|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
(1993) 1 ΑΑΔ 740
8 Οκτωβρίου, 1993
[ΝΙΚΗΤΑΣ, Δ/στής]
ΜΙΧΑΗΛ ΜΟΥΡΤΖΙΝΟΥ,
Ενάγων,
ν.
ΠΛΟΙΟΥ "GALAXIAS" ΚΑΙ ΑΛΛΩΝ,
Εναγομένων.
(Αγωγή Ναυτοδικείου Αρ. 198/88)
Απόδειξη — Έγγραφη δήλωση περιεχόμενη σε φωτοαντίγραφο φαξ — Κατά πόσο μπορούσε να γίνει δεκτή σαν μαρτυρία της αλήθειας του περιεχομένου της δυνάμει του άρθρου 4 του περί Αποδείξεως Νόμου, Κεφ. 9.
Απόδειξη — Έγγραφη δήλωση — Για να αποφασισθεί κατά πόσο μπορεί να γίνει αποδεκτή σαν μαρτυρία δυνάμει του άρθρου 4 του περί Αποδείξεως Νόμου, Κεφ.9, είναι επιτρεπτό και αναγκαίο για το Δικαστήριο να εξετάσει το έγγραφο. (Αρθρο 5(4) του Κεφ.9).
Απόδειξη — Φωτοαντίγραφο φαξ — Κατά πόσο ισοδυναμεί με το πρωτότυπο — Κατά πόσο μπορεί να θεωρηθεί σαν πιστό αντίγραφο.
Λέξεις και Φράσεις — "Ενδιαφερόμενο πρόσωπο" στο άρθρο 4(3) του περί Αποδείξεως Νόμου, Κεφ.9 — Πρέπει να είναι πρόσωπο ενδιαφερόμενο στο αποτέλεσμα της υπόθεσης κατά τον χρόνο που η δήλωση έγινε.
Σύμφωνα με τους όρους έγγραφης συμφωνίας μεταξύ των διαδίκων ημερομηνίας 15.9.88, με την οποία το 50% των μερίδων του εναγόμενου πλοίου πωλήθηκε στον ενάγοντα, ο ενάγων είχε υποχρέωση μέχρι τις 15.11.88 να εξεύρει δάνειο ύψους μεταξύ 800.000 και 1.000.000 δολαρίων ΗΠΑ έναντι υποθήκευσης του πλοίου. Αθέτηση της υποχρέωσης αυτής συνεπαγόταν αυστηρές κυρώσεις για τον ενάγοντα, που θα έχανε όλα τα ποσά που θα είχε προκαταβάλει μέχρι τότε και τα μερίδια του στο πλοίο θα περιέρχονταν στην ιδιοκτησία των πωλητών. Βασικό θέμα στην αγωγή ήταν κατά πόσο ο ενάγων είχε όντως εκπληρώσει την υποχρέωση του αυτή. Κατά την διάρκεια της ακρόασης ο ενάγων επιδίωξε να γίνει αποδεκτό, σαν μαρτυρία του αληθούς του περιεχομένου του, φωτοαντίγραφο ενός φαξ που είχε σταλεί από κάποιον Peter Stubbs από το Λίβερπουλ στον ενάγοντα στο Λονδίνο, στο οποίο τον πληροφορούσε ότι οικονομικός οργανισμός ήταν έτοιμος να παράσχει δάνειο για 1.000.000 δολάρια υπό ορισμένους όρους, και ότι υπήρχε και άλλη διαζευκτική πρόταση από άλλο χρηματοδότη με διαφοροποιημένους όρους. Το φωτοαντίγραφο αυτό είχε ήδη κατατεθεί σαν τεκμήριο από άλλο μάρτυρα του ενάγοντα, όχι σαν μαρτυρία για όλους τους σκοπούς, αλλά μόνο σαν μαρτυρία του γεγονότος ότι ο μάρτυρας εκείνος