(1989) 1E ΑΑΔ 62

15 Μαρτίου, 1989

[ΝΙΚΗΤΑΣ, Δ.]

ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΑ ΑΡΘΡΑ 3, 9 ΚΑΙ 11 ΤΟΥ "ΠΕΡΙ ΑΠΟΝΟΜΗΣ ΤΗΣ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ (ΠΟΙΚΙΛΑΙ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ) ΝΟΜΟΥ" (Ν33/1964) ΟΠΩΣ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΘΗΚΕ ΚΑΙ ΤΩΝ ΑΡΘΡΩΝ 104 ΚΑΙ 104Β ΤΟΥ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΥ ΠΟΙΝΙΚΟΥ ΚΩΔΙΚΑ ΚΑΙ ΔΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΟΥ 1964- 1985,

και

ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΑΙΤΗΣΗ ΤΟΥ ΑΝΤΙΣΥΝΤΑΓΜΑΤΑΡΧΗ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥ ΤΟΟΥΛΙΑ ΓΙΑ ΑΔΕΙΑ NA ΥΠΟΒΑΛΕΙ ΑΙΤΗΣΗ ΓΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΔΙΑΤΑΓΜΑΤΟΣ CERTIORARI,

και

ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΑΠΟΦΑΣΗ ΓΙΑ ΕΝΟΧΗ (14/1/89) ΚΑΙ ΕΠΙΒΟΛΗ ΠΟΙΝΗΣ (23. 1. 89) ΣΤΟΝ ΑΙΤΗΤΗ-ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ ΣΤΗΝ ΠΟΙΝΙΚΗ ΥΠΟΘΕΣΗ 415/1988 ΤΟΥ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ ΚΥΠΡΟΥ ΠΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΕ ΣΤΗ ΛΕΥΚΩΣΙΑ.

(Αίτηση Αρ. 21/89).

Φυσική Δικαιοσύνη—Προκατάληψη—Στρατοδικείο—Συμμετοχή ως στρατοδικών δύο αντισυνταγματαρχών, κατά της προαγωγής των οποίων στη θέση, εκκρεμούσε Αίτηση Ακυρώσεως από τον κατηγορού­μενο στο Ανώτατο Δικαστήριο—Η προαγωγή των ιδίων ατόμων από την ίδια ημερομηνία είχε και προηγουμένως ακυρωθεί μετά από Αίτη­ση ακυρώσεως στο Ανώτατο Δικαστήριο του αιτούντος—Το ζήτημα προκαταλήψεως πρέπει να τίθεται με την πρώτη ευκαιρία, που έχει ο ενδιαφερόμενος, νοουμένου, βέβαια, ότι έχει πλήρη γνώση των γεγο­νότων, που θεμελιώνουν το ενδεχόμενο επηρεασμού του Δικαστη­ρίου—Σε περίπτωση τέτοιας γνώσεως η παράλειψη υποβολής ενστάσεως ισοδυναμεί με εγκατάλειψη του δικαιώματος.

Συνταγματικό δίκαιο—Ποινική δίκη—Σύνταγμα, Άρθρα 12 και 30— Παράλειψη κατηγορούσας αρχής να καλέσει μάρτυρες, που ανεφέροντο στο κατηγορητήριο—Ανάλυση της νομολογίας, που διέπει το θέμα αυτό—Στη συγκεκριμένη περίπτωση η υπεράσπιση δεν είχε υποβάλει σχετικό αίτημα στο πρωτόδικο δικαστήριο—Εν πάση περιπτώσει μπο­ρούσε να τους καλέσει η ίδια, ως μάρτυρές της.

