|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
Κυπριακή νομολογία στην οποία κάνει αναφορά η απόφαση αυτή:
Μεταγενέστερη νομολογία η οποία κάνει αναφορά στην απόφαση αυτή:
Δεν έχει εντοπιστεί απόφαση η οποία να κάνει αναφορά στην απόφαση αυτή
(1997) 1 ΑΑΔ 235
4 Μαρτίου, 1997
[ΠΙΚΗΣ, Π., ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ, ΝΙΚΟΛΑΟΥ, Δ/στές]
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΙΩΑΚΕΙΜ,
Εφεσείων,
v.
ΈΛΛΗΣ ΤΕΡΕΖΟΠΟΥΛΟΥ,
Εφεσίβλητης.
(Πολιτική Έφεση Αρ. 9299).
Αποζημιώσεις — Τροχαίο ατύχημα — Απώλεια απολαβών — Ράπτρια με απασχόληση κατ' οίκον, ηλικίας 40 χρόνων, υπέστη αυχενικό σύνδρομο — Χειροτέρευση της κατάστασής της με την πάροδο του χρόνου με ενδεχόμενο για περαιτέρω επιδείνωση — Μαγνητική τομογραφία κατέδειξε κεντρική ρήξη μεσοσπονδυλικού δίσκου η οποία επέφερε μείωση της κάμψης και έκτασης του αυχένα κατά 35% περίπου, πόνο στην αυχενική μοίρα και αδυναμία στο δεξί χέρι — Μόνιμη ανικανότητα εργασίας — Καθορισμός απολαβών σε ΛΚ40.- εβδομαδιαίως — Κρίθηκε ρεαλιστικός και επικυρώθηκε.
Αποζημιώσεις — Καθορισμός — Τροχαίο ατύχημα — Αξιολόγηση ιατρικής μαρτυρίας — Εύρημα του πρωτόδικου Δικαστηρίου ότι η επιδείνωση της κατάστασης της εφεσίβλητης η οποία υπέστη αυχενικό σύνδρομο, οφειλόταν στο ατύχημα και όχι σε ιδιοσυστατικές εκφυλιστικές αλλοιώσεις του σπονδύλου οι οποίες έτυχε να συμπέσουν χρονικά με αυτό — Επί τη βάσει του ευρήματος αυτού καθορίστηκαν οι αποζημιώσεις.
Το αυτοκίνητο που οδηγούσε ο εφεσείων συγκρούστηκε με το πίσω μέρος του αυτοκινήτου που οδηγούσε η εφεσίβλητη και που κατά τη στιγμή εκείνη βρισκόταν σταματημένο. Η σύγκρουση επέφερε τίναγμα της κεφαλής και του αυχένα της εφεσίβλητης, με αποτέλεσμα να της προκληθούν κακώσεις, οι οποίες την άφησαν με σοβαρές μη ανατρέψιμες ενοχλήσεις και μόνιμη ανικανότητα εκτέλεσης της εργασίας της. Από τα συμπτώματα διαγνώστηκε αυχενικό σύνδρομο. Σε μεταγενέστερες ακτινογραφίες εμφανίστηκαν αλλοιώσεις - οστεόφυτα - τα οποία κατά τους γιατρούς της εξηγούνταν από την επιβάρυνση που προέκυψε ως αποτέλεσμα του ατυχήματος. Η κατάστασή της χειροτέρευε. Τρία χρόνια μετά το ατύχημα υποβλήθηκε σε μαγνητική τομογραφία η οποία κατέδειξε κεντρική ρήξη του μεσοσπονδυλικού δίσκου με αποτέλεσμα να πιέζεται η ρίζα του αυχενικού νεύρου, προκαλώντας μείωση της κάμψης και έκτασης του αυχένα κατά περίπου 35%, πόνο στην αυχενική μοίρα και αδυναμία στο δεξί χέρι με υπαισθησία και υπαλγεσία σε ορισμένα δάκτυλα.
Ο εφεσείων δεν αμφισβήτησε την κατάσταση της εφεσίβλητης ισχυρίστηκε όμως ότι δεν οφειλόταν στο ατύχημα.