είχε δώσει αντίγραφο του μηνύματος στους εναγόμενους, που έτσι έλαβαν γνώση του περιεχομένου του. Ο μάρτυρας εκείνος είχε δηλώσει στο Δικαστήριο ότι ο ίδιος είχε βγάλει φωτοαντίγραφο του φαξ μόλις το είχε λάβει, διότι το χαρτί του φαξ αλλοιώνεται με τον καιρό. Ενώπιον του Δικαστηρίου υπήρχε μαρτυρία ότι οι δικηγόροι του ενάγοντα είχαν καταβάλει προσπάθειες να εξεύρουν τον Peter Stubbs για να τον φέρουν στην Κύπρο να μαρτυρήσει αλλά χωρίς αποτέλεσμα. Υπήρχε επιπλέον μαρτυρία ότι ο Stubbs θα επληρώνετο Δολ. ΗΠΑ 20.000 από τον ενάγοντα, σαν αμοιβή για τις υπηρεσίες του. Ο ενάγων ισχυρίσθηκε ότι επληρούντο οι προϋποθέσεις του άρθρου 4(1) και (2) του περί Αποδείξεως Νόμου, Κεφ.9 για να γίνει δεκτό το έγγραφο σαν μαρτυρία για όλους τους σκοπούς, δηλαδή για το αληθές του περιεχομένου του.
Οι εναγόμενοι ισχυρίσθηκαν ότι το έγγραφο δεν μπορούσε να γίνει αποδεκτό, διότι i) δεν ήταν πρωτότυπο, Η) δεν υπήρχε μαρτυρία ότι είχε συνταχθεί από τον Peter Stubbs και iii) δεν υπήρχε μαρτυρία ότι ο Stubbs είχε προσωπική γνώση αυτών που αναφέρονταν στο έγγραφο. Περαιτέρω ισχυρίσθηκαν ότι ο Stubbs ήταν ενδιαφερόμενο πρόσωπο στην έννοια του άρθρου 4(3) του Κεφ.9, διότι θα έπαιρνε αμοιβή από τον ενάγοντα. Επίσης, ισχυρίσθηκαν ότι και αν ήταν αποδεκτό το αντίγραφο, έπρεπε να υπάρχει πιστοποιημένο αντίγραφο σύμφωνα με τον τρόπο που θα καθοριζόταν από διαταγή του Δικαστηρίου.
Αποφασίσθηκε ότι:
(α) Ο όρος "ενδιαφερόμενο πρόσωπο" στο άρθρο 4(3) του περί Αποδείξεως Νόμου, Κεφ.9, σημαίνει πρόσωπο που έχει ενδιαφέρον στο αποτέλεσμα της υπόθεσης ή αξίωσης κατά τον χρόνο που η δήλωση γίνεται. Στην προκειμένη περίπτωση, το γεγονός ότι ο Peter Stubbs θα έπαιρνε αμοιβή για τις υπηρεσίες του από τον ενάγοντα δεν τον καθιστούσε ενδιαφερόμενο πρόσωπο στην έννοια του άρθρου 4(3) του Νόμου.
(β) Ενόψει της μαρτυρίας που είχε δοθεί για τον λόγο της λήψης φωτοαντιγράφου του φαξ, το αντίγραφο αυτό μπορούσε να θεωρηθεί ότι εξομοιονόταν με πρωτότυπο. Εν πάση περιπτώσει, και αν ακόμα θεωρείτο ότι ήταν αντίγραφο, αυτό μπορούσε να παρουσιασθεί δυνάμει του άρθρου 4(2) και δεν ήταν ανάγκη να υπάρχει εκ των προτέρων διάταγμα του Δικαστηρίου που να καθορίζει τον τρόπο πιστοποίησης του γνησίου της αντιγραφής ή της υπογραφής.