Με την παρούσα αίτηση ο αιτών ζητά άδεια για να καταχωρίσει αίτηση για έκδοση προνομιακού διατάγματος certiorari με σκοπό την ακύρωση αποφάσεως του Στρατιωτικού Δικαστηρίου στην ποινική υπόθεση 415/88. Οι λόγοι, που ο αιτών προέβαλε, προκειμένου να πεί­σει το Δικαστήριο ότι έχει εκ πρώτης όψεως υπόθεση ήταν οι εξής:

α) Ότι στη σύνθεση του Στρατιωτικού Δικαστηρίου μετείχαν δύο αντισυνταγματάρχες, που ήσαν προκατειλημμένοι εναντίον του αιτούντος. Προς πραγματική θεμελίωση του λόγου αυτού ο αιτών επικαλέσθηκε το γεγονός ότι εναντίον της προαγωγής των εν λόγω στρατοδι­κών στη θέση αντισυνταγματάρχη αναδρομικά από 1/9/1980 εκκρεμούσε στο Ανώτατο Δικαστήριο Αίτηση Ακυρώσεως, την οποία είχε καταχωρίσει ο αιτών. Περαιτέρω τα ίδια άτομα ήσαν ενδιαφερό­μενο πρόσωπα σε προγενέστερη προσφυγή του αιτούντος, στην οποία η προαγωγή των σε αντισυνταγματάρχες από 1/9/1980 είχε ακυρωθεί από το Ανώτατο Δικαστήριο. Πρέπει στο σημείο αυτό να τονισθεί ότι ο αιτητής δεν υπέβαλε κατά την διάρκεια της δίκης του ενώπιον του Στρατιωτικού Δικαστηρίου οποιανδήποτε ένσταση κατά της συμμετο­χής των δύο πιο πάνω ατόμων και τούτο παρά το ότι είναι φανερό ότι είχε πλήρη γνώση των γεγονότων, που επικαλέσθηκε για θεμελίωση της αιτήσεως αυτής.

β) 'Οτι η κατηγορούσα αρχή παρέλειψε να καλέσει μάρτυρες άτομα, των οποίων τα ονόματα ήσαν γραμμένα στο κατηγορητήριο. Και ακόμα ότι παρέλειψε να προσφέρει τα εν λόγω άτομα για αντεξέταση από τον αιτούντα. Και πάλι πρέπει να τονισθεί ότι ο αιτών δεν είχε εγείρει σχετικό θέμα κατά την διάρκεια της δίκης του, ούτε και κάλεσε, ενώ θα μπορούσε, τα εν λόγω άτομα ως μάρτυρές του. Εν όψει των πιο πάνω γεγονότων και με βάση τις νομικές αρχές, που διαγράφονται στα δυο πιο πάνω περιληπτικά σημειώματα, το Ανώτατο Δικαστήριο αποφάσισε ότι ο αιτών δεν κατόρθωσε να θεμελιώσει εκ πρώτης όψεως υπόθεση, που να δικαιολογεί άδεια για καταχώριση αιτήσεως εκδόσε- ως προνομιακού διατάγματος certiorari.

Η Αίτηση απορρίπτεται.

Αναφερόμενες Υποθέσεις:

R. ν. Byles and Others ex parte Hollidge [1911-13] All E. R. Rep. 430;

Dabbah v. AG for Palestine [1944] 2 All E. R. 139 (PC);

R. v. Oliva [1965] 3 All E.R. 116.

Αίτηση.

Αίτηση για άδεια να καταχωρίσει αίτηση για έκδοση προνομιούχου εντάλματος certiorari.

Μ. Χριστοφίδης με το Ν. Παπαμιλτιάδη, για τον αιτητή.

ΝΙΚΗΤΑΣ Δ. ανέγνωσε την ακόλουθη απόφαση. Με την παρούσα ο αιτών, αντισυνταγματάρχης Χαρ. Τοουλιάς, ζητά άδεια να καταθέσει αίτηση για έκδοση προνομιούχου εντάλματος certiorari. Αντικείμενο της αίτησης είναι η προσαγωγή της απόφασης του Στρατιωτικού Δικαστηρίου στην ποινική υπόθεση αρ. 415/88 στο δικαστήριο αυτό με σκοπό την ακύρωσή της.