Το πρωτόδικο Δικαστήριο έκρινε πως ο εφεσείων ήταν ο αποκλειστικά υπαίτιος για την πρόκληση του ατυχήματος και καθόρισε τις προς όφελος της εφεσίβλητης αποζημιώσεις. Το ύψος των αποζημιώσεων δεν αμφισβητήθηκε στην έφεση.
Λόγοι έφεσης:
1. Τα ευρήματα που συνθέτουν τη βάση επί της οποίας καθορίστηκαν οι αποζημιώσεις είναι εσφαλμένα και αντίθετα με τη λογική και αποδίδονται σε παράλειψη ορθής αξιολόγησης και εκτίμησης της ιατρικής μαρτυρίας με παραγνώριση σημαντικών πτυχών της.
2. Ο καθορισμός των εβδομαδιαίων απολαβών της εφεσίβλητης, η οποία έραβε είδη ένδυσης στο σπίτι της, σε ΛΚ40 είναι εσφαλμένος.
3. Η πρωτόδικη απόφαση είναι αναιτιολόγητη αναφορικά με την αποδοχή της επιστημονικής μαρτυρίας που προσήχθη για την υπόθεση της εφεσίβλητης και που συνέδεε την κατάστασή της με το ατύχημα.
Αποφασίστηκε ότι κανένας από τους λόγους της έφεσης δεν τεκμηριώθηκε.
Η έφεση απορρίφθηκε με έξοδα εναντίον του εφεσείοντα.
Υποθέσεις που αναφέρθηκαν:
Pioneer Candy Ltd v. Tryfon and Sons (1981) 1 C.L.R. 540,
Vasiliko Cement Works Ltd and Others v. World Tide Shipping Corporation and Others (1996) 1 A.A.Δ. 389.
Έφεση.
Έφεση από τον εναγόμενο κατά της απόφασης του Eπαρχιακού Δικαστηρίου Λευκωσίας (Nικολαΐδης Σ., Π.E.Δ.) που δόθηκε στις 26 Σεπτεμβρίου, 1994 (Aρ. Aγωγής 6920/89), με την οποία επιδικάσθηκαν υπέρ της ενάγουσας (α) £650 ως αποζημιώσεις για ειδικές ζημιές (β) £5.440 για απώλεια εισοδήματος και (γ) £8.000 ως γενικές αποζημιώσεις καθώς και τόκος.
Α. Δικηγορόπουλος, για τον Εφεσείοντα.
Α. Δράκος, για την Εφεσίβλητη.
Cur. adv. vult.
ΠΙΚΗΣ, Π.: Την απόφαση του Δικαστηρίου θα δώσει ο Νικολάου, Δ.
ΝΙΚΟΛΑΟΥ, Δ.: Κρίθηκε, κατόπιν δίκης, πως ο εφεσείων ήταν ο αποκλειστικά υπαίτιος για την πρόκληση τροχαίου ατυχήματος σε σχέση με το οποίο η εφεσίβλητη, που κίνησε την αγωγή, αξίωνε αποζημιώσεις για σωματικές βλάβες, απώλεια και ζημία. Το ατύχημα συνέβηκε όταν το αυτοκίνητο που οδηγούσε ο εφεσείων συγκρούστηκε με το οπίσθιο μέρος του αυτοκινήτου που οδηγούσε η εφεσίβλητη και που κατά εκείνη τη στιγμή βρισκόταν σταματημένο ένεκα κυκλοφοριακών αναγκών. Η απότομη εναλλαγή ώθησης και ακινητοποίησης του αυτοκινήτου της εφεσίβλητης επέφερε αντίστοιχο τίναγμα της κεφαλής και του αυχένα της. Με αποτέλεσμα, κατά την εφεσίβλητη, να της προκληθούν κακώσεις οι οποίες, ακολουθώντας προϊούσα πορεία, την άφησαν με σοβαρές μη αναστρέψιμες ενοχλήσεις και μόνιμη ανικανότητα εκτέλεσης της εργασίας με την οποία απασχολείτο, τη μόνη στην οποία θα μπορούσε να επιδοθεί.