(γ) Για να αποφασίσει κατά πόσο μαρτυρία μπορεί να εισαχθεί κάτω από το άρθρο 4 του Κεφ.9 είναι επιτρεπτό και αναγκαίο για το Δικαστήριο να κοιτάξει το έγγραφο, όπως προβλέπεται και από το άρθρο 5(4) του Νόμου. Στην προκειμένη περίπτωση, από το ίδιο το έγγραφο μπορούσε να συναχθεί ότι ο Peter Stubbs ήταν ο συντάκτης του και είχε προσωπική γνώση των γεγονότων που αναφέρονταν σ' αυτό.
(δ) Από την προσαχθείσα μαρτυρία είχε καταδειχθεί ότι ο ενάγων είχε καταβάλει κάθε λογική προσπάθεια για να φέρει τον Peter Stubbs στην Κύπρο και να τον παρουσιάσει σαν μάρτυρα, χωρίς όμως επιτυχία.
Το έγγραφο έγινε αποδεκτό σαν μαρτυρία για όλους τους σκοπούς.
Υποθέσεις που αναφέρθηκαν:
Jarman v. Lambert Cooke Contractors Limited [1951] 2 K.B. 937'
Tapner v. Strange [1965] 1 W.L.R. 942·
Rees v. Norman [1965] 109 S.J. 516·
Plomien Fuel Co. v. National Marketing Co. [1941] Ch. 248.
Αίτηση.
Αίτηση για άδεια του Δικαστηρίου όπως επιτραπεί στον ενάγοντα να καταθέσει το τεκμ.18 και σαν μαρτυρία για κάθε σκοπό, δηλαδή σαν απόδειξη της αλήθειας του περιεχομένου του.
Ν. Κλεάνθους και Λ. Χαβιαράς, για τον ενάγοντα.
Α. Θεοφίλου, για τους εναγομένους.
ΝΙΚΗΤΑΣ, Δ.: Ανάγνωσε την ακόλουθη ενδιάμεση απόφαση. Η σύντομη εισαγωγή στο θέμα είναι απαραίτητη. Οι διάδικοι συνήψαν τη συμφωνία τεκμ. 1 στις 15/9/88. Αφορά την πώληση του 50% των μερίδων του εναγόμενου πλοίου. Η συμφωνία αποτελεί την κύρια βάση της αγωγής. Σύμφωνα με τους όρους της ο ενάγων ανέλαβε να εξεύρει δάνειο μέχρι 15/11/88 ύψους μεταξύ 800.000 και 1.000.000 δολαρίων Αμερικής έναντι υποθήκευσης του πλοίου. Το ποσό του δανείου επρόκειτο να διατεθεί όπως ορίζει το άρθρο 21 της συμφωνίας. Αθέτηση της υποχρέωσης αυτής συνεπαγόταν αυστηρές κυρώσεις για τον ενάγοντα. Θα έχανε όλα τα ποσά που θα προκατέβαλλε μέχρι τότε και τα μερίδια του στο πλοίο θα περιέρχονταν στην ιδιοκτησία των πωλητών.
Έχει ανακύψει θέμα δεκτικότητας μαρτυρίας αναφορικά με τα διαβήματα του ενάγοντα για την εξασφάλιση του δανείου που τείνουν να καταδείξουν πως έχει εκπληρώσει τις συμβατικές του υποχρεώσεις σχετικά με τη δανειοδότηση. Το ζήτημα κατέχει δεσπόζουσα θέση στη δικογραφία. Ο ενάγων το θίγει κυρίως στην παράγραφο 18 της Αναφοράς· ενώ στην απάντηση τους οι εναγόμενοι αρνούνται ότι ο ενάγων εξηύρε ή ήταν σε θέση να εξεύρει το δάνειο και δίνουν τη δική τους εκδοχή.
Το ζήτημα έχει εγερθεί στη διάρκεια της μαρτυρίας του ενάγοντα που κλήθηκε να καταθέσει τη σχετική μαρτυρία. Πρόκειται για fax με ημερομηνία 7/11/88 από αγγλικό οίκο του Λίβερπουλ που φαίνεται να υπογράφει κάποιος Peter Stubbs. Απευθύνεται στον ενάγοντα στο Λονδίνο και τον πληροφορεί ότι οικονομικός οργανισμός είναι έτοιμος να παράσχει δάνειο για 1.000.000 δολάρια υπό τους όρους που είναι επισυνημμένοι στην ίδια επιστολή - fax, που καταλαμβάνουν τρεις σελίδες. Περιέχει περαιτέρω διαζευκτική πρόταση από άλλο χρηματοδότη με διαφοροποιημένους όρους.