Πρέπει, στην αρχή, να λεχθεί ότι η σύνθεση του Στρατιωτικού Δικαστηρίου, δηλαδή, τα συγκεκριμένα πρόσωπα που το συγκροτούν, έχει καθοριστεί από το νόμο (άρθρ. 104 και 104Β του περί Στρατιωτικού Ποινικού Κώδικα και Δικονομίας Νόμου του 1964 έως 1986). Το δικαστήριο απαρτίζεται από τον πρόεδρο ή τον αναπληρωτή πρόεδρό του και δύο στρατοδίκες. Ο πρόεδρος του Δικαστηρίου ορίζει τα δύο άλλα μέλη του από κατάλογο στρατοδικών από τον οποίο θα σχηματισθεί η σύνθεση του δικαστηρίου που θα δικάσει και που καταρτίζει το Ανώτατο Δικαστικό Συμβούλιο σύμφωνα με τον τρόπο και τα κριτήρια που θέτουν οι διατάξεις του άρθρ. 104Β.

Τα γεγονότα, στο βαθμό που είναι δυνατή η εξακρίβωσή τους από την ένορκη δήλωση του αιτούντος που συνοδεύει την αίτηση, έχουν ως εξής. Ο αιτών αντιμετώπιζε κατηγορία κλεπταποδοχής στην παραπάνω υπόθεση κατά παράβαση των σχετικών διατάξεων του ποινικού κώδικα και του στρατιωτικού ποινικού κώδικα και δικονομίας. Στις 14 περασμένου Ιανουαρίου το στρατιωτικό δικαστήριο, που συνεδρίαζε στη Λευκωσία, κήρυξε τον αιτούντα ένοχο της κατηγορίας. Και στις 23 του ίδιου μήνα τον καταδίκασε σε φυλάκιση 18 μηνών την οποία εκτίει.

Μέλη του δικαστηρίου που δίκασε τον αιτούντα ήσαν και δύο ανώτεροι αξιωματικοί. Οι αντισυνταγματάρχες Χαρ. Λόττας και Χαρ. Χαραλαμπίδης. Είναι η υπόθεση του αιτούντος ότι οι στρατοδίκες αυτοί ήσαν ενδιαφερόμενοι στην προσφυγή αρ. 245/1984 που άσκησε εναντίον της προαγωγής τους στο βαθμό αντισυνταγματάρχη αναδρομικά από 1/9/1980. Αντίγραφο της προσφυγής επισυνάφθηκε στην αίτηση σαν παράρτημα 1. Ας σημειωθεί ότι συνημμένος κατάλογος των ενδιαφερομένων περιλαμβάνει άλλους 19 αξιωματικούς. Περαιτέρω ήσαν ενδιαφερόμενοι σε προγενέστερη προσφυγή του με αρ. 462/1982 στην οποία η προαγωγή τους σε αντισυνταγματάρχες από 1/9/1980 είχε ακυρωθεί από το Ανώτατο Δικαστήριο μαζί με τις προαγωγές 20 άλλων ταγματαρχών. Βλέπε Τοουλιάς ν. Δημοκρατίας (1983) 3 Α.Α.Δ. 465.

Τέλος, ο αιτών ισχυρίζεται στην 3η παράγραφο της ένορκης δήλωσής του ότι 8 από τους 30 μάρτυρες που αναφέρονται στο κατηγορητήριο δεν κλήθηκαν από την κατηγορούσα αρχή να δώσουν μαρτυρία ούτε προσφέρθηκαν για αντεξέταση.

Οι παραπάνω ισχυρισμοί αποτελούν και το υπόβαθρο των νομικών λόγων που προβάλλονται στην αίτηση για χορήγηση άδειας. Ο κ. Μ. Χριστοφίδης, που εμφανίζεται για τον αιτούντα, υιοθέτησε τη νομική βάση της υπόθεσης όπως ακριβώς εκτίθεται στην αίτηση. Επίσης με παρέπεμψε σε διάφορα αποσπάσματα από τον Basu "Commentary on the Constitution of India", 3ος τόμος, σελ. 568, 572, 632 και 666 που πραγματεύονται τη φύση του διατάγματος certiorari στα πλαίσια του Συντάγματος των Ινδιών.