Από τα συμπτώματα για τα οποία η εφεσίβλητη παραπονέθηκε αμέσως μετά το ατύχημα, ήτοι, πόνο στον αυχένα, στην ωμοπλάτη, στο δεξιό χέρι, πονοκεφάλους και ζαλάδες οι οποίες επιδεινώνονταν κατά την κίνηση της κεφαλής, διαγνώστηκε αυχενικό σύνδρομο. Ακτινογραφίες που έγιναν σε εκείνο το στάδιο δεν έδειξαν οστική κάκωση, όπως άλλωστε δεν έδειξαν οποιεσδήποτε εκφυλιστικές αλλοιώσεις. Αλλοιώσεις - οστεόφυτα - εμφανίστηκαν στο σημείο που ενδιαφέρει σε μεταγενέστερες ακτινογραφίες και κατά τους γιατρούς της εξηγούνταν από την επιβάρυνση που προέκυψε ως αποτέλεσμα του ατυχήματος, δεδομένου ότι δεν τις έφερε προηγουμένως και, στην ηλικία των 40 ετών που ήταν η εφεσίβλητη, δεν αναμένονταν εκτός κατόπιν κάκωσης.
Η κατάστασή της έβαινε προς το χειρότερο. Τρία χρόνια μετά το ατύχημα παρουσίαζε μείωση της κάμψης και έκτασης του αυχένα κατά περίπου 35%, πόνο στην αυχενική μοίρα και αδυναμία στο δεξί χέρι με υπαισθησία και υπαλγεσία σε ορισμένα δάκτυλα. Υποβλήθηκε τότε σε μαγνητική τομογραφία, μία νέα τεχνολογία που επιτρέπει την με ευκολία απεικόνιση της κατάστασης των μεσοσπονδυλικών στοιχείων τα οποία δεν είναι ανιχνεύσιμα με ακτινολογικό έλεγχο, έτσι ώστε να διαπιστωθεί και εργαστηριακά η προέλευση των νευρολογικών συμπτωμάτων. Η μαγνητική τομογραφία κατέδειξε κεντρική ρήξη του μεσοσπονδυλικού δίσκου μεταξύ του 2ου-3ου αυχενικού σπονδύλου όπως επίσης και μικρότερες οπισθοπλάγιες ρήξεις στο επίπεδο του 4ου-5ου και 5ου-6ου. Η τελευταία σήμαινε, κατά τη μαρτυρία των εμπειρογνωμόνων της εφεσίβλητης, ήτοι, τον νευροχειρούργο Δρ. Α. Φάντη και την ακτινολόγο ειδικό επί του μαγνητικού τομογράφου Δρ. Ε. Ηρακλέους, πίεση στη ρίζα του έκτου αυχενικού νεύρου που εξηγούσε πλήρως τα συμπτώματα, όπως εξ άλλου συμφώνησαν και οι γιατροί της, Δρ. Ο. Αθάνατος και Δρ. Γ. Σαββίδης, ορθοπεδικοί χειρούργοι.
Η κατάσταση της εφεσίβλητης που όχι μόνο δεν σημείωσε έκτοτε βελτίωση αλλά και φέρει το ενδεχόμενο επιδείνωσης, δεν τέθηκε υπό σοβαρή αμφισβήτηση. Ό,τι αντιτάχθηκε από πλευράς εφεσείοντα, τόσο πρωτόδικα όσο και στην έφεση, είναι πως η κατάστασή της οφειλόταν όχι στο ατύχημα αλλά σε ιδιοσυστασιακές εκφυλιστικές αλλοιώσεις του σπονδύλου με παράλληλο πρόβλημα στο δεξιό καρπό - στο οποίο ο εφεσείων απέδιδε την υπαισθησία και υπαλγεσία του δεξιού χεριού - και απλώς έλαχε να συμπέσουν χρονικά με το ατύχημα. Αυτή η θέση του εφεσείοντα εξηγήθηκε από τον μάρτυρά του, τον Δρ. Κ. Κωνσταντινίδη ειδικό χειρούργο ορθοπεδικό, με κάποια λεπτομέρεια. Και τούτο παρόλον που αυτή η εξέλιξη αντιμαχόταν γραπτή κοινή δήλωση του μάρτυρα, ημερ. 18 Ιανουαρίου 1993, με τον Δρ. Ο. Αθάνατο ότι αποδεχόταν την ιατρική έκθεση ημερ. 16 Μαρτίου 1992 του Δρ. Α. Φάντη στην οποία αναφερόταν ότι:
"...... τα συμπτώματα της ασθενούς οφείλονται στην αυχενική δισκοπάθεια που τεκμηριώνεται και με την μαγνητική τομογραφία, και η αιτιολογία της βρίσκεται στο δυστύχημα που συνέβη το 1988 διότι πριν το ατύχημα η ασθενής δεν παραπονείτο για αυχενικά προβλήματα και εξασκούσε επίσης το επάγγελμά της. Τα συμπτώματα εξακολουθούν να υπάρχουν και αντί καλυτερεύσεως παρουσιάζουν υποτροπή με επηρεασμό του αυχενικού νεύρου (C6)."
