|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
(1997) 4 ΑΑΔ 2388
2 Οκτωβρίου, 1997
[ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ, Δ/στής]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 146 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
ΜΙΜΗΣ ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗΣ,
Αιτητής,
ν.
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΜΕΣΩ
1. ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ,
2. ΔΙΕΥΘΥΝΤΟΥ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ ΜΕΡΙΜΝΗΣ ΚΑΙ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΣ ΕΚΤΟΠΙΣΘΕΝΤΩΝ,
Καθ' ων η αίτηση.
(Προσφυγή Αρ. 917/96)
Προσφυγή βάσει του Άρθρου 146 του Συντάγματος — Τίτλος — Όροι νομίμου διαμόρφωσής του.
Προσφυγή βάσει του Άρθρου 146 του Συντάγματος — Έννομο συμφέρον — Έννομο συμφέρον τέκνου εκτοπισθέντος "λόγω επαγγέλματος" να προσφύγει κατά των συνεπειών αυτής της κατάταξης όταν ο αντίστοιχος γονεύς δεν έχει ουδέποτε προσφύγει ο ίδιος.
Εκτοπισθέντες —Κατάταξη — Κριτήρια — Όροι νομιμότητας της εφαρμογής τους — Ειδικά η περίπτωση κατάταξης σε εκτοπισμένους λόγω επαγγέλματος.
Προσφυγή βάσει του Άρθρου 146 του Συντάγματος —Λόγοι ακυρώσεως — Έλλειψη δέουσας έρευνας.
Ο αιτητής προσέβαλε την απόρριψη του αιτήματός του για οικονομική βοήθεια προς αγορά διαμερίσματος αλλά και την κατάταξή του ως εκτοπισθέντα "λόγω επαγγέλματος του πατέρα του".
Το Ανώτατο Δικαστήριο, ακυρώνοντας την επίδικη απόφαση, αποφάσισε ότι:
1. Δεν αναφέρεται και η Υπηρεσία Εγγραφής στο τίτλο της προσφυγής αλλά, όπως είναι θεμελιωμένο, αυτό δεν έχει σημασία. Περιλαμβάνεται στους καθ' ων η αίτηση και ο Υπουργός Εσωτερικών, η Υπηρεσία Εγγραφής υπάγεται στο Υπουργείο Εσωτερικών, δεν υπάρχει θέμα μη ενημέρωσής της και ο Γενικός Εισαγγελέας κάλυψε όλα τα εγειρόμενα θέματα.
2. Στο πλαίσιο των πιο πάνω το Δικαστήριο καταλήγει πως ο αιτητής νομιμοποιείται και πως η προσφυγή του είναι παραδεκτή. Είναι ορθό πως βρίσκεται στη ρίζα της διοικητικής ενέργειας η κατάταξη του πατέρα του αιτητή. Και είναι σαφές πως η ανάλογη κατάταξη και του ίδιου του αιτητή, που είναι αντικείμενο της δεύτερης θεραπείας, στηρίχτηκε σε εκείνη τη βάση. Δέχομαι πως η προσβολή της κατάταξης του αιτητή αναπόφευκτα αφορά και στην κατάταξη του πατέρα του. Η κατάταξη του αιτητή έγινε με αναφορά σε όσα θεωρήθηκαν ότι ίσχυαν ως προς τον πατέρα του και όχι στον ίδιο και δεν θα ήταν δυνατό να γίνει διαφορετικά.
