε ο ευπαίδευτος συνήγορος της εφεσείουσας διακρίνεται από το ότι εκεί ο Δικαστής κράτησε τη σημείωση του για τη συνέντευξη σε σφραγισμένο φάκελο, χωρίς ποτέ να αποκαλύψει το περιεχόμενο της συνέντευξης με τα παιδιά, επειδή τους είχε υποσχεθεί πως θα την κάλυπτε πλήρης εμπιστευτικότητα. Ειδικότερα ως προς το μέρος της εισήγησης του συνηγόρου της εφεσείουσας για το ενδεχόμενο αναζήτησης της βοήθειας εμπειρογνώμονα παιδοψυχολόγου αν γινόταν πιο πριν γνωστό το αποτέλεσμα των συνεντεύξεων του Δικαστηρίου, παρατηρούμε ότι την ίδια επιθυμία να παραμείνει με τον πατέρα του και τα ίδια συναισθήματα είχε εκφράσει το παιδί και στις συνεντεύξεις με την Κοινωνική Λειτουργό αλλά η εφεσείουσα δεν προέβη σε τέτοιο διάβημα. Ούτε και θα μπορούσε, με τα δεδομένα αυτής της περίπτωσης, να αντικρυζόταν θετικά ένα τέτοιο ενδεχόμενο, σχεδόν στο τέλος της ακρόασης, με αφορμή το αποτέλεσμα των συνεντεύξεων στις οποίες προέβη το Δικαστήριο.
Ως προς το δεύτερο ζήτημα, η πρωτόδικη άποψη πως η αλλαγή θα επέφερε αναστάτωση στη ζωή του Ηλία και επομένως ήταν προτιμητέα η συνέχιση της διαμονής του με τον πατέρα, στον οποίο ως εκ τούτου δόθηκε και η φύλαξη, υποστηριζόταν από τα όσα συνέθεταν την περίπτωση, περιλαμβανομένης και της επιθυμίας του ανηλίκου και την θεωρούμε εύλογη. Ο συνήγορος της εφεσείουσας εισηγήθηκε ότι η αναφορά από το Δικαστήριο σε προτίμηση του γονέα "που αντικειμενικά αλλά και υποκειμενικά κρίνεται καταλληλότερος" εμφάνιζε εσφαλμένη αυτοκαθοδήγηση διότι το Δικαστήριο συμπεριέλαβε έτσι και δική του υποκειμενική άποψη έξω από τα αντικειμενικά δεδομένα που τέθηκαν με τη μαρτυρία. Αλλιώς είναι που εμείς αντικρύζουμε την εν λόγω αναφορά. Εκείνο που αντιλαμβανόμαστε να εννοούσε το Δικαστήριο - και θα μπορούσε βέβαια να είχε διατυπωθει καλύτερα - είναι ότι θα έπρεπε στο υπό κρίση ζήτημα να λαμβανόταν τελικά υπόψη και ο υποκειμενικός αντίκτυπος στο παιδί. Δεν διακρίνουμε χώρο για επέμβαση.
Ως προς το τρίτο ζήτημα, το οποίο αφορά τη δυνατότητα που το Δικαστήριο παρέσχε στον πατέρα να αλλάζει γεωγραφικώς διαμονή παίρνοντας μαζί του και τον Ηλία, θεωρούμε πως αυτό ήταν αχρείαστο γιατί δεν τέθηκε ο,τιδήποτε που να δικαιολογούσε απασχόληση με τέτοιο ζήτημα αλλά και άτοπο στην απουσία συγκεκριμένων στοιχείων που να αξιολογούντο. Αυτό λοιπόν το μέρος του διατάγματος φύλαξης και φροντίδας θα πρέπει να παραμεριστεί.
Τέλος, το ζήτημα της επικοινωνίας μεταξύ μητέρας και παιδιού. Η δυσκολία την οποία το Δικαστήριο είχε να αντιμετωπίσει στον καθορισμό της έκτασης της επικοινωνίας, καθίσταται εν προκειμένω προφανής αφού από τη μια μεριά θα απέβαινε ευεργετική για τον Ηλία η όσο το δυνατό συχνότερη επαφή με τη μητέρα του, η συμβολή της οποίας στην ανάπτυξη της προσωπικότητας του αλλά και γενικότερα είναι πολύτιμη ενώ, από την άλλη μεριά, η υπερβολική διάσπαση του χρόνου του Ηλία θα επιβάρυνε το πρόγραμμα του και ενδεχομένως να λειτουργούσε αντιπαραγωγικά. Καθώς μας φαίνεται, το Δικαστήριο έδωσε έμφαση στον πρώτο παράγοντα. Η εφεσείουσα προβάλλει ωστόσο πως το Δικαστήριο θα έπρεπε ακόμα περισσότερο να προχωρούσε προς αυτή την κατεύθυνση. Σε ό,τι αφορά την επικοινωνία κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους θεωρούμε πως η ρύθμιση, που βρίσκεται σε περίπου την ίδια γραμμή με την ως τότε ρύθμιση των ιδίων των γονέων, ήταν εύλογη. Μας φαίνεται όμως πως για τις θερινές διακοπές προσφέροντο αυξημένα περιθώρια τα οποία το Δικαστήριο δεν αξιοποίησε· και, επομένως, ως προς αυτό θα αντικαταστήσουμε την αντίστοιχη πρόνοια με άλλη ώστε κάθε χρόνο, κατά την περίοδο των σχολικών διακοπών, ο Ηλίας να παραμένει με τη μητέρα του για συνεχόμενο διάστημα ίσο με το ήμισυ της περιόδου, από την έναρξη της. Αυτή η διευθέτηση θα υπόκειται σε αλλαγή από τους γονείς εφόσον το συμφωνήσουν και ειδοποιήσουν προηγουμένως το Γραφείο Ευημερίας ώστε να μπορεί να επιβεβαιώσει μια τέτοια συμφωνία.
Η έφεση επιτυγχάνει στο βαθμό που ορίσαμε. Εκδίδεται διάταγμα διαφοροποίησης ανάλογα. Καμιά διαταγή για έξοδα.
Η έφεση επιτρέπεται μερικώς χωρίς έξοδα.