Το πρωτόδικο δικαστήριο αποδέχθηκε τη μαρτυρία που προσήχθη προς υποστήριξη της υπόθεσης της εφεσίβλητης. Δεδομένης λοιπόν της σύνδεσης της κατάστασής της με το ατύχημα, προέβη σε εκτίμηση των όσων προέκυπταν και καθόρισε τις προς όφελός της αποζημιώσεις. Το ύψος τους σε αυτή τη βάση δεν αμφισβητήθηκε και δεν εγείρεται για εξέταση.
Με τον ένα λόγο έφεσης προσβάλλονται τα ευρήματα και συμπεράσματα που συνθέτουν τη βάση επί της οποίας καθορίστηκαν οι αποζημιώσεις. Προτείνεται ότι ήταν εσφαλμένα και αντίθετα με τη λογική και αποδίδονται σε παράλειψη ορθής αξιολόγησης και εκτίμησης της ιατρικής μαρτυρίας με παραγνώριση σημαντικών πτυχών της. Εξειδικεύονται δύο πτυχές. Η μία αναφέρεται στα αποτελέσματα της μαγνητικής τομογραφίας όπως τα εξήγησε η Δρ. Ε. Ηρακλέους και η άλλη στην περαιτέρω μαρτυρία της ως προς την εξήγηση για την προέλευσή τους. Αυτός ο λόγος έφεσης οφείλεται σε παρανόηση της επικαλούμενης μαρτυρίας. Η οποία εκλήφθηκε ως βεβαιώνουσα ότι οι σωματικές βλάβες της εφεσίβλητης "δεν σχετίζονται με το τροχαίο ατύχημα της 8 Μαΐου 1988 αλλά ήσαν αποτέλεσμα εξελικτικών φυσικών σπονδυλοαρθριτικών αλλοιώσεων" καθώς αναφέρεται στην ειδοποίηση έφεσης. Η Δρ. Ε. Ηρακλέους δεν εισηγήθηκε ποτέ κάτι τέτοιο. Τουναντίον επεσήμανε ότι "δεν περιμένεις να δεις έτσι είδους δίσκων σε έτσι ηλικία". Περισσότερη συζήτηση δεν χρειάζεται. Ο υπό εξέταση λόγος έφεσης είναι εντελώς ανεδαφικός.