Το Δικαστήριο δεν συμφωνεί πως μόνο ο πατέρας του αιτητή θα μπορούσε να προσφύγει. Ακόμα και στην περίπτωση που θα είχε λόγο προσφυγής ο πατέρας του. Αλλά δεν χρειάζεται η γενίκευση σ' αυτή την υπόθεση. Βλέποντας το ιστορικό και το νομικό πλαίσιο. Ακόμα και μετά την απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου της 20.4.1994 η συζητούμενη κατάταξη για σκοπούς ευεργετημάτων/βοηθημάτων δεν ήταν δυσμενής ως προς τον ίδιο τον πατέρα του αιτητή. Όπως αναγνωρίστηκε, τα δικά του δικαιώματα θα ήταν τα ίδια ούτως ή άλλως και δεν υπήρχε κανένας λόγος προσφυγής από αυτόν τότε ή οποτεδήποτε. Εκείνους που επηρέασε, ενόψει του περιορισμού που τέθηκε, ήταν τα παιδιά του. Και έχει ο αιτητής ίδιο, ενεστώς, έννομο συμφέρον για αναθεώρηση, με ερώτημα τη νομιμότητα της κατάταξης που οδήγησε στην απόρριψη του αιτήματός του για οικονομική βοήθεια. Απασχόλησε το Δικαστήριο αν δεν θα έπρεπε να επιδοθεί η προσφυγή στον πατέρα του αιτητή ως ενδιαφερόμενο πρόσωπο. Κρίθηκε πως αυτό δεν είναι απαραίτητο αφού είναι αδύνατο να επηρεαστούν δυσμενώς τα συμφέροντά του. Η ενδεχόμενη, ανάλογα με την κατάληξη, θεώρηση του ως εκτοπισμένου, όχι όμως λόγω του επαγγέλματός του, δεν θα ήταν δυσμενής γι' αυτόν σε καμιά περίπτωση.
3. Είναι βάσιμος, ο ισχυρισμός του αιτητή για ελλειπή έρευνα και, συνεπώς, ενδεχόμενη πλάνη. Στην πραγματικότητα δεν έχει διεξαχθεί οποιαδήποτε έρευνα. Η κρίση της Υπηρεσίας Εγγραφής στηρίχτηκε σε όσα προαναφέρθηκαν. Το γεγονός ότι ο πατέρας του αιτητή κατοίκησε στη Μόρφου αφού μετετέθη εκεί, είναι βέβαια στοιχείο κεντρικό. Εναρκτήριο όμως. Δεν δικαιολογείται να θεωρείται αποφασιστικής σημασίας από μόνο του, άσχετα από όποια άλλα περιβάλλοντα στοιχεία. Η ίδια η απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου της 20.4.94 αναφέρεται σε πρόσωπα που βρίσκονταν στις κατεχόμενες περιοχές λόγω του επαγγέλματός τους "ενώ το σπίτι και γενικά η περιουσία τους βρισκόταν στις ελεύθερες περιοχές". Ήδη, υπάρχουν στοιχεία εξ ορισμού κρίσιμα που δεν διερευνήθηκαν αλλά θα μπορούσε να προσφέρει καθοδήγηση και η απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου της 19.12.95.
Η προσφυγή επιτυγχάνει με έξοδα.
Αναφερόμενες υποθέσεις:
Μυλιδώνης ν. Υπουργείου Εσωτερικών (1992) 4 Α.Α.Δ. 3254,
Xadjipapasymeou v. Republic (1984) 3 C.L.R. 1182,
Ιωαννίδου ν. Δημοκρατίας (1997) 4 Α.Α.Δ. 1458,
Γεωργίου ν. Δημοκρατίας (1996) 4 Α.Α.Δ. 2512,
Φιλιππίδης ν. Δημοκρατίας (1997) 4 Α.Α.Δ. 1314.
Προσφυγή.
Προσφυγή με την οποία προσβάλλεται η απόρριψη του αιτητή για την παροχή οικονομικής βοήθειας για αγορά διαμερίσματος.
Χρ. Ιερίδης, για τον Αιτητή.
Α. Χριστοφόρου, Δικηγόρος της Δημοκρατίας, για τους Καθ' ων η αίτηση.
Cur. adv. vult.
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ, Δ.: Το αίτημα του αιτητή προς την Υπηρεσία Μέριμνας και Αποκαταστάσεως Εκτοπισθέντων (ΥΜΑΕ) για παροχή οικονομικής βοήθειας για αγορά διαμερίσματος απορρίφθηκε γιατί η Υπηρεσία Εγγραφής του Υπουργείου Εσωτερικών τον κατέταξε ως "εκτοπισθέντα λόγω του επαγγέλματος του πατέρα του".
Είχε προηγηθεί κατάταξη του πατέρα του αιτητή ως "εκτοπισθέντα λόγω επαγγέλματος" και είναι η πρώτη θέση του ευπαιδεύτου συνηγόρου για τους καθ' ων η αίτηση πως "παρόλο που η απόφαση αυτή επηρεάζει τον αιτητή εντούτοις δεν μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο της παρούσας προσφυγής αφού ο άμεσα ενδιαφερόμενος πατέρας του αιτητή που γνώριζε την κατάταξη του δεν προσέφυγε στο Δικαστήριο αλλά αντίθετα την αποδέχθηκε." Και έγινε αναφορά στο γεγονός ότι ο πατέρας του αιτητή εισέπραξε συναφώς οικονομική βοήθεια ύψους £1000.
Ζήτησα την προσκόμιση του φακέλου του πατέρα του αιτητή και των αποφάσεων του Υπουργικού Συμβουλίου πάνω στο θέμα· αφού από τα στοιχεία που είχα η βοήθεια προς τον πατέρα του αιτητή χορηγήθηκε το 1990 ενώ η υπόθεση συζητήθηκε με αναφορά στις αποφάσεις του Υπουργικού Συμβουλίου της 20.4.94 και της 19.4.95. Προκύπτει η ακόλουθη εικόνα:
1. Μέχρι το 1994 η κατάταξη στην κατηγορία των εκτοπισθέντων λόγω επαγγέλματος δεν επηρέαζε τα ευεργετήματα και τα βοηθήματα. Στην υπόθεση Παναγιώτης Μυλιδώνης ν. Υπουργείου Εσωτερικών (1992) 4 Α.Α.Δ. 3254, τέτοια κατάταξη για σκοπούς βοηθημάτων κρίθηκε παράνομη και αυθαίρετη ως αντικείμενη προς τα κριτήρια που τέθηκαν από το Υπουργικό Συμβούλιο με την απόφαση της 19.9.74.
2. Η οικονομική βοήθεια που χορηγήθηκε στον πατέρα του αιτητή δεν είχε στη βάση της την κατάταξή του στην κατηγορία των εκτοπισθέντων λόγω επαγγέλματος, (βλ. επιστολή ημερομηνίας 17.10.90).
3. Κατετέθη σημείωμα ημερομηνίας 8.10.91 σύμφωνα με το οποίο ο πατέρας του αιτητή είχε καταταχθεί στην κατηγορία των "εκτοπισθέντων λόγω επαγγέλματος" αφού, ως υπάλληλος της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδας μετετέθη από τη Λευκωσία στη Μόρφου όπου και διέμενε σε ενοικιαζόμενο σπίτι. Αλλά αυτό παρέμεινε εσωτερικό θέμα.
4. Απέκτησε σημασία για τους εκτοπισμένους η πιο πάνω κατάταξη, ενόψει της απόφασής του Υπουργικού Συμβουλίου ημερομηνίας 20.4.94. Αλλά και πάλιν όχι ως προς τους ίδιους τους "εκτοπισμένους λόγω επαγγέλματος". Τα δικά τους προσωπικά δικαιώματα για ευεργετήματα/βοηθήματα παρέμειναν άθικτα και ήταν όμοια με εκείνα όλων των εκτοπισμένων. Με την πιο πάνω απόφαση καθορίστηκε πως τα "ευεργετήματα/βοηθήματα της κατηγορίας που λόγω επαγγέλματος έχουν προσφυγική ταυτότητα να περιοριστούν μόνο για τις οργανικές οικογένειες που εκτοπίστηκαν κατά το 1974 και να μήν επεκτείνονται και στα παιδιά τους". Ο περιορισμός διατηρήθηκε και με την τελευταία απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου πάνω στο θέμα, ημερομηνίας 19.4.95, με την οποία διευρύνθηκε ο όρος "εκτοπισθείς". Σ' αυτό όμως θα επανέλθουμε.
5. Στις 20.2.96 ο αιτητής υπέβαλε την αίτηση του για οικονομική βοήθεια. Χειρόγραφο σημείωμα στο κάτω μέρος του Σημειώματος ημερομηνίας 8.10.91 το υιοθετεί και εισηγείται όπως ο πατέρας του αιτητή "θεωρηθεί ξανά ως εκτοπισθείς λόγω επαγγέλματος". Και στις 13.6.96 η Υπηρεσία Εγγραφής διαβίβασε στην ΥΜΑΕ "καταλόγους αιτητών" στους οποίους ο αιτητής περιγράφεται ως "εκτοπισθείς λόγω επαγγέλματος". Ας σημειωθεί πως, σύμφωνα με την απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου ημερομηνίας 24.5.86, μόνη αρμόδια για την έκδοση πιστοποιητικού προσφυγικής ιδιότητας είναι η Υπηρεσία Εγγραφής. Στις 17.6.96 καταγράφεται στο κατάλληλο σημείο της αίτησής του αιτητή πως είναι εκτοπισθείς λόγω επαγγέλματος του πατέρα του και πως η αίτηση του απορρίπτεται.
6. Ενημερώθηκε ο αιτητής με επιστολή της ΥΜΑΕ ημερομηνίας 30.8.96 και άσκησε την παρούσα προσφυγή με δυο αιτήματα, σαφώς συναφή. Το ένα στρέφεται κατά της απόφασης για απόρριψη του αιτήματος του για οικονομική βοήθεια και το άλλο κατά της κατάταξής του ως "εκτοπισθέντος λόγω επαγγέλματος" του πατέρα του, που ήταν προϋπόθεση της πρώτης. Δεν αναφέρεται και η Υπηρεσία Εγγραφής στο τίτλο της προσφυγής αλλά, όπως είναι θεμελιωμένο, αυτό δεν έχει σημασία. Περιλαμβάνεται στους καθ' ων η αίτηση και ο Υπουργός Εσωτερικών, η Υπηρεσία Εγγραφής υπάγεται στο Υπουργείο Εσωτερικών, δεν υπάρχει θέμα μή ενημέρωσής της και ο Γενικός Εισαγγελέας κάλυψε όλα τα εγειρόμενα θέματα, (βλ. μεταξύ άλλων XadjiPapasymeou v. Republic (1984) 3 C.L.R. 1182.)
Στο πλαίσιο των πιο πάνω έχω καταλήξει πως ο αιτητής νομιμοποιείται και πως η προσφυγή του είναι παραδεκτή. Είναι ορθό πως βρίσκεται στη ρίζα της διοικητικής ενέργειας η κατάταξη του πατέρα του αιτητή. Και είναι σαφές πως η ανάλογη κατάταξη και του ίδιου του αιτητή, που είναι αντικείμενο της δεύτερης θεραπείας, στηρίχτηκε σε εκείνη τη βάση. Δέχομαι πως η προσβολή της κατάταξής του αιτητή αναπόφευκτα αφορά και στην κατάταξη του πατέρα του. Η κατάταξη του αιτητή έγινε με αναφορά σε όσα θεωρήθηκαν ότι ίσχυαν ως προς τον πατέρα του και όχι στον ίδιο και δεν θα ήταν δυνατό να γίνει διαφορετικά.
Δεν μπορώ όμως να συμφωνήσω πως μόνο ο πατέρας του αιτητή θα μπορούσε να προσφύγει. Θα έλεγα, ακόμα και στην περίπτωση που θα είχε λόγο προσφυγής ο πατέρας του. Αλλά δεν χρειάζεται η γενίκευση σ' αυτή την υπόθεση. Είδαμε το ιστορικό και το νομικό πλαίσιο. Ακόμα και μετά την απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου της 20.4.1994 η συζητούμενη κατάταξη για σκοπούς ευεργετημάτων/βοηθημάτων δεν ήταν δυσμενής ως προς τον ίδιο τον πατέρα του αιτητή. Όπως αναγνωρίστηκε, τα δικά του δικαιώματα θα ήταν τα ίδια ούτως ή άλλως και δεν υπήρχε κανένας λόγος προσφυγής από αυτόν τότε ή οποτεδήποτε. Εκείνους που επηρέασε, ενόψει του περιορισμού που τέθηκε, ήταν τα παιδιά του. Και έχει ο αιτητής ίδιο, ενεστώς, έννομο συμφέρον για αναθεώρηση, με ερώτημα τη νομιμότητα της κατάταξής που οδήγησε στην απόρριψη του αιτήματός του για οικονομική βοήθεια. Με απασχόλησε αν δεν θα έπρεπε να επιδοθεί η προσφυγή στον πατέρα του αιτητή ως ενδιαφερόμενο πρόσωπο. Έκρινα πως αυτό δεν είναι απαραίτητο αφού είναι αδύνατο να επηρεαστούν δυσμενώς τα συμφέροντά του. Η ενδεχόμενη, ανάλογα με την κατάληξη, θεώρησή του ως εκτοπισμένου, όχι όμως λόγω του επαγγέλματός του, δεν θα ήταν δυσμενής γι' αυτόν σε καμιά περίπτωση.