Το έγγραφο αποτελεί μέρος του τεκμ. 18. Το κατέθεσε ο αντιπρόσωπος του ενάγοντος Μ.Ε.1 μαζί με την απάντηση αποδοχής των εν λόγω όρων από τον ενάγοντα που έγινε δεκτή ύστερα από ένσταση σαν τεκμ. 31. Το τεκμ. 18 είναι το ίδιο fax που πήρε ο μάρτυς αυτός από τον ενάγοντα. Ο Μ.Ε.1 είχε ισχυριστεί ότι πριν από την καθορισμένη ημερομηνία συνάντησε τον κ. Fernando Inigo, διευθυντή της εναγομένης 2 και το έθεσε υπόψη του. Επομένως ο τελευταίος είχε γνώση των διαβημάτων του ενάγοντα. Έτσι έγινε δεκτό μόνο για τον περιορισμένο αυτό σκοπό.
Ζητήθηκε όμως από τον ενάγοντα να καταθέσει το τεκμ. 18 και σαν μαρτυρία για κάθε σκοπό δηλαδή και σαν απόδειξη της αλήθειας του περιεχομένου του. Ο μάρτυς είπε πως δεν είναι το πρωτότυπο που πήρε. Σύμφωνα με την πρακτική που ακολουθούσε έκαμνε φωτοτυπία του κάθε fax που λάμβανε, το οποίο φύλαγε σε φάκελο διότι τα πρωτότυπα αλλοιώνονται και όπως είπε "δεν τα κρατώ". Η τελευταία φορά που είδε τον κ. Stubbs ήταν το Σεπτέμβριο του 1991, αλλά έκτοτε δεν κατάφερε να τον εντοπίσει ή τον οίκο που τον εργοδοτούσε στη διεύθυνση του στο Λίβερπουλ. Ούτε οι δικηγόροι που διόρισε γιαυτό το σκοπό (βλέπε τεκμ. 30).
Ο δικηγόρος του ενάγοντα εισηγήθηκε πως η μαρτυρία μπορεί να γίνει αποδεκτή κάτω από τις διατάξεις του αρθρ. 4(1) του περί Αποδείξεως Νόμου, Κεφ. 9. Η πρόνοια αυτή καθιστά δυνατή την προσκόμιση μαρτυρίας που αποτελείται από έγγραφα υπό ορισμένες προϋποθέσεις που θέτει. Η διάταξη, που ακολουθεί σχεδόν κατά γράμμα την αγγλική Evidence Act του 1938, εισήγαγε μιά σοβαρή καινοτομία επιτρέποντας την αποδοχή ανώμοτης μαρτυρίας χωρίς τη βάσανο της αντεξέτασης. (Βλέπε Jarman v. Lambert Cooke Contractors Limited [1951] 2 KB. 937).
To μέρος του άρθρου που επικαλείται ο ενάγων έχει ως εξής (σε μετάφραση από το αυθεντικό αγγλικό κείμενο του νόμου):
"4(1) Σε οποιαδήποτε πολιτική διαδικασία, στην οποία άμεση προφορική μαρτυρία ορισμένου γεγονότος θα ήταν δεκτή, οποιαδήποτε γραπτή δήλωση από κάποιο πρόσωπο που τείνει να αποδείξει το γεγονός αυτό, αφού παρουσιαστεί το πρωτότυπο του εγγράφου που περιέχει τη δήλωση, είναι δεκτή σαν μαρτυρία τέτοιου γεγονότος αν ικανοποιούνται οι παρακάτω προϋποθέσεις:
(α)(Ι) το πρόσωπο που έκαμε τη δήλωση είχε προσωπική γνώση του θέματος που περιέχεται σε αυτή.
(II) ................................
(β) Τηρουμένων των διατάξεων του εδ. 2. αν το πρόσωπο που έκαμε τη δήλωση καλείται ως μάρτυς."
Ακολουθεί η επιφύλαξη που ρυθμίζει τις περιπτώσεις όπου ο μάρτυς απεβίωσε ή βρίσκεται στο εξωτερικό.
"Νοείται ότι ο όρος ότι το πρόσωπο που έκαμε τη δήλωση πρέπει να κληθεί σαν μάρτυς δεν είναι ανάγκη να ικανοποιηθεί αν ...βρίσκεται εκτός Κύπρου και δεν είναι εύλογα πρακτικό να εξασφαλισθεί η παρουσία του ή αν καταβλήθηκε κάθε λογική προσπάθεια ανεύρεσης του χωρίς επιτυχία."
Ο ενάγων επικαλείται επικουρικά τις πρόνοιες του εδ. 2 που πρέπει επίσης να έχουμε υπόψη.
"4(2) Σε οποιαδήποτε πολιτική διαδικασία το δικαστήριο μπορεί, σε οποιοδήποτε στάδιο της διαδικασίας, αν, αφού λάβει υπόψη όλα τα περιστατικά της υπόθεσης, είναι ικανοποιημένο ότι διαφορετικά θα επροκαλείτο αδικαιολόγητη αργοπορία ή δαπάνη, να διατάξει δήλωση όπως αυτή που αναφέρεται στο εδ. 1 να γίνει δεκτή ως απόδειξη ή μπορεί, χωρίς την έκδοση τέτοιου διατάγματος, να αποδεχθεί τέτοια δήλωση ως μαρτυρία
(α) ανεξάρτητα από το ότι το πρόσωπο που προέβη στη δήλωση είναι διαθέσιμο αλλά δεν καλείται ως μάρτυς,
(β) ανεξάρτητα του ότι το πρωτότυπο έγγραφο δεν έχει παρουσιαστεί, αν αντί τούτου παρουσιαστεί αντίγραφο του πρωτότυπου εγγράφου ή του ουσιώδους μέρους του κεκυρωμέ-νο ως πιστόν αντίγραφο κατά τέτοιο τρόπο όπως καθορίζεται στο διάταγμα ή εγκρίνεται από το δικαστήριο, ανάλογα με την περίπτωση."
Οι εναγόμενοι πρόβαλαν ένσταση ότι δεν μπορεί σε καμιά περίπτωση το έγγραφο να προσαχθεί σαν μαρτυρία γιατί (1) δεν είναι το πρωτότυπο, (2) δεν υπάρχει μαρτυρία ότι συντάχθηκε από τον Peter Stubbs και (3) ούτε ότι ο τελευταίος είχε προσωπική γνώση. Πιθανόν ο ίδιος να μη χειριζόταν το θέμα δανειοδότησης εκ μέρους της εταιρείας του. Η ένσταση επεκτείνεται και στην κατάθεση του εγγράφου κάτω από το 4(2). Σύμφωνα με εισήγηση των εναγομένων έπρεπε να υπάρχει πιστοποιημένο αντίγραφο του εγγράφου και της υπογραφής του Stubbs που θα προκαθόριζε το δικαστήριο με διάταγμα του και τέτοια διαδικασία δεν ακολουθήθηκε. Εν πάση περιπτώσει το έγγραφο πρέπει να αποκλεισθεί διότι ο Stubbs πρέπει να θεωρηθεί σαν ενδιαφερόμενος με την έννοια που έχει η λέξη στα πλαίσια του άρθρου 4(3). Και τούτο διότι σύμφωνα με το τεκμ. 31ο ενάγων συμφώνησε να του καταβάλει ποσό 20.000 δολαρίων για τις υπηρεσίες του.