Άλλος λόγος έφεσης προσβάλλει το πρωτόδικο εύρημα αναφορικά με την απώλεια εισοδημάτων της εφεσίβλητης. Σε σχέση με τα οποία προέκυψαν τα εξής. Μερικούς μήνες πριν από το ατύχημα η εφεσίβλητη αγόρασε βιομηχανική ραπτομηχανή και άρχισε συστηματική απασχόληση στο σπίτι της, ράβοντας είδη ένδυσης, ήτοι, αθλητικές φόρμες για λογαριασμό συγκεκριμένης βιομηχανίας. Πληρωνόταν με το κομάτι. Στη δίκη διερευνήθηκε επί μακρόν η αμοιβή σε συνάρτηση με τον χρόνο που απαιτείτο για το καθένα. Έγιναν διάφοροι υπολογισμοί οι λεπτομέρειες των οποίων θα ήταν εδώ άτοπες. Μπορεί αδρά να λεχθεί ότι, σύμφωνα με τη μαρτυρία του προσώπου που της τα προμήθευε και την πλήρωνε - μαρτυρία που δεν αμφισβητήθηκε - η εφεσίβλητη κέρδιζε £60 με £70 εβδομαδιαίως αλλά, για να επιτυγχάνεται αυτό, θα έπρεπε να αναλώνει αρκετά μεγάλο μέρος του εικοσιτετραώρου που ποίκιλε όμως ανάλογα με την ταχύτητά της. Το πρωτόδικο δικαστήριο, αφού έλαβε υπόψη αυτή τη διάσταση όπως και την ύφεση που παρουσιαζόταν στη βιομηχανία ένδυσης, καθόρισε τις ακάθαρτες εβδομαδιαίες απολαβές της σε £40.- από τις οποίες εν συνεχεία αφαίρεσε ποσό £6 για κοινωνικές ασφαλίσεις και άλλα έξοδα αφήνοντας καθαρό εισόδημα £34.-. Επεδίκασε δε αυτό το ποσό για μόνο σαράντα τέσσερις εβδομάδες τον χρόνο, θεωρώντας ότι ακόμα και για την κατ' οίκον απασχόληση δεν θα έπρεπε να παραγνωριστούν διακοπές και δημόσιες αργίες. Ό,τι αμφισβητείται με τον υπό συζήτηση λόγο έφεσης είναι ο καθορισμός των απολαβών σε £40.- εβδομαδιαίως. Προτείνεται ότι αυτό το ποσό είναι υπερβολικό γιατί αντιπροσωπεύει από άποψης χρόνου διεκπεραίωσης εργασίας, ένα εξουθενωτικό και μη ρεαλιστικό πρόγραμμα. Δεν συμφωνούμε. Εξουθενωτικό μπορεί να ήταν μακροπρόθεσμα το πρόγραμμα της εφεσίβλητης που της επέτρεπε να κερδίζει £60.- και £70.- εβδομαδιαίως. Ο καθορισμός όμως του εισοδήματος σε μόνο £40.- ήταν ρεαλιστικός και λάμβανε υπόψη τα διάφορα ενδεχόμενα που ενδιέφεραν. Ούτε αυτός ο λόγος έφεσης δεν μπορεί να επιτύχει.
Ο τελευταίος λόγος έφεσης εμφανίζει την πρωτόδικη απόφαση ως αναιτιολόγητη. Το παράπονο εστιάζεται ουσιαστικά στην αποδοχή της επιστημονικής μαρτυρίας που προσήχθη για την υπόθεση της εφεσίβλητης και που συνέδεε την κατάστασή της με το ατύχημα ενώ, κατά την άποψη του εφεσείοντα, θα έπρεπε να είχε προτιμηθεί η μαρτυρία του Δρ. Κ. Κωνσταντινίδη ως πιο τεκμηριωμένη και ως συνάδουσα με την πραγματική μαρτυρία, ήτοι, τη μαγνητική τομογραφία. Προβάλλεται σχετικά ότι δεν υπήρξε ανάλυση, αξιολόγηση και ορθή εκτίμηση της μαρτυρίας με αποτέλεσμα να παραγνωριστούν γεγονότα με σημασία και να εξαχθούν συμπεράσματα χωρίς ερείσματα. Δε συμφωνούμε. Κατά την άποψή μας η πρωτόδικη απόφαση περιέχει τα αναγκαία γνωρίσματα αιτιολογίας όσο και αν εκτενέστερη συζήτηση ορισμένων πτυχών θα μπορούσε να πρόσθετε στην πειστικότητα της κατάληξης: βλ. Pioneer Candy Ltd, v. Tryfon and Sons (1981) 1 C.L.R. 540 και Vasiliko Cement Works Ltd v. World Tide Shipping Corporation κ.α., Πολ. Έφ. 7727 κ.α., ημερ. 5 Απριλίου 1996. Ανάλυση υπάρχει και, παρά τη συντομία της, εξηγεί το έρεισμα της εν συνεχεία διατύπωσης ευρημάτων τα οποία είναι εν προκειμένω σαφή και στηρίζουν την τελική δικαστική απόφανση. Αποτυγχάνει λοιπόν και ο τελευταίος λόγος έφεσης.
Η έφεση απορρίπτεται με έξοδα εναντίον του εφεσείοντα. Τα έξοδα να υπολογιστούν από τον Πρωτοκολλητή.
H έφεση απορρίπτεται με έξοδα εναντίον του εφεσείοντα.