Η πρώτη - και βασικότερη - εισήγηση είναι ότι η συμμετοχή των στρατοδικών στο δικαστήριο που δίκασε τον κατηγορούμενο - αιτούντα δημιουργεί το ενδεχόμενο επηρεασμού των σε βάρος του. Κι αυτό γιατί είχαν σοβαρό συμφέρο να καταδικασθεί έτσι ώστε να μην κινδυνεύει πια η προαγωγή τους. Η συμμετοχή τους συνιστά παραβίαση των αρχών της φυσικής δικαιοσύνης και ταυτόχρονα παραβίαση του δικαιώματός τους, που κατοχυρώνει το άρθρο 30 του Συντάγματος, να δικασθεί από ανεξάρτητο και αμερόληπτο δικαστήριο. Επίσης καταστρατηγήθηκε το άρθρο 12 του Συντάγματος που εξασφαλίζει σε κάθε κατηγορούμενο το δικαίωμα να εξετάζει ή να προκαλεί την εξέταση μαρτύρων κατηγορίας.

Είναι παραδεκτόν ότι το ζήτημα της σύνθεσης του στρατιωτικού δικαστηρίου δεν εγέρθηκε στη δίκη. Ωστόσο, είναι εδραιωμένη η άποψη στη νομολογία ότι ένα τέτοιο ζήτημα πρέπει να τίθεται με την πρώτη ευκαιρία εφόσον φυσικά ο κατηγορούμενος έχει πλήρη γνώση των γεγονότων που θεμελιώνουν ενδεχόμενο επηρεασμό του δικαστηρίου. Σε περίπτωση που υπάρχει γνώση, αλλά ο κατηγορούμενος αδρανεί, θεωρείται ότι το δικαίωμα εγκαταλείπεται. Αυτή είναι νομίζω η δικαιολογητική βάση του κανόνα. Η νομική αυτή θέση υποστηρίζεται απόλυτα από την υπόθεση R. ν. Byles and Others ex parte Hollidge [1911-13] All E. R. Rep. 430. Είναι νομίζω αρκετό να μεταφέρω εδώ τη σύνοψη:

"When a case is heard before a court of summary jurisdic­tion, the defendant or his solicitor must take objection to the presence on the Bench of any justice who is alleged to have an interest in the subject-matter of the case, if he is aware of the existence of such interest, before the merits of the case are gone into. If the defendant, or his solicitor, fails to take such objection and the defendant is afterwards convicted, he cannot then come to the Divisional Court and obtain a writ of certiora­ri to quash the conviction on the ground that one of the justices had an interest in the matter."

Την ουσία της απόφασης δίνει ο Δικαστής Avory:

"... No objection was taken, and therefore the point was distinctly waived, possibly with a view of raising it later on..."

Είναι σχετικό και το παρακάτω απόσπασμα από την από­φαση του Αρχιδικαστή Λόρδου Alverstone:

"When an application like the present is made, it is neces­sary for the applicant to satisfy the court that he had no know­ledge of the point at the time when it might have been raised."

Στην Ινδία, που όπως εμείς, έχει γραπτό Σύνταγμα, υπάρ­χει σύμπτωση προσέγγισης με την αγγλική νομολογία. Το επιβεβαιώνει ο Basu στο παρακάτω απόσπασμα με επικεφα­λίδα Waiver of objection on ground of Bias, που θεμελιώνει σε πληθώρα αποφάσεων από την αγγλική και ινδική νομολο­γία.

"(Α) England

It has been held that adjudication by a person who is biased does not render the decision void but merely voidable so that a party may be deemed to have waived his objection on this ground if he does not take this objection at the earliest opportu­nity, after having acquired clear and full knowledge as to the facts constituting such disqualification.

Illustration

A baker obtained a rule nisi for a writ of certiorari to quash the conviction on the ground that one of the justices who took part in the conviction was interested in the business of baking. The affidavit on which the rule nisi was obtained did not state that any objection to the competence of the Court was taken at the hearing before the justices or that at the date of the hearing, the Petitioner was without knowledge of the facts alleged to disqualify one of the justices. The rule nisi was discharged on the ground of the above defect in the affidavit.