Το εδ. 3 του άρθρου 4 πράγματι καθιστά απαράδεκτη νομικά σαν απόδειξη την έγγραφη δήλωση προσώπου που έγινε σε χρόνο κατά τον οποίο διαδικασία, που συνεπάγεται αμφισβήτηση γεγονότος που η δήλωση έτεινε να αποδείξει, ήταν εκκρεμής ή μπορούσε να προβλεφθεί. Θα παρατηρούσα ευθύς αμέσως ότι η παρούσα δεν είναι τέτοια περίπτωση. Η ένσταση του συμφέροντος δεν επιτυγχάνει διότι δεν αναφέρεται σε συμφέρον για την έκβαση της δίκης κατά το χρόνο που έγινε η δήλωση. Και δεν προκύπτει κάτι τέτοιο από το υπάρχον υλικό. Αναφορικά με το θέμα αυτό ο G. D. Nokes "An Introduction to Evidence" 4η έκδοση, σελ. 350, βασιζόμενος στις υποθέσεις Tapner v. Strange [1965] 1 W.L.R. 942 και Rees ν. Norman [1965] 109 S.J. 516, παρατηρεί:
"...interest would seem to mean interest in the result of the cause at the time when the statement was made, as in cases involving rights in land."
Έτσι στην υπόθεση Plomien Fuel Co. v. National Marketing Co. (1941) Ch. 248 δεν θεωρήθηκε "ενδιαφερόμενο πρόσωπο" ο οικογενειακός γιατρός που πληρώθηκε τα κανονικά δικαιώματα του για να δώσει μαρτυρία. (Βλέπε και Phipson on Evidence, 10η έκδοση, παραγ. 859 σελ. 351-353 την επικεφαλίδα "Persons with an interest").
. Ο δικηγόρος του ενάγοντα αφού υποστήριξε ότι καταβλήθηκε κάθε δυνατή προσπάθεια για την ανεύρεση του προσώπου που υπέγραψε το έγγραφο και που βρίσκεται στο εξωτερικό, επέμεινε ότι συντρέχουν οι προϋποθέσεις του άρθρου 4 για την αποδοχή του. Φέρει την υπογραφή του Stubbs πράγμα που υποδηλώνει την προσωπική γνώση του θέματος από μέρους του. Το πρωτότυπο για τους λόγους που εξήγησε ο ενάγων δεν μπορούσε να προυσιαστεί. Αλλά και κάτω από το εδ. 2 υπάρχει δυνατότης προσαγωγής του εγγράφου γιατί ο ενάγων βεβαίωσε ότι είναι ακριβές αντίγραφο του fax που πήρε ο ίδιος.
Για να αποφασιστεί κατά πόσον μαρτυρία μπορεί να εισαχθεί κάτω από το 4 είναι επιτρεπτό - και αναγκαίο - για το δικαστήριο να κοιτάξει το έγγραφο. Το εδ. 4 του άρθρου 5 παρέχει αυτή την εξουσία στο δικαστήριο "να συναγάγει οποιοδήποτε εύλογο συμπέρασμα από τον τύπο ή το περιεχόμενο του εγγράφου που περιέχει τη δήλωση". (Βλέπε Phipson, ανωτέρω, παράγραφος 865 σελ. 355).
Το εδ. 4 αποβλέπει στη διασφάλιση της γνησιότητας μιάς τέτοιας δήλωσης. Για το σκοπό αυτό απαιτεί το έγγραφο να έχει γραφτεί ή καταρτιστεί ιδιοχείρως από το πρόσωπο που εμφανίζεται σαν ο συντάκτης ή τουλάχιστον να έχει υπογραφεί ή μονογραφηθεί απο το πρόσωπο αυτό. Έτσι η προσωπική γνώση μπορεί να διαπιστωθεί από το ίδιο το έγγραφο. Είναι δυνατό για το δικαστήριο να φτάσει σε συμπεράσματα από το περιεχόμενο ή οποιεσδήποτε άλλες συνθήκες. Εδώ το επιστολόχαρτο στη σελ. 1 φέρει στο άνω δεξιό μέρος το όνομα "Transworld House" και στην αντίθετη πλευρά 'Transworld Funding Co.". Κάτω από το όνομα και τη διεύθυνση του οίκου αυτού στο Λίβερπουλ υπάρχουν οι λέξεις "From the desk of Peter Subbs". Ακολουθεί το κείμενο της επιστολής και στο κάτω μέρος που τελειώνει υπάρχει υπογραφή που ακολουθείται από το τυπωμένο όνομα Peter Stubbs και γράμματα που ίσως αναφέρονται σε ακαδημαϊκούς τίτλους.
Ένα από τα θέματα που πρέπει να αποφασιστεί είναι κατά πόσον ο ενάγων κατέβαλε λογικές προσπάθειες για να καλέσει τον προμνησθέντα Stubbs να καταθέσει viva voce στο δικαστήριο. Έχοντας υπόψη τη μαρτυρία του ενάγοντα και την ανάθεση του θέματος σε άγγλους δικηγόρους για να τον εντοπίσουν (τεκμ. 30), μένω ικανοποιημένος ότι δεν υπήρχε οτιδήποτε άλλο που θα μπορούσε να γίνει προς την κατεύθυνση αυτή.
Με προβλημάτισε η φύση του εγγράφου του οποίου επιζητείται η προσκόμιση και για τον πρόσθετο σκοπό στον οποίο προαναφέρθηκα. Έχοντας όμως υπόψη τη μαρτυρία σχετικά με τις αλλοιωτικές επιδράσεις που προκαλεί η πάροδος του χρόνου σε fax έχω την άποψη ότι το αντίγραφο μπορεί να εξομοιωθεί υπό τις συνθήκες αυτές με πρωτότυπο. Ακόμη και σε περίπτωση που έκρινα ότι δεν ισοδυναμεί με πρωτότυπο η προσκόμιση του αντιγράφου του δικαιολογείται και με βάση το εδ. 2 του άρθρου 4. Σύμφωνα με τις πρόνοιες του δεν είναι απαραίτητο να εκδοθεί εκ των προτέρων διάταγμα για παρουσίαση κεκυρωμένου αντιγράφου δεδομένου ότι δεν υπάρχει τέτοια ευχέρεια κύρωσης από το συντάκτη του ή τον εργοδότη του ή απο άλλη πηγή. Η άποψη μου ισχυροποιείται από την εξής σύντομη περικοπή στο Phipson, ανωτέρω, στη σελ. 350:
"Where ...inspection of the original cannot be obtained, and no copy was in existence ante litem motam, it would seem that in most cases secondary evidence will be excluded."
Στην προκείμενη περίπτωση υφίστατο αντίγραφο ante litem motam.
Έχω καταλήξει στο συμπέρασμα, για τους λόγους που εξέθεσα, πως ικανοποιούνται οι όροι του άρθρου 4. Ενασκώντας τη σχετική διακριτική εξουσία που παρέχει κρίνω ότι το έγγραφο μπορεί να γίνει αποδεκτό σαν αποδεικτικό στοιχείο είτε κάτω από τις διατάξεις του εδ. 1 του άρθρου 4 είτε τις διατάξεις του εδ. 2. Συνεπώς μπορεί να παρουσιαστεί αλλά δεν θεωρώ αναγκαίο να αλλάξω την αρίθμηση του τεκμηρίου. Είναι αρκετό να λεχθεί ότι γίνεται δεκτό και για το σκοπό που επιδιώχθηκε η προσαγωγή του.
Υπογραμμίζω πριν τελειώσω ότι παραμένει αλώβητο το δικαίωμα σχολιασμού του εγγράφου στο πλαίσιο των διατάξεων του άρθρου 5 του Κεφ. 9, που αναφέρεται στους παράγοντες που επηρεάζουν την αποδεικτική αξία που μπορεί να προσδοθεί σε μαρτυρία που εισάγεται κατ' εφαρμογήν του άρθρου 4.
Διαταγή ως ανωτέρω.