Ως προς την ουσία τώρα. Ο ισχυρισμός του αιτητή πως δεν υπάρχει στο φάκελο οτιδήποτε που θα παρείχε την αιτιολογία της κατάταξης που έγινε και πως η περίπτωση είναι ανάλογη με την εξετασθείσα στην υπόθεση Ελίζα Μαρκίδου - Ιωαννίδου ν. Κυπριακής Δημοκρατίας (1997) 4 Α.Α.Δ. 1458, δεν ευσταθεί. Στην υπόθεση εκείνη υπήρχε καταγραμμένη μόνο η κατάταξη χωρίς τίποτε άλλο. Εδώ η προσβαλλόμενη απόφαση στηρίχτηκε στο σημείωμα της 8.10.91 που υιοθετήθηκε με το μεταγενέστερο στο οποίο έχω αναφερθεί.
Είναι βάσιμος, όμως, ο ισχυρισμός του αιτητή για ελλιπή έρευνα και, συνεπώς, ενδεχόμενη πλάνη. Στην πραγματικότητα δεν έχει διεξαχθεί οποιαδήποτε έρευνα. Η κρίση της Υπηρεσίας Εγγραφής στηρίχτηκε σε όσα προανέφερα. Το γεγονός ότι ο πατέρας του αιτητή κατοίκησε στη Μόρφου αφού μετετέθη εκεί, είναι βέβαια στοιχείο κεντρικό. Εναρκτήριο όμως. (βλ. σχετικά Γεωργία Γεωργίου ν. Κυπριακής Δημοκρατίας (1996) 4 Α.Α.Δ. 2512). Δε νομίζω ότι δικαιολογείται να θεωρείται αποφασιστικής σημασίας από μόνο του, άσχετα από όποια άλλα περιβάλλοντα στοιχεία. Η ίδια η απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου της 20.4.94 αναφέρεται σε πρόσωπα που βρίσκονταν στις κατεχόμενες περιοχές λόγω του επαγγέλματός τους "ενώ το σπίτι και γενικά η περιουσία τους βρισκόταν στις ελεύθερες περιοχές". Ήδη, λοιπόν, έχουμε στοιχεία εξ ορισμού κρίσιμα που δεν διερευνήθηκαν αλλά θα μπορούσε να προσφέρει καθοδήγηση και η απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου της 19.12.95. Η απόφαση αυτή, μεταξύ άλλων, συμπεριέλαβε στους εκτοπισθέντες και πρόσωπα τα οποία "πριν και μέχρι την εισβολή είχαν τη μόνιμη κατοικία τους στις ελεύθερες περιοχές λόγω του επαγγέλματός τους αλλά το σπίτι τους ή/και γενικά η περιουσία τους ήταν στις κατεχόμενες περιοχές". Πρόκειται για περίπτωση αντίστροφη εκείνης των "εκτοπισθέντων λόγω επαγγέλματος" αλλά ενδιαφέρει γιατί, πέρα από τα πιο πάνω ελάχιστα, τίθενται στην απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου κριτήρια. Στην υπόθεση Σταύρος Φιλιππίδης ν. Κυπριακής Δημοκρατίας (1997) 4 Α.Α.Δ. 1314, που αφορούσε τέτοια περίπτωση, απόφαση που λήφθηκε χωρίς έρευνα, στάθμιση και αιτιολόγηση με γνώμονα αυτά τα κριτήρια, ακυρώθηκε, και ο κ. Χριστοφόρου δέχθηκε ενώπιόν μου πως πρέπει να θεωρηθεί ότι τα ίδια κριτήρια διέπουν και περιπτώσεις όπως η παρούσα. Συμφωνώ πως αφού τα κριτήρια αναφέρονται σε ουσιαστικά όμοιους όρους και προϋποθέσεις είναι κατ' αναλογίαν προσδιοριστικά, όχι εξαντλητικά βεβαίως, και της φύσης των θεμάτων που θα έπρεπε να ερευνηθούν και εν προκειμένω.
Η προσφυγή επιτυγχάνει με έξοδα. Η προσβαλλόμενη απόφαση ακυρώνεται. Τα έξοδα να υπολογιστούν από τον πρωτοκολλητή για να εγκριθούν από το Δικαστήριο.
Η προσφυγή επιτυγχάνει με έξοδα.