(Β) India

The above principles have been followed. "

Στην προκειμένη περίπτωση δεν υπάρχει ισχυρισμός στην ένορκη δήλωση ότι ο αιτών δεν γνώριζε τα γεγονότα που επι­καλείται τώρα. Αντίθετα μπορεί να συμπεράνει κανείς με βε­βαιότητα από τους δικαστικούς αγώνες του αιτούντα για ακύρωση των προαγωγών ότι το στοιχείο αυτό της γνώσης υπήρχε.

Έρχομαι στο δεύτερο ισχυρισμό που αφορά τους μάρτυ­ρες. Ο κανόνας είναι ότι η κατηγορούσα αρχή έχει ευρύτατη διακριτική εξουσία κατά πόσο θα καλέσει τους μάρτυρες που αναφέρονται στο κατηγορητήριο. Ή ακόμη αν θα τους προ­σφέρει στην υπεράσπιση για αντεξέταση. Σε περίπτωση που διαφαίνεται ότι η κατηγορούσα αρχή δεν ασκεί σωστά την εξουσία της δυνατό να δικαιολογείται επέμβαση του δικα­στηρίου προς την κατεύθυνση της κατηγορούσας αρχής να καλέσει το μάρτυρα. Και αν αρνηθεί, να καλέσει το μάρτυρα το ίδιο το δικαστήριο. Πολύ διαφωτιστικές στο θέμα αυτό είναι οι υποθέσεις Adel Muhamed El Dabbah v. AG for Palestine [1944] 2 All E. R. 139 (PC) και R. v. Oliva [1965] 3 All E. R. 116 στις οποίες αναλύεται εκτεταμένα η νομολογία πάνω στο θέμα. Ακόμη τίποτε δεν εμποδίζει την υπεράσπιση του κατη­γορούμενου, αν πράγματι χρειάζεται τέτοιο μάρτυρα, να τον καλέσει η ίδια σαν δικό της μάρτυρα. Χρήσιμη εδώ είναι η απόφαση R. ν. Woodhead που αναφέρεται στην Oliva ανωτέ­ρω. Είναι υπόθεση του 1847 αλλά οι αρχές που αποσαφήνισε ακολουθούνται έκτοτε πιστά.

"You are aware, I presume, of the rule which the judges have lately laid down, that a prosecutor is not bound to call witnesses merely because their names are on the back of the indictment. The witnesses, however, should be here, because the prisoner might otherwise be misled; he might, from their names being on the bill, have relied on your bringing them here, and have neglected to bring them himself. You ought, therefore, to have them in court, but they are to be called by the party who wants their evidence. This is the only sensible rule. "

Στην παρούσα περίπτωση η μαρτυρία είναι ότι η κατηγο­ρούσα αρχή δεν κάλεσε ορισμένους μάρτυρες και έτσι η υπε­ράσπιση του κατηγορουμένου στερήθηκε της δυνατότητας αντεξέτασής τους. Δεν υπάρχει τίποτε που να δείχνει ότι η υπεράσπιση υπέβαλε οποιοδήποτε σχετικό αίτημα στο δικα­στήριο. Εν πάση περιπτώσει, όπως και αν είχαν τα πράγμα­τα, η υπεράσπιση μπορούσε, αν το ήθελε, να τους καλέσει η ίδια σαν μάρτυρές της.

Για τους λόγους που προεξέθεσα είναι η κατάληξή μου ότι οι προβαλλόμενοι ισχυρισμοί για παραβίαση των δικαιωμά­των του αιτούντος στη δίκη του ενώπιον του Στρατιωτικού Δικαστηρίου είναι αβάσιμοι. Κατά τη γνώμη μου δεν υπάρ­χει εκ πρώτης όψεως υπόθεση που να δικαιολογεί την παρα­χώρηση άδειας. Κατά συνέπεια η παρούσα αίτηση απορρί­πτεται.

Αίτηση απορρίπτεται.

 

 

---

cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο